Alþýðublaðið - 13.05.1927, Blaðsíða 2

2
A L Þ Y £) ú B L A tí I ö
5 kemur út á hverjum virkum degi.
Afgrreiðsla í Aipýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til ki. 7 siðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9»/a— lOVa árd. og kl. 8—9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu simar).
Meðri deild.
Aðfarir auðvsaldsius á alpiitgi
Hv£MaFfíma»aukairag togara-
. háseta feid.
„Litla rikisIögreglaK11 flýgur
gegn sim pingið.
Forkaupsréttaa,»Srumvarpinu
visað á bng.
Herklavarnalögin aisbræmd.
Pað er eitthvað annað én að
aðfarir alþingis gagnvart alþýð-
unni batni eftir því, sem nær líð-
ur lokum þess. í gær var „litla
ríkisiögregian" (frV. um, varðskip
ríkisins og sýslunarmenn á þeim)
* samþykt við 3. umr. í n. d. með
17 atkv. gegn 6 og endursent e.
d. Jörundur, Alþýðuflokksþing-
maðurinn fyrr verandi, átti
drýgstan þátt í því, að þessi ,setn-
ing stendur nú í frv.: „Þátttaka
í verkfalli varðar skipverja á
varðskipunum ábyrgð eftir lög-
um nr. 33 1915“ (þ. e. banninu
gegn .verkfalli embættismanna).
Skipverjarnir geti að eins sagt
upp starfinu með 6 mánaða fyrir-
vara, og í peirri grein er jafn-
framt sagt, að uppsagnarfrestur-
inn sé gagnkvæmur hjá þeirn af
skipshöfninni, er skipstjórinn ræð-
ur á skipið, en í næstu grein á
eftir, — Jörundtir endurskoðaði
þær báöar —, segir svo um há-
seta, kyndara og yfirleitt aðra
varðskipverja en skipstjóra, stýri-
menn, vélstjóra og ioftskeyta-
menn: „Mönnum þessum getur
skipherra hve nær sem er vikið
frá sýslan, um stundarsakir eða
fyrir fult og alt, en skýra skal
þá tafarlaust ráðuneytinu frá
málavöxtum." Það hefði víst ekki
þótt líklegt fyrrr nokkrum árum,
að Hákon í Haga myndi reynast
skárri í slíku máli sem þessu
'heldur en Jörundur. Þó fór svo
nú. Hákoni blöskraði burtvikning-
arklausan og lagði til, að hún
væri feld úr frv., en þeir Jör-
undur og M. Guðm. mynduðu
varnar-spyrðuband gegn þeirri
Lagfæringu, og var hún feld með
miklum atkvæðamun. Ekki hélt
Hákon tillögunni þó fram af meiri
krafti en svo, ab hann sagði, að
sér væri raunar ekki kappsmál
um hana. Og við fyrri umr. taldi
hann sjómönnum ekki mikla þörf
á sumarleyfi. Framkoma hans í
ttiálinu var því blendin, en bar þó
af Jörundar.
Næst kom frv. Jóns Baldv. um
forkaupsréþ: kaupstaða og kaup-
túna á hafnarmannvirkjum o. fl
til frh. 3. umr. Var tillaga Sveins
í Firði um að vísa því til bráða
birgðastjórnaripnar samþ. með 14
atkv. gegn einum 6. Hefir Sveinn
þar með séð um, að ný „Odd-
eyrarsala“ geti viðgengist, og ekki
lítur út fyrir, að hann' sé frábit
inn því að trúa íhaldsstjóminni
fyrir mikilsverðum þjóðarmálum.
Hitt er eftir að vita, hvert dálæti
Sunnmýlingar hafa á slíkri fram-
komu.
Nú kom frv. Héðins Valdimars
sonar um lengingu hvíldartíma
togaraháseta upp í 8 stundir á
' sólarhring loks til 2. umr. Höfðu
þeir Ól. Thors og Sigurjón dreg-
ið svo lengi að skila áliti sínu
sem sjávarútv.nd.-menn, að tví-
sýnt hefði verið um framgang
frv. jafnvel þótt aðrir þingmenn
hefðu yfirleitt tekið því sæmi-
lega. Svo erfitt hafði þeim reynst
að setja saman forsendur fyrir
því, að rétt væri að fella það.
Auk Héðins lögðu hinir tveir
nefndarmennirnir, Bernharð og
Sveinn, til, að frv. yrði samþykt,
en þeir höfðu báðir fyrirvara.
Bernharð gat ekki skýrt frá, hver
hans fyrirvari var, þar eð hann
er farinn af þingi, en Sveinn vildi
láta sjómennina greiða aukningu
hvíldartímans með kauplækkun,
sem næmi einum níunda hluta.
Andmælti Héðinn þeirri fjarstæðu.
Hann hafði framsögu fyrir meiri
hluta nefndarinnar. Minti hann á,
hve sjómenskan á togurunum er
erfitt starf og að togarasjómenn
Iiafa dregið mest fé í þjóðarbúið
á síðari árum. Ekkert frv. hafi
legið fyrir þinginu, sem sjómenn
hafi látið sér eins ant um og
þetta og spurt eins oft um, hvað
gangi þess væri komið, enda væri
' það að vonum, því að hæfileg
hvíld er nauðsynleg til að halda
heilsu og kröftum og endast meir
en iéttasta skeið æfinnar til starfs-
ins. Þeir Ól. Th. báru brigður á,
að hásetunum væri nauðsyn meiri
hvíldar en þeir njóti. Spurði þá
Héðinn, hvort koma þyrfti með
heilan hóp af útslitnum sjómönn-
um inn í þingdeildina til sann-
indamerkis. Þá menn væri að
finna í Iandi. Þegar þeir heföu
slitið kröftum sínum á sjónum,
væru þeir reknir á göturnar, en
aðrir teknir á skipin. — Ól. Th.
kvað úttaugaða sjómenn ekki vera
til. Kvaðst hann hafa talað við
skipstjórana og álíta, að háset-
arnir þurfi ekki meiri hvíld en
þeir fái, en kvað geta komið til
mála, að þeir fengju hana keypta
við kauplækkun. Skoraði hann á
Svein að gera annað hvort, greiða
atkv. gegn frv. eða flytja br.-till.
um að lækka samningsbuudið
kaup sjómanna með Iögura. í
fyrstu viðurkendi Ól. Th.» að
vökulögin hefðu reynst vel eins
og þaa væru, en kvað útgerðina
ekld þola „nýja bagga“- nú, því
að hún stæði höllum fæti; en er
Jún Ó.l. vildi ekki heyra, að vöku-
lögin héfðu reynst vel, tók Ól.
J'h. aftur viðurkenningu sína á
gildi þeirra. Loks vildi hann láta
líta svo út, sem þeir útgerðar-
mennirnir þektu bezt hvíldarþörf
sjömananna, jafnvei betur en
þeir sjálfir. Lét hann eins og
hann sæti yfir mikilli þekkingu
á sjómannalífinu, en Héðinn kvað
sér ekki grunlaust um, að Öiafur
hefði hana minsta allra þingmann-
anna, þó að hann hefði komið
einu sinni eða tvisvar út í tog-
ara. Það þótti Ólafi hart að heyra,
hann, sem væri alinn upp við út-
gerð, rétt eins og það væri
sama og að vera háseti.
Héðinn benti á, að Óiafur
hefði komið upp um vanþekk-
ingu sína með því að segja, að
svo sem enginn tími færi í að
matast og ræsta sig, áður en há-
setarnir gætu notið svefnhvildar.
Sjálfur kvaðst Héðinn hafa sína
vitneskju frá hásetunum, en færði
líkur að því, að Ólafur hefði ekki
(lagt sig í framkróka til að kynn-
ast áliti þeirra. Myndu og útgerð-
arstjórarnir ekki vinna 18 stund-
ir á sóiarhring í skrifstofunum.
— Ólafur haíði kallað sig kunn-
ingja margra sjómanna. Vildi
Héðinn, að hann og aðrir útgerð-
armennn sýndu það í verkinu, hve
mjög þeir létu sér ant um hag
þeirra, og væri nú tækifærið.
Brýndi hann fyrir öðrum þing-
mönnum að gefa gætur að þeirri
óvenjulegu áníðslu, sem, er á sjó-
mannastéttinni, og myndu þeir fá-
ir vera, sem teldu 5 stunda svefn
nægilegan í landi.
• Jón Ólafsspn brá öllum sjó-
mönnum, sem ekki væru ánægð-
ir með þá hvíld, er nú væri á
togurunum, eða jafnvel þá, sem
var, meðan engin hvíldarlög
voru, um ómensku og sérplægni
Viidi hann ekki láta neinar rétt-
arkröfur fyrir þeirra hönd heyr-
ast á alþingi og mælti ókvæðisorð
um stofnendur Sjómannafélagsins
Kvað hiann marga þeirra ekki hafa
þótt á sinni tíð flytjandi á sjó sem
háseta. Togarasjómenn séu eina
stéttin í iandinu, sem hafi við
raunverulega góð kjör að búa,
en margir Sjómannafélagar vilji
hafa sem minst fyrir lífinu, en
bera þó sem mest úr býtum. Héð-
inn iýsti ummæli hans um Sjó-
mannafélaga og stofnendur fé-
lagsins tiihæfulaus ósannindi og
rpg og benti á, að með slíku launi
Jón sjómönnunum starf þeirra
fyrir harin. — ól. Th. vildi gera
lítið úr áskorunum mörg hund-
ruð sjómanna um, að alþingi lengi
hvíldartímann. J. ól. gekk enn
lengra í ósvífninni og reyndi að
láta líta svo út, sem 10 skips-
hafnir væru tvísaga um málið.
Kvað hann þær hafa sagt, að þeipi
væri aukning hvíldartímans að
lögum ekkert Shugamál, þött þær
heföu skorað á alþingi að sam-
þykkja hana. Héðinn skoraði á
hann að sanna orð sín eða heiti
hann minni maður ella. — J. Ól.
komst jafnvel svo langt að gefa í
skyn, að þeir, sem berðust fyrir
endurbótum á kjörum sjómanna,
tækju fé fyrir það. Lýsti Héðinn
þau ummæii hans í fylsta máta
ósönn og sýndi fram á, að í stað
raka færðu þeir Jón og Ól. Th.
frarn uppspuna einn, blekkingar
og órökstuddan róg. — Að svo
gerðu var frv. borið upp og felt
með 13 atkvæðum gegn 12. Sögðu
íhaldsmenn allir nei, en hinir já,
þeir, er inni voru. Þó bætti Pét-
ur ÞórÖarson við: „Til þriðju“.
En tvo vantaði. Ingólfur var á
samband sf un di samvinnuf élag-
anna, en
Jakob gægðist inn ura gættina
rétt eftir að atkvæðagreiðslunnl
var lokið,
rétt eins og að hann væri að
skygnast eftir, hvort sér væri nú
óhætt að fara að koma inn í
deifdina.
Sjómenn! Þarna sjáið þið,
hvernig auðvaldsþingmennimir
taka óskum ykkar og áskorunum.
Frv. um breytingu á berkla-
varnalögunum hafði fengið þá
meðferð í e. d., að samkvæmt
því er stjórninni nú heimilað að
skamta berklasjúklingum ótiltek-
inn styrk í stað ókeypis vistar í
heilsuhælum, sjúkrahúsum eða
öðrum hælum, sem þeir þurfa að
dvelja í. Þetta samþykti n. d.
einnlg í gær við eina umr. með
13 atkv. gegn 5, og þóttist víst
gera það í trausti þess, að bráða-
birgðastjórnin rriisnoti ekki glomp-
una né heldur nein önnur stjórn
eftir hana. Dálaglegur kattarþvott-
ur(i). Samt var frv. endursent e,
d. sökum smáfeldrar breytingar,.
sem nú var á því gerð. Sigurj.
hafði ekkert við afskræming frv;
að athuga.
/
Efri deild.
Þar var frv. til fátækralaga til
3. umr. J. Baldv. lýsti þvi, að
breytingartill. þær, sem deildin
hefði gert, meðan hann var fjar-
verandi, væru kák eitt, og svo
væri reyndar breyting sú f heild
sinni, sem frv. þetta gerði á á-
standi því, sem nú er. Bar hann.
fram breytingartill., sem höfðu
getað gert vit úr frv., ef þær hefðu
vterið samþ., en það varð auðvit-
að ekki. Var frv. svo endursent
n. d. Þál. um að skora á ríkis-
stjórnina að nota heimild í 1. um
húsagerð ríkisins að því, er snert-
ir byggingu landsspítaians, vat sþ..
við eina umr.
tti 1 0. r..
Það þarf eigi að skrifa mörg:
orð til að fullsvara síðari grein
yðar í „Mgbl.“ 1 raun og veru
eru þau skrif yðar að eins gæsa-
lappa-endurtekningar á fyrri vind-
höggum yðar í þessu máli, sem
ég hafði líka fullsvarað í grein
minni.
Hugsanafálm yðar út af því,
hverjir teljast skuli verzlunar-
menn, er orðið svo kátbroslegt,
að það er eitt aðalhlátursefni