Tíminn - 04.10.1919, Blaðsíða 3

TIMINN
315
ÆófiBanósstofa
Siuöcjeirs eSénssonar
er fiutt á
JBaugav&g 1% (BaMúsié). Simi 236.
SHSlf* Greið og góð viðskifii.
sem talið er eitthvert fegursta her-
bergi veraldarinnar.
Þingsalurinn er ferhyrndur.
Nokkru meiri á lengd en breidd
og gangur eftir endilöngu gólfi.
Hægra megin við ganginn sitja
fjdgismenn stjórnarinnar. (Nú eru
þeir svo margir, að þeir verða líka
að sitja vinstra megin). Fjuir stafni
situr »Speaker« á palli hátt yfir
gólfið. Hann er í sextándu aldar
búningi með hárkollu mikla á höfði.
Fyrir framarx hann er borð, og á
því liggur veldissproti hans (mace)
hinn mesti dýrgripur. Einnig sitja
þar skrifarar þingsins, tjórir að
iölu. Annars eru engin borð í saln-
um, og þingmenn geta ekkert skrif-
að meðan á fundi stendur. Peir
hafa heldur enga pappíra með sér.
Fiestir sitja þeir með hatta á
höfðum.
Fundurinn byrjar. Speaker sest
í sæti sitt og þingmenn ryðjast
inn. Aldrei hef eg séð jafn mörg
sköruleg andlit saman komin.
Næstum því hver þingmaður virð-
ist vera stórmenni. Mér verður ó-
sjálfrátt á, að bera þá saman við
dönsku og íslensku þingmennina,
en sá samanburður er ekki hag-
stæður fyrir okkur eða sambands-
‘þjóð okkar við Eyrarsund.
Fundurinn byrjar eins og venja
er til með því, að þingmenn koma
með fyrirspurnir til ráðherranna
og þeir svara. I þetta sinn voru
hvorki meira né minna, en 191
fyrirspurnir, svo veslings ráðherr-
arnir fengu nóg að gera.
Alt i einu opnast dyrnar og þing-
menn standa upp. Lloyd George
kemur inn. Flestir þingmenn veifa
höttunum og æpa fagnaðaróp og
á áheyrendapöilum ' kveður við
dynjandi lófaklapp.
Forsætisráðherrann gengur hægt
og brosandi til sætis síns. Þing-
nienn keppast um, að ná í hend-
urnar á honum og bjóða hann
1
hann skuli vinna sitt ákveðna verk,
til þess að fyrirtækið verði sem
fullkomnast. Sömu aðferð verður
að hafa í skattamálunum. Peir
menn, sem rannsaka þau, verða
að kynna sér fyrst, hverja grein
þeirra svo vel sem verða má, svo
að þeir geti síðan sagt fyrir um
hvernig hverju atriði smáu sem
stóru, skuli fyrir komið að lög-
um og í framkvæmd. Kröfurnar
má ekki setja lægra um slík vanda-
mál, því að öðrum kosti kemur
það fljótlega niður á allri þjóð-
inni, og verður að vinna verkið
upp að nýju.
Landsstjórnin kemur til að ráða
um, hvernig verk þetta verður
unnið. Hún getur unnið þjóðinni
þarft verk og getið sér góðan orð-
stir með því, að kveðja menn til
starfsins, er semji réttlátt, hag-
kvæmt og fullnægjandi skalta-
kerti, eftir bestu fyrirmyndum,
ineð sjálfstæðri rannsókn á fram-
kvæmd þess erlendis. En hún get-
ur líka unnið landinu ómetanlegt
tjón, ef hún lætur sér nægja slæ-
lega unnið flaustursverk.
velkominn. Þeir sem ekki ná i
hendurnar, grípa í frakkalöfin.
Enginn hlustar á, ráðherrann, sem
var að tala, svo að hann tekur
það ráð, að setjast niður. Brátt
kemst ró á aftur og Lloyd George
tekur til máls. Hann er fölur og
þreytulegur. Likur því að vera út-
slilinn af erfiði og áhyggjum. Hann
talar hátt og skýrt og allur þing-
heimur stendur á öndinni af eftir-
væntingu.
Maður getur ekki komist hjá
því, að verða gripinn af lotningu
á þessuin stað. Hér hefir enska
þingið — fyrirmynd allra annara
þinga — verið háð í 700 ár. Hér
eru saman komnir fulltrúar allra
stétta á Englandi. Hér gat að líta
nokkra af auðugustu og ættgöfug-
ustu mönnum ríkisins. Hér eru
herforingjar í einkennisbúningi.
Sumir særðir og fatlaðir, og beint
á móti Lloyd George sat verka-
mannaforinginn Adamson með
pípuhattinn ofan í augu og fæt-
urna upp á borðinu milli skrifar-
anna.
Af frægum þingmönnum voru
þeir Balfour og Churchill fjarver-
andi. Báöir i Frakklandi. En ann-
ars voru þarna allir hinir merkari
þingmenn Englendinga. Bonar Law,
hár og magur og þreytulegur situr
næst forsætisráðherranum. Þá Eric
Gedds fríður og vasklegur ungur
maður, líkari knattspyrnumanni
en ráðherra. Austen Chamberlain
fjármálaráðherra, óvenjulega glæsi-
legur og vel búinn maður, kaldur
og rólegur. Eins og hann sé utan
við þetta alt saman.
I’egar Lloyd George byrjaði að
tala var ekki laust við að eg yrði
fyrir vonbrigðum. Eg hafði búist
við skörulegri og hátíðlegri mælsku.
En það voru ekki nema fáeinar
mínútur sem eg fann til þessara
vonbrigða. Lloyd George virðist
breytast við hverja sfefningu, sem
hann sagði. Röddin varð hærri og
hljómsterkari, svipurinn fjörgaðist
og vöðvarnir stældust. Hann varð
eins og lifandi ímynd fjörs og
framkvæmda. Hann hefir engan
hátíðlegan ofurmennis svip, eins
o^ t. d. Napoleon og fleiri af stór-
mennum heimsins hafa haft. Það
sem einkennir hann sérstaklega,
er hið ótæmandi'eldfjör og starfs-
þrek. Meður finnur óðara, að hann
getur ekki að eins unnið meira en
nokkur annar, heldur hefir hann
einnig hæfileika til að blása starfs-
fjöri og bjartsýni í brjóst þeirra
manna, sem hann á að vinna með,
eða þarf að nota til þess að fram-
kvæma áhugamál sín. Hann er
einn af þeim mönnum, sem fæddir
eru til þess að standa í stórræð-
um, berjast og vinna sigur eða
falla.
Það var eins og hinir ráðherr-
arnir og allur þingheimur hyrfi í
þoku. Maður tók að eins eftir litla
gráhærða manninum, sem var að
tala. Röddin fylti salinn og setn-
ingarnar, kjarnjrrðar eins og spak-
mæli, festust í huga manna.
Það var enginn gleðiboðskapur,
sem hann flulli ensku þjóðinni.
Þvert á móti. Hann lýsti átakan-
lega hinu illa fjárhagsástandi rik-
isins og sagði að þess væri engin
von að tímarnir myndu breytast
mikið til batnaðar fyrst um sinn.
Mestu fé og starfsjrröftum heims-
ins hefði í síðastliðin 5 ár verið
varið til þess að eyðileggja. En
framleiðslan minkað svo stórkost-
lega, að nú væri fyrir hendi aí-
gerður skortur á vörunum og ríkið
gæti varla risið undir skuldunum.
Tveir helstu liðirnir á stefnuskrá
stjórnarinnar yrðu þvi, að minka
útgjöld ríkisins og auka framleiðsl-
una.
Nú hefði verið skipuð nefnd til
að rannsaka hag landbúnaðarins,
og koma fram með tillögur um
betri ræktun landsins. Yfirleitt
virtist það vera eitt hið mesta
áhugamál Lloyd Georges, að koma
sem mestum hluta landsins í rækt.
Breyta dýragörðum jarðeigenda og
hinum óræktuðu viðáttumiklu gras-
flákum landsins í akra, og koma
upp sjálfseignarbændastétt. Mikið
var gert til þess að útvega her-
mönnunum land til ræktunar.
Svo kom forsætisráðherran að
því málinu sem heitast er deilt
um á Englandi nú sem stendur.
Stjórn og rekstri kolanámanna.
Hann lýsti því yfir að stjórnin
myndi berjast á inóti því, að ríkið
tæki undir sig námurn^r. En hins
vegar vildi hann reyna að útvega
fulltrúum námumanna hluttöku í
stjórn þeirra, og sömuleiðis ætti
ráðuneytið að hafa aukið. eftirlit
með öllum námurekstri. Adamson
sparkaði í borðið og tróð hattin-
um enn dýpra niður, en þessi yfir-
lýsing féll flestum þingmönnum
vel í geð. En fulltrúar námumanna
urðu auðvitað hinir reiðustu og
hétu að fella stjórnina við fyrsta
tækifæri.
Svo kom Lloyd George að versl-
unarmálunum. Hann sagði að frá
1. september næstkomandi yrði öll
höft á innflutningi á erlendum
vörum til Bretlands afnumin. En
miklar tilraunir yrðu gerðar til
þess að glæða verslun milli hinna
einstöku hluta breska ríkisins.
Virtist helst mega skilja það á
orðum hans, að breska ríkið gæti
orðið sjálfu sér nóg, og ætti ekki
að þurfa að sækja vörur til ann-
ara ríkja. En ekki skýrði hann frá
því á hvern hátt þessi innanríkis-
verslun myndi verða studd, en al-
ment er búist við því, • að það
verði varla með verndartollum,
heldur með verslunársamningum,
og að stjórnin muni ef til vill
verða milliliður milli framleiðenda
og neytenda.
Þá sagði Ltoyd George, að allur
herbúnaður yrði minkaður stór-
kostlega. En þó yrði herkostnaður
Englands gifurlega mikill um næstu
ár. Þungir skattar væru í vændum,
en reynt yrði að leggja þá á þá,
sem helst gætu borið þá. Enn
fremur myndi stjórnin af alefli
beita sér fyrir því að útvega mönn-
um vinnu. Atvinnuleysi mætti ekki
eiga sér stað. Og með brennandi
mælsku skoraði hann á þjóðina að
vinna og spara. Það væri einu ráð-
in til þess að forða ríkinu frá
gjaldþroti og þjóðinni frá hungurs-
neyð.
Eftir að hafa minst á fjölda mörg
mál, sem á dagslcrá eru hjá þjóð-
inni sneri forsætisráðherran sér að
utanríkismálunum. Hann sagðist
bera fult traust til þjóðasambands-
ins (League of Nations) og kvaðst
vona að það myndi koma i veg
fyrir stríð í framtíðinni og greiöa
á allan hátt fyrir viðskiftum milli
ríkjanna.
Ræðan stóð yfir í • rúma þrjá
klukkutíma, og var óspart klappað
bæði á þingbekkjurn og áheyrenda-
pöllum þegar Lloyd George lauk
máli sínu.
Siðan hófust umræður, og stóðu
yfir fram yfir miðnætti. Var íundi
þá slitið eftir að staðið hafði
hvíldarlaust í tíu klukkutima.
Þingið tók sér svo frí til 22. okt.
Þá byrjar slagurinn fyrir alvöru.
Næstu daga var ræða Lloyd
George auðvitað aðalumtalsefni
blaðanna. í rauninni voru allir
flokkar að meira eða minna leyti
óánægðir með hana.
Verksmiðjueigendurnir fyltust
heifl vfir því að stjórnin virtist
ætla að fylgja frjálsri verslun. Blöð
Northcliífes sögðu að hagsmuna
Englands úfávið væri ekki nægi-
lega gætt. Frjálslyndi flokkurinn
(Asquiths inenn) réðist á fjáreyðslu
stjórnarijanar og skriffinskubraginn
á öllum stjórnarrekstri. Verkamenn
voru reiðir yfir ákvörðuninni um
kolanámurnar og írar heimtuðu að
stjórnin léti í ljósi hvað hún ætl-
aði sér að gera í heimastjórnar-
málinu írska. En á það minnist.
Lloyd George ekki einu orði.
Það er bersýnilegt að Lloyd
George ætlar sér að fara meðalveg
milli flokkanna. Hann er jafn and-
vígur róttækustu kröfum verka-
manna og tolla- og hervaldspólitík
auðkýfmganna.