Tíminn - 25.10.1919, Page 2

334
TlMINN
Raflýsing fyrir kaupstaði.
Við tökum að okkur að gera mælingar á vatni, áætla
°g byggja rafstöðvar fyrir kaupstaði, hvort heldur með
vatns- eða mótor-afli.
Sé ekki um vatnsaíl að - ræða, mælum við með
Diesel-mótorum, sem eru olíusparastir allra olíuvéla.
Skrifið eftir tilboðum og upplýsingum, sem veitast
ölium ókeypis.
Ilí. Haímagnsíél. Hiti «fc Ljós.
Sími 176B. Vonarstræti 8. Pósthólf 383.
vantar hann einbeitni um að standa
við þær hver sem í hlut á. Gat
hann sér sérstaklega gott orð á
þingi í sumar í fossamálinu, þar
sem hann einn nefndarmannanna
stóð algerlega með Sveini Ólafs-
syni og áttu þeir saman hinum
besta sigri að fagna eins og kunn-
ugt er.
Eiríkur Einarsson er ungur mað-
ur, en er eigi að síður kunnur um
alla sýsluna af mörgum vanda-
sömum og umsvifamiklum störf-
um, sem hann heflr af hendi leyst
fyrir hana með dugnaði og trú-
mensku. Hann er hinn besti dreng-
ur í hvívetna, glöggur á menn og
málefni, ótrauður og afkastamikill
hvar sem hann leggur hönd á plóg,
viðsýnn og stórhuga og á hinum
mestu vinsældum að fagna. Skoð-
anir hans á landsmálum munu
héraðsmönnum kunnar, hann á
hin sömu áhugamál og framsæknir
menn héraðsins, enda kunnari öll-
um staðháttum og þörfum en
flestir aðrir.
Með því að senda þá saman á
þing, Eirík og Sigurð, sjá Árnes-
ingar vel borgið hag sínum og
landsins, því að hvorugur þeirra
mun nokkru sinni snúast á sveif
með Morgunblaðinu, báðir eru
þeir eindregnir minnihlutamenn í
fossamálinu, munu vilja leiða það
til lykta eftir hinum gullna meðal-
vegi og báðir munu þeir líklegir
til þess, að vilja standa að fram-*
sækinni styrkri landsstjórn, sem
studd væri af samtaka samstæð-
um mönnum, andstæðum langs-
urum.
Það er og almælt, að þeir munu
verða kosnir saman Eirikur og
Sigurður. Þorsteinn Þórarinsson
bauð sig ekki fram fyr en á síð-
ustu stundu og mun hafa lítið
fylgi. Þorleifur mun fremur hafa
fylgi um hina fjölmennari niður-
sýslu. Eru þeir menn Tímanum
að mestu ókunnir og þar eð um
svo mæta menn er að gera á hinn
bóginn, vill Tíminn eindregið skora
á Árnesinga, að standa þétt að þeim
Eiríki og Sigurði, enda er þá engin
óvissa um, að kjördæmið fær tvo
góða fulltrúa á alþingi.
Rantjárvallasýsla.
Það eru alls sex menn sem sækj-
ast eftir þingkosning í Rangárvalla-
sýslu:
Eggert Pálsson og
Einar Jónsson,
gömlu þingmennirnir, og
Guðmundur læknir Guðfinnsson,
Gunnar lögfr. Sigurðsson,
Guðm. bóndi ErJendsson og
Skúli bóndi Thórarensen.
En það mun óhætt að fullyrða,
að tveir hinir síðasttöldu eiga svo
litlu fylgi að fagna, að í rauninni
koma þeir kosningunni ekki við.
Bardaginn verður milli gömlu þing-
mannanna og þeirra Guðmundar
læknis og Gunnars frá Selalæk.
Pað lék lengi orð á því, að gömlu
þingmennirnir ætluðu nú að verða
samtaka um að draga sig í hlé og
það hafði mælst vel fyrir þar eystra
og þótt eðlilegt. Einar hafði og
hvort sem er mist traust manna
þar, eins og hann hefir mist það
hér og er orðinn gersamlega áhrifa-
laus, vegna sinnar sorglegu óreglu.
Mun öllum mönnum eystra kunn-
ugt um það mál. Um síra Eggert
fanst mönnum hitt, að hann væri
orðinn á eftir tímanum í þinginu,
sú kynslóð, sem hann tilheyrði, lið-
in undir lok og hann af alveg eðli-
legum ástæðum ekki eiga lengur
heima á þingi. Og menn hefðu
unað því vel, að hann settist í
helgan stein við prófastsdóminn á
Breiðabólsstað.
Nú hafa þeir ekki horfið að þvi
ráði. En þeir munu vera margir í
Rangárvallasýslu sem óska þess,
að fá ötulli menn, framsæknari
menn, menn sem fylgdust með
timanum og bæru röggsamlega hag
kjördæmis og lands fyrir brjósti.
Þess vegna hefir það orðið að
ráði, að þeir byðu sig fram sam-
an, gegn hinum gömlu, Guðmund-
ur læknir og Gunnar frá Selalæk.
Og þeir eru að sínu leyti jafn
samsts^ðir menn og hinir gömlu.
Þeir eru ungir í anda, framsæknir
og ótrauðir, og auk þess einhverjir
hinir vinsælustu og þektustu menn
meðal kjósendanna.
Fossamálið mun vera aðaláhuga-
mál Rangvellinga. í öllum veru-
legum atriðum munu allir fram-
bjóðendurnir vera sömu skoðana í
því máli, en hreinast og óskorað-
ast mun fylgi þeirra Guðmundar
læknis og Gunnars við tillögur
Sveins í Firði og ungum og snörp-
um áhugamönnum betur treystandi
til einarðrar framgöngu í því máli
fyrir kjördæmið.
Stórt atriði sem skilur milli
gömlu þingmannanna og Guð-
mundar læknis og Gunnars er það,
að ekki er með öllu uggvænt að
þeir gömlu kunni að hallast að
langsummönnum og Morgunblað-
inu, enda hefir ekki verið laust við
að svo hafi verið. En þeir Guð-
mundur læknir og Gunnar geta
aldrei í þann hóp horfið.
Kosningin í Rangárvallasýslu er
eins og glíma milli hins gamla tíma
og unga. Stendur annarsvegar hin
aldraða sveit, þreytt á lífinu og
að nokkru a. m. k. skilningslaus
um þau verkefni sem úrlausnar
bíða. Hinsvegar stendur unga kyn-
slóðin, ungu mennirnir bæði að
aldri og hinir eldri sem eru ungir
í anda. s
Verði annar hvor gömlu þing-
mannanna endurkosinn nú, þá er
það áreiðanlega í síðasta sinni.
En sýslunni væri það tvímælalaust
betra að eignast þá fulltrúa sem
fylgjast með tímanum, sem -vita
hvað á að gera og hvað hægt er
að gera, heldur en hina sem eru
að daga uppi, sem eru ekki annað
en endurminning um fortíðina.
Um þetta kjósið þið, Rangvell-
ingar, hinn 15. nóv. næstkomandi.
Þið eigið að senda menn til viga
og tveir eru stirðir og þungfærir,'
,InniIokun‘ eða ,opingátt‘.
Slagorðin fæðast jafnóðum og
ný ágreiningsmál koma fram og
segja oft furðu skýrt til litar.
Orðin sem yfir standa þessari
grein, segja til um öfgastefnurnar
tvær, sem nú eru um stærsta mál-
ið sem á dagskrá er, fossamálið.
»Innilokunarstefnan« er i því
fólgin, að vilja ekkert gera i þá
átt, að nota hin óumræðilega miklu
auðæfi, sem nú eru ónotuð, þar
sem er hið mikla fossaafl landsins.
A. m. k. á að standa i gegn því,
að sóttur verði nokkur erlendur
vinnukraftur til slíks starfs. Þjóð-
ernið sé i veði, atvinnuvegirnir séu
í veði, hér sé um svo mikla á-
hættu að tefla, að allur sé varinn
góður.
»Opingáttarstefnan« er fólgin í
hinu gagnstæða. Það sé um að
gera að koma sem fyrst og
það sem mestri hreyfing á um
notkun fossaflsins. Við eigum að
gera öllum sem hægast fyrir um
notkun aflsins, eigi síður i stærri
stýl. Við eigum blátt áfram að
sækjast eftir erlendu auðmagni og
erlendum verkalýð til þess að starf-
rækja fossana. Þjóðerninu þurfi
engin hætta af því að standa. At-
vinnuvegirnir muni fyllilega þola
það. Það sé og um að ræða gull
og græna skóga sem fáist i staðinn.
Fyllilega skýrar línur eru að vísu
enn ekki komnar fram í þessu,
en þó mun óhætt að telja, að
»Visir« og »Frón« hallist að »inni-
lokunarstefninni«, en »Lögrétta« að
»opingáttarstefnunni«. Um »Morg-
unblaðið« og »ísafold« veit eng-
inn neilt.
Báðar þessar stefnur hafa nokk-
uð til síns máls. Báðar fara að
nokkru leyti með rangt mál. Á
milli liggur »hinn gullni meðal-
vegur«, leiðin sem Sveinn í Firði
benti á, hvorki »innilokun« né »op-
ingáttw, heldur takmörkuð virkjun.
Innilokunarmennirnir geta vitn-
að í þann ómótmælanlega sann-
leika, sem er ótvírætt studdur af
reynslu annara landa, einkum
Noregs, að ofvöxtur þess atvinnu-
vegar sem stundaður er við foss-
aflið er mjög hættulegur öðrum at-
vinnuvegum, og það er öldungis
víst, að svo fámenn þjóð sem okk-
ar er, þolir ekki nema takmarkað-
an innflutning til slíkra starfa, en
öllum er augljóst, þar eð meir en
nóg er handa öllum að gera nú í
landinu við rekstur núverandi at-
vinnuvega, að fossaiðja verður að
mestu eða a. m. k. miklu leyli að
vera rekin með útlendu fólkshaldi.
Það er ekki hægt að segja með
neinni vissu, að sá innflutningur
yrði ekki alt of mikill, ef greiður
yrði aðgangur að stofnun stóriðju-
vera. Það má miklu fremur telja
nokkurn veginn víst að hann yrði
alt of mikill.
Tíminn er öldungis sainmála
inniloknnarmönnum um það, að
það er nú ríkasta skylda okkar
við niðja okkar, að láta það ekki
koma fyrir að erlendur, misjafn
lýður, »stóðfólk«, sem kallað hefir
verið, gleypi okkur í sig og ís-
lensk tunga, menning og þjóðerni
glatist. Mun og óliætt að fullyrða,
að þjóðin hefir augun opin fyrir
þessari hættu og að fulltrúar þeir
sem hún nú kýs, muni gjalda
varhuga við henni og ekki leyfa
ótakmarkaða virkjun.
En svo hefir það verið um alt
nýtt sem þjóðir og einstaklingar
hafa tekið sér fyrir hendur. Allri
breyting fylgir nokkur áhætta. AUir
munu vera sammála um að við
eigum að nota fossaaflið. Fram-
sæknir og áhugasamir menn geta
ekki horft á fossana ónotaða frem-
ur en óræktarþúfur í túni. Þeir
krefjast þess að hafist sé handa.
Samhliða er um stórframkvæmdir
að ræða, sem hafa verið á döfinni
undanfarin ár, sem hljóta að hald-
ast í hendur við nolkun fossafls-
ins, sem er fyrst og fremst járn-
brautarlagning auslur yfir fjall til
þéttbýlustu landbúnaðarhéraðanna,,
þar sem íeykna uinbætur um jarð-
rækt geta fyrst komist í fulla fram-
kvæmd þá er samgöngur batna.
Kæmi það af sjálfu sér og það
þegar á næstu árum, að járnbraut
kæmi austur, ef stofnað yrði til
stóriðju við einhverja ána þar aust-