Tíminn - 24.01.1920, Blaðsíða 3

T í MIN N
11
helmingi fyrirferðarminni en kol
og auk þess hægt að geyma hana
á þeim stað í skipinu sem annars
er ónotaður. Mikill hiti sparast við
það að þurfa ekki að opna eld-
holin nema sárasjaldan og við að
þurfa ekki að kveikja fyr en stuttu
áður en skipið leggur úr höfn. Þá
sparar olian 60—70°/o af vinnu-
krafti við kyndingu og hleðslu, og
meðan verið er að koma kolunum
út í skipin, er ekki hægt að gera
neitt annað og ærinn kostnaður
við að þrífa skipin eftir þau óhrein-
indi sem því eru samtara, en það
er mjög fljótlegt að koma olíunni
um borð og hægt að ferma skipið
á meöan. Loks er olían að mun
ódýrari. Jafngilda 4 oliutunnur
smálest af kolum og í New Yrork
kostar sú olía o: 41/* dollara en
smálest af kolum 6J/a dollar.
steini Jónssyni i Raftholti, í löngu
og sárþreytandi veikinda og dauða-
striði ástkærrar dóttur okkar, Mar-
grétar, sem andaðist í Reykjavík í
síðastl. júlímánuði, og sömuleiðis
öllum þeim mörgu bæði hér eystra
og i Rvík, skylduin og vandalaus-
um, sem með kærleilcs-alúð og
nærgætni reyndu að gleðja hana
sjálfa og létta henni lífið og lífs-
byrðina þungu, meðan hún þurfti
þess með, bæði með fégjöfum,
heimsóknum og annari hugulsemi.
— Sömu hjartans þökkina tjái eg
loks öllum þeim, sveitungum min-
um og öðrum, nær og fjær, er
veittu mér mikilsverða hjálp og
hluttekning við fráfall míns góða
eiginmanns i sóttar og dauðamán-
uðinum minnilega, uóv. 1918. —
Öllum þessum mörgu og góðu vin-
um bið eg allrar blessunar Guðs,
og að hann launi þeim ríkulega
fyrir mig, og mina ástkæru dánu,
bæði í bráð og lengd.
Jörðin Reykjarhöll
í Fljótum, 15.2 hundr., er til sölu og laus til ábúðar frá
næstu fardögum.
Upplýsingar gefur Páll Snorrason, versluninni „Arnarstapi“,
Reykjavík. — Hittist einnig í síma 699.
Til kaups og ábúðar
í næstu fardögum fæst mjög hæg og notagóð jörð í Ár-
nessýslu, liggur þannig, að næstum alt landið verður
undir Flóaáveitunni fyrirhuguðu.
Öll hús fylgja, og nokkur áhöfn getur fylgt, ef samið
er strax við
Sigurð Þorsteinsson,
Barónsstíg 10, Reykjavík.
Þakkarorð.
í fyrra vetur var ábúðarjörð
okkar slegið upp til sölu, og lá við
að við yrðum að fara á hrakning
með stóran barnahóp og jafnvel
láta þau frá okkur, þá sýndu margir
hreppsbúar okkar þá miklu vel-
vild og samúð, að slyrkja okk-
ur með samskotum, sem námu
rútnum 900 krónum, og er það
stór gjöf, og sýndu þeir drengskap
sinn og skáru ekki við neglur sér,
þegar í raunir rak fyrir okkur. —
Þessum velvildarmönnum okkar
tjáum við okkar lnnilegustu þakkir
og einkum oddvita hreppsins Hall-
dóri Jóhannssyni, sem gekst mest
fyrir þessu, og það er okkar ein-
læg trú, að bann sem allra fátækt
sér, launi þeiin ríkulega góðverk
sitt.
Við erum þess fullviss, að alt
þetta hefir verið gert af einlægum
vilja og innilegri alúð, og vottum
þeim hér með okkar innilegasta
þakklæti.
Fremri Torfastaðahreppi.
Spena 30. desember 1919.
Valgerður Jónasd. Steinn Ásmundss.
Í»ölíl
Eg undirrituð ekkja finn mér
jafnt skylt og Ijúft, að flytja opin-
berlega hjartans þakklæti mitt
gömlum og góðum sveitungum
minum, Holtamönnum yfirleitt,
fyrir þá miklu og ágætu hjálp og
hluttekningu, sem þeir veittu mér
og manninum mínum sál., Berg-
ast við blómilm af svita hans, eins
og hann fullyrðir, að sé af svita
móðursjúkra sjúklinga. Á.H.B. segir,
að eg hafi »lagt af mér« »óvenju-
Iega óvandaða strákslega grein«.
Hvar eru ástæður fyrir þessu?
Eg gerði ekki annað né meira en
að segja blátt áfram og fjálgleika-
lausl og sýna með rökum, að fyr-
irlestur Á. H. B. væri alveg óvenju-
lega lélegur. Eg kom ekki fram
með nokkrar skýringar á persónu-
skiftum, heldur gerði að eips að
sýna bæði Á. H. B. og öðrurn, hversu
skýringar hans gátu verið afskap-
lega fáránlegar. Hann segir, að eg
hafi snúið út úr fyrir sér, sýnt ó-
fyrirlitni og verið með dylgjur?
Dylgjur um hvað? Veit Á. H. B. ekki
heldur, hvað dylgjur merkja?
Hverju skyldi eg hafa verið að
drótta að honum með hálfkveðn-
um orðum? Auk þess segir Á. H. B.,
að eg geri mig sekan í y>andlegri
öráðvendnh. Það er ekki golt að
segja, hvað Á. H. B. á hér við. Menn
kannast við ritþjófnað, hugmynda-
hnupl, rökstuld, en hjá mér var
engu slíku til að dreifa, það hafði
enginn blakað við þessum óburði
Á. H. B. fyrri, og er því óskiljanlegt,
hvernig heimspekingurinn gat farið
á þessum »andlega« apalgangi.
Og þar sem hann kallar mig »ó-
fyrirleitinn« í grein minni, get eg
pkki tekið það öðru vísi en svo,
Hjallanesi i desember 1919.
Margrét Arnadóttir.
QFgxn eilxfía
eftir
all ®ainc.
I.
HIÐ HEILAGA RÓMVERSKA
RÍKI.
Tuttugu árum siðar.
I.
Það var síðasti dagur, hins síð-
asta mánaðar á síðasta ári aldar-
innar. Páfinn hafði kallað hina
trúuðu til Rómaborgar með páfa-
bréfi um fagnaðarárið, bg þeir
skunduðu þangað úr öllum lönd-
um veraldar til þess að fagna hinni
nýju öld og vígja hana, með veg-
semd og dýrð, hinni einu sálu-
hjálplegu kirkju til sigurs.
Ógurleg mannþröng var á hinu
mikla Péturstorgi. Margir höfðu
legið úti á götunni um nóttina, eftir
þvi sem lögregluþjónarnir sögðu.
Það grilti í fólkið í grárri morg-
unþokunni eins og í skuggasælt
stöðuvatn, og í svölum andvaran-
um, frá Campagna Rómana, mátti
heyra hávaðann í vögnunum, þá
er þeir komu inn á steinbrú borg-
arinnar. Þokunni fór að létta og
í austri roðnaði sjóndeildarhring-
urinn. Voldugur klukknahljómur
heyrðist frá ósýnilegum fjallstindi
og þá kvað þegar við klukkna-
að Á. H. B. viti ekki enn þá hvað
»ófyrirleitinn« merkir. Ef hann
langar til, gæti eg gert honum
þann greiða, að þýða það áfrönsku,
eða þá að fá einhvern til þess að
þýða það, ef hann treystir mér
ekki til þess. Það væri vissulega
ekki of mikið fyrir alt það gaman,
sem eg og aðrir höfum haft af
bögumælum Á. H. B. og smekk-
leysum.
Líffn»ðilega skýringin.
Hin lífræðilega skýring Á. H. B. á
persónuskiftum er, eins og annað
í grein hans, reglulegt fálm út í
loftið. Eg drap á hana i grein
minni í »Morgni«, og þar sem Á. H.
B. sýnist ekki hafa bætt sig neitt
á henni, síðan hann lét hana »á
þrykk út ganga« í sumar, vil eg
leyfa mér að endurtaka það, sem
eg sagði i grein minhi.
»Alt tal Á. H. B. um hin svo nefndu
»griplusambönd« er að heita má,
einn getgátu-grautur, sem kem-
ur í bága við þá litlu þekkingu,
sem lífeðlisfræðingar hafa á sam-
tengingu frumna þessara (Synapsis).
Það er hálfundarlegt, að hann
skuli geta getið sér þess til, að
hræðsla, angist, svæfandi meðul
eins og œter, þreyta og svefn hafi
söm eða lik áhrif á þessar »gripl-
ur« eða verði þess valdandi, að
þær nái ekki saman og orsaki því
hljóðið frá öllum kirkjum og
klaustrum borgarinnar. Dagur var
að renna og brá daufri birtu yfir
hið viðáttumikla hringsvið; það var
Iíkast stóru stöðuvatni í Alpafjöll-
um, sem er orðið barmafult af
lækjum fjallanna. Til hliðanna
voru bakkar vatnsinsTlágir, en
hófust svo upp í voldugan skrið-
jökul og voru á honum tveir
hvassir tindar og hjálmhvolf og
lágu gríðartórir gráir klettar fyrir
neðan, á víð og dreif. Pungar dun-
ur heyrðust frá yfirborði vatnsins,
þá er vatnið gáraði og lækirnir
skvettust af skiðjöklinum og niður
í þróna.
Smátt og smátt varð birtan þok-
unni voldugri og skriðjökullinn
breyttist í hina voldugu Péturs-
kirkju; hinir lágu vatnsbakkar voru
súlnaraðir Berninis; tindarnir tveir
voru kirkjuturnarnir og hinir grið-
arstóru klettar voru postularnir,
með brugðnum sverðum, óbelisk-
arnir með helgirúnum og gosbrunn-
arnir með gjósandi vatnsstrókun-
um; gjálfrið í vatninu, var kliður-
inn i mannþrönginni á Péturstorg-
inu.
Fyrsti sólargeislinn skein á þak-
ið á Péturskirkjunni, það glampaði
á það eins og fjallstind i morgun-
roðanum. Geislar dagsólarinnar
færðust yfir hina bláu hverfingu,
yfir hina hvítu múrveggi og kom-
ust loks niður á hið kringlótta
vatn, þar sem bylgjurnar voru
mannsandlit.
Stórt sólartjöld var þanið yfir
veggsvalir Péturskirkjunnar. Aðal
hliðið var prýtt rauðum og gyltum
ábreíðum, sem mynduðu umgjörð
truflun. . . . Sannleikurinn er, að
þetta stríðið hreint og beint á móti
hinni vísindalegu þekkingu, sem
lífeðlisfræðingar hafa öðlast á þess-
um »taugagriplum«, því að þær
teygjast út í svefni, dragast saman
í vöku«.
Til þess að skýra heilabóla- og
griplu-kenningar sínar, setur Á.H.B.
táknmyndir með bókstöfum í blað-
ið til þess að reyna að gera þess-
ar fáránlegu hugmyndir ögn skilj-
anlegri. En best gæti eg hugsað,
að Á. H. B. botni ekkert í þessari
mynd, þvi að ilt á hann með að
skýra hana. Hann segir t. d.:
»Klofni A frá B, verður B að
skiftivitund, sem hefir tök á öllum
sálarástöndum A«. Gáfulegt er þetla:
klofni A frá B, ræður B yfir(!) A.
En mér er óskiljanlegt, að getgát-
urnar öðlist nokkuð sönnunargildi
þótt þær séu merktar bókstöfum
og strikum.
Dr. Boris Sidig.
Margt verður óhamingju Á, H. B.
að vopni. Þegar hann fer að leita
hjálpar hjá útlendum fræðimönn-
um, í þeirri von, að hann verði
síður að viðundri eða gjalti, lendir
hann stundum á þeirn mönnum,
er honum ltemur í raun og veru
verst. Skoplegast er að sjá, hve
rnikla tröllatrú hann getur svo haft
á þessum sluðningsinönnum síu-
um merkisskjöld páfans. Á efsta
þrepið var stráð sortulingi og fót-
gönguliðssveit lét þar vera autt
rúm.
Tvennar, tvöfaldar hermanna-
raðir stóðu frá innganginum og út
á torgið. Önnur sveigðist í hálf-
hring, frá málmhliði undir súlna-
röðinni til hægri handar og í boga
undir klukknaturninn til vinstri
handar. Þá leið átti skrúðganga
páfans að fara, frá Vatíkaninu til
Péturskirkjunnar. Hið auða bil
milli kennannaraðanna var eins
og vatnslaus farvegur í stíflaðri á.
Hin röðin lá á ská yfir torgið, frá
götuuni sem er andspænis kirkj-
unni og að aðaldyrunum. Hún var
eins og farvegur, sem vatnið renn-
ur standum eftir með fulluin
hraða, en þess i milli seitlaði hægt
og hægt.
Þá er klukkan sló sjö voru dyrn-
ar opnaðar, mannfjöldinn gekk upp
þrepin og fór að streyma inn i
kirkjuna. Pílagrímar, langt að
komnir, komu fyrst, og þar kendi
margra grasa. Þar var hópur veður-
barinna manna, sem voru dimmir
yfirlitum og klæddir skinnum. Þar
voru stúlkur frá Neapel, með skær
augu, sumar höfðu rauða klúla
um höfuðið, kóralla i hring um
hálsinn og silfurprjóna í sindrandi
hrafnsvörtu hárinu. Síðar kom
hópur fátækra manna, sem voru í
rauðum ullarskikkjum, og kvenna,
sem flestar voru við aldur, svart-
klæddar og með knipplingaslæður.
Einhver geistlegur leiðtogi var með
öllum hópunum, oftastnær prestur,
ógreiddur og órakaður. með loðinn,
veðurbarinn koll og í skóm sem
um. Hann segir t. d. um dr. Prince,
að hann hafi rent saman1) »per-
sónuslitrunum« (eitt aí hinum
smekklegu orðum Á. H. B., sbr.
reipaslitur) og honum hafi hlotið
að vera kunnugt um þetta. Þó vita
allir, að dr. Prince vissi ekki hót
um þetla, — hann sá að eins að
stúlkunni batnaði, en ekkert frekar
— ekki fremur en Á. H. B. og lengra
verður ekki jafnað.
Þá tekur hann og dr. Boris Sidis
sér til stuðnings og álítur, að hann
sé einhver hinn dómbærasti mað-
ur, þegar um persónuskifti er að
ræða, enda hefir hann, að því er
Á. H. B. segir, athugað þessi fyrir-
brigði æiilíuigt. Það má gera ráð
fyrir því, að hver sá maður, sem
hefir lesið þessi ummæli Á. H. B. og
ekki þekt liann að »andlegum ó-
heiðarleik«, muni hafa haldið, að
hér væri bent á æruverðan öldung,
sem hefði fengisl við þess-
ar rannsóknir um marga áratugi
og væri þar á ofan annálaður vís-
indamaður. Þá mætti líka gera ráð
fyrir, að þessi dr. Sidis ogÁ. H. B.
væru mjög sammála um skýringar
á hinum dulrænu fyrirbrigðum. En
hér birtist mönnum annaðhvort
frámunalegur aulaskapur Á. H. B. i
því, að hann veit ekki hvað orðið
1) Sbr. renna trogum. HeldurÁ.H.B.
að þaö sé eitthvað líkt.
voru þunglamalegir, r}rkugir og
slettóttir.
Um átta-leytið komu langar rað-
ir karlmanna og drengja. Þeir
héldu á merkjum, með gulum og
gyltum áletrunum. Þar var meðal
annars sendisveit frá frönskum
iðnaðarmönnum, sem áttu að votta
hinum heilaga föður hollustu: vini
lýðfrelsisins, verkamannapáfanum.
Þegar klukkan sló níu fóru hjá
svartklæddir menn í veislufötum
og prúðbúnar konur með langar
svartar slæður og gljáði undir þeim
á perlur og gimsteina. Tilvonandi
prestar komu í smáhópum, stúd-
entar frá stúdentahúsunum, og báru
sumir græna, aðrir bláa eða rauða
linda; einn hópurinn var rauð-
klæddur, þeir litu út eins og blóð-
blettir á þrepunum. Þá komu
nunnurnar í smáhópum, hjúpaðar
svörtu um höfuðið og byrgðu and-
lit sín. Loks komu sendiherrar er-
lendra ríkja. Þeir voru í skrautleg-
um einkennisbúningum og skrýdd-
ir ljómandi orðum.
Ógurlegur mannfjöldi var nú
kominn inn í kirkjuna, en troðn-
ingurinn var þó margfalt meiri
fyrir utan. Menn bárust um torgið,
fram og aftur, nema þar sem her-
mennirnir og lögreglan, fótgangandi
eða ríðandi, hafði hemil á fólkinu.
Það var eins og vatnið gusaðist
upp úr þessu ógurlega fjallavatni,
því að niður úr hverjum einasta
glugga og veggsvölum héngu mis-
litar ábreiður og óteljandi andlit
grúfðu yfir þeim. Þetta var kirkju-
hátíð, en það var eitthvað annað
en að það hvíldi alvöru eða há-
tíðarblær yfir mannþrönginni.
Þarna voru ungar stúlkur, sem
vanar voru að dansa í húsagörð-
um gistihúsanna. Þarna voru fyrir-
myndir listamannanna, stuttpils-
aðar og í marglitum sokkum,
sem að jafnaði sálu á »spánska
palli«, á leið listamannanna. Þarna
voru almúgastúlkur, með dökkum,
austrænum, glettnisfullum augum.
Og þarna voru munkar, í svörtum,
hvitum eða brúnum kuflum og
héldu allir á stórum og klunnaleg-
um regnhlífum.
Þarna var prestur ellilegur og
kerlingarlegur í andliti, ógnarlega
ósjáltbjarga og kámugur, af því að
ekki var konan til þess að hugsa
um hann. Þarna var prúðbúinn
foringi i blárri úlpu og holdug
konan við hlið hans. Götusali hafði
gosdrykki og gular baunir á boð-
stólum. Vasaþjófur var þar, digur-
svíraður eins og villinaut og véku
allir úr vegi fyrir honum, en hann
fór sjálfur í felur þegar hann kom
auga á lögregluþjón. Og þarna
voru betlarar, veiklaðir og haltr-
œfilangl merkir eða þá að hann fer
með vísvitandi ósannindi til þess
að blekkja menn. Ef svo er, er
nauðsynlegt að draga sauðargær-
una af úlfinum, svo að allir sjái,
hve áreiðanlegur líann er í frásögn-
um.
Hið sanna er þetta:
Dr. Boris Sidis er rússneskur
maður. Hann fluttist til Bandaríkj-
anna 1898. Hann stundaði nám
við Harward-háskóla. Og meðan
hann var i skóla ritaði hann þessa
bók, 1911, The Psychology of Sug-
gestion, sem Á. H. B. er að vísa til.
Þessar »æfilöngu« athuganir voru
því gerðar á skólabekknum, bókin
er rituð af manni, sem var þá
að eins stúdent. Á. H. B. kallar grein-
arkorn mitt í »Morgni« gönuhlaup,
hvers vegna veit eg ekki, nema ef
vera skyldi sökum þess, að eg
hefi verið að vekja athygli manna
á ruglinu úr sjálfum honum. En
livað heitir þetta hlaup? Er það
ekki: Mendacii stulti curriculum
hominis (þ. e. »ósanninda skeið-
hlaup óviturs manns«).
Annars væri gaman að vita,
hvort Á. H. B. fyndist hann hafa
mikinn stuðning af hinum seinni
ritum Dr. Sidis, þá er hann fór í
alvöru að gefa sig að rannsóknum
j hinna dulrænu hlula. Nú fyrir
j nokkrum árutn gaf hann út hina
i merku bók sína: Symptomatology