Tíminn - 24.01.1920, Síða 4

12
TÍMIKN
andi og kjöguðu og emjuðu í sí-
fellu: »Einn skilding í nafni hinn-
ar blessuðu Guðsmóður! Einn
skilding i Guðs nafni! Drottinn og
Guðsmóðir og allir heilagir menn
blessa hinn gjafmilda!«
Og loks var þarna hinn marg-
liti útlendingahópur: Englendingar,
Ameríkumenn, Frakkar, Rússar
og Spánverjar. Róm er í augum
þeirra hinn listræni skemtistaður
og þeir flykkjast þangað, til þess
að vera viðstaddir hinar kirkjulegu
hátíðir. Aliar tungur Norðurálfunn-
ar getur að heyra í þessari alheims-
borg, allar þjóðir eru þar, menn á
öllum aldri, úr austri og vestri,
fortíð og nútíð — alt ber að ein-
um brunni, í borginni eilffu. Kyn-
slóðir koma og fara, en mannkynið
er ódauðlegt, og borgin eilífa var
eins og dýrðleg opinberun á augliti
Guð, þessi fagra og mikilfenglega
sjón: Péturskirkjan, mannþröngin,
Rómaborg, — alt á einum stað á
slíku augnabiiki.
Fréttir.
Tíðin. Umhleypingar alla vikuna
með bleytuhríðum öðru hvoru.
Frost ekki teljandi nema sunnu-
dag og mánudag, komst þá upp í
9 st. á Grímsstöðnm. Jarðlaust
mun vera um alt land og gjafa-
tíini orðinn lengri á beitarjörðum
en venjulegt er um þetta leyti. —
Ilt í sjó.
Siguvðnr Braa. Dómurinn um
leikinn varð að bíða næsta blaðs.
Straud. Enskur botnvörpungur
strandaði suður í Garði aðfaranótt
hins 21. þ. m. Mannbjörg varð af
skipinu, og er björguuarskipið Geir
á vettvangi, að reyna að bjarga
skipinu.
Ágætur afli er nú suður með
sjó. Sagt er að elstu menn muni
vart svo mikinn.
Kristján Sigurðsson, smiður á
Oddeyri, sem auglýsir hér í blað-
inu, hefir lagt sérstaka stund á
skíðagerð í Noregi, og er prýðilega
fær í iðn sinni.
Nefndinasem á að úthluta skálda-
og listamannastyrknum, skipa þeir
nú: Matthias Þórðarson fornmenja-
vörður, kosinn af bókmentaféiaginu,
Ágúst H. Bjarnason prófessor kos-
inn af háskólanum og Árni Páls-
son bókavörður, kosínn af stú-
dentafétaginu.
Psychognosis and Diagnosis of Psy-
ehopathic Diset ses (Boston). Mér
kæmi ekki á óvart, þótt Á. H. B.
fyndist einhver annar keimur af
ályktunum dr. Boris Sidis en get-
gátugrautnum sínum, en það er
ekki víst, að hann vilji hafa mikið
orð á því eða skilji þær.
í einu riti sínu segir Á. H. B. þessi
orð: »Þeir (þ. e. spiritistar) viður-
kenna líka, að til séu fákænir
andar, sem kunna ekki einu sinni
að ta!a eða rita óbjagað mál, og
jafnvel lyga-andar, er geri það að
gamni sinu að blekkja oss menn-
ina«. Ef almenningur vissi ekki
deili á uppruna Á. H. B., væri ekki
óhugsandi að einhverjum gæti dotí-
ið í hug, að Á. H. B. væri »mat-
erialseraður« lygiandi (lygiandi er
hin rétta íslenska) af þessari tegund,
er hann hefir sjálfur lýst. En hvað
um það: hið bjagaða mál Á. H. B.
fákænska og ósannindin, sem
hann ber á borð fyrir lesendur
sína, sýnast benda á nokkurn and-
legan skyldleika með honum og
þessum kumpánum, hvernig svo sem
hann reynist, er hann hefir farið
úr »sálarskjóðua sinni fyrir fult
og alt.
Það er ekki vinnandi vegur, að
venja suma menn af andlegum
ósiðum, nema með þvi að núa
þeirn upp úr þeirra andlega þrekki.
Það er að vígu leiðÍDlegt verk, en
SamYiimnskólinn 1920--’21.
Vegna hinna mörgu námsmanna víðsvegar um land,
sem hafa leitað eftir upplýsingum viðvíkjandi inntöku-
skilyrðum í fyrstu deild Samvinnuskólans næsta haust,
skulu tekin fram eftirfarvndi atriði:
1. í íslenskri málfræði verður við inntökuprófið fylgt
ágripi Halldórs Briem. Ennfremur gert ráð fyrir tveim
stílum: Endursögn og ritgerð um óákeðið efni.
2. í íslandssögu kenslubók Jóns Aðils, en í almennri
mannkynssögu ágrip Páls Melsteðs og Porleifs H. Bjarnasonar.
3. í landafræði skulu nemendur hafa lesið kenslubók
Karls Finnbogasonar eða Bjarna Sæmundssonar.
4. í reikningi verða nemendur að vei ða æfðir í að reikna
brot og tugabrot.
5. í dönsku hafa lesið kenslubók Jón Ófeigssonar bæði
heftin.
6. í ensku hafa lesið kenslubók G. Zoega aftur að les-
köflunum og gert alla stílana.
Inntökuprófið verður ekki fyr en næsta haust, laust
áður en kenslan byijar. Prófdagur auglýstur síðar, en helstu
skilyrða getið nú tíf þess að þeir sem hafa hug á að
sækja skólann, geti notað síðari hluta þessa vetrar til
undirbúnings.
Jónas Jónsson.
Skipaferðlr. ísland kom frá
Danmörku 16. þ. m. og fór aftur
20. Meðal farþega sem komu voru
Steingrímur Matthíasson læknir á
Akureyri, Jón Bjarnason læknir
frá Steinnesi og Vigfús Einarsson
fulltrúi. — Bolnia koin 23. þ. m.
sömuleiðis frá Danmörku og fer
aftur 26.
Blöðin. Lögrétta hækkar verð
árgangsins upp í 10 kr. eins og
Tíininn. — Morgunblaðið lækkar
ekki verðið um leið og það minkar.
— Frón hefir ekki komið út siðan
á nýári og er talið iíklegt, að það
sé hælt að koma út.
Böðvar Bjarkan Iögfræðingnr
er nýkominn lil bæjarins, iandveg
norðan af Akureyri. Er hann á
leið út, til Norðurianda cg Þýska-
lands, þeirra erinda að kynna sér
til hlýtar fasteigna-lánsstofnanir,
einkanlega fyrir landbúnaðinn. —
Fer hann þessa ferð að tilhlutun
landssljórnarinnar og með styik
af opinberu fé og munu margir
hyggja gott til fatar hans og á-
rangurs aí henni.
Austurrískn börnin. Fyrsti barna-
hópurinn er sagður væntanlegur í
mánaðarlokin. Verður sendur út
nú með Bolníu fatnaður handa
þeim, meðal annars alfatnaður
handa 100 börnum. Hefir K. F.
U. M. gefið efnin í fötin, en K. F.
U. K. séð um saum á þeim.
ófafur Briem fyrv. alþiugism.
frá ÁlfgeirsvöIIum mun ætla að
bregða búi í vor, og að líkiudum
að ffytjast suður. Þykir Skagfirð-
ingum þar verða skarð fyrir skildi
er hann fer úr héraði.
Bæjarstjórnarkosningar eiga að
fara frain hér í bænum, að iíkind-
um í Iok mánaðarins. Á að kjósa
sex nýja menn, i stað fimm sem
úr eiga að ganga, þeirra: Sighvatar
Bjarnasonar bankastjóra, Benedikts
Sveinsson bankastjóra, Bríetar
Bjarnhéðinsdóttur, Ólafs Friðriks-
sonar ritstjóra, Sigurðar Jóussonar
barnakennara og Jörundar Brynj-
ólfssonar sem faiinn er burt úr
bænum.
Góður afli hefir verið á botn-
vörpunga undanfarið og mest af
aflanum flutt í ís til Englands.
Fisksala. Botnvörpungarnir flylja
nú flestir fisk til Englands í ís.
Hefir Jón forseti nýlega selt afla
fyrir 3400 sterlingspund og Vín-
land fyrir 4500 sterlingspund. —
Eru nú margir íslenskir botnvörp-
þegar það er eina ráðið, verður
einhver að gera það.
Sálfræðilega skýringin.
Aðalatriðið i hinni svo nefndu
sálfræðislegu skýringu Á. H. B. er
það, að persónuskifti gela orðið,
ef andstæðar hvatir taka að berj-
ast í brjósti manns. Hann helir
reyndar reynt að skýra þella í
Lögréttu 14. jan., en honum hefir
ekki lánast að gera þessa getgátu
neitt skynsamlegri, en hún var hjá
honum i fyrirlestrinum sæla. Eg
gerði athugasemd við hana i grein
minni í »Morgni«, og var hún á
þessa leið:
»Kveður hann (þ.e. Á. H. B.) hina
sálfræðilegu skýringu á persónu-
skiftum vera þá, að tvær and-
stæðar hvatir berjist í brjósti
manns. Og ef manni heíir svo tek-
ist að bæla aðra niöur, þá taki sú,
sem verður að lúta í lægra haldi
að starfa »í blóra« við hina.
Við skulum taka dæmi þessu
til skýringar. Maður nokkur þráir
að temja sér sannsögli, en hann
hefir þó jafnframt allmikla löngun
til þess að fara með ósaunindi.
Þarna eru tvær andstæðar hvatir,
sem togast á um yfirráðiu. Og við
skulum svo gera enn fremur ráð
fyrir, að manninum hafi auðnast
að sigrast á breyskleika sínum og
m&i rnjög saunorður œaður. En
unga-skipstjórar utanlands, sum-
part til þess að líta eftir smíði á
nýjum skipum, sumpart til þess
að koma heim með ný skip.
Veikindin eru að magnast i
bænum. Skarlatssótt og Kighósti
víða og skæðari en fyr í vetur.
í sjódómi Reykjavíkur er nýlega
kveðinn upp dómur um, að botu-
vörpungnum Nirði beri 95 þús.
kr. fyiir björgun úr sjáfaiháska, á
danska seglskipinu Scandía.
Ba*jar.stjórnarkosning fór fram
i Hafnarfirði 12. þ. m. Komu fram
tveir iistar, en þrjá menn átli að
kjósa. Kornust allir að á öðrum
listanuin, og fékk hann rúmlega
200 atkvæði, en enginn af hinum,
— socíalistum — sem fékk tæp
70 atkv.
Jóuas Lárnsson, sem er héðan
úr bænuin, heíir keypt Hotel Kon-
tinental í Kaupmannahöfn og ætlar
að reka.
Haraldnr Sigurðsson píanóleik-
ari frá Kallaðarnesi, er fluttur frá
Þýskalandi til Kaupuiannahafnar
viti menn: Þá getur samt farið svo,
að hin sigraða lygilöngun hans geti
gert honum ærinn grikk. Hún get-
ur þá tekið til að starfa »í blóra«
við sannleikslöngunina og valdið
meir að segja fullkomnum persónu-
skiltum. Það fer þá eftir þessum
fræðum að dæina, að vera mesta
hættuspil fyrir menn að reyna að
venja sig af óknyttum, því að þeir
geta átt á hættu að verða geðveik-
ir menn eða einhverjir aumingjar.
Sannleikurinn er sá, að þessi
skýring, að andstæðar hvatir valdi
persónuskiftum, er svo Ijarri því
að vera sönnuð, að engar líkur eru
til, að hún sé rétt. Persónuskiftun-
um er oft að ýmsu leyti svo hátt-
að, að það virðist bein Qarstæða
að setja þau í samband við nokk-
urar »andstæðar hvatiixi. Annars
liggur við Á. H. B. gleypi getgátur
eins og hænsni bygg.
Niðnrlagsorð.
Eg hefi nú bent á það tjón, er
Á. H. B. vinnur íslenskri tungu ineð
hinu óvenjulega óvandaða ritmáli
sínu; sömuleiðis hefi eg sýnt fram
á hinar fáránlegu kenningar, sem
hann hefir verið að ota fram og
blekkingartilraunir hans, en þar
mætti bæta við fleiruui dæmum
við tækifæri. En það er eilt atriði,
sem eg hefi ekki minst á og vert
væri að vekja athygii liaus á, og
og verður kennari við hljómlista-
skólann þar.
Suðurlandsskólimi. Mikill áhugi
er vaknaður í Árnes- og Raugár-
vallasýslum, að konia sem tyrst
upp alþýðuskóla fyrir héraðið. —
Hefir aó vísu leugi verið um það
rætt, en nú er stotuað til samskota,
að dæini Þingeyinga og eru ágætar
undirtektir. Vonast Tímian til að
geta nánar af því sagt síðar.
tír brélum. '— Dýrafirði 12/i. —
Velur lagstur að með töluverðri
hörku og stingur i stúf við blíð-
una, sem var fram að árainótum.
Húnuualnss. 8/i. Hagböun mikil
um alia Húnavatnssýsýslu, eigiu-
lega haglaust í austursýslunni og
mestur hluti hiossa þar komiu á
gjöf. Geri eina hrið enn veiður að
taka öil hross um alla sýsiuna og
er það óvenjulegt svo snemrna og
kvíðvænlegt. Taugaveiki hefir geis-
að mögnuð á Hvammstanga og
og komið þungt niður a skóianutu
þar, þareð margir neuendur hata
veikst.
Skayafuðí */i. Hér befir verið
ili tíð í vetur, sérstaklega á jóla-
föstu. Er nú jarðlaust víðast i sýsl-
það er hinn afskaplegi fræðigor-
geir hans og hroki. T. d. segir
hann á einum stað eitthvað á þá
leið, að visindin hafi nálega gralið
fyrir rætur lífisins. Liklega dettur
engum í hug að setja Á. H. B. a
bekk með reglulegum vísindamöon-
um og enguin manni rennur því til
hngar að alíta, að hann hati »na-
lega gialið fyrir rælur lifsins«. Eu
slík ummæli og þessi sýna meiri
gasprarahátt en menn eiga að
venjast, og eru blátt áfram hneyksl-
anleg, þegar þess er gætt, hve vís-
indin vita sorglega lítið um upp-
runa lifsins.
Eg er að vona, að þessi árétting
mín verði Á. H. B. ekki svo þung-
melt, að hann þurfi að gripa til
véliudis síns, til þess að jórtra
hana. Listaverk er árélting þessi
auðvitað ekkert og þess vegna þarf
eg ekki að bera kviðboga fyrir því
að hennar bíði válegur »hungur-
dauði íslenskra listaverka«. Ekki
er það óliklegt, að svo kunni að fara,
að Á. H. B. verði, er stundir líða,
hálfgert furðuverk náttúrunnar eða
einskonar »dularfult fyrirbrigðiu í
íslensku, sálarfræði og lífeðlisfræði.
Pórður Sveinsson.
Skíði.
Eg hefi nú loks fengið miklar
birgðir af amerísku skiðaefni. —
Smíða skíði eftir bestu norskum
fyrirmynduin. Pantanir afgreiddar
fljótt.
Kristjáii SigurAsson
Strandgötu. Oddeyri.
unni nema í framfirðinum og víða
öll hross á gjöf.
V.-Skaftafellss 6/i. ríð hefir hér
verið umhlevpin a->öm og óstöðug
en oltast þó hagar.
Árnessýslu 21/i. Hér hefir verið
harðdragi síðan um jól, en oftast
gott veður. Jörð orðin mjög ísuð,
eru því svikahagar, enda gefa fleslir
alt að því fulla gjöf. Stutt verður
ein hvr r^staðar á heyium i vor,
þótt ekki verði verra en nú er.
Maður varð úti nýlega vestur á
Snætellsnesi, rétt hjá Sandi. Hét
hann Jóhannes Helgason og hafði
numið tréskurð hjá Stefáni Eiríks-
syni og fengið styrk frá Alþingi til
utanfarar til frekara náms í því
skyni. Var sagðnr mjög efnilegur
tréskeri.
Taxtar. Ljósmæðrataxti er þessi
frá nýári. Kr. 7,50 minsta þókn-
un fyrir að taka á móti barni og
kr. 2,50 fyrir hvern dag sem ljós-
móðurin dvelst hjá konunni. —
Sjúklingameðlag á Vífilsstaðahæli
er frá nýári 3 kr. á dag á sam-
býlisstofum í stað 2 kr., 4 kr. á
tvibýlisstofuin í stað 2,50 kr. og
5 kr. í stað 3 kr. á einbýlisstof-
um.
Sýslanir. Páll Bjarnason lög-
fræðingur frá Steinnesi, er orðinn
fulltrúi bæjarfógeta i Reykjavík. —
Július Havsteen lögfræðingur er
settur bæjarfógeti á Akureyri og
sýslurriaður í Eyjafjarðarsýslu. —
Jón Benediktsson stud. med. frá
Grenjaðarstað þjónar Eskifjarðar-
héraði um þingtímann fyrir Sig-
urð Kvrran. — Steindór Gunn-
laugsson lögfræðingur frá Kiðja-
bergi, er orðinn aðstoðarmaður á
1. skiifstofu stjórnarráðsins.
Skiptjón. Barkskipið »Eos«, sem
er eign lélags í Halnarfiiði, fór
nýlega úr Hafnaifirði, áleiðis til
útlanda og álti meðal annars að
gera þar við það. Hrepti það hið
versta veður, sunnan við land, svo
að seglin riftiuðu og skipverjar
mislu alla stjórn á skipinu. Bar
skipið upp undir land og var ekki
annað sjaanlegt, en að menniinir
myndu farast með skipinu. En þá
bar þar að enskan botnvörpung
sem bjargaði mönnum. Skipið rak
mannlaust upp í brimgarðinn við
Eyrarbakka.
Páll ísólfsson organleikari er
uii þessar mundir að halda hljóm-
leika í Kaupmannahöfn, Stokk-
hólmi og Kristjaniu.
Guðmundur Kamban. Dagmar-
leikhúsið i Kaupmannahöfn ætlar
að leika innan skamms nýtt leik-
rit eftir Guðm. Kamban sem heitir:
»Vér morðingjar«.
Glímur. Virðist vera að lifna
aftur yfir glimuiðkunum hér í bæ.
Á nú aftur að fara fram Ármanns-
gliman liinn 1. febr. næstk.
Listasýning. Listvinafélagið hefir
ákveðið að gangast fyrir listasýn-
ingu vorið 1921.
AVl Hafið þér gerst kaupandi
að Eiiineidiuni?
Kitstjóri.
I’ryifíivt ÞórhallHtiuD
Laufási. Simi 91.
Pr«utaroiid|tto