Tíminn - 06.08.1921, Qupperneq 3

T I M I N N
95
nýjan markað fyrir saltfisk héð-
an. Með fyrsta farminn gekk ágæt-
lega. Eftirspurnin óx. Næsti farm-
ur er keyptur samkvæmt vottorð-
um dómkvaddra manna. Meðal
annars var meðalstærðin fast-
ákveðin, og vottað af matsmönn-
um. En þegar til útlanda kemur,
reynast vottorðin fölsuð. í hverj-
urn pakká var smáfiskur falinn
innan í umbúðum af stórfiski.
Kaupendurnir símuðu um hæl um-
boðsmanni sínum: „Við kaupum
ekki meira af íslenskum afurðum".
Svona fór um þjóðarhagnaðinn
í það sinn. þjóðin öll varð fyrir á-
litshnekki -fyrir trúmenskuskort
sárfárra manna. þessvegna á al-
menningur að krefjast þess, að öll
slík mál séu rannsökuð til hlítar,
svo að úr verði skorið af hverju
misfellurnar stafa. **
III.
Yfirlýsing.
f 30. tölubl. „Tímans“ 23. þ. m.
er grein með fyrirsögninni:: „Van-
smíði hjá útflutningsnefnd“.Grein-
in fjallar aðallega um „partí“ af
Labradorfiski, sem lá í Viðey og
var útflutt þaðan á síðastliðnu
hausti. Af ummælum greinarinnar
geta þeir, sem málinu eru ókunn-
ugir, ímyndað sér, að þessi fiskur
hafi verið metinn til útflutnings
undir minni umsjón, af lögskipuð-
um fiskimatsmönnum og að þeir
hafi þá gefið vottorð um gæði
fisksins.
Til þess að fyrirbyggja slíkan
misskilning, vil eg taka það fram,
að þessi umræddi fiskur hefir
aldrei verið metinn undir minni
umsjón, og engir af hinum lögslcip-
uðu fiskimatsmönnum voru við-
staddir þegar fiskur þessa var
fluttur fram.
Af þessu er auðsætt, að þegar
þessi fiskur var tekinn í Viðey til
útflutnings, gat ekkert matsvott-
orð fylgt honum, hvorki frá mér
sem yfirmatsmanni, né hinum lög-
skipuðu undir-fiskimatsmönnum;
en þó að einhver valdsmaður út-
nefni einhverj a menn til þess
að meta fisk til Englands, ber eg
enga ábyrgð á og er mér með öllu
óviðkomandi.
Reykjavík 1. ágúst 1921.
Jón Magnússon.
----o----
Berklarannsófuiir.
það má nú auðvitað geta nærri,
þegar berklaveikisfélagið er stofn-
að, að þá muni eftirgrenslun um
Fyrsta kynning mín af þessum
hestum var á búfjársýningu í Fol-
kirk. þar var sýndur hestur, sem
var einblendingur amerísks fola og
íslenskrar hryssu. þessi hestur
vakti eftirtekt rnína vegna þess að
hann var skeiðhestur, og fór eg
því að spyrjast fyrir um hann, og
þá var mér sagt um ætterni hans.
þessi hestur var dökkjarpur að lit,
sokkóttur og blesóttur og ekkert
sérlega líkur móðurætt, einkum
var höfuðið ólíkt og á íslenskum
hestum. Á sýningunni fékk þessi
hestur fyrstu verðlaun fyrir skeið,
„trot“ Á,trot“ þýðir brokk, en á
sýningum hlaupa skeiðhestar og
brokkhestar saman og eru kalíaðir
„trotting horses“). þessi hestur
var afburða skeiðhestur.
Eg vildi kynna mér málið betur
og var svo heppinn að komast-í
kynni við mann, sem hafði mjög
mikinn áhuga á kynbótum hesta.
þessi maður var veitingamaðui'
Th. Milne í Folkirk. Hann hafði
sjálfur reynt íslensku hestana og
átti nokkra, sem hann sýndi mér.
Hann átti 4 hryssur íslenskar og
einn fola þriggja vetra, svo átti
hann eina einblendingshryssu og
þrjú tryppi veturgömul. þessi ein-
blendingshryssa gekk með folaldi,
og var faðir þess amerískur brokk-
hestur og ætlaði hann að gera til-
raun með hvertiig meiri blöndun
reyndist. Herra Milne sagði mér
að íslenskir einblendingshestar
V axtalækkun.
Frá því í dag að telja höfum vér lælckað forvexti af víxlum og
lánum úr 8°/0 niður í 7% p. a.
Framlengingargjaldið helst óbreytt.
Reykjavík, 2. ágúst 1921.
Landsbanki íslands.
Magnús Sigurðsson. L. Kaaber.
orsakir veikinnar verða hafin á
mörgum sviðum; en í' sambandi
við það vil eg leyfa mér að vekja
athygli landsstjómarinnar á er-
indi, sem kemur frá sýslunefnd
Borgarfjarðarsýslu, um berkla-
rannsókn á kúm. það mun eigi
vera þýðingarlaust atriði, að gera
sér glögga grein fyrir þeimi upp-
sprettu. Hafa þar dæmin gefist,
og það nýverið, að ýmislegar skað-
legar sóttkveikjur geta falist í
mjólkinni, og þá dreifst út.
Annars er það dálítið eftirtekta-
vert, að heyra bændur færa fram
kvartanir um heilbrigðisástand
búpenings síns, í sambandi við
dýralæknana, sem fáir virðast
þekkja nema af fjárlögunum.
Ef það er nú tilfellið, að þeir
hafi frekari þýðingu fyrir hag
þjóðarinnar en standa þar, er það
óeðlilegt að heimili þeirra sé í bæj-
um landsins. því að ólíklegt er, að
lúsin sé mest þar sem skepnurnar
eru fæstar. f umræddu tilfelli ættu
bændur að hafa réttarkröfu til
þess, að dýralæknar ferðist. um
landið, án aukakostnaðar fyrir
hlutaðeigendur, nema kost og tær-
ingu, sem ætíð er sjálfsögð hjá
bændum, þegar að einhverju leyti
er starfað í þeirra þágu.
Ilingað til hefir það verið svo,
að undantekningarlítið í hverri
sveit hefir hjálp einstakra dýra-
vina komið mest og best að notum
í hinum margbrotnu sjúkdómstil-
fellum, og bornir eru vissir dýra-
læknar við, að beita sér frekar fyr-
ir öðru en lækningum á þeirra
sviði.
Eftir því að dæma er ekki að
furða þótt þingið nýverið vildi
fjölga þeim að mun. Senn er mæl-
irinn fullur, og einhverntíma kem-
ur að því, að hin íslenska þjóð
hvorki vill né getur stráð starfs-
mönnum sínum út um alt land,
eins og vörðum á heiði, á hvert
einasta örnefni stéttahringsins, án
þess að leiðbeina þeim, en hafa þó
allan viðhaldskostnað á kerfinu.
þorsteinn á Grund.
----o----
Frá útlöndum.
Álandseyjadeilunni milli Sví-
þjóðar og Finnlands er lokið. Báð-
ir málsaðilar komu sér saman um
að láta yfirráð alþjóðabandalags-
ins skera úr deilunni. Hefir ráðið
felt þann úrskurð, að eyjarnar
skuli fylgja Finnlandi. Svíar eru
sárgramir, enda höfðu eyjarskegg-
væru töluvert notaðir á brokk-
brautum í Bretlandi og að hreinir
íslenskir hestar væru einnig notað-
ir. Eg vildi kynnast þessum hest-
um ef eg gæti og fór því á veð-
hlaupin í Glasgow og Mussel-
borugh (við Edinborg). Á veð-
hlaupunum í Glasgow unnu 2 ís-
lenskir einblendingar hver sitt
hlaup, og vil eg lýsa þeim veð-
hlaupum dálítið nánar.
Braut þessi er hringbraut hálf
ensk míla á lengd og verða því
hestarnir að hlaupa tvær umferð-
ir, því þeir áttu að hlaupa eina
enska mílu.
1. hlaup vann íslenskur einblend-
ingur, Tom Holliday, með met 3,03.
Ilann átti að hlaupa 220 yards
styttra en enska mílu. Vegalengd-
in, sem hesturinn þarf að hlaupa,
er reiknuð út eftir því meti, sem
hann hefir náð áður, svo hestar
með misjöfnum flýti geta hlaupið
í sama hlaupi, og hafa þó hér um
bil jafna möguleika til að vinna.
2. hlaup vann íslenskur ein-
blendingur, Bloomfield Maid, leir-
ljós með mön og með dökt tagl og
fax. pessi hryssa var verulega
hlaupaleg. Met 2,46. 105 yards
vantaði á enslca mílu.
4. hlaup hljóp íslenskur hestur
grár að lit, mark: biti framan bæði
eyru. í þessu hlaupi tapaði hann,
en hann hafði hlaupið á brokk-
brautunum í mörg undanfarin ár
og er nú farinn að eldast og ef til
jar lýst því við atkvæðagreiðslu
að þeir vildu lúta Svíum. Branting
kom fram af hálfu Svía á fundi
ráðsins er úrskurðurinn var birtur.
Ilann mótmælti fastlega úrskurð-
inum en lýsti því þó yfir af Svía
hálfu að þeir myndu láta við svo
búið standa. Finnar verða að
ganga að ýmsum skilyrðum um
stjórn eyjanna, t. d. má þar engin
hervirki gera.
— Stórkostlegur viðbúnaður og
aðsókn var í Bandaríkjunum ný-
lega út af hnefaleik sem háður var
milli hnefaleikameistara Norður-
álfunnar og Vesturálfunnar. Norð-
ui'álfumaðurinn var franskur, að
nafni Carpentier. Vesturálfumað-
urinn úr Bandaríkjunum og heit-
ir Dempsey. Veðmál voru um all-
an heim um leik þennan, en þó
einkum í Frakklandi, og Banda-
ríkjunum, og munu hafa skift tug-
um míljóna króna. Samtals fengu
hnefaleikamennirnir hálfa miljón
dollara fyrir leikinn. Áhorfendur
voru fast að því 100000 og inn-
gangseyrir alt að 50 dollarar.
Leikar fóru svo að Dempsey sigr-
aði. Fréttin var komin til Eng-
lands og Frakklands 2—3 mínút-
um eftir úrslitin og olli nálega
þjóðarsorg.
— Stærsta loftfar heimsins var
fullsmíðað á Englandi nýlega.Voru
48 manns í fyrstu ferðinni og get-
ur það flogið 5000 enskar mílur
án þess að þurfa að nema staðar.
— Mikil verslun er nú hafin
milli Eistlands og Svíþjóðar og
Danmerkur og Reval, sem er aðal-
verslunarborg Eistlands, er að
verða ein stærsta verslunarborgin
við Eystrasalt. Mikið af verslun
Rússlands fer og um Reval. Ganga
200—300 járnbrautarvagnar dag-
lega milli Reval og Petrograd.
Græða Eistlendingar vel á þessari
verslun, en að öðru leyti er þeim
um og ó um náið< samband við
Rússland og hafa gert ýmsar varn-
arráðstafanir gegn undirróðri
Bolchewicka. Á járnbrautunum
vill að tapa sér. Árið 1920 hafði
hann met 2,45 á enska mílu.
Nokkra einblendinga sá eg
þarna og einn sérlega fallegan;
átti hann að hlaupa, en gat það
ekki vegna þess að hann hafði
meiðst í fæti. Eigandi þessa hests
sagði að hann væri fljótari en
hryssan sem vann annað hlaup, en
hann átti hana líka.
6. og síðasta hlaupið áttu að
hlaupa vinnendur í hinum hlaup-
unum og tveir aðrir hestar, sem
voru álitnir bestir. par hljóp
Bloomfield Maid aftur en var ann-
ar hestur í röðinni.
Eg átti tal um íslensku hestana
við nokkra hestaeigendur og
höfðu þeir allir mikið álit á ís-
lenskum hestum og íslenskum ein-
blendingum og einn þeirra benti
mér á í „Trotting Calender 1920“
að bestu smáhestamet væru unnin
af þessum héstum í Bretlandi. Eg
rita hér nokkur bestu met smá-
hesta í Bretlandi, og byggi eg það
á sögu eins hestaeiganda í Glas-
gow. Eg hefi ekkert getað fundið
á prenti um þessa hesta og í Trott-
ing Calender 1920 er alls ekki
minst á að þeir séu af íslenskum
uppruna. En metin eru þannig:
1. May Neil met 2,39
2. Little Dolly Gray — 2,39
3. Dr. Ci’ippon 2,39
4. Silver Plate — 2,41
5. Welslx Rugtime 2,41
6. Crown Boy — 2,42
sem ganga milli RevM og Péturs-
borgar fá rússnesku starfsmenn-
irnir ekki að fara með vögnunum
lengra en að landamærunum, þá
taka hinir við. Landamærin milli
Rússlands og Eistlands eru öll girt
mai'gþætti’i gaddavíi'sgii’ðingu og
sterkur rafmagnsstraumur leikur
altaf eftir þx'áðunum.
— Enski heimskautafarinn
Shackleton er nú að búa sig undir
nýja för til heimskautalandanna
suðlægu. Tilgangur fararinnar er
aðallega sá að búa til landabi’éf af
hinum mörgu eyjum í suðuríshaf-
inu.
— í Leipzig standa nú yfir
rannsóknirnar gegn hinum þýsku
herforingjum sem ákærðir enx af
Bandamönnum fyrir það að hafa
látið frernja ýms grimdai’verk í
sti’íðinu. Kemur þar margt fram
misjafnt. þykir sannað á suma
herfoi’ingjana að þeir hafi bein-
línis bannað að taka fanga og yf-
irleitt að veita nein grið þeim sem
gáfust upp. Mikla eftirtekt hafa
og vakið x-annsóknirnar gegn kaf-
bátsformanninum þýska sem sökti
ensku spítalaskipi. Frönsku blöð-
in kalla allan þennan málarekstur
skrípaleik, þar eð allir séu sýkn-
aðir hvei’su þungum sökum sem
bornir séu.
— Sei’bar fengu við friðarsamn-
ingana uppfyltar allar óskir sínar
um landaukning. Sei’bía, Monte-
negro, Albanía og mikill hluti hins
slafneska 'lands sem fylgdi Ung-
vei’jalandi — alt var sameinað í
hið nýja ríki Suður-Slafa. Belgrad
vai’ð höfuðborgin, og konungur
Sei’bíu tók við stjói'n hins nýja í'ík-
is. En ókyrð hefir verið afax’mikil
í landinu. Hið nýja þing sem kos-
ið var, var nálega óstarfhæft
vegna þess að þar voi’u ótal flokk-
ar .og flokkabrot, en enginn nógu
öflugur til þess að taka að sér
stjórnina. Og hinir róttækustu
sócíalistar eiga mikinn flokk. það
gekk í afai'löngu þófi að fá sam-
þykta stjói’nai’skrá fyrir ríkið.
Um fleiri hesta veit eg ekki, en
þetta er nóg til þess að sýna að
íslensku hestamir standa ekki ein-
ungis framarlega, heldur fyrst í
röðinni, að því er flýti snei’tir.
þeir menn, sem eg talaði við og
höfðu kynt sér málið, vildu gjarna
fá íslenska hesta. Eg benti þeim á
að við hefðum ekki markað fyrir
okkar bestu hesta nema heima fyr-
ir og seldum þá þess vegna ekki til
útlanda. Við hlytum því að eiga
beti’i hesta heirna heldur en þeir
íslensku hestai’ væru, sem þeir
notuðu á bi’okkbrautunum og til
undaneldis. Eftir því sem þessir
hestar komu mér fyrir sjónir, þá
gæti eg vel trúað að við ættum
fljótari skeiðhesta heima fyrir. En
það á nú reynslan eftir að sýna.
Eins og eg gat um áður, hlupu
amei’ískir brokkhestar í byrjun.19.
aldar enska mílu á 3 mín., en ís-
lenskir hestar í Bretlandi hlaupa
enska mílu á 2,40 mín. þá voi'U
kynbætur amei’ísku brokkhestanna
í byi’jun og eins er með íslensku
hestana nú, en það er talsverður
mismunur á hvað íslenskir hestar
í Bretlandi eru fljótari. það getur
því tæpast verið vafamál að ís-
lenski hesturinn getur, með skyn-
á. e. m. íslenskur einblendingur
íslenskur hestur
velskur einblendingur
«islenskur liestur
Loksins tókst það þó, hinn 28.
júní síðastliðinn. En þegar krón-
prinsinn og forsætisráðherrann
óku heim saman af þingfundinum,
var sprengikúlu kastað á vagn
þeirra ofan af húsþaki. Varð þeim
það til lífs, að sprengikúlan rakst
á símastaur, og spi’akk áður en
hún næði að falla til jarðar. Nokkr-
ir menn særðust mjög hættulega,
en prinsinn og forsætisráðherrann
sakaði ekki. Tilræðismaðurinn seg-
ir að enginn hafi verið í vitorði
með sér og að hann hafi framið
vei’kið af því að hann sé Bolche-
wick. En af kunnugum mönnum
er tilræðið talið bera vott um hið
almenna ástand í landinu.
— Á Ítalíu hefir um langa hríð
vei’ið mjög róstusamt, einkanlega
í stórborgunum. Iiinir róttækari
sócíalistar eru í miklum meiri
hluta í verkalýðsfélögunum. Verk-
föll og smáuppreistir af hálfu
vei’kamanna hafa verið mjög tíðar.
Stjóx’nin lét þetta ástand að
miklu leyti afskiftalaust. Voru þá
myndaðir vopnaðir flokkar á móti
verkamönnunum og kölluðu þeir
sig Fascista. Voru einkum fyrver-
andi hermenn í Fascista-flokkun-
um. Hafa staðið smáorustur og
skæi’ur rhilli Fascista og vei’ka-
manna um allar borgir Ítalíu. Og
fram á þennan dag líður vart svo
dagur í stói’borgunum, einkanlega
á Norður-Ítalíu, að ekki séu einn
eða fleiri drepnir af báðum flokk-
urn. En stjómin hefir að mestu
leyti haldið að sér höndum í deil-
um þessum. Hefh’ hallað á sócíal-
istana upp á síðkastið, endu munu
flokkar þeii’ra ‘miður búnir að
vopnum. Nú síðast er talið líta ht
friðlegar.
— Engin borg á Englandi hefir
vaxið eins mikið og borgin Cardiff
í Suður-Wales, á stríðsárunum og
þeim sem síðan ei'u liðin. Hún er
nú orðin mesta kolaborg heimsins,
útflutningurinn oi’ðinn yfir 20 milj.
smálesta. Borgin liggur alveg við
ein mestu og bestu kolahéruðin
og ágætlega við skipagöngum. Auk
þess verður hún meir og meir
hafnai'borg hinna miklu iðnaðar-
héraða á Mið-Englandi. Til Cardiff
ei’u flutt ósköpin öll af kældu og
fi’osnu kjöti. Talið að kjötgeymslu-
húsin í Cardiff rúmi nálega 1%
miljón teningsfet af kjöti. Kjötið
fer alveg beina leið úr skipunum í
húsin. Hafnai-virkin og verkfærin
í Cardiff ei'u sögð einhver hin full-
komnustu í heimi. Skipafloti borg-
arinnar ber um lf4 miljón smá-
lestir og er metinn 1000 miljón
króna vii’ði. Skipaviðgei’ðastöðvar
samlegum kynbótum, tekið mikl-
um framförum, eins og ameríski
brokkhesturinn hefir gexd á 19.
öldinni. Við þurfum einungis að
vita sjálfir að hverju við eigum
að stefna í hestaræktinni.
Fyr á tímum öttu menn hestum
saman sér til skemtunar. það er
nú lagt niður. En ættum við þá
ekki í staðinn að iðka kappreiðar
meira en við höfum gert? það
myndi verða til þess að við hugs-
uðum meira' um reiðhestana og
framför þeirra og einnig, sem ekki
er minna virði, við myndum verða
meiri hestamenn og tamninga-
menn en áður. Mér finst að kapp-
reiðar ættu að verða ein af okkar
þjóðarskemtunum og íþróttum.
Eg vil nú enda þessar línur með
þeirri ósk, að þetta mál verði ræki-
lega athugað, bæði vegna hest-
anna sjálfra og vegn'a hagsmuna
þeiri’a, sem hafa má af því að ala
upp góða skeiðhesta til útflutn-
ings.
Vigfús Helgason.
.„,•1
-----o---- | :. j
Embætti. Oddur Gíslason mála-
flutningsmaður, sem dvalist hefir í
Kaupmannahöfn undanfarið, hefir
fengið veitingu fyrir ísafjarðar-
sýslu.— Kristmundur læknir Guð-
jónsson hefir fengið veitingu fyrir
Reykhólalæknishéraði.