Tíminn - 10.09.1921, Blaðsíða 3

T 1 M I N N
109
Áskonui.
Samkvæmt lögum nr. 72, 27. júní 1921, er liér með skorað á alla
þá, er telja sig eiga hlutbundin réttindi yíir fasteignum í Mýra- og
Borgarfjarðarsýslu, — þar á meðal réttindi yfir liúsum, sem standa
kiuina á landi annars manns eða lóð, — svo og réttindi yfir skipum,
sjálfvörsluveði í lausafé eða önnur réttindi, sem þinglýsa þarf og bók-
uð eru í afsals- og veðmálabækur, að tilkynna þa-u innan 18 mánaða
frá útkomudegi þess eintaks Lögbirtingablaðsins, sem flytur áskorun
þessa í fyrsta skifti, hér á skrifstofunni og skila hingað skjölum þeim,
sem heimila réttindin, enda hafi þau skjöl ekki verið afhent á skrif-
stofu sýslunnar eftir 12. nóv. 1920.
Sönnun fyrir eignarrétti skal færa með afsalsbréfi eða öðrum skjöl-
um, sem í stað þess koma eða vottorði sýslumanns urn það, að eignin
sé vitanleg eign aðilja. Sé hvorugra þessara gagna kostur, er aðilja
rétt að leita eignardóms að eigninni.
Takmörkuð hlutbundin rjettindi yfir fasteign skal sanna með frum-
riti skjals þess, sem réttindin eru skráð á, ef grundvallarreglur tilsk.
9. febr. 1798 og laga nr. 18, 4. nóv. 1887, 7. gr., taka til þess. Ef
rpttindin liafa verið skráð á skjal annars eðlis, má sanna þau með
staðfestu eftirriti, en sé skjalið glatað, er rétt að leita ógildingardóms.
Jafnframt er skorað á alla þá, sem hafa í vörslum sínum gildandi
skrár eða önnur gildandi gögn, þar sem ákveðin eru landamei’ki milli
jarða i Mýra- og Borgarfjarðarsýslu, að skila þeim á skrifstofu sýsl-
unnár innan 18.mánaða frestsins, sem áður er nefndur.
Skrifstofu Mýra- og Borgarfjarðarsýslu, 16. júií 1921.
G. Björnsson.
Mývatni um almenningsrétt í vötn-
um, og það var ekki sjaldan citer-
að til stuðnings og sönnunar þessu
og' þessu. Sá, að öll vötn á íslandi
áttu nú að gjalda þessa eina vatns,
af því að menn höfðu heyrt, að al-
menningur hefði einhverntíma ver-
ið talinn í því. Sá, að 4. gr. í nefnd-
arfrumvarpi minni hluta fossa-
nefndar var stíluð upp á Mývatn,
með þess hólmum, eyjaklösum og
mjóu sundum. Sá, að Sveinn Ólafs-
son hafði hlotið að hafa komið hér
og fengið hér lánaðan mývetnskan
sjónauka, eða að minsta kosti
þingeyskan. Sá að það var rangt
að þegja þegar málið var komið í
fulla alyöru, og reyna ekki að bera
eitthvert blak af Mývatni, sem tví-
mælalaust er punktur sem sigtað
er á með þessu almennings-líf-
skeyti, ásamt þingvallavatni í bak-
sýn.
það er þá það fyrsta sem maður
getur sagt með fullri vissu, að í
Mývatni hefir aldrei verið, hvorki
fyr né síðar, alþjóðar-almenning-
ur. En eins getur maður sagt það
með vissu, að hér hefir verið kall-
•
aður almenmngur, þott engmn
viti, hvernig skiljast ætti, þó að
hver óbrjáluð hugsun geti nú eða
ætti nú að geta gert sér fulla grein
fyrir því.
þegar yfirkennari Bjarni Sæ-
mundsson kom hingað um alda-
mótin síðustu, segist hann hafa
þurft að hafa síra Árna sem túlk,
þvj að margt væri í máli Mývetn-
inga, sem menn í öðrum lands-
fjórðungum skildu ekki. Nú er
þetta orð, almenningur, eitt af
orðum Mývetninga, sem hefir ver-
ið útlagt rangt, því að enginn var
sem túlkaði orðið rétt eða sýndist
vilja gera það. Nú er þó svo langt
komið, að engri óbrjálaðri hugsun
ætti að haldast uppi að skilja orð-
ið nema á einn veg, þann, að orð-
ið þýðir samnotkun eigenda Mý-
vatns, sem höfðu samnot af vatn-
inu lengra frammi (þ. e. úti í því),
eins og enn í dag er veitt, mikill
hluti veiðar. þegjandi eða dauði
votturinn lýgur hér líka síst, að
hér var um takmarkaðan almenn-
ing að ræða, og í því efni tekur
Hofsstaðabréf af öll tvímæli,
hvernig skiljast eigi. Einnig það,
að nógir vottar þess eru til, að
veiði út í vatninu hefir verið leyfð
og leigð fyrir gjald búendum jarð-
anna, sem bjuggu utan við eignar-
takmörk jarðanna kringum vatn-
ið. Eitt enn, sem sýnir eignarrétt
jarðanna kringum vatnið (vatns-
jarðanna), eru gömul byggingar-
og sölubréf, sem tilgreina að þter
séu seldar og leigðar með vatni og
veiðistöðvum öllum, hvort sem var
lengra eða skemmra út frá landi.
Og enn það, að nú um aldamótin
varð hver ábúandi og eigandi
skyldur til að gefa skýrslu um afla
allan á hverri jörð, og bendir það
einnig á sama rétt og skyldu, eins
og að telja fram hey og annan af-
rekstur jarða. Og svo smiðshögg-
ið, sem rekið var á með síðasta
jarðamati, þar sem glögglega er
sagt til um gagnsemi ef nokkur
er, og engin jörð utan við landa-
merkjalínu jarðanna kringum
vatnið telur sig eiga nokkurn
Itaksrétt til veiði í Mývatni.
-þarna sjáið þið, kæru þingvalla-
vatnsbúendur og allir vatnaeigend-
ur á landi hér, að ekki er Mývatn
hér í eins stórri sök og ætla mætti,
ef það hefir orðið til þess að
kveikja upp þetta „Almennings-
óvit“, heldur misskilningur á einu
orði, einu einasta orði.
Eg vona nú, að allir vatnaeig-
endur standi saman sem einn mað-
ur og mótmæli þessu „Almennings-
óviti“, sem í fyrsta máta sýnist al-
veg gagnslaust fyrir allan almenn-
ing, sökum fjarlægðar, og áhuga-
mál okkar allra, virkjun fossa,
heldur fjær en nær fyrir það, að
aflinu til hlutanna sem gera skal
hefir verið eytt í þessa vitleysu. 1
þriðja og síðasta lagi er almenn-
ingur í vötnum, eins og því hefir
verið lýst í frumvarpinu síðast, að
hann skyldi vera, stórhættulegur
fyrir sambúð allra, sem við vötn-
in búa. Hann er sú arfasáta, sem
hægt er að brenna upp með heila
bygð og heil héruð. Margt skömtu-
lag getur verið þjóðarnauðsyn í
bili, en þetta getur ekki borið sig.
því út með orðið: „Vér mótmæl-
um allir.“
Ytri-Neslöndum 14. mars 1921.
Stefán Stefánsson.
----o----
■gSorgtrt etítfa
cfttí
JbaCf f aine
Laugardags nótt.
„Elsltan ípín! Bi'éfið þitt kom mér í
hrifningu og eg er að hugsa um vanda-
málið. Eg hlygðast min fyrir alla ann-
markana sem eg sá áður um samein-
ing okkar, þá er eg sé hversu þú ert
hughraust. En hvað konurnar geta
verið hugrakkar, þá er þær gefa alt
h.jarta sitt, fela honum alla fram-
tíð sína og t.aka þátt í tilveru hans.
Eg þráði þig hvert einasta augna-
blik; það var hræðilegt að geta náð
hinni æðstu jarðnesku sælu, en finna
nauðsynina að hafna henni. Nú er það
liðið lijó. Nú fyrst byrja eg að lifa líf-
inu, lit á heiminn í nýju ljósi og fel
Guði framtíðina. þú skalt ekki halda
að eg óttist Minghellí um skör fram.
En aumt er til þess að hugsa aðheim-
urinn skuli vera svona grimmur, þeg-
ar ekki er um annað en nafn að ræða.
það var sá galli á þvi nafni sem eg
lét eftir mig i Ameríku, að það var
föðurnafn mitt. Ilamingjan má vita
livað við tekur geti þeir sannað hið
rétta. En eitt veit eg, að þótt þeir
kunni að geta það, og dæmi mig til
refsingar, þó verður það ekki með að-
stoð minnar elskulegu, hraustu og
hugdjórfu unnustu. — Eg skrifaði
þegar til stjórnarvaldanna, um undir-
búningu giftingarinnar og fer þangað
snemma í fyrramálið. Eg veit ekki
hvað það tekur langan tíma. En varla
verður það fyr en á fimtudag, þvi að
á miðvikudag verður okkar stóri
fundur, þrátt fyrir bann lögreglunnar.
Getur af því stafað mikil hætta. —
Góða nótt! Mér finst eg vera að tala
við þig þegar eg skrifa. Eg loka aug-
unum við og við og þá lieyri eg rödd
þína. Ef þú vissir það hversu mikil
þögn hvíldi yfir lífi mínu áður en þú
komst — en nú þýtur í loftinu í kring
um mig hinn yndislegasti söngur.
Góða nótt! D. R.“
Sunnudags morgun.
„Kem frá stjórnarskrifstofunni. það
tekur lengri tíma en eg gerði ráð fyr-
ir. Auglýsingin þarf að hanga utan
við skrifstofuna i tvo sunnudaga og
þrjá daga að auki. Tólf dagar þurfa
að líða áður en vígsla getur farið
fram. — það er hægt að giftast fyr
séu alvarlegar ástæður fyrir handi.
En eg gat ekki svarið það að um líf
eða dauða væri að ræða. Eg gaf allar
dóma o. fl. Vér vitum sáralítið um
líf nytsamra krabbadýra, beitu-
smokkfisks og beitu-skeldýranna,
að eg ekki nefni ýms önnur dýr,
sem fiskar hafa til fæðu.
Eg hefi nú tínt til nokkrar mik-
ilvægar ástæður fyrir því, að eg tel
nauðsynlegt og sjálfsagt, að Is-
land, sóma síns og framtíðarhags-
muna vegna, taki eins mikinn þátt
í þessum rannsóknum og geta rík-
isins frekast leyfir. En það mun
kosta allmikið fé, ef þátttakan á
að vera myndarleg. Eg ætla mér
ekki að fara að gera hér neina
kostnaðaráætlun, á því liggur ekki,
en skal aðeins benda á, að það er
ekki nóg, að einn maðuT fáist við
þær í tómstundum sínum. Ef vel
ætti að vera,-veitti ekki af einum
,,fiskifræðing“, þ. e. dýrafræðing,
með sérþekkingu á íslenskum fisk-
um, og öðrum dýrafræðing, honum
til aðstoðar, einum „sviffræðing"
((Planktonolog) og einum „sjó-
fræðing“ (Hydrograf). þeir
þyrftu að hafa húsrúm (Labora-
torium) fyrir vinnu sína á landi og
haffært skiþ til sjó- og fiskirann-
sókna. Svo þyrfti og mann, sem
gæti fengist við vatnalíffræði.
Loks þyrfti og fé tij þess að geta
gefið út rit um árangur rannsókn-
íiauðsynlegar upplýsingar. það er lýst
nieð okkur í fyrsta sinn í dag. Éinung-
is tólf dagar, élskan min, og þá ertu
mín, og allur lieimurinn má vita það."
Róma var lengi að lesa bréfið Hún
var að leita að öllu því sem skráð var
milli línanna. Hún lagði bréfið loks
milli koddans og kinnarinnar. Henni
tokst það að nokkru að telja sór trú
um að hún hvíldi við kinn hans og
sterkir armar lians væru um hana
spenúr til lilífðar. Hana dre.'indi
*
liann, undir eins og hún festi blund-
inn og þá skundaði hún og lastaði ve,-
i faðm hans.
Næsta morgun fékk hún bréf frá
ba'óninum:
„Kæra Róma! Komið i Palazzo
Braschi á morgun (þriðjudag) kl. 11
f. h. fcegið ekki pei. Yður mun iðra
þess alla æfi ef þér komið ekki og á-
saka sjálfa yður. Bonellí.“
III.
Klukkan ellefu gekk Róma inn í
Palazzó Braschi og lienni var þegar
fylgt inn á skrifstofu forsætisráðherr-
ans. Baróninn sat við skrifborðið. Mik-
ið af skjölum og bókum lá á borðinu.
Skinnteppi var breitt yfir hnje hans
og til hægri handar á borðinu lá marg-
lileypa með filabeinshandfangi. þegar
Róma kom inn stóð liann upp og
lmeigði sig kaldur og kurteis.
„En hvað þér eruð stundvís! Og þér
eruð yndislega fögur i dag. þér berið
sól og yl inn í stofu vesalings ráðherr-
ans. Gjörið svo vel að setjast."
anna og tekið þátt í samkomum
samverkamanna í öðrum löndum.
Fjárupphæð sú, sem til þess
mundi þurfa, yrði eflaust allmikil
fúlga, en ætti með tíð og tíma að
gefa góða vexti, og töluvert má
landið leggja í sölurnar, ef velferð
fiskiveiðanna er í aðra hönd.
Hér hefi eg bent á, hvað gera
ætti, ef vel væri, en ef til vill mætti
til að byrja með komast af með
eitthvað minna, en þá yrði jafn-
framt árangurinn minni eða sein-
fengnari.“
----o-----
Trúlofun sína hafa nýlega birt
ungfrú þorbjörg dóttir þorleifs al-
þingismanns Jónssonar á Hólum í
Hornafirði og þorsteinn Thorlarí-
us bókhaldari við klæðaverksmiðj-
una á Akureyri.
Mikil vandræði eru víða um land
vegna þess hve seint gengur með
að stækka Geðveikrahælið á'
Kleppi. Hefir orðið að synja um að
taka fjölmarga sjúklinga vegna
þrengsla.
----o-----
Róma lét ekki þessi ummæli villa
sér sýn.
„þér óskuðuð að hafa tal af mér“,
sagði hún.
Hann horfði á hana og brosti rólega.
„Eg heyri sagt að mér sé óhætt að
óska yður til hamingju."
Hún roðnaði eilítið.
„Kemur það yður á óvart að eg veit
um það?“
„Hví skyldi mér koma það á óvart?
Hver sem vill getur lesið tilkynning-
una um það,“
„Nú skil eg hvað þér áttuð við síð-
ast. það er alveg rétt að það er ekki
hægt að láta eiginkonu bera vitni gegn
manm sínum. Eg er yfirunninn. Eg
játa það og óska yður til hamingju
vegna hygginda yðar.“
Hún vissi það að hann sat um að
lesa í andliti hennar.
„En er það ekki of dirfskulegt af yð-
ur að hugsa um að giftast?"
„Hversvegna?" spurði hún, en hún
leit undan og dimmur roði braust
fram í kinnarnar.
„Ilversvegna?" endurtók hann. Hann
þagði um hríð og svo bætti hann við.
„Vegna fortíðarinnar og alls þess sem
hún geymir —-------.“
Hún stóð upp:
„Ef það var ekki annað sem þér ætl-
uðuð að segja mér---------.“
„Jú vissulega — gjörið svo vel og
setjast. Eg bað yður um að koma til
þess að sýna yður að þessi gifting sem
þér eruð að hugsa um getur ef til vill
ekki átt sér stað.“
„Eg ef' myndug og þá getur ekkert
hindrað það.“
„það geta komið fyrir óviðráðanleg-
ar hindranir, barnið gott.“
„Við livað eigið þér?“
„Eg á við — en bi$ið augnablik —
— yður liggur væntanlega ekki á. það
bíða menn eftir mér fyrir utan; ef eg
mætti hringja á skrifarann minn------
nei gjörið svo vel og sitja rólegar. —
það eru embættisbræður mínir. — —
þeir munu ekkert hafa við það að at-
liuga þótt þ é r séuð viðstaddar.----
Eg er fjárhaldsmaður yðar. — þarna
kemur skrifarinn. Hverjir bíða?“
„Hermáiaráðherrann, lögreglustjór-
inn og einn af starfsmönnum hans“,
svaraði skrifarinn.
„Látið lögreglustjórann koma inn“.
Og óðara kom Angelli lögreglustjóri
inn í stofuna.
„þér þekkið Donnu Rómu. Hún hefir
leyft að við Ijúkum málinu, því að
það liggur á. Mér þætti vænt um að
fá að heyra hvernig málum er komið
og hvað þér hafið hafst að.“
Lögreglustjórinn hóf skýrslu sína.
Undireins og konungur hafði staðfest
lögin hafði tilkynning verið send til
allra um það að lögreglan hefði rétt
til að banna og rjúfa opinbera fundi.
„En hvers er að vænta í minni borg-
unum, ef við gerum elckert hér í Róm?
Foringi allra þessara byltingafélaga
er hér mitt á meðal okkar og fær að
starfa óhindrað. Hlustið nú á!“
Hann tók blað upp úr vasa sínum og
las hátt:
„Rómverjar! Hin nýstaðfestu lög eru
tilraun til að svifta okkur frelsi því
sem forfeður okkar hafa aflað okkur.
það er þessvegna skylda okkar að
liefja mótmæli og að halda í því skyni
fundipn sem ákveðinn var hinn 1.
febrúar. Með því móti einu getum við
látið stjórn og konung sjá það, livaða
afleiðingar því eru samfara að berjast
gegn almenningsálitinu. — — Komið
til Piazza del Populo við sólarlag og
gangið til Colosseum. Verið rólegir og
stiltir og gefi það Guð að svo stillist
hjörtu yfirvaldanna að blóði verði
ekki úthelt.“
„Stendur þetta í Morgunroðanum?"
„Já. það er siðasta ávarpið. Og hverj-
ar eru afleiðingamar? Fólk þyrpist
hingað til borgarinnar hvaðanæfa að
af landinu."
„Hversu margir eru þeir orðnir þess-
ir pólitisku pílagrímar?“
„Fimtíu, sextiu, ef til vill hundrað
þúsund. Við getum ekki horft aðgerða-
lausir á slíkt ástand."
„Hvað viljið þér leggja til að gjört
verði?“
„Fyrst og fremst verður að gjöra
Morgunroðann upptækan.1*
„Við tölum um það betur. Hvað
svo?“
hann. það hefir leitt til þess,að far-
ið er að tala um að friða sum svæði
í Norðursjó, sem flatfiskur vex
mest upp, fyrir þeim veiðarfærum,
sem eru hættulegust ungviðinu.
þekking sú, sem dr. Schmidt hefir
aflað mönnum á hrygningu álsins,
hefir orðið til þess, að seiðin (gler-
állinn). eru nú veidd unnvörpum á
vesturströndum Evrópu, ekki til
svínafóðurs, eins og áður var títt,
heldur til þess að flytja þau lifandi
austur um álfuna til uppvaxtar í
fljótum og vötnum. Mikið hefir
fengist að vita úm göngur fiska,
með merkingum eða á annan hátt.
Aflaskýrslur hafa verið endur-
bættar og samræmdar í samvinnu-
ríkjunum, og verða sennilega með
tímanum miklu fullkomnari og
víðtækari en þær eru enn. Fleira
mætti til tína, en þetta ætti að
nægja til þess að sýna fram á, að
mikið hefir áunnist með samvinnu
vísindamanna á þessu sviði, á
mjög stuttum tíma, þrátt fyrir
hina miklu truflun af völdum
styrjaldarinnar, þegar öll sam-
vinna fór í mola, og ekkert rann-
sóknaskip mátti sýna sig á rúm-
sjó. Og þó er þetta varla nema
byrjunin, því að þó margt sé nú í
ljós leitt, sem fyrir skömmu var ó-
þekt, er þó enn fleira í myrkrum
hulið. Komist aftur á ró í heimin-
um og menn fara að vinna saman,
eins og áður, þá má búast við
miklum árangri í framtíðinni,
þeim árangri, að fiskveiðar megi
reka á skynsamlegan hátt, eftir
vísindalegum reglum (rationelt),
eins og menn nú stunda landbún-
að, en ekki eins og fyrirhyggju-
laust ráp (Rovdrift).
þegar nú þess er gætt, að fisk-
veiðar eru tiltölulega lítill atvinnu-
vegur í flestum þeim ríkjum, sem
tekið hafa þátt í samvinnunni, þá
mundi það eigi síður vera ástæða
til fyrir ísland, þar sem fiskiveiðar
eru einn aðalatvinnuvegurinn, að
leggja nokkum skerf til þessara
rannsókna. Og ekki vantar os^
verkefnin. Enn er þekkingin á ár-
legum breytingum sjávarhita og
strauma kringum landið og áhrif
þeirra á veðráttu, sviflíf, göngur
síldar, þorsks, ýsu og' annara
nytjafiska, mjög í molum; vér vit-
um enn mjög lítið um vöxt þeirra
og aldur, hve oft þeir hrygna, um
hlutl'allið milli viðkomu og tortím-
ingar, og þar með, hve mikla veiði
þeir þoli, án þess áð fækka, um
hvort og hvar um kynsmun (Race-
forskel) sé að ræða, um fiskasjúk-