Tíminn - 03.03.1923, Síða 1

©faíbíerx
Oy afgreibsíumabur Cimans er
Sigurgeir ^ri&rifsfon,
Sambanbsþúsinu, KeYfjaríf.
^.fgretbsía
C í m a n s er í Sambanbsfyúsinu.
0pin öagíega 9—\2 f. t)
Sími 496.
VII. ar.
Iteykjavík 3. mars 1923
Fj ármálastj órnin fyrverandi.

r3ö>- •*&> -<®> <í>- <$$> -<$>•
4. Dómgæsla og lögreglustjóm.
pað væri ástæða til að skrifa sér-
staka rækilega ritgerð um þenn-
an lið fjárlaganna og fjárauka-
laganna. það lítur út fyrir að hið
nýja skipulag sem komst á í
þessu efni, ætli að reynast land-
inu afardýrt. En rúmið leyfir ekki
að meira sé gert en að stikla á
stærstu atriðunum. Skrifstofu-
kosnaður bæjarfógetans í Reykja-
vík var áætlaður á fjárlögum
1920 kr. 12700. En hann verður
28800. Árið 1921 veita fjárlögin
18800 kr., en kostnaðurinn verð-
ur 36000 kr. Húsaleigan hækkar
þá úr 1200 kr. upp í kr. 3000. Og
liður sem heitir „Ýms gjöld“
verður nálega þrefalt meiri en
fjárveitingin. Sennilega ætlast
gamla stjórnin til þess að almenn-
ingur trúi því, að hún hafi fylli-
lega haft nóg aðhald um sparn-
að á þessum liðum? — En skrif-
stofukostnaður lögreglustjórans í
Reykjavík er enn eftirtektaverð-
ari. Fyrra árið heimila fjárlögin
25 þús. kr., en kostnaðurinn verð-
ur nálega 75 þús. kr. Og síðara
árið heimila fjárlögin 24700 kr.,
en kostnaðurinn verður rúmlega
88 þús. kr., töluvert meira en
þrefaldur. Hinar einstöku upphæð-
ir það ár eru eftir því. Einn lið-
urinn er t. d.: „Laun þriggja toll-
varða“. Fjárlögin veita 8800 kr.,
en borgaðar eru 29206,99 kr. Hafi
þessir þrír menn haft jöfn laun,
fá þeir 9735,66 kr. í hlut. Hvað-
an kemur jþeim heimild til þess,
Jóni Magnússyni og Magnúsi Guð-
mundssyni, að láta borga þessum
undirmöunum hærri laun en há-
mark þeirra launa, sem embætt-
ismenn rikisins fá. Orðalagið bæði
á fjárlögum, fjáraukalögum og
landsreikningi segir það alveg af-
dráttarlaust, að þessi upphæð
gengur ekki til neins annars en
að launa þessum þrem mönnum.
— Húsaleiga skrifstofu lögreglu-
stjórans verður 6500 kr., en fjár-
lögin heimila 2400 kr. Liðurinn
„hiti og ljós“ tvöfaldast, og þó
eru kolin þá stórfallin í verði.
Loks er liður sem heitir „Ýms
gjöld“. Sá liður sexfaldast, úr
3400 kr. í nálega 20 þús. kr. Og
þó koma síðar sérstakar mjög
háar fjárhæðir þessu skyldar,
sem síðar verður getið hér. •—
þá má loks minna á útgáfu
stjórnartíðindanna. Fjárlögin
heimila til pappírs og prentunar
7000 kr. þessi liður verður mik-
ið meir en fimmfaldur. Hann er
nálega 40000 kr. Fyr má nú vera
skx-iffinskan, sem þessir herrar
láta „á þrykk út ganga“. Senni-
lega á það að bera vott um dugn-
að þeirra!
5. Heilbrigðismálin. pað kemur
engum á óvai’t þó að læknalaun-
in vaxi gríðarlega. Engin embætt-
ismannastéttin fékk jafn stórkost-
lega launahækkun á launalögun-
um. Hún átti aðgangsfrekan full-
trúa á Alþingi sem var Magnús
Pétursson. Síðara árið verða
læknalaunin f jórfalt hæi’xi en fjár-
lögin gei’ðu í’áð fyrir. — þá er
skrifstofukostnaður landlæknis.
Hann hækkar stórkostlega, að því
er virðist án heimildar. Fjárveit-
ingin var 1000 kr. hvoi’t árið.
Hún fer 2900 kr. fi’am úr áætl-
un fyi’ra árið og fjói’faldast ná-
lega, 0g 2525 kr. fram úr áætlun
síðara árið. — En á þessum lið
fjárlaganna ber langmest á því,
hvað kostnaðui’inn við Vífilsstaða-
hælið verður gífui’lega rniklu
meiri en áætlað var. Árið 1920
veita fjárlögin 74040 kr., en
kostnaðurinn í’eynist að vera
304885,90, meir en f jóifaldur. Og
síðara árið ei’u veittar 49330 kr.,
en kostnaðurinn verður 157000
kr., meir en fimmfaldui’. petta
mun vera alveg fyrir utan hið
í’ándýra hús sem reist var handa
lækninum, og ekki hefir einn eyiv
ir af þessu fé gengið til kúabús-
ins á Vífilsstöðum, því að það ber
sig sjálft. Samtals kostar því
rekstur Vífilsstaðahælisins kr.
338515,90 fram yfir það sem Al-
þingi hafði heimilað á fjárlögum.
Trúi þeir því sem trúa vilja að
Jón Magnússon hafi haft það eft-
irlit sem vera bar með ráðs-
rnensku bróður síns Vífilsstaða-
læknisins.
6. Póstmálin. Menn munu reka
augun í það, að laun aðalpóst-
meistara ei’u hvoi't ái’ið 13500 kr.
og laun póstmeistarans á Akui*-
eyri verða síðai’a árið 11693,20
kr. það er þó álitið, að hámarks-
laun embættismanna, annai’a en
ráðherra og hæstaréttardómara
séu 9500 ki’. Með hvaða heimild
boi’gar gamla stjórnin þessar upi»-
hæðir?
7. Vegamálin.Fyrra árið (1920)
fara fjárveitingamar á þessum
iið stórkostlega fram úr áætlun.
Vitanlega bi’ast landsstjómina
alla heimild til þessa. það er
skylda stjómarinnar, og einkum
er hægt að gæta þess á slíkum
liðum sem þessum, að gæta þess,
að vegamálastjóri láti ekki kostn-
aðinn verða að mun meii’i en
heimilað er á fjáiiögum. þegar
þröng-t er í búi verða vegalagn-
ingarnar heldur að bíða. En þess
skal þegar getið, að mikið, mjög
mikið, af þessum gífurlega auka-
vegakostnaði, er vafalaust dulbú-
inn konungskomukostnaðui’. því
hafa aðrir xáðið en sá maður sem
þá stýrði atvinnumálunum, fyi’st
og fremst Jón Magnússon. Til
viðhalds flutningabrauta eru t. d.
veittar 35 þús. kr., en kostnaður-
inn meir en fjórfaldast og verður
157880,88. þetta er vafalaust að-
allega konungskomukostnaðui’.Aðr
ar vegabætur og viðhald fai’a sam-
tals í’úmlega 54 þús. kr. fram úr
áætlun bæði árin. Sjálfsagt líka
konungskomukostnaðui’. — Að-
stoðannanna og mælingakostnað-
ur vegamálastjóra meir en tvö-
faldast fyi’ra árið. Skrifstofu-
kostnaðurinn nálega tvöfaldast. —
Húnvetningabrautin fer rúmar
18 þús. kr. fram úr áætlun. Hvar
er heimildin? — Grímsnesbrautin
fer rúmar 17 þús. kr. fram úr
áætlun. Hvar er heimildin ? Er
þarna líka verið að fela konungs-
komukostnað? — Noi’ðurái’dals-
vegurinn fer nálega 34 þús. kr.
fram úr áætlun. Hvar er heimild-
in? — Loks er liður sem heitir:
„Til áhalda". þessi liður sjö-
faldast. Fjárlögin heimila 15 þús.
kr., en kostnaðui’inn verður ki’.
108494,71. Hvaða vit er í því að
leyfa slíkt sem þetta? Getur það
hugsast, að enn sé verið að fela
konungskomukostnað ? — Síðara
árið er enn verið að fela konungs-
komukostnað, vafalítið. Viðhald
flutningabrauta fer þá meir en
57 þús. ki’. fram úr þvi sem fjár-
lögin heimila og „aðrar vegabæt-
ur og viðhald11 kosta rúmlega 21
þús. kr. meira en fjái’lögin heim-
iluðu. — það dylst ekki, að að
frátöldum þessurn gífurlega auknu
gjöldum til vegamálanna, sem að
mjög miklu leyti stafa frá kon-
ungskomunni, hefir gætnin í fjár-
málunum vei’ið alveg ólík í deild
atvinnumálaráðhen’ans, saman-
boi’ið við hinar deildirnar. 1 póst-
málunum er það fátt sem er sér-
lega áberandi annað en að fram-
an er greint. 1 vitamálunum og
samgöngumálum er og fátt eftir-
tektavei’t. það leynir sér ekki að
í atvinnumáladeild stjórnarráðsins
-hefir ríkt annar andi en í hinum
deildunum. Hið sama má að flestu
leyti segja um símamálin. En að
einu sérstöku ati’iði verSur síðar
vikið í öðru sambandi.
8. Kirkjan. Ski’ifstofukostnað-
ur biskups fer 2800 kr. rúmar
fram úr áætlun fyrra árið og
3200 ki’. síðai’a árið. Hann er þá
meir tu fjórfaldui’. Fjárveitingin
var 1000 kr., en Jón Magnússon
lætur boi’ga 4200 kr. það verður
að teljast mjög vafasamt, að Al-
þingi hefði samþykt slíkt, ef ekki
hefði fyrst vei’ið komið til þess
með slíka fjái’greiðslu eftir á.
Hvar eru yfii’leitt takmörkin sem
Jón Magnússon og Magnús Guð-
mundsson hafa sett fyrir því hvað
greiða megi í ski’ifstofukostnað
Reykjavíkur embættismannanna
fi’am yfir heimild Alþingis?
Frh.
----0---
Forstjórl
Sambandsins.
Stjórnarfundi Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga var slitið
um miðja vikuna.
Fyrir einhuga áskoranir alli’ar
stjórnai’innar og framkvæmda-
stjói’anna lét Sigurður Kristins-
son kaupfélagsstjóri á Akureyri
til leiðast að takast á hendur að
verða eftinnaður Hallgi’íms bi’óð-
ur síns: forstjóri Sambandsins.
þegar Hallgrímur Kristinsson
vai’ð fyrst erendreki og síðar for-
stjói’i Sambandsins og hvarf frá
foi’stöðu Kaupfélags Eyfirðinga,
þá vai’ð Sigui’ður Ki’istinsson eft-
irmaður hans þai’. það er því nú
í annað sinn, að hann tekur við
mei’ki því, er eldi’i bróðir hans
hafði boi’ið fram.
Við foi’stöðu Kaupfélags Ey-
firðinga hefir Sigurður Kristins-
son getið sér alveg óvenjumikið
traust og vinsældir um allan
Eyjafjörð.
Góðar fylgjur erfða og orðstýs
fylgja honum að hinu nýja stai’fi.
Komi hann heill til hildar í for-
ingjastöðu samvinnumannanna ís-
lensku. Einhuga var hann til
hennar kvaddur.
Einhuga munum við fylgja hon-
um, samvinnumennirnir.
Hann tekur við foi’stjórastöð-
unni 1. júlí næstkomandi. þangað
til gegnir Jón Árnason fram-
kvæmdastj óri forstj órastörfunum.
----0----
Biskupsembættið.
Eitt stjómarfrumvai’panna sem
nú var lagt fyrii- Alþingi, fjallar
um það, að leggja niður biskups-
embættið. Störfum biskups, sem
nú eru, á að skifta á milli stjói’n-
arráðsins, vígslubiskupanna og
prófasta. Er sú saga rakin í ástæð-
unum fyrir fnxmvarpinu, að það
hefir oft áður komið til mála að
leggja embættið niður.
Vitanlegt er það öllurn, að störf
biskups eru orðin miklu fæi’i’i en
þau voi’u áðui’. Kirkjulöggjöfinni
vai’ rnjög breytt árin 1907 og
1909, og eftir það að sú löggjöf
hefir komist í framkvæmd, smátt
og smátt, er biskupsembættið
orðið að mun umsvifaminna.
þetta, er vitanlega aðalástæðan
til þess, að fi’umvai’pið hefir kom-
ið fram. það er einn liðui’inn í
tilraunum stjómar og þings að
gera embættakerfið óbrotnai’a og
ódýi’ai’a.
Biskupsembættið er elsta og
söguhelgasta embætti landsins.
Meðan þjóðkirkja er í landi virð-
is það hai-t að gengið að svifta
kii’kjuna þeirx-i forystu, sem hún
hefir haft í svo mai’gar aldii’. það
myndi koma við tilfinningar
margra að leggja- niður þetta
fomfræga embætti.
En vitanlega era þetta ekki
nægar ástæður til þess að fella
frumvarpið. Nauðsynin er svo i’ík,
að minka kostnaðinn af embættis-
mannahaldinu, að eitthvað vei’ður
að leggja í sölumar til þess að
fullnægja henni. Af tvennu illu
væi’i það þó betra að þjóðin yrði
4. blað
að missa af söguminningum, en
að hún kiknaði undir þunga em-
bættismannahaldsins. —
En það er til önnur leið í þessu
máli.
Kennarai’nir við guðfræðisdeild
háskólans eru þrír. þeir hafa ekki
nerna 8 kenslustundir hver á viku,
níu mánuði ársins. þessvegna ligg-
ur það séi’lega beint við að fela
biskupi nokkuð af því kenslu-
starfi og spara um leið einn af
kennurunum við háskólann.
Má vel vera að það yrði alveg
jafnmikill spai’naður og niðuxv
lagning biskupsembættisins sam-
kvæmt tillögu stjórnarinnar. því
að ekki færi hjá því, að einhver
aukakostnaður leiddi af því að
stjói’narráð, vígslubiskupar og
prófastar tækju við stöi*fum
biskups, sem nú eru. En eitt kenn-
araembætti við háskólann sparað-
ist algjörlega með þessu lagi.
það er alveg vafalaust, að
biskup gæti bætt á sig nokkui’ri
kenslu. Fyx’iiTennaiT núverandi
biskups bar fi’am ósk um það að
mega hafa slíka kenslu með
biskupsembættinu, en það fékst
ekki. það fæi’i mjög vel á því, því
að það er gott að biskup fái þann-
ig tækifæri til að kynnast vel til-
vonandi prestum kii’kjunnar.
Og þá þarf ekki að svifta kirkj-
una forystu biskups, né að særa
tilfinningar manna með því að
leggja niður þetta fomfræga em-
bætti.
----0----
f
Sigfús Bjarnarson.
Símfregn frá Kaupmannahöfn
hemxir að Sigfús Bjamarson kon-
súll frá ísafirði sé nýlátinn þar.
Hann var fæddur 24. sept. 1857,
sonur Stefáns Bjamarsonar
sýslumanns í ísafjai’ðarsýslu og
síðar í Ái-nessýslu, og var Stefán
sýslumaður hálfbróðir hins góð-
fræga guðfræðings Magnúsar Ei-
í’íkssonar og Jóns bókhaldara Ei-
í’íkssonar í Reykjavík, föður síra
Stefáns á Auðkúlu, en kona Stef-
áns sýslumanns var dönsk að ætt.
Sigfús Bjarnarson varð stúdent
frá latínuskólanum 1880, fór ut-
an og las lög við Hafnai’háskóla.
Iiann hvai’f svo fi’á því námi og
sneri sér að kaupsýslu. Hann rak
verslun og útgerð á ísafirði í
fjöldamörg ár og var konsúll
Norðmanna og Svía. Stjómmál
lét hann mikið til sín taka og
fylti jafnan flokk sjálfstæðis-
manna.
Hann var manna glæsilegastur
á velli, fríður og skörulegur, at-
orkumaður mikill á yngri áram,
en settist um kyrt hin síðai’i ár-
in og bjó þá löngum ytra.
Hann var öruggur vinur vina
sinna, drengur góður og stað-
fastui’.
Af hinum mörgu systkinum
hans eru þessi enn á lífi: Pétur
Bjamai’son verksmiðjueigandi hér
í bænum, þórarinn skipstjói’i í
Kaupmannahöfn, Camilla kona
Magnúsar sýslumanns Torfasonar
og Dagmar læknir á Frakklandi.
En látin era áður: Björn sýslu-
maður Dalamanna og þoi’björg
fyrri kona Klemensar Jónssonar
atvinnumálai’áðhen-a.
Sigfús Bjamarson var kvæntur
Ingibjörgu dóttur þorsteins Thor-
steinsson alþingismanns og bak-
ai’a á ísafirði. Hún lifir mann
sinn. þeim vai’ð ekki bama auðið.