Tíminn - 30.06.1923, Qupperneq 3

T 1 M I N N
77
Skólastjórastaðan
við Alþýðuskólann á Hvítárbakka er laus. — Umsóknir með tiltekinni
launakröfu sendist til Guðmundar Jónssonar á Skeljabrekku í Borgar-
firði fyi'ir miðjan ágúst n. k.; sem veitir allar frekari upplýsingar.
Stj órnarnefiidin.
niMiiskciiii í Nvitírkakki
starfar næsta vetur eins og að undanförnu frá veturnóttum til sumarmála.
Til þess að fá inngöngu í skólann þarf umsækjandi að hafa lokið
fullnaðarprófi samkvæmt fræðslulögunum, hafa engan næman sjúkdóm,
vera siðprúður og hafa ábyrgð fullveðja manns fyrir öllum kostnaði við
skólastofnunina.
Þeir sem vilja fá upptöku í eldri deild skólans og ekki hafa tekið
próf úr yngri deild, þurfa annaðlivort að hafa tekið próf frá líkum
skóla eða ganga undir próf í haust.
. Kenslugjald er kr. 75,00 fyrir veturinn. Heimavistarfélag er í skól-
anum, var allur fæðiskostnaður með þjónustu síðastl. vetur kr. 334,00
fyrir pilta, en kr. 226,00 fyrir stúlkur. Líkur til að það verði mun ó-
dýrara í ár.
Umsóknir sendist til Guðmundar Jónssonar á Skeljabrekku í Borg-
arfirði fyrir rniðjan september n. k.
Sijórnavnefndin.
Frá og með 1. júlí n. k
hækka forvextir af víxlum
og vextir af lánum upp í 7
Landsbankinn.
Islandsbanki.
I ai~jnm I. i' y „I ...1 iMT ,-r-r; .7' ''■i*inn>irnnrw»„
tækifæri til að koma upp tryg-ging-
arsjóðum með minni kostnaði, eða
réttara sagt flestum að kostnaðar-
lausu, og án áhættu og kostnaðar
fyrir ríkissjóðinn og án íhlutunar
löggjafarvaldsins. þessir trygging-
arsjóðir eru heyfymingamar.
Eins og áður er á minst, eru nú
heyfyrningar nálega á hverju býli
á landinu, og sumstaðar svo mikl-
ar, að láta mun nærri að meðal-
heyskap. Nú er því tækifæri, sem
ekki hefir komið um fjöldamörg
ár og sem ekki má búa«+ við að
komi á næstu árum, til að gera
samþykt í hverjum hreppi á land-
inu sem stundar landbúnað og ekki
hefir þegar sett sér neina þess-
konar samþykt, þar sem ákveðið
sé, að hver bóndi í hreppnum setji
ekki á einhvern hluta fyrninganna,
heldur geymi hann sem varasjóð
þangað til svo mikil vetrarharðindi
koma, að nauðsyn ber til að á hon-
um sé tekið. þeim, sem ekki eiga
svo miklar fyrningar, að þessu
nemi, væri gert að skyldu að leggja
á næsta hausti svo mikið af nýj-
um heyjum fram yfir venjulegan
ásetning, að þeir fullnægi þeim
skilyrðum, sem sett væru um það,
hve mikill varasjóðurinn skuli
vera. þegar svo þyrfti að taka á
varasjóðunum vegna vetrar- eða
vorharðinda, skyldi á næsta hausti
fylla í það skarð, og aldrei mætti
taka hann til ásetnings að haust-
inu, hvernig sem gengið hefði með
heyskap. Forðagæslumenn og
hreppsnefndir ættu vandlega að
ganga eftir að ákvæðum reglu-
gerðarinnar væri hlýtt, og máske
þyrfti ákvæði þess efnis, að eng-
inn mætti láta hey að vorinu nema
gegn borgun út í hönd, annaðhvort
í peningum eða fénaði með skatt-
skrárverði. þó ætti að mega borga
heyið með heyi eða fóðnim, ef sá,
sem heyið lætur, kýs það fremur
en aðra borgun. Ættu hreppsnefnd-
ir að ákveða verð á heyi að haust-
inu fyrir næsta vor, en skatta-
nefndir kveða á um verð á fénaði
að vetrinum, eins og skattalögin
gera ráð fyrir og öllum er kunn-
ugt. Með þessu lagi ætti að fást
sanngjarnt verð á báðar hliðar.
Hve mikill varasjóðurinn þarf að
vera, hlýtur að vera mismunandi.
Hann þarf að vera meiri á beitar-
jörðum en gjafajörðum, því þar
veltur svo miklu meira á tíðarfar-
inu. Mér þykir þó líklegt, að við
vandlega athugun komist menn að
þeirri niðurstöðu, að minna en
fimm hestar fyrir hvert kýrfóður
ir á 45 konum, 111 ungum stúlk-
um, 5 karlmönnum og 11 drengj-
um. það voru alls 315 menn sem
frömdu þessa glæpi og fengu oft
til þess aðstoð félaga sinna —
jafnvel á fjölfömustu götum.
Flestir þessara manna voru frá
Afríku. Tveir drengjanna voru 7
ára gamlir, tveir 11 ára o. s. frv.
Oft frömdu margir ódæðisverkið
hver á fætur öðrum.
Frakkland fær lítinn heiður af
því að láta þessa nýlenduhermenn
dveljast meðal hinnar þýsku menn-
ingarþjóðar. Enginn veit hversu
lengi þar muni standa þessi ósköp.
Saarhéraðinu ætla þeir að halda í
15 ár. Hversu margt getur borið
við á því tímabili.
þýska þjóðin kallar allan heim-
inn til vitnis um svívirðinguna
sem hún verður að þola.
IV.
Clemenceau hefir einu sinni sagt
opinberlega að þjóðverjar væru
10—20 miljónum fleiri hér á jörðu
en þeir ættu að vera.
Mundi það . vera tilætlunin að
gera eitt af tvennu, að fækka
þeim, eða sumpart gjöra kynið
franskt, sumpart spilla því með
svertingjakynblöndun ?
Misjafnt siðferði sigurvegar-
anna er jafngamalt mannkyninu.
Og sekir eru þjóðverjar sjálfir
um það að hafa misbeitt valdi sínu
er þeir voru sigurvegarar.
En siðferði frönsku sigurvegar-
eða jafngildi þess að fóðurþunga
á öðrum fénaði geti ekki komið til
mála, og að víða þurfi meira, jafn-
vel alt að 10 hestum. — Sé kýr-
fóður 40 hestar, verður varasjóð-
urinn eftir þessu 12'/2—25 af
hundraði. — Ættu forðagæslu-
menn og aðrir reyndir bændur að
geta gefið nægilegar upplýsingar
um þetta atriði.
Um þessa tillögu, stofnun trygg-
ingarsjóðs eða varasjóðs fyrir
landbúnaðinn á þennan hátt, er
þess að gæta, að höfuðstólinn, hey-
fyrningarnar, hafa menn fengið að
gjöf. Enginn hefir þurft að borga
nokkra krónu fyrir þetta góða tíð-
arfar, sem verið hefir í vetur. Og
þetta einfalda ráð er engin nýung.
það er ekki annað en það, sem
hygnir búmenn hafa fylgt á öllum
öldum, síðan landið bygðist, og
ekki annað en það, sem allir at-
vinnurekendur verða að sætta sig
við, að hafa einhvei’ja tryggingu
fyrir því, að verða ekki eignalaus-
ir ef óhöpp koma fyrir. Sveita-
bændur ættu líka að vera orðnir
svo þroskaðir, eftir meira en 1000
ára reynslu, að þeir geti séð mis-
muninn á efnalegri afkomu þeirra
manna, sem nálega á hverju ári
verða heylausir, og hinna, sem alt-
af eru vel birgir að heyjum, mann-
anna, sem þjóðin á „það að þakka,
að hún er enn á lífi“.
Brúnum undir Eyjafjöllum,
á sumardaginn fyrsta 1923.
Vigfús Bergsteinsson.
----o-----
í mörg undanfarin ár hafa flóa-
bátaferðir um vestanverðan Breiða
fjörð verið mjög lélegar.
Stöðugt hefir verið vonast eftir
því, að alþingi myndi gera eitt-
hvað til að bæta úr þessu með því
að veita dálítinn styrk til ferða
um þetta svæði, en það hefir ekki
orðið. Af þeim 20,000 kr., sem ár-
lega hafa verið veittar til ferða
um Breiðafjörð, hafa 18,000 kr.
runnið til bátsins „Svanur“, er
heldur uppi ferðum um flóann
austanverðan, og er ekki til nokk-
urs gagns hreppunum að vestan-
verðu að einum (þeim lang fólk-
fæsta) undanskildum. En aðeins
2000 kr. styrkur hefir fengist
handa bát til ferða um fjörðinn
vestanverðan. Af þessu leiðir, að
anna nú, gagnvart þýsku þjóðinni
er einsdæmi. þetta að eyða smátt
og smátt þjóðarmergnum sjálfum,
hinnar sigruðu þjóðar, síðasta dýr-
mætasta erfðafé hennar.
það er gert með því að reka úr
landi eða varpa í fangelsi bestu
mönnunum, þeim sem ekki vilja
beygja hné fyrir byssustingjunum.
Minnir það á stjórnarfar Karls 5.
og Filippusar 2. á Spáni á miðöld-
unum, þá er þeir og eftirkornend-
ur þeirra létu hinn katólskar rann-
sóknarrétt flæma bestu mennina
úr landi áratugum eða öldum
saman.
það er gjört með því að svelta
þjóðina og einangra. — Ileilbrigð-
ismálastjórinn í borginni Essen
hefir t. d. gefið út opinbera
skýrslu um ástandið þar. Vegna
innrásarinnar er borgin orðin ná-
lega mjólkurlaus. 150—160 þús.
lítrar af mjólk komu daglega til
borgarinnar áður, en nú 8—15 þús.
lítrar. þetta verður að nægja
handa 487 þús. íbúum borgarinn-
ar. þar af eru 21600 börn undir
tveggja ára aldri, 5460 þungaðar
konur, 10140 sjúklingar alvarlega
beikir og alls 63836 persónur sem
endilega þyrftu að fá mjólk. Af-
leiðingin er sú að fyrstu átta vik-
umar eftir að innrásin hófst dóu
272 börn á fyrsta ári og tala
berklaveikra óx þessar fáu vikur
rúmlega um 23%.
þetta er loks gert með kynblönd-
un hinnar göfugu germönsku kyn-
ekki hefir fengist nema lítill bát-
ur og aðeins sárfáar ferðir, og ekki
neitt til líka fullnægt flutnings-
þörfinni. Og nú í ár hefir heyrst
að þessi tvö þúsund kr. styrkur
muni ekki fást, og keyrir þá fyrst
um þverbak misrétti það, sem hér-
öðin eru beitt.
Ætti að ráða bót á þessu, þyrfti
styrkurinn að vera minst 5—6 þús.
kr. Öskandi er, að ekki síst full-
trúar þjóðarinnar kynni sér þetta,
því það liggur í augum uppi, að
Barðastrandarsýsla á ekki að fara
á mis við allan styrk úr ríkissjóði.
Breiðfirðingur.
----o-----
kvíslar og lágtstandandi svertingja
kynþáttum. því að það eru ekki
einungis Afríkumennirnir frá Al-
gier, Tunis, Marokko, Madagaskar,
Senegal og Kongó, sem teljast
mega miður gott kyn. Hermennirn-
ir frá Suður-Frakklandi eru einn-
ig svo blandaðir blökkumannakyn-
þáttum, að þá verður að telja í
líkum flokki.
V.
þessar glefsur eru einungis
mjög ófullkomið sýnishorn af því
sem nú er ritað um öll hlutlaus
lönd um innrásina í Ruhr.
Frá Bandaríkjunum mun komin
setningin sem nú er á vörum mjög
margra: Við fórum í stríðið til
þess að binda enda á allar styrj-
aldir. Við höfum samið frið sero
alveg bindur enda á friðinn.
Sagan segir það alveg ótvírætt
að slíkt framferði sem nú á sér
stað í heiminum, hlýtur að hafa í
för með sér nýja styrjöld.Og næsta
styrjöldin, segja margir, verður
tortíming hinna hvítu manna.
það virðist alveg fyrirsjáanlegt
að Frakkar og þjóðverjar geta
ekki jafnað þetta mál sín í milli.
Hvorugir munu telja sig geta horf-
ið frá þeirri stefnu sem þeir hafa
tekið. Eina vonin er sú að önnur
ríki skerist í leikinn og þá hugsa
menn helst til Englands og Banda-
ríkjanna.
----o----
Stórstúkuþing
hafa Goodtemplarar nú háð hér í
Reykjavík undanfarna daga. Full-
trúar voru óvenju margir, 65 alls
(í fyrra 581 og úr öllu:> fjórðung-
um lands. Hin ömurbgu afdrif
bannmálsins hafa bæði þessi ár
knúð menn til að fjölmenna á
stórstúkuþing og líka hefir kent
meiri hita og sársauka, út af nú-
verandi ástandi, í umræðum og til-
lögum en endranær, og er það mik-
il vorkun.
Stofnaðar nýjar 6 undirstúkur
og 6 unglingastúkur og 1 umdæm-
isstúka ásamt nokkurri meðlima-
fjölgun, einkum í unglingaregl-
unni er helsta atriðið í skýrslu rit-
arans. Síðastliðið ár hefir Reglan
varið til síns starfs bæði innanfé-
lags og utan milli 10 og 11 þúsund-
um króna, auk ríkissjóðsstyrksins
er var 3 þúsund, en samt námu
skuldir í reikningsárslok ekki nema
ca. 1900 kr., svo að félagarnir, sem
eru rösk 3 þúsund fullorðnar kon-
ur og karlar hafa sjálfir lagt fram
til starfs stórstúkunnar, 9 þús.
kr. beint úr sínum vasa, auk alls
þess, sem þeir leggja til starfsins
heima í stúkunum og umdæmis-
stúkunum.
Helsta málið, sem þingið fjall-
aði um, voru tillögur þær, sem
David östlund samdi í vor í sam-
ráði við ýmsa menn hér og áður
hafa birst hér í blaðinu. Um þess-
ar tillögur urðu miklar umræður,
því þær gáfu tilefni til að ræða alt
bannmálið, bæði að fornu og nýju.
Eins og gengur höfðu menn ýmis-
legt að athuga um stefnur og’
starfsaðferðir þær, sem þessar til-
lögur skapa, en að loknum þeim
umræðum voru tillögurnar óbreytt
ar samþyktar með miklum at-
kvæðamun.
Síðasta tillagan er eins og menn
muna um að safna fé til undirbún-
ings næstu kosninga í þessu máli
og er farið fram á að meðlimimir
leggi fram eins dags tekjur sínar
til þess.
Áætlun fyrir þetta ár, sem nú
byrjar, er bygð á þessu, og er þar
Sigurður Magnússon
læknir irá Patreksfirði tekur að aár
ailskonar
tannlækningar og tannsmiði.
Til viðtals á Uppsðlum 10Vá—12
og 4—6. Simi 1097.
Tapast hefir steingrá, fjögia
vetra hryssa, járnuð og illgeng.
Mark: sýlt hægra. — Finnandi
vinsamlega beðinn að gera símstöð-
inni á Útskálahamri aðvart, eða
Jóni Magnússyni, Grjóteyri, Kjós.
gert ráð fyrir, að varið sé um
stúkunnar til allra Reglumála.
þetta sýnir að menn gera sér
vonir um að templarar liggi ekki
á liði sínu og ætti að vera öðrum
aannmönnum hvöt að gera slíkt
hið sama.
25.500 krónum beint í þarfir Stór-
Stórstúkuþingið snéri sér með
málaleitanir um samúð, fylgi og
samvinnu til bæði prestastefnunn-
ar (Synodus) og kennarafundar-
ins, sem hvortveggja stendur yfir
þessa daga hér í bænum, og búast
við góðum undirtektum frá þeim
og ef til vill fleiri almennum félög-
um, sem væntanlega vilja starfa á
grundvelli banns og bindindis.
Útbreiðsla Reglunnar var nú fal-
in umdæmisstúkum á Suðu;’-. Vest-
ur- og Norðurlandi, og auk þess
ráðgert að stofna umdæmisstúku
á Austurlandi í því skyni. Með því
getur Stórstúkan gefið sig óskift-
ari við undirbúningi kosninganna
og þeim tillögum, er lagðar verða
fyrir alþingi út af bannmálinu.
Reglan hér á landi verður 40 ára
10. jan. næstk. og á þá að halda
hátíð um land alt þar sem stúkur
eru, og auk þess verður næsta
Stórstúkuþing 1924 haldið á Akur-
eyri, þar sem vagga Reglunnar
hér á landi stóð fyrir 40 árum.
P.
----o----
Yfirlýsing.
Að gefnu tilefni læt eg þess
hérmeð getið, að aðgöngueyrir að
listasafninu gengur ekki til mín,
heldur allur til listasafnshússins,
og verður honum varið til að
greiða útgjöld við umsjón þess,
endurbætur, viðhald, hitun o. fl..
því að styrkur sá, er hingað til
hefir verið veittur til þess af
landssjóði, hefir reynst ónógur.
Rvík 25. júní.
Einar Jónsson.
-----o----
Frá útlöndum.
Roald Amundsen er nú hættur
við að fljúga til norðurheims-
skautsins. Tilraunaflugið mistókst
og er talið að vélin sé of veik.
— Bylting er hafin í Búlgaríu
og verður byltingamönnum vel
ágerigt. Hafa handtekið Stambul-
insky forsætisráðherra. Er talið að
konungur standi bak við byltinga-
menn. Stambulinsky reyndi að
flýja en var þá skotinn.
— Enn hefir herrétturinn
franski dæmt marga þýska menn
í hinum hernumdu héröðum í stór-
sektir. Nema samtals nálega 1400
miljörðum marka.
— Stærsti kafbátur heimsins
hljóp af stokkunum nýlega í borg-
inni Chatham á Englandi. Hann
er 3600 smálestir.
— Kínverska þingið hefir vikið
forsetanum, Li Yuan Kung, frá
embætti. En hann neitar að fara
og leitar sér liðsstyrks.
— Etna heldur áfram að gjósa
og hefir gosið aukist stórkostlega.
Eru margir nýir gýgir myndaðir.