Tíminn - 07.07.1923, Blaðsíða 3

T I M I N N
81
rter
r:
Á mánudögum og fimtudögum:
••
Olfusá, Þjórsá, ÆLgissíða og Garðsauki.
Á þriðjudögum og föstudögum:
Ölfusá, Þjórsá og Húsatófíir á Skeiðum.
Lagt af stað úr Reykjavík kl. 10 árdegis
og frá endastöðvunum eystra: Garðsauka
kl. 9 árdegis á þriðjudögum og föstudögum,
en frá Húsatóftum samdægurs kl 4—5 e. h.
Vegna þessara Serða hafa
fargjöldín lækkað.
Nýja Bifreiðasiöðm
Lækjavíovgi 2
Sími 1529. Heima 1216.
Zóphónías Baldvinsson.
Þvottaefnið „Nix
44
er best og ódýrast.
Hefir alstaðai', þar sem það hefir verið notað,
hlotið einróma lof.
Sambandið annast um pantanir.
Sigríðarstöðum í Fnjóskadal, búa
þau hjón í Suðursveit, Gaðríðui
gift Jóni Brynjólfssyni bónda á
Ólafsvöllum. Konu sína misti hann
29. júlí síðastliðið ár.
Jóhann var mjög vel af guði
gefinn bæði til sálar og líkama,
eins og hann átti kyn til. Hann var
mjög bókhneigður maður, las alt
sem hann gat yfir komist, og gef-
inn fyrir allan skáldskap. Hann
var fjörmaður mikill, ötull og
dugnaðarmaður mikill bæði til
lands og sjávar; þrek- og kjark-
maður með afbrigðum. — Byrjuðu
þau hjón búskap með litlum efn-
um, en græddist svo fé, að þau
voru ávalt veitandi, þrátt fyrir
barnahóp og mikla gestrisni er
bar að heimili þeirra. Ilann var
mjög guðhræddur maður, og sann-
ur trúmaður, þakkaði hann drotni
ávalt það góða, sem hann lénti
honum, en mótlætið bar hann með
djörfung og sönnu trausti til dr'ott-
ins. Hann eftirlætur ást og virð-
ing í hjörtum barna sinna og allra
sem hann þektu eða höfðu kynni
af honum. — Blessuð sé minning
hans. Bi'. J.
---o----
Spádómar.
í hinni þjóðkunnu fjármálaræðu
sem Magnús Guðmundsson fyrrum
fjármálaráðherra hélt á alþingi
1922, farast honum meðal annars
svo orð um endurgreiðslu enska
lánsins:
„Nú eru allar líkm' á því, ef
vér förum hyggilega að í fjár-
málum vorum ...... að vér
þurfum ekki að borga nema
18—20 kr. fyrir hvert (sterling)
pund, þegar vér endurgreiðum
lánið, því að það er til svo langs
tíma, að óhugsandi verður að
teljast, að gengisbreytingarnar
verði eigi löngu áður en lánið er
alt borgað horfnar eða orðnar
hverfandi litlar. En ef gengið er
út frá, að vér verðum að meðal-
tali að endurgreiða hvert pund
með 20 kr., borgum vér rúmlega
1 milj. kr. minna en vér fengum,
Með öðrum orðum, afföllin eru
horfin og þó laglegur skildingur
umfram. Svona er líklegt að
fari, þótt ekkert verði um það
fullyrt".
Alþt. B 46. 1922.
Og enn segir Magnús:
„Með því, sem eg hefi tekið
fram, þykist eg hafa sýnt fram
á það með rökum, að allar líkur
Kennaraþingið.
Samband íslenskra barnakenn-
ara hélt 3. ársþing sitt hér í bæn-
um dagana 29. júní til 2. júlí.
Sóttu þingið, auk Reykjavíkur-
kennara, nær 50 kennarar víðsveg-
ar af landinu. Hefir þó ekkert
kennaranámsskeið verið háð í vor,
því að neðri deild feldi styrkinn
til þess í bræði sinni á hinu sama
kveldi og frestun fræðslulag^ féll
þar í deildinni 1922.
Kennaraþingið var háð í söngsal
barnaskólans. Steinþór Guðmunds-
son skólastjóri á Akureyri stýrði
fundum, en skrifarar voru Valdi-
mar Snævar skólastjóri á Norð-
firði og Svafa þórleifsdóttir skóla-
stjóri á Akranesi.
þingið hófst (29. júní, kl. 1)
með ræðu séra Magnúsar Helga-
sonar um fræðslu- og þjóðernis-
mál. Kl. 5 s.d. hóf Guðmundur
próf. Finnbogason umræður um
sameiginleg skrifleg próf. Hefir
stjórn kennarasambandsins vakið
máls á því efni við kenslumála-
stjórnina. Urðu um málið miklar
umræður það sem eftir var dags,
og mjög á þá leið, að nauðsyn væri
að koma prófunum sem fyrst í
það horf. Svofeld ályktun var gerð
og samþykt með öllum atkvæðum:
„Samband ísl. bai’nakennara
skorar á fræðslumálastjórnina að
eni á því, að vér þurfum eltki
að borga eins margar íslenskar
krónur til að endurborga lán
þetta og vér höfum fengið fyr-
ir það, og að afföllin hverfi á
þann hátt og nokkur gróði verði
aukreitis, sem hafa mætti upp í
vaxtagreiðslur“.
Alþt. B. 47. 1922.
þessir spádómar M. G. eru mjög
áþekkir hinni frægu skýrslu
Bjarna frá Vogi um íslandsbanka.
Yfirleitt verða ekki ofsögur sagð-
ar af því, hvað það er hættulegt
þegar stjórnmálamenn, og einkum
fjármálaráðherra, verða til þess að
fegra þannig fjármálaútlitið og
svæfa þannig’vilja almennings til
að fara gætilega í þessum efnum.
því að spádómar þessir reynast
nú argasta tál.
Fyrsta afborgun enska lánsins á
að í'ara fram í haust og sterling-
pundið kostar nú kr. 29,50 íslensk-
ar og' hefir farið hríðhækkandi í
verði, eins og sýnt er á öðrum
stað í blaðinu.
Ofan á ókjaravexti enska láns-
ins, ofan á hin gríðarmiklu afföll,
ofan á þóknunina háu til hinna
óþörfu milliliða, bætist nú þetta
feiknarmikla gengistap.
„Óhugsandi“ sagði M. G. Hvar
er þessi „laglegi skildingur um-
fram“? Ilvar er þessi'„aukreitis
gróði sem hafa mætti upp í vaxta-
greiðslur" ? Sá beiski sannleikur,
herra Magnús Guðmundsson, er
sá, að þessi 1 milj. kr. sem þér töl-
uðuð um að græða, er ekkert ahn-
að en loft, og í þess stað er ís-
lenska ríkið farið að tapa þegar
tugum þúsunda og alt bendir á að
hundruð þúsunda kr. tap bætist
ofan á öll ókjörin sem fyrir voru.
Vitanlega getur „heiðvirður
sæmdarmaður* 1 2 3 * * * * * * * * * I. 11 látið sér slík orð
um munn fara.
En er það sennilegt að slíkur
maður fái vilja sínum framgengt
um að fá aftur að setjast í sæti
f j ármálaráðherra ?
----o---
Kameleó.
Skordýrategund lifir í frum-
skógum Afríku, og gengur undir
þessu nafni.
Tungan í þeim er afarlöng og
þau slöngva henni frá sér með
miklum fimleik. En á enda tung-
unnar er límkendur vökvi og við
hann festast litlu dýrin sem
Kameleóin hafa sér til matar.
vinda bráðan bug að því, að koma
á sameiginlegum skriflegum
barnaprófum um land alt, á þá leið,
sem stjórn sambandsins hefir vak-
ið máls á.
þessara höfuðatriða sé gætt:
1. að prófin verði sem einföldust.
2. að þau verði fyrst og fremst
sniðin svo, að beinan saman-
burð sé hægt að gera um
fræðsluástandið hvarvetna í
landinu.
3. að úrlausnarefni séu sameigin-
leg fyrir alt land, að svo miklu
leyti sem verða má“.
Laugardaginn 30. júní hófust
fundir kl. 10 með löngu og ágætu
erindi Jóns þórarinssonar fræðslu-
málastjóra, um dagfar og aga í
skólum. Var máli þessu frestað til
miðdegis á sunnudag og urðu þá
enn um þetta efni langar og ítar-
legar umræður.
Kl. 1 á laugardag flutti Kristinn
prófastur Daníelsson erindi um
kristindómskensluna. Sátu ' þá
fundinn nokkrir prestar, en eigi
komu allir, sem boðið hafði verið.
Haraldur prófessor Níelsson, sem
var á fundinum, þakkaði frum-
mælanda erindið með þessari til-
vitnun: „Sælir eru friðflytj endur,
því að þeir munu guðs börn kall-
aðir verða“. Ekki verður erindi
séra Kristins betur lýst. Iiann er
eindregið fylgjandi hinum nýrri
stefnum í guðfræðinni. En ekki
telur hann fært að sleppa „kveri“
þessa vegna eru þau stundum köll-
uð „Ormstungur11. I annan stað
geta kameleó breytt um lit á marg-
víslegan hátt. þannig geta þau bet-
ur falist í hinum marglita hita-
beltisgróðri og komið bráð sinni á
eða einhverjum sameiginlegum
leiðarvísi um kenslu í kristnum
fræðum.
Um málið urðu allmiklar um-
ræður, og fóru þær stillilega fram
og hitalaust. Eru þó skoðanir all-
skiftar í hóp kennara, þó að þeir
hallist yfirgnæfandi að hinum
nýrri stefnum. Ekki töluðu þar
aðrir prestar en þeir, sem nefndii
voru, og svo séra Björn Stefáns-
son á Auðkúlu. þótti honum boð-
orð Móse og fræði Lúters vel
mega þoka úr barnalærdómi fyrir
boðorðum Jesú sjálfs.
Að lokum voru gerðar svofeld-
ar ályktanir um málið:
I. „Fundurinn lýsir yfir því áliti
sínu, að kristin fræðsla í barna-
skólum eigi að byggjast á út-
drætti úr ritum biblíunnar.
stuttu ágripi af sögu kristn-
innar, Passíusálmunum og
sálmabók, en þá trúfræði-
kenslu, er tíðkast hefir, beri
að fella burtu úr skólunum11.
II. „Fundurinn felur stjórn kenn-
arasambandsins að fara þess á
leit við höfunda Barnabiblíunn-
ar, að þeir semji eða sjái um
samningu á leiðbeiningum fyr-
ir kennara um kenslu kristinna
fræða í barnaskólum, og' verði
því helst lokið fyrir næsta vor“.
Fyrri tillagan var samþykt með
36:5 atkv., en hin síðari í einu
hljóði.
Kl. 9 á laugardagskvöld var
óvart. Loks geta þau skotrað aug-
unum hvoru í sína áttina.
það er engu líkara en Morgun-
blaðsflokkurinn sé að líkja eftir
þessum alkunnu skordýrum, með
aðförum sínum nú undir kosning-
rætt um di'ög til íslenskrar átt-
hagafræði, og var málshefjandi
Steingrímur Arason kennari, en
hann kom því máli af stað á kenn-
araþinginu í fyrra. 1 sambandi við
þetta mál var rætt um útgáfu ís-
lenskra sýnikenslumynda og' lands-
lagsuppdráttar af íslandi, og var
þetta falið stjórn sambandsins til
frekari aðgerða.
Á sunnudag komu kennarar enn
saman nokkrar stundir og ræddu
sín í milli um dagfar og aga í skól-
um, svo sem fyr er getið.
Á mánudagsmorgun kl. 10 flutti
Einar H. Kvaran rithöfundur er-
indi fyrir þinginu um bindindis-
mál. Var í því máli samþykt álykt-
un sama efnis og prestastefnan
hafði gert fám dögum áður.
Kl. 1 talaði Steingrímur Arason
um skriftarkenslu og skýrði hina
nýju kenslubók sína í enskri rit-
hönd með skuggamyndum.
Kl. 5 flutti Sigurður prófessor
Nordal erindi fyrir þinginu um ís-
lenskar bókmentir og horfur í
þeim málum. Rakti hann það,
hversu flest hið besta í íslenskum
bókmentum, alt frá dróttkvæðum
hirðskáldanna, væri til orðið við
sívakandi, vægðarlausa krítík.
Vítti hann ákaflega kæruleysi
h:nna nýjustu höfunda, en hirðu-
leysi ritdómara og fyrirgefning' á
öllu.
Auk fástra dagskrármála var
drepið á ýms mál á þinginu og
arnar. í ýmsum gerfum bera þeir
Morgunblaðsmennirnir kosninga-
matinn fram fyrir háttvirta kjós-
endur.
Einn hamurinn er gamall. það
er Morgunblaðið og vikuútgáfan
Lögrétta. Liturinn mundi senni-
lega teljast skolbrúnn, af aurslett-
unum sem hylja haminn. Augun-
um er skotrað til kaupmanna í
Reykjavík.
Annar hamurinn er kosninga-
pési frelsishetjunnar óeigingjörnu
frá Vogi. Upprunalega hefir litur-
inn átt að vera hinn eldrauði litur
þjóðhetjunnar, en hann er orðinn
svo upplitaður, að ekkert orð er tií
í málinu um litinn. Auganu er
skotrað til bænda í Dalasýslu.
þriðji hamurinn er kosninga-
pési „öreigans” B. Kr., sem altaf
er með kærleiks- og siðferðislög-
málið á vörunum. Hvíta blæju sak-
leysisins hefir hann feng'ið lánaða
til þess að hylja litinn á hamnum
sem undir er. Auganu er skotrað
til sjómanna við suðurhluta Faxa-
flóa.
Fjórði hamurinn er kosninga-
pési Magnúsar Guðmundssonar
með siðferðisvottorðið. Iiann er
dökkrauður af vonsku og skamm-
aryrðum um samvinnumenn.
Rauða slikjan stafar ef til vill at
því líka að sá sem látinn er feðra
skammirnar er sagður hafa feng-
iö hryggbrot þegar hann sótti um
að verða ritstjóri Alþýðublaðsins.
Auganu er skotrað til bænda í
Skagafirði, Húnavatnssýslu og
Borgarfirði. —
þannig á að fela hina óvinsælu
leiðtoga Moi'gunblaðsflokksins,bak
við þessa marglitu hami. þegar
slett er „ormstungunni11 úr svo
mörgum áttum og augum skotrað
í allar áttir, ætla þeir að menn
varist síður tilræðið.
Sýnir þetta annarsvegar virð-
ingarverða athugun, en hinsvegar
hlægilega heimsku.
það er virðingarvert að þessir
gömlu pólitisku leiðtogar skuli
hafa séð að þeir voru dauðadæmd-
ir ef þéir höfðu engan kufl í að
klæðast annan en skolbrúna kufl-
inn Morgunblaðsins og Lögréttu.
En hitt er dæmalaus fásinna af
þeim að halda, að þeir geti blekt
íslenska kjósendur með slíkum
litaskiftum, sem kameleóin nota
suður í Afríku.
Islenskir kjósendur vita að
eymamörkin eru þau sömu á þeim
öllum Reykjavíkurkaupmönnun-
um og Jóni Magn., Vog-Bjarna, B.
Kr. og M. Guðm. íslenskir bænd-
rædd sérstök stéttarmál. Út af
máli Árna Theódórs Péturssonar,
og meðferð Alþingis á því, var
gerð í einu hljóði svofeld ályktun:
„Samband íslenskra bama-
kennara væntir þess, að kenn-
arastéttin rísi einhuga gegn
þeirri óhæfu, að drykkfeldir
merin gegni kennarastöðu“.
Stjórn sambandsins var falið að
beita sér fyrir því, að tillögur
mentamálanefndarinnar til um-
bóta í fræðslumálum yrðu teknar
fyrir á næsta Alþingi. þá var og
stjórninni falið að hefja þegar
undirbúning undir þátttöku Is-
lendinga í næsta kennaraþingi
Norðurlanda, sem halda á í Hels-
ingfors 1925.
í stjórn voru kosnir: Bjarni
Bjarnason skólastj. í Hafnarf.
(formaður), Guðjón Guðjónsson,
Guðmundur Davíðsson, Helgi
Hjörvar og Steingrímur Arason,
kennarar í Rvík, Klemens Jónsson,
kennari á Álftanesi, og Sigurður
Jónsson, skólastjóri í Mýrarhús-
um.
þingið fór í öllu mjög skipulega
fram, og af eindregTium áhuga á
málum þeim, er fyrir lágu. Sóttu
þingið margir góðir menn utan af
landi, enda mun þeim og hafa þótt
för sín hin besta.
----o----