Tíminn - 28.07.1923, Side 4

94
T 1 M I N N
Frá
Eda/Sidssixaia,i&iiii&.
Á nýju línunni, Búðardalur—Króksfjarðarnes, verða á morgun, 25.
júlí, opnaðar tvær 3. fl. landssímastöðvar í Dalasýslu:
Ásgrarður og Staðarfell.
Orðsending
til kaupmanna og kaupfélaga.
Yér leyfum oss hérmeð að vekja athygli yðar á því, að vér höf-
nm fyrirliggjandi töluverðar birgðir af islenskum niðursuðuvörum
frá niðursuðuverksmiðju voi’ri, svo sem:
Kjöt beinlaust í 1 kgr. dósum. Kæfu í 1 kgr. dósum,
--------Í x/2 - - - í v. - -
og Piskbollur í 1 kgr. dósum.
Vörugæöin standast allan samanburð. Gerið svo vel að spyrja uin
verð hjá oss áður en þér festið kaup á erlendri niðursuðu. Vörurnar
sendar út um land gegn eftirkröfu.
Styðjið innlenda framleiðslu.
Virðingarfyllst.
Sláturfélag Suðurlands.
Alfa^
Laval
skilvindur
reynast
Verðið lækkað.
Fantanir annast kaupfé-
lög út um land, og
Samband ísl. samviélaga.
Kjöttunnur,
alt til beykisiðnar, smjörkvartél o. s. frv. frá stærstu beykissmiðju i
Danmörku.
L. Jacobsen,
Köbenhavn Valby.
Höfum í mörg ár selt tunnur til Sambandsins og rnargra kaup-
manna.
HAVNEMÖLLEN
Kaupmannahðfn
mælir með sínu alviðurkenda rúgmjöli og hveiti.
Meiri vörugæði ófáanleg.
S. Z. S. sLziftir eing’ön.g-a -við olsilsz'U.r.
Seljum og mörgum öðrurn íslenskum verslunum.
rekja slóðina um endilangt landið.
Enga stefnuskrá hafa þessir menn
saméiginlega. Ekkert áhugamál
bindur menn þessa saman, annað
en það að vera á móti Framsóknar-
flokknum. Hvernig getur þjóðin
vænst þess að þessir menn séu fær-
ir um að taka við stjórn landsins á
slíkum alvörutímum sem nú eru?
I raun og veru er það alveg óverj-
andi af mönnum þessum að bjóða
sig fram til þings með þessum
hætti. En ástæðan til þess, að þeir
fást ekki til að sameinast uin ein-
hver stefnuskráratriði er sú, að
stefna þeirra er svo óvinsæl og
ólíkleg til að afla þeim fylgis hjá
þjóðinni, að þeir þora ekki að
kveða upp úr með hana. þessvegna
kjósa þeir heldur að afneita hverir
öðrum og málgögnunum og berjast
í skugganum.
----o----
Skiftir í tvð horn.
Samheldni bændanna.
Mikla athygli mun hun.vekja um
alt land fundargerð aðalfundar S.
í. S. sem birt er hér að framan.
Aldrei fyr hefir verið gerð jafn-
hörð hríð að samvinnufélögunum
sem á árinu sem leið, í Morgun-
blaðinu og dilkum þess og í árás-
arpésa Björns Kristjánssonar.
Aldrei hafa samvinnumennirnir
staðið betur samtaka en nú.
Yfir gröf hins fallna foringja og
mikilmennis haía þeir einhuga tek
ið höndum saman.
Með fulliú vissu sjá samvinnu-
mennirnir fram á betri tíma, um
sama leyti sem kreppan þjáir hvað
allra mest ríkið og einstaklinga.
Bændurnir eru farnir að rétta
við.
Forsjónin kemur þeim nú til
hjálpar með góðu árferði.
Launin fyrir iðni, atorkusemi,
sparsemi, heilbrigt verslunarskipu-
lag og hyggilega stjórn fjármál-
anna í samvinnufélögum bænda —
þau bregðast ekki.
Launin eru full vissa um að vera
kominn yfir örðugasta hjallann og
sjá fram á að framundan er það
að enn rætist betur úr.
Afkoma samvinnufélaganna er
eina ljósglætan á þessu hörmung-
ai'ári, sem líður yfir land okkar.
Svo mikinn mátt eiga samtökin.
þetta er hinn glæsilegi árangur
þess, þegar margir samtaka menn
vinna sarnan í eindrægni.
Eins og bændurnir nú eru þeir
einu, sem hafa lært að starfa sam-
an á félagslegum grundvelli i sam-
vinnumálunum — eins eru þeir
þeir einu sem hafa siðferðilegan
þrótt, samheldni og foi'sjá til þess
að reisa landið í heild sinni úr rúst-
unum.
það sem bændurnir eru að gera
nú í verslunaimálunum með sam-
vinnufélögunum, það geta þeir ein-
ir gert í þjóðarbúskapnum í heild
sinni með pólitiskum samtökum
sínum í Franisóknarflokknum.
Bændumir, samvinnumennirnir,
Framsóknarflokksmennimrr, eru
eini aðilinn í landinu sem þrótt hef
ir til að reisa landið úr rústunum.
þeir einir hafa sýnt í verkinu
vilja og mátt til að rétta við með
sparnaði, atorku og forsjá.
Samhuga ganga þeir og til kosn-
inganna. Sem einn maður fylkja
þeir sér um þá hugsxm að eina ráð-
ið til þess að reisa við þjóðarbúið
sé það, að láta sömu lífsreglurnar
giida um stjórn þess, sem gilda um
stjórn hinna heilbrigðu félaga
bændanna.
Festa í stjórn, spamaður um
fólkshald x stað hinnar miidu em-
bættismanna yfirbyggingar, rögg-
samlegt eftirlit í smáu sem stóru,
fullkomin reikningsskil milli is-
lenska ríkisins og stærsta skuldu-
nautarins, sem það hefir nokkru
sinni eignast, íslandsbanka, og
sparsemi í öllu húshaldi ríkisins.
Framsóknai'flokkurinn einu get-
ur komið þessu í framkvæmd.
Moigxmblaðsliðið á flóttanum.
það skiftir í tvö horn að líta því-
næst á ástandið hinumegin.
Á öðrum stað í blaðinu er það
nánar rakið, hvernig fjármála-
ástandið er í kaupmannaherbúðum
Morgunblaðsins.
það er sýnt með ljósum rökum í
hvert óefni er komið fyrir aðgerð-
ir þessara manna.
Á flóttanum eru þeir með fjár-
málafyrirtæki sín.
En ennþá átakanlegri er hinn
pólitiski flótti þeiri'a.
Frambjóðendur þeirra um alt
land afneita hvorir öðnim og allir
sameiginlega afneita þeir Morgun-
blaðinu.
þeir þora ekki að sigla undir
sínum eigin fána.
Ósamlyndi og ótrú á málstaðn-
urn er hið sameiginlega höfuðein-
kenni á liðinu.
Flótti — meginflótti er brostinn
í liðið. þeir vilja enga ábyrgð bera
á fortíðinni. þeir þora enga stefnu
að láta í ljós viðvíkjandi framtíð-
inni.
Hús þeirra er hrynjandi hús.
Ríki þeirra er ríki, sem er sjálfu
sér sundurþykt.
Ekkert hafa þeir til brunns að
bei-a þjóðinni til viðreisnar.
En umfram alt er sundurlyndi
og tortrygni skráð á enni þeirra —
þessir tveir höfuðmisbrestir sem
valda hnignun og tortíming þjóð-
anna.
----o----
5% ágóði. það er auglýst í Morg-
unblaðinu og kosningadilkum þess
að íslandsbanki borgi nú 5% vexti
í ágóða til hluthafanna. Mun marg-
ur láta segja sér þau tíðindi þris-
var, áður en þeir trúa, og verður að
þessu nánar vikið hér í blaðinu.
mutafélögr
og ijárhagsvandræðin.
í júní síðastliðnum var haldið
sumarmót skamt frá Odense á
Fjóni. — Fyrir mótinu stóðu ung-
menni úr flokki vinstrimanna. Var
þar samankomið míkið fjölmenni.
Ræðumenn voi'u þrír, en ræða eins
þeirra vakti sérstaklega eftirtekt.
Var það ræða dr. P. Munch, sem
er fyi’v. ráðherra og þingmaður.
Hann talaði um hin miklu gjald-
þrot og fjárhagsvandræði nútím-
ans, og hinar alvarlegu afleiðing-
ai',sem af því hlytust fyrir þjóðim-
ar. Sagði hann, að menn hér
nefndu ýmsar orsakir, en engin
væri hin rétta. Sökin sagði hann að
lægi hjá hlutafélögunum, stjórn
þeii'i’a og lögum. Hann rökstuddi
svo þetta með ýmsum dæmum og
sýndi fram á skaðsemi þess, að f jár
hæðir réðu atkvæðum en ekki
menn. Sagði hann, að þessi stór-
gi’óða-pólitík hefði fyrir tugum ára
ráðið ríkjum hjá landbúnaðarfé-
lögunum, en nú væni þau komin á
réttan kjöl, og nú væru það sam-
vinnufélög bændanna, sem fleyttu
landinu fjárhagslega. Sýndi hann
með rökum fram á það, að óumflýj
anlegt væi'i að hvei'fa frá þessu
fyrirkomulagi og taka upp þá fé-
lagsstefnu, að allir bæx-u hlut frá
boi'ði, bæði þeii’, sem ynnu, stjói’n-
uðu og legðu til féð. Taldi hann, að
vinda þyrfti að þessu bráðan bug,
með skörpum lagabreytingum,sem
gerðu þessa venjulegu hlutafélags-
myndun ómögulega. Sagði hann að
það væri metnaður fyrir Dan-
mörku, að verða fyrst til að reyna
nýjar leiðir til að yfirstíga fjár-
hagsvandræði nútímans. — Ræða
hans var þökkuð með dynjandi lófa
klappi.
Eftir þetta hefir verið mikil um-
ræða um þetta mál um alt landið.
Mörgum finst hann þarna hafa
hitt naglann á höfuðið, og þetta
eigi ekki einungis við Danmörku,
heldur og við öll önnur lönd, sem
nú stynja undir oki hlutafélag-
anna, sem víða eru oi'ðin sterkari
en stjórnir landanna.
Einn lýðháskólakennarinn sagði
um gamla fyrirkomulagið í bænda-
félögunum, meðan þau voru hluta-
félög, að þá hefðu kýrnar greitt
atkvæði. Sá sem átti 5—10 kýr og
var í smjörbúi, hafði aðeins eitt at-
kvæði. Sá sem átti 20 kýr hafði 2
atkvæði, og sá sem var svo ríkur
að eiga 60 kýr, átti 6 atkvæði.
Nú sagði hann að bændur væru
með samvinnufélögunum búnir að
taka atkvæðisréttinn af kúnum og
leggja hann í hendur bændanna
sjálfi’a.
Khöfn 14. júlí 1923.
S. J.
----o----
Yfir Sandamærin.
„Hvenær kemur Jón að efninu?"
sagði roskinn bóndi, þegar hann var
búinn að lesa i þrem blöðum af Mbl.
varnarræðu J. M. út af 9000 kr. ferða-
reikningnum, án þess að minnast einu
orði á fyrirspumina, sem ialað var
um. Sannleikurinn var sá, að í ann-
ari ræðu, sama daginn, var Jón bú-
inn að játa á sig eyðsluna. M. a. 3000
kr. í London á 12 dögum. Bjó þá á
gistihúsi innan um indverska prinsa.
Gott fyrir „sparnaðarmennina", sem
að Jóni standa, Ottesen, Jón á Reyni-
stað o. fl.
Einn togaraeigandi í Rvík var ný-
lega að kvarta yfir því, við aðkomu-
mann, að eitt blaðið notaði orðið
„Moggadót" um samherja J. M. og B.
Kr. Sagði að þetta væri „þó heista fólk-
ið í bænum". Fyrst mun nú mega
deila um göfgina, nema ef miðað er
við dugnað að fá „gefið eftir“. í öðru
lagi má „dótið" sjálfu sér um kenna.
pví getur það ekki gefið sér heiti eft-
ir sínu eðli og skapnaði? í þriðja lagi
ftefir „dótið" uppnefnt Framsóknar-
menn árum saman. Mega hlutaðeig-
endur þakka eigin tilverknaði, að þeir
hafa við og við fengið að heita „dót“,
þar til þeir nema meiri kurteisi, og fá
ráðrúm til að ganga undir löglega
skirn.
Mikiö ætti M. G. að vera Jes Zimsen
og öðrum eigendum Mbl. þakklátur
fyrir pappírinn, sem þeir láta í kosn-
ingasnepilinn. Sama stærð og sömu
gæði. Furðanlegt hvað eigendur Mbl.
geta verið veitandi enn, eftir óhöpp sín
í Fiskhringnum. En vel mega þeir
muna M. G. að hann tók enska lánið
og lét það i íslandsbanka. Án þess
hefði bankinn átt erfitt með að gefa
sumum þessum pappírsríku mönnum
svo mikið eftir af skuldum þeirra.
Bændurnir í Húnavatnssýslu og
Skagafirði, sem fá gjafapappirinn,
þurfa ekki svo mjög að aumkva fyr-
verandi iulltrúa sína fyrir fjármissir.
Gjafakeðjan er endalaus. Náðin nær
til allra nema þeirra, sem skulda smá-
skuldir og verða að borga 7% i vexti
og framlengingargjald.
„Nýi flokkurinn", sem nú kallar sig,
er nákvæmlega saina tóbakið og
„sparnaðarbandalagið", sem skapaði
fjráaukalögin 1920—21, tók enska lán-
ið, „batt“ tolltekjurnar, eyddi 600 þús.
kr. í veislufagnað o. s. frv. í vetur sem
leið voru í því eftirfarandi persónur:
1. J. M. 2. B. Kr. 3. Einar þorgilsson.
4. Jón á Reynistað. 5. Proppé. 6. Ingi-
björg. 7. þórarinn. 8. Jón þorláksson.
9. Steinsen. 10. Ottesen. 11. M. Guðm.
með fermingarpassann. 12. Jón Auð-
unn. 13. Vigurklerkur. Ennfremur sem
fastir þjónar hjá þessu bandalagi:
Bjarni frá Vogi, Stefán í Fagraskógi
og Hjörtur með norslcu frægðina. Af
nýjum frambjóðendum hjá þessu
„sparsama", nafnlausa fólki, hefir
lieyrst um sr. Eggert, fyrrum banka-
ráðsmann í íslandsbanka, Einar á
Geldingalæk, Jón Kjartansson, aðstoð-
armann á hinum afardýra „kontor“
lögreglustjóra í Rvik, Eggert Leví, sem
Húnvetningar þekkja, Jóhann V. og sr.
Gísla Skúlason, sem hæla hvor öðrum
fyrir afburða vitsmuni. Er nokkuð
nýtt við þetta? Víst ekki. það eru fjár-
aukalögin, legátarnir, Rvíkurskrifstof-
urnar, Fiskhringurinn, hluthafar Is-
landsbanka og Mbl. með sínum gömlu
fylgihnöttum. Hvernig sem þessir
vesalings menn afneita sjálfum sér,
geta þeir þó ekki flúið sjálfa sig.
X.
-----0-----
Slys. Maður féll nýlega útbyrðis
af vélbáti frá Dalvík og druknaði.
Hann hét Hjörleifur, sonur Hjör-
leifs bónda á Knappsstöðum í
Fljótum.
Leiki-it. Freymóður Jóhannsson
málari á Akureyri sendir á bóka-
markaðinn leikrit sem heitir
Smaladrengurinn.
Hversvegna þegja þau hin blöð-
in, Morgunblaðið sérstaklega og
dilkar þess, um kjöttollsmálið?
Sumir dilkarnir þykjast þó vera
bændunum velviljaðir.En þess ætti
ekki að þurfa með. þegar um slíkt
hagsmunamál alþjóðar er að ræða
er það skylda blaðanna að styðja
í’éttmætar kröfur. þessari skyldu
bregðast þessi blöð. Ástæðan er
engin önnur en blint stéttahatur,
eða þá takmarkalaust kæruleysi
urn afkomu fjölmennustu stéttar
þjóðfélagsins.
Altalað er, að Garðar Gíslason
stói’kaupmaður eigi að vera efstur
á lista kaupmannaliðsins hér í
bænum við kosningarnar í haust.
Jón þorláksson gefur ekki kost á
sér aftur.
Fullyrt er, að Ingólfur Bjama-
son í Fjósatungu og þorleifur
Jónsson í Hólum verði báðir kosnir
gagnsóknarlaust í haust.
Ritstj óri: Tryggvi {JórhalLsson.
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðja Acta h/f.