Tíminn - 22.09.1923, Blaðsíða 3

Tíminn - 22.09.1923, Blaðsíða 3
TlMINN 125 sjálfu sér alþýðumentunina. Eng- inn maður í þinginu hefir tekið harðar á mentamálaöfgum og gor- geir Bjarna heldur en þ. M. J. Honum er ljóst, hvað þarf að rífa niður og hvar og hvernig að reisa við þjóðarhaginn. Ingólfur í Fjósatungu, Einar á Eyrarlandi og Guðm. í Ási eiga all- ir sammerkt í því, að þeir hafa ekki óskað eftir þingmensku, en látið að vilja samherja sinna og flokksbræðra að vera í kjöri. Við þingsetuna hefir þeim aukist fylgi, svo að það er á allra vitorði, að þeir eru nú í haust sama og sjálfkjörn- ir, þótt einhverjir séu í boði. þeir eru allir hægir menn og yfirlætis- lausir, en athugulir og þéttir fyr- ir. Vöxtur Framsóknarflokksins er ekki síst að þakka þessum rólegu, trhustu mönnum, sem mótað hafa starf hans. peir hafa allir tekið mikinn þátt í samvinnustarfsem- inni, hver í sínu héraði. Ingólfur hefir lengi verið framkvæmdar- stjóri í Kaupfélagi Svalbarðseyrar, Einar er formaður Kaupfélags Ey- firðinga, og Guðmundur hefir löngum setið í stjórn Kaupfélags Austur-Húnvetninga. Ingólfur hef- ir setið þeirra skemst á þingi. En honum hefir tekist að koma áleið- is nokkrum þeim málum, sem þingeyingum þykja mestu skifta. I-Iéraðsskólinn verður bygður að sumri, ef landið verður ekki gjald- þrota. þá verður byrjað á Vaðla- heiðarvegi, sem tengir saman þing- eyjarsýslu og vegakerfi Eyjafjarð- ar. Að lokum vildi þingið styrkja tcvélarnar á Húsavík, þó að þing- eyingar þurfi að líkindum ekki þess stuðnings með. Einar á Eyr- arlandi hefir á þinginu staðið í fremstu röð í bændapólitíkinni. Hann var í fararbroddi, þegar Framsókn kom nýju skipulagi á Landsbankann. Hann var enn í vet- ur aðalframsögumaður Framsókn- armanna í Ed., er borin var fram hin sjálfsagða krafa um rannsókn á íslandsbanka, til að vita um tryggingarnar fyrir enska láninu. Var það krafa, sem alþjóð manna studdi. Hefir Einar beitt lægni og rökfestu í þessum málum, og ver- ið sigursæll í deilum við hvem sem hann átti. Meðal þeirra héraðs- mála, sem hann hefir átt mikinn þátt í að knýja fram, er brúin á Eyjafjarðará, sem nú er verið að fullgera. Guðmundur í Ási er einn hinn fyndnasti maður, sem nú situr á þingi. Ræður hans eru stuttar en kjarnyrtar. Hann stingur með beittu en ekki eitraðu háði. Ein af skemtilegustu í'æðum á þinginu í vetur var ræða Guðm., er rekinn var á flótta her hluthafanna í um- ræðum um rannsóknina. Fyrir hér- ao sitt hefir Guðm. lagt mesta stund á vegamálin og að efla Blönduósskólann. Hefir vegakerfi Húnavatnssýslu mikið vei’ið bætt hin síðustu ár, og er það engum þingmanni jafnmikið að þakka og Guðm. í Ási. Bernharð Stefánsson á pverá er tiitölulega ungur bóndi. Hann hef- ir tekið töluvei'ðan þátt í sýslumál- um og kaupfélagsmálum, og um nokkur ár setið í stjórn Kaupfé- lags Eyfirðinga. Hann er vel máli farinn og einbeittur maður. Bem- hai’ð tók einna föstustum tökum á brigðmælgi St. St. í vor á leiðar- þingum 1 Eyjafirði út af rannsókn á íslandsbanka. Sannaði, að áður en Stefán fór á þing, var hann fjölorður um rétt þjóðai’innar til að láta rannsaka bankann. En á þingi lét hann J. M. leiða sig í gagnstæða átt. Varð fátt um svör hjá Stefáni, sem von var. Bern- harð og Einar eru alveg samstæðir menn. peir eru góð fulltrúaefni fyr ir samvinnubændur í Eyjafii’ði. Enginn, sem þekkir þá, lætur sér til hugar koma að þeir sigli undir fölsku flaggi, eða neyðist til að gera annað á þinginu, heldur en þeir hafa talið rétt heima fyrir. Jakob Líndal á Lækjamóti hafði næstum því unnið kosningu í Húnavatnssýslu móti þórami 1919. pá var slæmt veður á kjördag í Vestur-IIúnavatnssýslu og dró það úr sókn á kjöi’staði, þar sem Jakob hafði mikið fylgi. Jakob er ákaf- lega duglegur maður, bæði til lík- amlegrar og andlegrar virrnu. Hann er óvenjulega vel mentur maður, ekki síst í búfræði og félagsmálum. Menn með svo góða greind, mikla þekkingu og óskiftan áhuga fyrir viðreisn landsins, eru mjög eftir- sóknarverðir menn til þingsetu. Ólíklegt er, að unga kynslóðin, sem eifir núverandi skuldabasl lands- ins, og sér framtíð sína lamaða, ef ekki verður fljótt bót á ráðin, verði svo giftulaus að styðja enn til þingmensku þá menn, sem verið hafa með til að stýra landinu út í þessa ófæru. Áður hefi eg hér í blaðinu minst á þingmannshæfileika sr. Tryggva þórhallssonar. Sterkustu meðmæl- Alfa^ Laval skilvindur reynast best. Pantanir annaet kaupfé- lög1 út um land, og Samband ísl. samviélaga. Reiðtýgi, hnakkar (frá 40 kr.), söðlar, aktýgi (og alt tilh.), hnakk- og söðulvirki (járnuð og ójárnuð), beislisstengur (járn, stál og nýsilfur), taumalásai’, hi’ingjur allskonar, til söðla- og aktýgjasmíðis. Allskonar ólar, svo sem: ístaðsólar, töskuólar, svipuólar, burðarólar, íótólar, beislistaumai’, höfuðleður, hesthúsmúlai’, gjai’ðii’, reiðar, axla- bönd (úr leðri), glímubelti o. fl. þverbakstöskui’, handtöskur, hnakk- töskur, skólatöskui’, verkfæi’atöskur. Seðlaveski fleiri teg., mjög ódýr, mei-kjageymar. Leður fl. teg., svo sem: gult söðlaleður, svart aktýgja- leður, sólaleður (danskir kjarnar), vatnsleður (danskt), sauðskinn fleiri teg., svínaskinn, fordekkleður, þunt leður (með svínleðursgerð), litskinn (Saffian), leðurlíking (bíladúkur) mjög góð tegund, bókbandsskinn fl. teg. Plyds: grænt, rautt, brúnt, mislitt, miklu úr að velja og mjög ódýrt, bindigarn 2 teg. (sóffafjaðrir og möbluborði væntanlegt mjög bráðlega), stopp (Blaar) og „Krölhaar“, Hessian fl. teg., dýnustrigi, tj aldastrigi, óbleyjað léreft, íborinn dúkur mjög sterkui’, einnig dúka- ábui’ður (Bonevax), vélreimar (di’ifreimar), vélreimaleður (maskínu- teygt). Ennfi’emur: Keyri, mikið úrval og ódýrt, silfui’búnar svipur fleii’i teg., í’ósettur á beisli. Naglamaskínur o. fl. Aðgerðir fljótt og vel af hendi leystar. !W“ Sérlega vandaðir erfiðisvagnar ásamt aktýgjum seljast mjög ódýrt. NB. Vagnamir eru til sýnis hjá hr. kaupmanni Ámunda Ámasyni. Pantanir afgreiddar fljótt og nákvæmlega um land alt. Sími 646. SöðlasmíðabúðiQ Sleipnir, Simn.: „Sleipnir11 (flutt á Laugaveg 74). in með andstæðingi hans í Stranda- sýslu munu vera þau, að hann hafi verið heppixm læknir, enda mun það rétt vera. En það er sitthvað • að kunna vel að lækna mein mann- legs líkama, eða að vera heppileg- ur félagsmálalæknir. En nú er um það að gera, hvor þeirra, Tryggvi eða Magnús, muni verða giftu- drýgri að lækna fjámxál landsins, ems og nú er komið. Munu fáir ef- ast um, að þar er Tryggvi meiri læknii’inn. Áhrif hans í Tímanum, síðan hann tók við ritstjórn, hafa ölJ gengið í þá átt, að láta almenn- ingsheill sitja í fyrirrúmi einstakl- ingshagsmuna. Ef slíkir menn hefðu verið í meiri hluta á þingi undanfarin ár, myndu skuldir landssjóðs og kauptúnanna ekki hafa vei’ið nær 60 miljónum króna í vetur sem leið. Ti’yggvi þórhallsson hefir um nokkur undanfarin ár átt sæti á búnaðarþingum. Hefir hann þótt þar ágætur starfsmaður. 1 vetur peir hefðu látið eins og hún myndi verða f j ötur á þá. En nú væri skift um hlutvei’k. Nú kæmu samvinnu- menn og heimtuðu reikningsskil af þeim, sem hafa steypt þjóðinni x þessi vandræði. Nú væru sam- vinnumenn farnir að borga daglega miklar upphæðir fyrir aðra sam- ábyrgð. pað væri samábyrgð sveitarfélaganna. Bæirnir væru nú að byi’ja að reka atvinnulausa fólkið á fæðingarhreppinn í sveit- unum. pá kæmi samábyrgð lands- sjóðs. Hallærishéruðin við sjóinn væra að byrja að leita þar á náð- ir. Samábyrgð landssjóðs kæmi líka til greina í því, að sökum óhófseyðslu samkepnismanna á þingi og lággengisins yrði þjóðin öll, og líka bændurnir, að fara á mis við stuðning þjóðfélagsins við gagnleg mannvii’ki, vegi, brýr, síma, skóla, spítala og mannúðar- stofnanir. Að síðustu kæmi sam- ábyrgð lággengisins. Skilamenn- irnir í samvinnufélögunum verða að borga V4—1/3 af árstekjum sínum í verðhækkun á vörum fyrir þessa menn, sem hafa komið þjóð- félaginu í 60 miljóna skuld við út- lónd, sett tollinn sem tryggingu hjá lánardrotnum o. s. frv. Frá mannlegu sjónai’miði er skiljanlegt, að sr. Eggeif; þættist lítt bættur, að vera þannig sóttur með sannindum og rökum á því þingi, þar sem saman vora komn- ir margir af þeim, sem hann og smalar hans höfðu reynt að villa sýn. Hann hafði alveg umhverft málstaðnum, sagt svaxt hvítt og hvítt svart. Nú voru spilin lögð á borðið. pá vék ræðumaður að samstarfi fulltrúanna, sem verið hafa fyrir Rangárvallasýslu, við Framsóknar- menn, síðan Eggert og Einar létu af þingmensku 1919. Einar og Eggert höfðu þrásinnis reynt að létta Holtaveginum af héraðinu. peir gátu það ekki. í vetur tókst þingmönnum Árnesinga með stuðn ingi Framsóknar að fá viðhaldi Flóavegarins létt af Árnesingum. En það er sama og þingið heiti því að taka Holtaveginn líka, enda var það sama sem ákveðið. pá var bent á sandgræðslulögin, sem tryggja byi’jun á því verki, að græða upp sandflæmin í Rangár- vallasýslu. Ennfremur hina miklu landvörn, er þykkvabænum og Safamýri var bjargað í vor með fyrirhleðslu Djúpóss. Höfðu þykk- bæingar þar forgönguna, en voi’U drengilega studdir af Framsóknar- mönnum í sýslunni og á þingi. Án þess hefði verkið ekki komist 1 fi’amkvæmd. þá minti ræðumaður á hinar ódýru og tíðu bílferðir austur um fjall, sem Framsóknar- menn á þingi efndu til í vetur. það era strandferðir Rangæinga. þær hafa sparað bændum í sýslunni mörg þúsund krónur í sumar. Kaupfélagið í Hallgeirsey væi’i líka verk samvinnumanna þar í sýslu, þótt stofnað væri með frjálsum samtökum en ekki þingstarfi. það hefði sparað bændunum ótnxlega mikið fé og vinnu við aðdrætti. 1 fyrsta sinn síðan á söguöld hefðu Rangæingar fengið siglingar frá útlöndum, beint á Sandinn. 1 fyrsta sinn fengju Fjallamenn, Landeyingar og þykkbæingar vör- una heima hjá sér með sama verði, eins og þeir ættu heima í Reykja- vík eða við einhverja aðra góða höfn. þannig væru starfshættir samvinnumanna bæði í fi’jálsum félagsskap og landsmálum. Tak- markið væri að bæta kjör borgar- anna í landinu með öllum sameig- inlegum aðgerðum. Nota jafnt smáu og stóru tækifærin. það yrði því miðui’ ekki sagt um hinn flokkinn. Viðvíkjandi skuldamálum lands- ins benti ræðumaður á, að tveir fjármálaráðherrar, Sig. Eggerz og Magnús Guðmundsson, hefðu tek- ið sínar 10 miljónirnar hvor að láni erlendis, meðan stríðið stóð, og eftir það. Mjög mikið af þessu fé hafi orðið að eyðslueyri. Að frá- töldum landssjóðsskipunum sé ekki um neina varanlega eða stóra framkvæmd að í’æða. það mun vera í fyrsta sinni, sem bent er op- inbei’lega á þessa staðreynd. Senni- lega þyrfti næsta þing að setja rannsóknamefnd til að athuga fjár málameðferð undanfarinna ára. þá yrði að koma í ljós, hvað orðið hef- ir um alla þessa peninga, og hver ber ábyrgð á hverjum einstökum lið. þjóð, sem er jafnilla komin og íslendingar eru nú fjárhagslega, getur þó ekki gert minna en að afla sér vitneskju um ófarir og ólán sitt. Sú rannsókn næði þá líka yfir fjáraukalögin miklu. Á Selfoss- fundinum benti J. J. Magnúsi Guð- mundssyni á, að hann mætti ekki leggja of mikið upp úr því, þó að þingið hefði samþykt fjáraukalög- in. það hefði aðeins verið töluhlið- in, að í’eikningurinn væri ekki fals- aður. En efnishliðin væri eftir. Og J. J. hefði greitt atkvæði móti f jár- aukalögunum, af því að hann vildi hafa óbundnar hendur, ef farið væri að rannsaka sjálfa fjánneð- fei’ðina, af landsdómi eða öðruvísi. þegar J. J. hafði lokið í’æðu sinni, bauð hann þingmanni kjör- dæmisins orðið fyrstum af boðs- gestum. En hann taldi sig vilja hleypa öðrum að fyrst. þá bað Magnús Guðmundsson um orðið og var í þann veginn að byi’ja. þá hleyptu smalar Eggei’ts Pálssonar fundinum upp með hávaða og gaui’agangi. Sr. Jakob í Holti hafði lýst yfir því, að Framsóknai’merm myndu ekki beita ofsa eða hávaða á móti, hvað sem hinir gerðu. J. J. lýsti þá yfir því, að hann vildi ekki taka þátt í fundi af þessu tægi. Gekk hann þá burtu og mai’gir aðr- ir. í þeim hóp voru a. m. k. 5—6 Framsóknarmenn úr héraðinu, sem ætlað höfðu að taka þátt í umræð- unum. Leiðarþinginu var þar með lokið. En smalar Eggerts, 8—10 menn, þar af sumir ölvaðir, heimt- uðu nýjan fund, þar sem Björgvin fengi að vera fundarstjóri. Stóð sú samkoma í eitthvað tvc ’dukku- mun hann hafa átt sæti í eitthvað 11 nefndum, og vann erfiðustu verkin í mörgum þeirra. Væri bændunum í Strandasýslu sómi að hafa slíkan fulltnía. þó að Theódór Ai-nbjarnarson sé tiltölulega ungur maður, er hann víða kunnur fyrir starfsemi sína í þjónustu búnaðarins. Áður hefir verið minst á það, að hann er áhrifamikill i*æðumaður, svo að því hefir verið veitt eftirtekt um alt land. En þessir ræðumannsyfir- burðir era ekki fólgnir í sléttum, liðugum orðastraum, heldur mikl- um persónukrafti og djúphygni. Enginn íslenskur búfræðingur hef- ii’ fyr eða síðar lagt jafnmikla áherslu á mildi og mannúð við hús- dýrin eins og Theódór Arnbjarnar- son. Enginn hefir betur sýnt fram á, hve það er í einu grimt og heimskulegt, að setja hestana á guð og gaddinn. því betur sem bú- ið er að skepnunum, segir Theódór, því betur vegnar eigandanum. Mjaltakonan má ekki vinna verk sitt eins og vél. Hún verður að muna það, að hún kemur í staðinn fyrir afkvæmið og vinnur þess verk. Theódór hefir gefið húsdýra- ræktinni og þar með íslenskri bú- fi-æði nýtt lífsgildi. Og engir vita þetta og viðurkenna betur en bænd urnir úti um alt land, sem harm hefir unnið með. því lengra sem líðui’, mun betur koma í ljós, hve þýðingarmikið starf hans verður fyrir landbúnaðinn íslenska. það er síst að furða, þótt kosn- ii:gunni í Dalasýslu sé fylgt með athygli út um alt land, einkum í sveitunum. Bændur líta þannig á, að Bjarni fi’á Vogi eigi mikla sök á þeim pólitiska ófarnaði, sem þjóðin hefir nú ratað í, og að nú sé tími kominn til að skifta. Bjarni hefir svo sem kunnugt er nálega ekkert skoðanafylgi 1 Dölum, en hann á þar nokkra persónulega kunningja, og í því er aðalstyrkur hans fólginn. En á þeim alvarlegu tímum, sem nú standa yfir, ætti persónulegur kunningsskapur ekki að ráða kjörfylgi, heldur aðstaðan til viðreisnarmálanna. J. J. ----o----- Stórbruni. í borginni Berkeley við Kaliforníuflóann hafa um 600 hús brunnið. Tjónið er metið 10 miljómr dollara. ----o----- tíma. það var einskonar allsherjar þvottadagur Mbl.manna. Sr. Egg- ert afsakaði bankaráðsbitling sinn í íslandsbanka, Claessen reyndi að þvo af íslandsbanka allan gran um, að kenna mætti stjórn hluthaf- anna um gengishrunið. Sig. Eggerz reyndi að þvo af sér brigðmælgi sína við Framsókn í íslandsbanka- málinu. Jón M. og M. Guðm. sögð- ust hafa verið ráðdeildarsamir í meðferð landsfjár, er þeir sátu í stjórn. Gunnar Sigurðsson leiðrétti eitthvað af skemtilegustu vitleys- um sr. Eggerts og manna hans. Ávinningur Framsóknar við þennan fund er meiri en Mbl.mexm vonast eftir. Sr. Eggert hefir ver- ið sóttur heim í sínu eigin hreiðri, í miðri sýslunni, þar sem hann hefir jafnan haft helst fylgi. Hann hefir orðið að þola það, .að kjós- endur fengju ljósa og greinilega skýrslu um það, hversu illa stefna hans hefir gefist í fj ármálum landsins og bæjanna. Hann hefir ennfremur orðið að heyra sig gerð- ar. að ósannindamanni fyrir dylgj- ur hans um fjárhag Sambandsins. Og ekki bætir það málstað hans, þótt hann skrökvi upp stórskuld- um á félag vestur á landi, sem hann veit ekkert um með sann- ir.dum. i . En aðalávinningurinn er einmitt að sjá verklag og vinnubrögð Mbl.- manna. þeir telja sig hafa þurft að hleypa upp fundinum vegna Is- landsbanka, svo að Claessen gæti varið hluthafana. En á fundinum

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.