Tíminn - 19.04.1924, Blaðsíða 4

64
T 1 M I N N
toll á margar vörutegundir, bar J.
J. fram frv. um að leggja sama
skatt á samskonar vörubirgðir í
búðum. Taldi um tvent að gera:
Annaðhvort að stjómin gerði ráð-
stafanir til að halda niðri verði á
>essum gömlu birgðum, svo að þær
yrðu ekki hækkaðar x verði fyrir
neytendur í skjóli við nýjar tollað-
ar vörur, eða þá að tolla fyrirliggj-
andi birgðir, svo að iandssjóður
fengi tekjurnar. þriðja leiðin er að
gera ekki neitt. þá græða glingur-
salarnir og vefnaðarvörukaupmenn
irnir mismuninn. Talið er, að einn
línsali í Rvík eigi birgðir fyrir 800
þús. kr. og sumir af eigendum
Mbl., hinir dönsku kaupmenn, eiga
feiknabirgðir. Stjórnin hefir ekki í
eitthvað hálfan mánuð haft tíma
til að koma á fund til fjárhags-
nefndar og segja endanlegt álit
sitt. Lítur helst út fyi’ir, að stjórn-
in sé ekki fíkin í þennan tekju-
auka.
Neðri deild.
Fjárveitinganefnd flytur þings-
ályktunartillögu um að skora á
stjórnina að undirbúa og leggja
fyrir næsta þing frumvarp til laga
um skatt á heiðursmerkjum. Eiga
væntanlegar tekjur af slíkum
skatti við það að miðast, að greidd
ur verði kostnaður sá, sem orðið
hefir og verður af Fálkaorðunni.
Miklar umræður hafa orðið um
frv. til laga úm að ákveða 8 stunda
vinnutíma á skrifstofum ríkisins.
þótti sumum of hart að gengið.
Kom fram tillaga til rökstuddrar
dagskrár um að vísa málinu til
stjórnarinnar „í trausti þess“ að
hún líti vel eftir í þessu efni. En
við 2. umr. málsins var tillaga þessi
feld, en frv. samþykt, þareð meiri
hlutinn leit svo á, að því fylgdi
meiri kraftur og áhersla. I annan
stað er Nd. svo skipuð, að hún
mun ekki samþykkja „traust“ í
neinni mynd til stjómarinnar, því
að víst er að stjómin er þar í full-
komnum minni hluta. En við 3.
umr. var málinu vísað til stjóm-
arinnar „trausts“-laust.
----o-.—...
„Islendingabók“. Síðastl. mið-
vikudag segir Mbl. frá því, að „Is-
lendingabók" hin nýja stúdent-
anna, verði til sýnis í dag á Al-
mikinn fjölda þýskra marka, eink-
um sveitungar „bónda“. það er eigi
furða, þó þessi maður hafi haft
annað að gera en vefjast í kaup-
félagsmálum og „samábyrgðar-
flækjum“ nú í seinni tíð. það sýn-
ist heldur gimilegra að geta ein-
göngu snúið sér að því að ráðstafa
þýsku peningunum. þar er ekki um
„skuldafen" og „ábyrgðarflækjur“
að ræða, eða „almenningi í heilum
héruðum sé steypt í fjái’hagslega
glötun“. Meira villi samt „bóndi“
færast í fang en fást við þýsku
mörkin. Hann vill nú snúa sér til
löggjafanna og fá þá til þess að
taka höndum saman og „hreint og
beint afnema með lögum hina „al-
ræmdu samábyrgð". það yrði ein-
hver munur fyrir íslensku bænd-
uma að lifa, ef þeir hefðu vit á að
taka svona fallega hugsuðum bend-
ingum. það væri heldur munur að
losna við allar samábyrgðir og
bera aðeins ábyrgð á sínum eigin
skuldum, „og þar með gera ógildar
þær skuldbindingar, sem þegar em
inngengnar". — Já, þama koma
bjargráðin. Með þessu móti mætti
að líkindum losa landsmenn við
mikinn part af kaupfélagsverslun
og koma því til leiðar, að margur
bóndinn, sem vel getur bjargast,
yrði gerður ómögulegur. því ef
efnaðri bændumir mættu ekki ljá
þeim efnaminni þá hjálp og þann
stuðning, er þeir nú veita þeim, þá
er hætt við, að skuldaeigendur
vildu fljótt fá sitt. það er í aug-
Lífsábyrgðarfélagið »THULE«
Stockholm.
Stærsta lífsábyrgðarfólag á Norðurlöndum.
--o--
Tryggingarfjárhæð ca. 600 milj. kr.
Eignir..— 165 — —
W Fjölbreyttar tryggingaraðferðir. — Hár bónus. '*V(i
Nýjung:
Mánaðartryggingar.
Leitið upplýsinga um Thule hjá aðalumboði félagsins á íslandi:
VálryDDimarstotu H. II. TOLEKIUS.
i
Eimskipafélagshúsinu — Reykjavík — Sími 252.
Aðalfundur
Sambands ísl. samvínnufélaga
verður haldinn dagana 4.-8. júní næstk. í husi Sam-
bandsins í Reykjavík og liefst fyrsta daginn kl. 9 árd.
15. apríl 1924.
Sambandssíjóvnin.
þingi. En blaðið talar ekkert um
hitt, að daginn áður var Alþingi
og öllum Islendingum sýnd í Lög-
réttu önnur bók, sem kalla mætti
„dönsku bókina“, skráin um
dönsku kaupmennina, sem eiga
Mbl. og stjóma því.
----o----- ✓
Mesta hneikslismálið.
Frh. af 1. síðu.
menn komi frá útlöndum til þess
að græða fé á viðskiftum við okk-
ur íslendinga. Látum svo vera, að
þeir fái íslenska menn til að vera
„faktora“ yfir búðum sínum.
það er alt annað en að fá „fakt-
ora“ yfir pólitisk blöð,til að „kaupa
sál og sannfæring“ íslenskra
manna.
Nokkru áður en ísland fékk sér-
stakan f járhag lagði danska stjórn
ii? toll á áfenga drykki, sem rann
í ríkissjóðinn danska. þá hófust
frjáls samtök um alt ísland um að
drekka ekki þessa drykki.
Merkur maður átti tal við rit-
stjóra Tímans um þessa hlið máls-
ins. Hann mælti svo:
„þjóðin þarf ekki að svai’a þess-
ari útlendu blaðaútgáfu nema með
einu orði — orði sem öll þjóðixi
skilur og það er orðið:
Svei!
Er sannfrétt að þegar eru hafin
frjáls samtök í höfuðstaðnum um
það að setja þessi útlendu blöð
ekki lengur á vetur.
Mætti sú fregn fljótlega berast
út fyrir pollinn hversu almenning-
ur á íslandi bregður við er útlendir
menn kalla til pólitiskra valda á ís-
landi með blaðaútgáfu.
Dönsku blöðin og þingmaður
V estui’-Skaftf ellinga.
þess atriðis er enn ógetið sem
minst er um vert, en þó skal ekki
niður felt.
Ritstjóri Tímans skoraði á þing-
fundi síðasta á Jón Kjartansson,
þingmann Vestur-Skaftfellinga að
leggja þegar niður þingmensku,
þessara tíðinda vegna.
Væri það’ óverjandi og sóma
þingsins ósamboðið að sá maður
sæti þar, er það hefði sannast á að
hann væri undirritstjóri danskra
kaupmanna.
Jón Kjartansson varð fár við þá
um uppi, og þá er frekar von til
þess, að meiri hlutinn af þeim
mönnum, er kaupskap hafa lagt
fyrir sig, gætu framvegis matað
sig, hvað sem um hina yrði.
Væri horfið að þessu ráði
„bónda“, þá býst eg við, að nokk-
uð mörgum lægi ekki við sveit,
heldur hlyti fjöldi landsmanna að
fara á sveitina, og þá er hætt við,
að hrepparnir hefðu nóg að bera
Jafnvel „bóndi“ sjálfur mundi þá
fá nokkuð við sín mörgu þýsku
mörk að gera.
Eg hefi með þessum athugasemd
um drepið á margt í greinum
þeirra „Skaftfellings" og „bónda".
Nenni ekki að eltast meira við vað-
alinn, þó margt fleira mætti um
hann segja. Athugasemdir mínar
vænti eg að sýni öllum réttsýnum
lesendum hvað menn þessir vilja,
sem sé það, að almenningur sleppi
allri sjálfbjargarviðleitni og tjái
sig auðmjúklega undirgefinn kaup-
menskuna.
Kirkjubæjarklaustri 20. mars 1924.
Lárus Helgason.
——o-------
„Frjáls blöð“. Morgunblaðið
birti nýlega grein um „frjáls blöð“
sennilega eftir J. Fenger. Ætli það
verði nú ekki langt þangað til aft-
ur verða nefnd „frjáls blöð“ í þeim
dálkum? það kynni að minna
óþægilega á vissa hluti.
—,—o------
áskorun. Hann reyndi ekki að
svara. Hann gat vitanlega engu
svarað.
það hefir einu sinni komið fyrir
að danskur kaupmaður átti sæti á
Alþingi — maður sem ekki gat tal-
að óbjagaða íslensku. það voru
Snæfellingar sem stóðu fyrir þeirri
sendingu.
það kemur aldrei fyrir aftur.
Og það má ekki líðast að á Al-
þingi sitji maður sem það er sann-
að um, að hann er undii’ritstjóri út-
lendra manna.
þar sem Jón Kjartansson hefir
af fúsum vilja gengið undir það ok
að láta danska kaupmenn ráða því
hvað hann ritar um innlend mál í
Mbl. og ísaf. — hvers er þá að
vænta um framkomu hans á Al-
þingi ?
Sjái hann ekki sjálfur sóma sinn
og leggi niður þingmensku,fer ekki
hjá því, að bændurnir í Vestur-
Skaftafellssýslu skipi honum að
gera það með þeim þunga, að und-
an láti.
-----o----
Ameríkuterðir.
Kanadastjórn leggur mikið kapp
á að ná innflytjendum til landsins.
Er einkum reynt að fá Norður-
landabúa til að flytja vestur. En
undirtektirnar eru alveg óvenju-
lega daufar.
Hefir áður verið sagt frá því hér
í blaðinu, hvaða fregnir fulltrúar
danskra bænda fluttu heim með
sér úr vesturför. þær voru mjög
óglæsilegar.
Nú er sókninni snúið til Noi’egs.
Flytur eitt aðalblað Norðmanna,
þess tilefnis, alveg nýlega, eftir-
farandi fregnir.
þeir Norðmenn, sem undanfarið
hafa flutt vestur, hafa orðið fyrir
miklum vonbrigðum. Að vísu eru
enn náttúnxgæði ónotuð í Kanada,
Vn þeim manni, sem kemur þangað
félítill, verður erfitt um afkomu.
þau lönd, sem nú eru fáanleg
ókeypis, eru annaðhvort miður góð
og þarfnast langrar ræktar áður en
þau gefa arð, eða þau eru svo af-
skekt, að ekki svarar kostnaði að
taka þau.
1 sléttufylkjunum er að vísu
hægt að fá keypt gott óbrotið land.
En ekki verður komist af með
minna en 2—3000 dollara til þess
að reisa lítilfj örlegt skýh og afla
nauðsynlegrar áhafnar og áhalda.
Uppskeran er mjög misjöfn.
þegar vel lætur í áx’i getur hún orð-
ið ágæt. En þegar þurviðri ganga
getur hún orðið engin. Frostnætur,
hagl og ýmsar aðrar hættur valda
iðulega hinu mesta tjóni.
Venjulega er hægt að fá atvinnu
að sumri og hausti. En vinnan er
erfið og aðbúnaður illur. Mesti
fjöldi verkamanna gengur atvinnu-
laus allan veturinn og er þá sem
enga vinnu að fá.
það sem af er þessum vetri hef-
ir verið mikill atvinnuskortur í
Kanada. Hefir fjöldi Norðmanna
orðið að leita hjálpar hjá í’æðis-
manni Noregs vestur þar.
-----o----
Innflutningshöftin drepin.
Haftafrumvarpið var til 2. um-
ræðu í Nd. síðastliðinn miðviku-
dag. Lágu fyrir þrjár tillögur frá
nefndinni. Framsóknarmennimir
allir þrír lögðu til að frv. væri
samþykt. Ihaldsmennimir þrír
lögðu til að frv. væri felt með rök-
studdri dagskrá en jafnframt vitn-
að í að nota heimildarlögin frá
1920 um takmörkun á innflutn-
ingi. Loks lagði Jakob Möller til að
málinu væri vísað til stjómarinnar
með þeim ummælum að innflutn-
ingur yrði ekki bannaður á öðru
en alónauðsynlegum vamingi, enda
yrði þá ekkert gagn að höftxmum.
þessi tillaga Jakobs var borin fyrst
upp og greiddi hann henni atkvæði
og allur Ihaldsflokkurinn líka, 13
menn. Var hún þannig samþykt
með 14 atkv. gegn 13 — atkvæðum
allra Framsóknarmanna 10, og at-
kvæðum Benedikts Sveinssonar,
Jóns Baldvinssonar og Magnúsar
Torfasonar. Verður nánar rætt um
þessi málalok síðar.
- Hvalreki á Ströndum.
þegar Hákon Kristófersson,
þingmaður Bai’ðstrendinga, hafði
séð fregnir þær, sem Lögrétta síð-
asta flytur um eigendur Morgun-
blaðsins, varð honum það á orði við
þingmann Strandamanna, að rek-
ið hefði á Ströndum norður, á f jör-
um síra Tryggva, fertugan hval
milli skurða.
„Við lslendingar“ stendur nokkr-
um sinnum í ritstjómargrein í
Morgunblaðinu síðastl. miðviku-
dag. Láta þau orð einkennilega í
Ódýrar nótur:
Sökum sérlegra heppilegra innkaupa,
getum við sent yður nótnaböggul, sem
i eru 5 salonstykki, 10 danslög og 75
lög fyrir harmonium fyrir einar 6 kr.,
burðargjaldsfritt um alt land, þegar borg-
un fylgir pöntun.
Hljóðfærahús Reykjavíkur,
Laugaveg 18.
Talid vid mig
annaðhvort í síma nr. 1192 eða
að heimili mínu Óðinsgötu 17 (eftir
i4. maí í Laugavegsapóteki uppi)
ef þið búist við að hafa
lifandi tófuhvolpa
eða
lifandi hrafnsunga
að selja á þessu vori. — Til mála
getur komið að eg kaupi fleiri lif-
andi fugla.
Erlendur Erlendsson.
BRYNJÚLFUR BJÖRNSS0N
TANNLÆKNIR
Hverfisgötu 14 Reykjavík
Aður aðstoðartannlæknir hjA dr. C.
Zbinden, Lausanne, Sviss.
(Dipl. Paris, London, Philadelphin.)
Framkvæmir öll tannlæknisverk.
Býr til og setur í fólk einstakar
tennur og heila tanngarða.
Aðkomufólk afgreitt fljótt.
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Svuntuspennur
Mr ^|| Skúfhólkar,
Upphlutsmillur og
og alt til upphluts.
Trúlofunarhringarnir
þjóðkunnu. Mikið af steinhringum.
Sent með póstkröfu út um land
ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Sliannong-s Monument-Ate-
lier, Öster-Farimagsgade 42,
Khöfn. Stærsta og góðfræg-
asta legsteinasmiðja á Norður-
löndum. Umboðsinaður á Is-
landi:
Snæbjörn Jónsson,
stjómarraðsritari, Rvik.
Stýrimannastig 14.
eyrum úr því homi, eftir því sem
nú er alkunnugt orðið. það eru sem
sé dönsku kaupmennirnir sem lesa
yfir og samþykkja ritstjómar-
gr^inarnar. Með hvaða heimild
segja þeir „Við íslendingai’“?
Finnur Jónsson prófessor og þrír
útlendir vísindamenn voru kosnir
heiðursfélagar Fornleifafélagsins á
aðalfundi þess um síðustu helgi.
Bjami Jónsson frá Vogi hefir
enn ekki getað sótt þingfundi
vegna veikinda. En nú er hann á
besta batavegi og mun góð von um
að hann geti komið upp úr pásk-
unum.
Kaupdeila. Vegna þess hve vör-
ur hafa hækkað í verði undanfar-
ið og vegna hinna hækkandi tolla
báru verkamenn hér í bænum fram
/ kröfur um kauphækkun í vikunni
sem leið. Gekk ekki saman í
fyrstu. Buðu vinnuveitendur kr.
1,30 fyrir klukkutíma, en verka-
menn vildu fá kr. 1,40. Harðnaði
svo deilan að á laugardaginn hófu
verkamenn verkfall og urðu stimp-
ingar nokkrar á hafnarbakkanum.
Gekk þá greiðlega saman með því
að vinnuveitendur gengu að kröfu
verkamanna.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Prentsmiðjan Acta h/f.