Tíminn - 26.04.1924, Blaðsíða 4

68
T 1 M I N N
Sagt að Bjöm Jónsson ritstjóri og
ráðherra hafi verið kallaður sá
vondi, og hafi verið .Jiálfgeggjað-
ur“. jJetta var þó einn áhriíamesti
og vinsælasti maður í landinu um
langt skeið. 19. Ómakiega og á vill-
andi hátt gert lítið úr stórgáfum
og fræðimensku Valdimars Ás-
mundssonar. 20. Hiklaust sagt, að
Hannes Hafstein haíi í fyrstu ver-
ið dansklundaður, en snúist til íylg
is við kröfur íslensku jjjóðarinnar
af því það hafi borgað sig betur.
Með öðrum orðum: Að íslendingar
hafi keypt Hannes frá Dönum til
að vera þjóðlegui’ varnarmaður.
Góð bending fyrir sagnfræðinga, ef
sennileg þykii-. 21. Jón Gauti sýnd-
ur í hlægilegum spéspegh á þing-
vallafundi 1885. 22. Einum hinum
mesta vitmanni landsins, Einari í
Nesi, gerð varanleg svívirðing með
því að segja greinilega frá vafa-
samri slúðursögu um hann. 23.
Reynt að óvirða mætan og þjóð-
rækinn mann, Jónassen landlækni,
með atviki, sem á að sýna fáfræði
í læknisfræði. 24. Edvard Brandes
kallaður auðsveipur „seppi“ sinna
stuðningsmanna. 25. Tekin upp
þykkja fyrir Stórdani, sem vildu
gera fslandi varanlega svívirðingu
með skrælingj asýningunni, þar
sem átti að setja íslendinga á bekk
með Eskimóum og svertingjum. 26.
Ibsen lagður á borð við síldargróss-
era, en reyfarahöf. Haggard kall-
aður „frægt“ skáld. 27. Fósturson-
ur Jóns Sigurðssonar og Guðl. Guð-
mundsson sýslumaður ásakaðir, og
víst alveg ranglega, að hafa lagt
hönd á sjóð, sem þeim var trúað
fyrir. 28. Farið hörðum orðum um
þann, sem keypti hús P. P. (Thor
Jensen) fyrir ræktarleysi að halda
eigninni við með ummerkjum hins
fyrri eiganda. 29. Sagt að „nokkr-
ir „kunningjar“ þ. Th. hafi notað
sér fjarveru hans til að græða á
túnbletti hans, er seldur var. Á
þessum bletti hafa átt hús Jón
Magnússon, Jón Jacobson, Jón
Jensson, Magnús Stephensen, auk
annara minna þektra manna. En
hvað þessum dylgjum viðvíkur,
sannar æfisagan sjálf að allar þess
ar dylgjur um féflettingu af hálfu
kunningjanna eru staðlausir staf-
ir.
Lesendur Tímans geta nú dæmt
um það, hvort nokkurt vit sé í að
blanda því saman að p. Th. var
mjög merkilegur landkönnunar-
maður og náttúrufræðingur, en á
hinn bóginn hinn hlutdrægasti og
ósvífnasti sagnfræðingur um sam-
tíðarmenn sína,og það svo að langt
keyrir úr hófi, og má ekki ómót-
mælt standa. 1 niðurlagi þessa máls
mun sýnt, hversu sr. M. H. hefir
komist á þær villigötur, að reyna
að fela ávirðingar p. Th. Niðurl.
Þingeyski slcóiinn.
Hann verður nú reistur í vor
sem kemur. Líklega við heitar
laugar í Reykjadal. Landið hefir
veitt til byggingarinnar 35 þús. kr.
Heima fyrir hefir verið safnað til-
tölulega miklu fé, framlög frá ein-
stökum mönnum, félögum, einkum
ungmennafélögum, og sveitarfé-
lögum. par að auki eru loforð um
vinnugjafir við flutninga á efni og
við bygginguna sjálfa.
þingeyingar hafa fáa barnaskóla
og trúa mest á heimafræðsluna og
að kenna unglingunum. Heima-
fræðslan mun þar í sýslu vera með
því besta sem þekt er hér á landi,
en fram að þessu hefir vantað
heppilegt mentasetur í sýslunni
sjálfri. Úr þingeyjarsýslu hefir
þessvegna verið mikil aðsókn að
skólum í öðrum landshlutum. En
áhugasamir bændur vita vel, að
burtsókn unga fólksins úr sveitun-
um er oft í beinu hlutfalli við
kynningu, sem myndast við náms-
dvalir í öðrum héruðum. þess-
vegna er skólastofnun þingeyinga
partur af þeirri landvörn, sem
gera þarf þar eins og í öllum öðr-
um héruðum. Að vama því að
missa unga fólkið burtu. Að skapa
því framtíðarkilyrði til að mynda
heimili í átthögunum.
þingeyski skólinn á enn fremur
að geta orðið beinlínis til fjárhags-
legs sparnaðar. Skólahaldið á að
geta orðið ódýrt, bæði sökum þess
að landið og gefendurnir gefa hús-
ið. Hitinn er sama sem gefinn og
heitt vatn til margskonar sparnað-
ar við þvotta, línþurk o. s. frv.
Vafalaust mætti hafa garðrækt við
skólann til mikils hagnaðar. Eins
og til hagar ætti þingeyski skólinn
að verða ódýrastur í rekstri af öll-
um skólum landsins, og spara þann
ig í einu landssjóði og væntanleg-
um nemendum mikið fé. Og ef
þingeyingum tekst eins og út lítur
fyrir, að styrkja og efla með þess-
um skóla sína góðu alþýðumentun,
og jafnframt því stöðva útflutning
til sjóþorpanna, þá er mikið feng-
ið, eins og nú hagar til hér á landi.
J. J.
----o----
Síra björn Stefánsson
á Auðkúlu.
Þvottaefnið „Nix

er best og ódýrast.
Heíir alstaðar, þar sem það hefir verið notað,
hlotið einróma lof.
Sambandið annast um pantanir
Alfa-
Laval
skilviudur
reynast best.
Pantanir annast kaupfé
1 ög út um land, og
Samband ísl. samviélaga.
Velæruverði herra!
Eg hefi lesið grein yðar í „Tím-
anum“ 19. þ. m., og að því leyti
sem hún snertir mig eða rit mitt
„Vormerki", þykir mér hlýða að
svara henni á þann hátt, að senda
yður eitt eintak ritsins, svo að þér
getið dæmt það eftir eigin athug-
un. það getur sem sé verið hæpið,
að byggja einvörðungu á annars
manns dómi, þótt skoðanabróðir
sé. Og nú þuifið þér ekki að láta
persónulegt vinfengi né óvild í’áða
neinu um það, hvort þér aðhyllist
áfellis-ritdóm Jakobs Smára frem-
ur en lofsamleg ummæli föður
hans, stéttarbróður yðar, síra J. L.
L. Jóhannssonar. Og eg þykist
mega fullyrða, að hr. Smári verður
ofur-smár — að honum þó alveg
ólöstuðum —, sé hann borinn sam-
an við heimildarmenn „Vor-
merkja“.
í ritinu munuð þér ekki finna
neina hlökkun yfir ófarnaði trú-
mála-andstæðinga og má því vænta
að yður verði ljúft að kannast við
það, sem ofmælt var í grein yðar,
í sambandi við ritið. þar er ekki
heldur talað um dómsdag, heldur
endurkomu Krists, og eg geri ekki
ráð fyrir að þér neitið því, að
hennar megi vænta — jafnvel nú
þegar minst varir.
Reykjavík 22. apríl 1924.
Árni Jóhannsson.
-----o----
Torske-Kuisen.
Berlimur: „Vi har sgu ikke Lykken
med os! Nu har ■ Thorstein knækket
vort elendige Foretagende".
Fenger: „Jeg íorsöger at skrive noget
om Islands Politik tre Gange om Ugen.
Landbrugskandidaten oversætter og
underskriver".
Jensen: „Kursen paa de to Torske
falder Dag for Dag hos vore Læsere. I
Öjeblikket er den kun 5%.
Detailhandler.
Bannlögin. Tvö frv. voru flutt á
öndverðu þingi um að bæta áfeng-
islöggjöfina. Báðum var vísað til
allsherjarnefndar. Hefir meiri
hluti nefndarinnar skilað nefndar-
áliti og mælir með báðum frum-
vörpunum. En minni hlutinn dreg-
ur að senda álit sitt og meðan svo
er fæst málið vart á dagskrá. þar
sem þingtíminn er nálega þrotinn
er þetta sama og að drepa málið.
það er Jón Kjartansson „ritstjóri"
Morgunblaðsins sem þessum drætti
veldur. Er það ekki um eitt, heldur
alt, sem hann vinnur sér til óhelgi.
teiar lieir iu_iil ils II!
Aumleg frammistaða.
Svör Morgunblaðsins, yfir- og
undirritstjóra þess, gegn fram-
burði þorsteins Gíslasonar og um-
mælum Tímans um þau, eru mál-
staðnum fullkomlega samboðin.
Aldrei fyr hefir íslenskt blað tekið
sér fyrir hendur að verja svo af-
leitan málstað, því að aldrei fyr
hefir slíkt hneiksli komið fyrir um
íslenskt blað, sem nú er uppvíst
orðið um Morgunblaðið.
Svör blaðsins eru alveg eftir
þessu. Fyrst drógst það lengi að
nokkurt orð heyrðist frá Mbl. þeir
sem góðgjarnastir voru lögðu það
svo út, sem „ritstjórarnir“ blygð-
uðust sín. Má vera að svo hafi ver-
ið í fyrstu, en skammgóður reynd-
ist sá vermir í þessu tilfelli sem
fleirum.
Svör hafa komið, en það erb hin
aumkunarverðustu svör sem sést
hafa á prenti á Islandi.
Yfirlýsing Blaðamannafélags
íslands.
Rétt eftir að ummæli þorsteins
Gíslasonar urðu kunn, hélt Blaða-
mannafélag íslands fund um mál-
ið. Allir félagsmenn, að einum und-
anskildum, sóttu fundinn. Var því-
næst samþykt, mótatkvæðalaust,
eftirfarandi tillaga:
„Blaðamannafélag íslands álykt-
ar að lýsa yfir, að það telur mjög
varhugavert að haldið sé uppi pólit-
iskum blöðum á íslandi, þannig að
umráðin eða meiri hluti f jármagns
þess, sem að þaki stendur, sé í
höndum manna, sem eiga annara
en innlendra hagsmuna að gæta.
Telur félagið sjálfstæði landsins
geta stafað hin mesta hætta af
slíku“.
Skyldu öll blöðin birta yfirlýs-
inguna.
Yfirlýsingin er skýr og ákveðin.
Henni er stefnt á Morgunblaðið og
ísafold.
Mbl. „ritstjórarnir“ treystu sér
ekki til annars en að birta yfirlýs-
ingu þessa. það hefði verið ennþá
hættulegra fyrir þá að birta hana
ekki. En um leið birtu þeir svar.
í svarinu segja þeir:
1. „Mun þetta vera einhver hin
skynsamlegasta tillaga, sem frá
því (þ. e. félaginu) hefir farið“.
2. „það liggur í hlutarins eðli, að
fái erlendir menn með erlendum
áhugamálum tök á íslenskum
blöðum, ráði innihaldi þeirra og
hafi fjárhagsleg tök á þeim, þá er
víst að öll ástæða er til að vera á
verði gegn slíku“.
3. „Oss er manna best kunnugt
um að eigi er enn ástæða til að ótt-
ast slíkt eins og nú horfir við —
sem betur fer“.
4. Loks er þess getið, að fáum
muni geta komið til hugar „að til-
laga þessi snerti Morgunblaðið“.
Svo mörg voru þau orð og skulu
athuguð eilítið nánar.
1. Svo beygðir eru „ritstjórarn-
ir“, að þeir fara beinlínis lofsam-
legum 0(rðum um yfirlýsingu, sem
stefnt er á þá og húsbændur þeirra.
Umsvifalaust kyssa þeir á vönd-
inn. — En þetta stóð þó ekki lengi
og hafa húsbændurnir dönsku
sennilega heimtað að öðruvísi væri
tekið í málið. Á sumardaginn
fyrsta hefst löng skammagrein í
blaðinu. Og þar er bölsótast út af
yfirlýsingunni. þá er hún ekki leng
ur „skynsamlegasta tillaga sem frá
félaginu hefir komið“. það er nú
öðru nær. Mesta lævísi hefir stað-
ið á bak við að dómi blaðsins. —
Merkilegar ályktanir má af þessu
draga.
2. „Ritstjórarnir" játa þvínæst
hve það sé stórhættulegt að erlend-
ir menn fái tök á íslenskum blöð-
um o. s. frv. Mikið var að þeir
voru ekki svo djarfir að neita slíku.
En með því kveða þeir upp dauða-
dóminn yfir sjálfum sér, því að það
er ómótmælanlega sannað að þann-
ig er því varið um MbL og ísaf. Og
þyrfti ekki annað til en það að út-
lendur maður er formaður blaðút-
gáfunnar, John Fenger.
3. „Eigi er enn ástæða til að ótt-
ast slíkt“, segja „ritstjórarnir“.
Heyr á endemi! það er opinberlega
sannað, sem jafnvel þeir sjálfir
telja stórhættulegt. Svo ætla þeir
að dæma sjálfir í eigin máli. Eng-
inn einasti íslenskur maður tekur
mark á þeim dómi í eigin sök. Op-
inberlega sannaðar staðreyndir eru
þyngri á metaskálum en undan-
færslur og hróp sakborninga.
4. En langhlægilegust eru síð-
ustu ummælin: „Séu nokkrir sem
halda að tillaga þessi snerti Morg-
unblaðið"! Hefir nokkru sinni í
nokkru landi sést önnur eins þrota-
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
aaTZZZZxaxp ■ ■■!
og alt til
upphluts
sérl. ódýrt.
Skúfhólkar
úr gulli og silfri.
Sent með póstkröfu út
um land, ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Laugaveg 74 Reykjavík.
Sími 646. Síhul Sleipuir.
Reiðtygi, aktygi fyrir erfiðis- og
listivagna, erfiðisvagnar mjög
ódýrir, þverbakstöskur, hnakk-
töskur, beisli, svipur, beislisstang-
ir, ístöð, allskonar ólar og annað
tilheyrandi söðla- og aktygja-
smíði, sem alt selst nú með mikið
niðursettu verði, t. d. má nefna
hnakka á 40—60—-75—85—100—
150 kr., söðla 75—175, aktygi frá
90 kr. og alt eftir þessu. þessi
mikla verðlækkun stafar af hag-
stæðum innkaupum áður en geng-
ið hækkaði, sem viðskiftamennirn-
ir njóta fyrir það fyrsta næsta
mánuð. Eins og almenningi er
kunnugt, eru allar aðgerðir fljótt
og vel af hendi leystar. Aðeins not-
að fyrsta flokks efni. Sendið pant-
anir í tíma, því á vorin er ávalt
mikið að gera. Pantanir afgreiddar
fljótt og nákvæmlega.
búsyfirlýsing ? Tíminn efast um
það.
Aumt er það sannarlega þegar
saman fer illur málstaður og
vesaldarleg málfærsla.
Hæfir spónn kjafti, segir mál-
tækið.
Vantar þá nú illa, dönsku blað-
útgefendurna, einhvern Eyjólf
Bölverksson, til þess að halda þó á
máli þeirra með einhverri greind.
-----o----
• J't -i ■_
Alþýðublaðið dregur dár að því
að í síðasta blaði Tímans hafi ekki
verið getið um úrslit dönsku kosn-
inganna. Telur að muni stafa af
því að bændaflokkurinn danski,
vinstri mennirnir, hafi orðið und-
ir, en jafnaðarmenn sigrað. „Litlu
verður Vöggur feginn“ má segja.
Tilviljun olli að smágrein um úrslit
dönsku kosninganna komst ekki að
í síðasta blaði Tímans. En vel þol-
ir Tíminn að heyra erlendar kosn-
ingafréttir hverjar sem eru, og
verður nákvæmlega sagt frá nýju
dönsku jafnaðarmannastjórninni
von bráðar.
Dýragarðar. Fyrir stuttu flutti
Ólafur Friðriksson fyrirlest-
ur um dýragarða og sýndi fjölda
ágætra mynda. Endurtók fyrirlest-
urinn síðar fyrir börn eingöngu og
ókeypis.
Málverkasýningar. Ásgrímur
Jónsson og Kristín Jónsdóttir
sýndu málverk sín nýlega. Verður
að vikið síðar.
Enn hefir „Fylla“ náð tveim
þýskum togurum við ólöglegar
veiðar. Fengu háa sekt, 10 þús.
gullkrónur hvor, því að lögin um
það efni hafa verið staðfest.
Látinn er nýlega Ingimundur
bóndi Jónsson á Svanshóli í Kald-
rananesshreppi í Strandasýslu,
merkur maður, bróðir Halldórs
bónda Jónssonar á Kaldrananesi.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Prentsmiðjan Acta h/f.