Tíminn - 06.09.1924, Blaðsíða 4

142
T 1 M I N N
talin rúm 13 þús. skp., sem fiskuð
eru af enskum botnvörpungum frá
Hafnarfirði, að öðru leyti er fram-
leiðslan mest íslensk, nema lítið
eitt keypt af færeyskum og norsk-
um fiskiskipum, en það mun ekki
vera mjög mikið.
það er enginn vafi á, að þetta ár
mun laga töluvert fjárhag útvegs-
ins í heild sinfíi^,sem orðinn var
víða nokkuð aðþrengdur vegna
verðfalls skipanna og kreppu und-
anfarinna ára.
Öðruvísi liggur fyrir með síld-
veiðamar, því þær hafa mishepn-
ast hjá mörgum, og óhætt má
segja, að þetta sé lélegasta veiðin
með síld, sem komið hefir síðan
árin 1917 og 1918, og mörg af
þeim skipum, sem fiskað hafa síld
í sumar, hafa tapaStaiiklu, því hjá
flestum var salan samningsbund-
in, svo þeir njóta ekki þess hækk-
aða verðs, sem varð á síldinni
seinni hluta sumarsins, þegar eft-
irspurnin eftir henni óx til sölt-
unar.
Sama mun mega segja um
marga af þeim Islendingum, sem
síld hafa saltað í ár, að þeir hafa
orðið að selja hana fyrirfram svo
lágu verði, að ekki nægir fyrir
framleiðslukostnaði, þegar veiðin
bregst, því auðvitað hefir það í
för með sér aukinn verkunarkostn-
að á hverja tunnu, auk þess tjóns,
sem af því hlýst, að liggja með
tunnur og salt ónotað til næsta
árs, en við þá eftirgjöf, sem gerð
var á fiskiveiðalöggjöfinni, með
samningunum við Norðmenn út af
kjöttollinum, dróu ísl. síldarút-
gerðarmenn sig til baka, því það
er margreynt, að í þeirri sam-
keppni stöndum við ekki Norð-
mönnum jafnfætis, enda hafa þeir
að mörgu leyti betri aðstöðu til að
gera sér framleiðsluna arðvænlega,
heppilegri skip o. fl.
Sömuleiðis má altaf óttast það
ef mikið fiskast, að markaðurinn
verði yfirfyltur, eins og áður hefir
skeð, og verðið þarafleiðandi falla
niður fyrir sannvirði.
31. ágúst var saltað 91 þúsund,
kryddar 12 þús. tunnur, samtals
103 þús. tn. af ísl. síld, og er það
nærri því helmingi minna en var
á sama tíma í fyrra, en eftirspurn-
in hefir stöðugt aukist, svo ekki
mun of hátt að áætla hverja tn.
kr. 50.00. Samtals c. 5 miljónir til
bræðslu hafa verið lögð á land, c.
80 þus. mál, og má gera ráð fyrir
að verðmæti þess til útflutnings,
c. kr. 30.00 málið = 21/2 milj.
Verðmæti allrar síldarframleiðsl-
unnar, eins og hún var við síðustu
mánaðamót, má því áætla c. 7Vz
miljón króna, en eins og ^jður er
tekið fram, er ekki hægt að vita
hve mikill hluti af þeirri upphæð
kemur landsmönnum að notum,
eða hvort það er, eins og margir
halda, að íslendingar hafi tapið af
framleiðslukostnaðinum en útlend-
ingar hagnaðinn af afurðasölunni
og verðhækkuninni.
þetta ár sannar því fyllilega það
sem áður hefir verið bent á í kjöt-
tollsmálinu, að sú eftirgjöf á toll-
inum (c. V2 miljón), sem Norð-
menn gáfu eftir, sé lítils virði bor-
ið saman við þau hlunnindi, sem
þeir fá hér. Óneitanlega hefði það
því verið heppilegri leið, sem þing-
inu var bent á í fyrra — þó hún
væri þá ekki farin — að tollhækk-
unin á kjötinu væri lögð á sjávar-
útveginn, en síldamerkunin og
síldariðnaðurinn væri trygður ís-
lendingum einum eftir því sem
frekast væri hægt.
Að því á líka að keppa, að gera
síldarmarkaðinn eins tryggann,
með hæfilegu framboði, eins og
hverja aðra vörutegund.
Um veiði Norðmanna fyrir utan
landhelgi er ómögulegt að segja
ennþá, því um það eru ekki enn
fengnar neinar skýrslur, en búast
má við, að það hafi gengið tregt,
ekki síður en hjá þeim, sem leyfi
höfðu til að fiska í landhelginni.
9. ágúst er komið til Noregs
2643 tunnur af íslenskri síld, fisk-
að fyrir utan landhelgi á móti 3304
tunnum í fyrra um sama leyti, og
þótti það þá óvenjuslæmt ár.
Afli ísl. botnvörpunganna síð-
astliðna ísfiskvertíð var samtals
nærri Sþ-j milj. (sbr. Ægir, 1. tbl.
1924), nái hann nú þeirri upphæð
aftur, sem gera má ráð fyrir, verð-
ur öll framleiðsla sjávarútvegsins
c. 65 miljónir á þessu ári, og ætti
það að hafa einhver áhrif á okkar
fjárhag.
Ekki er hægt að spá neinu um
framtíðina, hve lengi þetta muni
haldast, en margt bendir til, að
söluhorfur verði góðar á sjávaraf-
urðum nú fyrst um sinn.
Kristján Bergsson.
----0----
Tvær systur.
Frh. af 1. síðu.
ið létt á þann hátt, að þær hafa
öðlast aukinn skilning og þrek til
að bera það. Næstum hvert kvæði
verður í þeirra munni að trúarljóði.
Ljóðagerðin er þeirra bænalíf.
Nokkur kvæðin eru sjálfsögð að
komast í sálmabókina. þau eru
kveðin skáldinu sjálfu til fróunar
og því svala þau öðrum. Tvö kvæð-
in segja skýrast æfisögu systr-
anna. Annað er þula eftir Ólínu,
sem heitir: Gekk eg upp á gull-
skærum móður minnar, vafalaust
besta þulan, sem ort hefir verið,
og eitt hinna mestu kvæða, sem
til eru í íslenskum skáldskap. En
hitt er: Brot eftir Herdísi. Syst-
urnar eru tvíburar. þær eru það
líka í skáldskap sínum. Svipurinn
er hinn sami, þó vel megi þekkja
þær að, hin sama höfðingslund og
hinn sami himinn trúarinnar, sem
hvelfist yfir skáldskap þeirra.
Guðrækni þeirra er einlæg og ís-
lensk, ósnortin af ofsa og kredd-
um. Ólína kveður:
þó þú mætir hættuher,
hjálpin býr í sjálfum þér,
ef þú vopnið bjarta ber:
bæn í trúarhendi.---------
Himininn gripinn hugði eg þá.
En hnossunum mínum týndi,
hnossunum mínum, bæn og von,
eg týndi.-----—
I örvæntinganþrautum þá
þreif eg skærin brjósti frá.
þegar eg vopni bænar brá,
birtu af vonarljósi sá.
Spor í bratta bergið þá
boraði’ eg hærra og innar.
„Gekk eg upp á gullskærum móður
minnar“.
En Herdís kveður:
Fann eg fljótt og skildi, föðurlaus
'og snauð,
að minna var um mildi og mann-
kærleikans auð.
Lærði lítt að kvar-ta, leið þó margt
og bar;
en að eg ætti hjarta, enginn hugði
þar.
Hér skal kveða niður harm og
þerra brár,
eg veit það fæst ei friður fyr en
legst eg nár.
Ljóss og lífsins herra, leiðar-
stjarnan mín,
loks þá lífið þverrar, leið mig heim
til þín.
Systurnar eru náskyldar síra
Matthíasi frænda sínum að lífs-
skoðun. Hahn er þeirra skáld. Her-
dís leggur ungu skáldi þessa lífs-
reglu:
Syngdu um ástir, syngdu um vor
og sumarblómin,
svo við heyrum unaðsóminn
eftir löngu dáinn róminn.
Ólína kastar frá sér nýrri
kvæðabók og segir:
Nú ertu hrygg og sjúk, mín sál,
og sér ei nema húm og tál,
þér lokast lífsins vegir
af ólyfjan, sem eg þér las,
eg ætla að taka Matthías
og sjá hvað skáld mitt segir.
Vísa hennar, þegar lát síra
Matthíasar fréttist, er hið besta,
sem enn hefir verið eftir hann
kveðið:
Til kaupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgerðin í Reykjavík er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um ,Smára‘-smjörlíkið.
Hin heimsfrægu
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Trúlofunar-
hringarnir
þjóðkunnu, úrval af
steinhringum, skúf-
hólkum og
svuntuspennum,
margt fleira. Sent
með póstkröfu útumland,ef óskað ei.
Jón Sigmundsson gullsmiðuj-
Sími 383. — Laugaveg 8.
Barratt’s baðlyt
eru best og ódfrust.
Gleðin smækkar, hrygðin hækkar,
hróður brást um andans völl,
skáldum fækkar, landið lækkar,
loksins sjást hér engin fjöll.
Kvæðin eru eins og sál gömlu
kvennanna, sem altaf hafa unnið
fyrir aðra, og eru fullar af mann-
úð og mildi og öruggu trúar-
trausti. það er sagt um stórskáld-
in, að þau séu minni en kvæði
þeirra og leirskáldin, að þau séu
kvæðum sínum fremri. Eg þekki
ekki þessar systur. En eg þykist
finna að það sé ekki langt milli
þeirra og kvæða þeirra. Mér dett-
ur í hug leggstutt heiðablóm. pessi
ljóð setja ekki á löngum legg. það
er sérstök ánægja sem því fylgir
að finna, að skáldið er eins og það
yrkir. Svo er jafnan um ljóð, sem
ort eru til hugarhægðar en ekki til
birtingar. En þannig eru þessi
kvæði til komin. það er að þakka
Guðrúnu ekkju þorsteins Erlings-
sonar, að þau eru komin fyrir al-
menningssjónir. Án umhyggju
hennar hefðu vafalaust mörg
þeirra glatast. Guðrúnu leiðist
ekki að vinna fyrir íslenska Ijóða-
gerð.
Aldrei fær hún af því nóg,
sem andans jöfra dreymir.
I sínum mikla minnis sjó
mikinn forða hún geymir,
yrkir Ólína. Systurnar eru lítillát-
ar og hafa engan hlut ætlað sér af
ljóðagerð, en það mun meir en ræt
ast á þeim það, sem Herdís kvað
í öðru tilefni:
Á miskunn Guðs og Guðrúnar
geturðu kannske flotið.
---0----
Hrossaverslunin.
það mun vera mál til komið að
sýna lit á að kvitta fyrir sending-
ar þær, er Sambandsblaðið Tím-
inn hefir fært mér á þessu ári,
fyrst í 4. tbl. „Hrossakaup Garð-
ars“ eftir „sunnlenskan bónda“ og
í 18. tbl. „Yfirlýsing nr. 3“, eftir
Ágúst Einarsson í Miðey — sem
eg hefi komist að raun um, að er
einn og sami höf. — með vottorð-
um þeirra Guðm. Guðmundssonar
bónda á Ljótarstöðum og Ársæls
ísleifssonar bónda á Önundarstöð-
um, því þessi skeyti út af vanefnd-
um á skilum vegna hrossakaup-
anna á s. 1. sumri snerta mig að
öllu leyti, en ekki umbjóðanda
minn, Garðar Gíslason stórkaup-
mann, þótt þau séu af höf. ef til
vill send af stað til vanheiðurs
honum.
í greininni „Hrossakaup Garð-
ars“ ber Ágúst lóminn út af 80
kr. tapi, er hann kveður sig hafa
orðið fyrir við að selja mér 2 fola.
það er rétt hermt, að eg sem um-
boðsmaður Garðars Gíslasonar
keypti fola þá, er hér ræðir um, á
markaði, er eg hélt í nóvember-
mánuði s. 1. á Voðmúlastöðum. Fol-
arnir voru þriggja vetra, en tent-
ir orðnir sem fjögra vetra hestar.
Ef eigandinn hefði selt fola þessa
t. d. Sambandinu á síðasta mark-
aði þess í fyrra sumar, mundi það
hafa borgað þá með ca. 200 kr.
hvorn, en eg greiddi fyrir þá 220
kr. og 260 kr., og virðist mér þá
dæmið snúast alveg við, þannig, að
Ágúst hefir þama grætt 80 kr. á
viðskiftunum við umboðsmann
Garðars Gíslasonar, móti því að
hafa skift við Sambandið, sem
greinarhöf. hefir sennilega átt
við. þess skal getið, að hestar
þessir voru báðir litlir, og annar
þeirra sérstaklega ljótur og í alla
staði illa útlítandi, svo að aldrei
hefir mér verið boðinn hestur til
kaups í slíku ásigkomulagi; hafði
eigandinn sjálfur verið svo slys-
inn að kaffæra hann í forarpytti
á leiðinni frá heimili sínu til mark-
aðsstaðar, að því er hann sjálfur
skýrði frá. En fyrir þrábeiðni eig-
andans, Á. E., keypti eg þennan
umrædda sundblauta hest, sem
vart var þó gerlegt, þar sem vet-
ur var kominn og allra veðra von.
Hvað yfirlýsíngu nr. 3 snertir,
þá get eg fallist á að rétt er, að
peningar Guðm. á Ljótarstöðum
komu honum í hendur síðar en ætl-
að var. Peninga þessa bað eg skil-
vísan bónda úr Rangárvallasýslu
fyrir, en af vangá munu þeir eitt-
hvað hafa legið hjá honum, og síð-
ar stansað hjá tengdasyni Guðm.,
eftir því sem eg hefi frétt. Til upp-
bótar fyrir þann drátt, er varð á
þessari greiðslu,ætlaði eg að borga
vexti til Guðm., sem hann afsal-
aði sér, og virtist hann vera hinn
ánægðasti með viðskiftin án auka-
þóknunar.
Aftur á móti viðurkennist það
að vera af sjálfs mín vangá, að
dráttur varð á greiðslunni til Ár-
sæls Isleifssonar, og rétt er það,
að Ágúst Einarsson minti mig á,
að eg ætti honum ógreitt hests-
verðið, og bað eg hann þá þegar að
færa Ársæli upphæðina að við-
bættum ríflegum vöxtum fyrir
dráttinn, og var Á. E. þar með vel
ánægður fyrir mannsins hönd,
hvað skilin snerti. Varði mig það
því síst, að honum byggi óhreint
í brjósti í minn garð eða umbjóð-
anda míns út af þessu, og á eg þar
einkum við niðurlag greinarinnar
„Hrossakaup Garðars“, þar sem
Á. E. kemst svo að orði, að „allal-
varlegar undantekningar viti hann
frá staðgreiðslu Garðars, og að
sumir hafi átt það undir harðfylgi
sínu, að þeir fengu andvirði tryppa
sinna seint og síðarmeir“.
Auk þess, sem að framan segir,
skal þess getið í sambandi hér við,
að umbjóðandi minn, Garðar Gísla-
son, hefir ávalt lagt fram peninga
til hrossakaupanna í Árnes- og
Rangárvallasýslum, nákvæmlega
eins og eg hefi óskað eftir, og ald-
rei látið orð falla um að víkja þar
frá.
Að endingu get eg ekki stilt mig
um að minna á það, að þeir um-
boðsmenn Sambandsins,Guðbrand-
ur Magnússon kaupfélagsstjóri í
Hallgeirsey og Ágúst Einarsson í
Þrjár kenslubaki'r.
Bókafélagið gefur út fyrir haust-
ið:
Jónas Jónsson: íslandssagn, 3
útgáfa, með myndum af skipum,
vopnum, húsum, mönnum og stöú
um, sem viðkemur fornaldarsög-
unni.
Jónas Jónsson: Dýrafræði 2
hefti. Lýsing af flestum íslenskum
fuglum og lifnaðarháttum þeirra,
og þeim erlendum fuglum, sem
þektir eru til muna í íslenskum
bókum. Með mörgum myndum.
Nýju skólaljóðin. Úrval af þeim
íslenskum ljóðum, frumsömdum og
þýddum, sem unglingar hafa ver-
ið og eru mest hrifnir af. Með
myndum af helstu skáldunum.
cru til sölu. Byggingarefni er mik-
ið í baðstofunni, bæði járn og
timbur.
Tilboð sendist undirrituðum í
síðasta lagi næsta Skeiðaréttadag.
Syðraseli 24. ágúst 1924.
Helgi Agústsson.
Kenni
oins og að undanförnu að taka
niál og sníða allan kvenfatnað,
kápur, kjóla og dragtir eftir nýj-
i'.stu tísku.
Herdís Brynjólfsdóttir,
Skólavörðustíg 38. Sími 824.
Miðey, hafa nú um nokkurt skeið
skemt mér með því að elta mig
sem skugginn frá einum markaðs-
stað til annars, er eg hafði boðað
til, til þess að bjóða í gripi, er
menn hafa með sér til að bjóða
mér til kaups. það er þó furðulít-
ið, sem þeim félögum hefir orðið
ágengt. En eg læt lesendurna
dæma um það, hvort aðferðin er
samboðin svo mætum mönnum,
sem hér er um að ræða eða stofn-
uninni, er þeir starfa fyrir.
p. t. Reykjavík 9. júlí 1924.
Guðm. Erlendsson.
Jarðskjálftakippir óvenju snarp-
ir hafa fundist undanfarið í Rvík
og fyrir áustan fjall, en þó hvergi
valdið tjóni.
íslensk lestrarbók, sem Sig. Nor-
dal hefir safnað til, kemur út í
þessum mánuði.
Johanne Stockmar, mesti píanó-
snillingur Dana, er nýkomin hing-
að og ætlar að halda hér hljóm-
leika.
Mjólkurverð hefir hækkað um 10
aura á líter í Reykjavík vegna
verðhækkunar á útlendu fóðri og
grasbrestsins í sumar.
Trúlofuð eru ungfrú Málfríður
þorbergsdóttir, Syðri-Hraundal og
Guðjón Guðmundsson frá Staðar-
hrauni á Mýrum.
Hagstofan. Aðstoðarmannsstað-
an við Hagstofuna er auglýst laust
til umsóknar.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallssorv.
Prentamiðjan Acta.