Tíminn - 13.09.1924, Blaðsíða 4

146
T 1 M I N N
hafa síðan hamast á félaginu og
Sambandinu, „eins og hrafnar á
hræi“ Skyidu ókunnugir ætia, að
þetta væri sprottið af næmri sóma-
tiifinningu í fjármálum, þá er það
algeröur misskilningur. Eí þeim
heíoi veríö mjög brátt að reiða
reísivönd sinn að íjármálaspiiling
unni, þá heíðu þeir ekki þurft að
bíða þessa færis. Á „kærieiksheim-
iiinu“ hjá sjálfu „Moggadótinu“
var nóg þörf fyrir vöndinn. þar
eru óátaidar látnar yfirsjónir eins
og sjóðþuro, bæöi hjá einstökum
stofnunum og ríkinu. Stæði rit-
stjórunum nær að sópa frá bæjar-
dyrum húsbænda siima, „Ihalds-
ráðherranna“, og fræða aimenning
um, hvar eru niðurkomnar þús-
undirnar, sem týndust úr „kassa“
vínverslunarinnar í vetur. — Eða
þá öli kaupmannagjaldþrotin. þau
eru aö sögn Mogga sjáifs eitthvað
á þriöja hundrað á fáum árum. Og
hvernig eru þessi gjaldþrotV Kunn-
ugir menn fullyrða, að þrengjast
myndi hjá Sigurði fangaverði, ef
réttarins þjónar hefðu ætíð gætt
skyldu sinnar við gjaidþrotin hin
síðari árin. Myndi almenningi úti
um sveitir landsins ekki þykja
ófróðlegt að heyra eitthvað um
þaó. Tíminn hefir að þessu ekki
viljað auka á harma þessara
manna með því að gera gjaldþrot
þeirra að umræðuefni og sýna
fram á, hvernig haldið er hlífar-
skildi yfir þeim. En þar sem eig-
endum danska Mogga hefir þókn-
ast að láta leiguliða sína ofsækja
samvinnumenn og starfsemi
þeirra ár eftir ár, þá væri þeim
maklegt, að brugðið væri upp
spegli fyrir þjóðinni, sem sýni, í
hvorum herbúðunum betur sé gætt
velsæmis í fjármálum.
Ritstjórai' danska Mogga hafa
nú haíið eina af þessum frægu her-
ferðum, sem til hefir verið stofn-
að af „dótinu“ til að koma á kné
Sambandinu og kaupfélögunum.Og
kjörorðið er: „að láta skuldirnar
lenda á lánardrotnunum". það er
nú orðið æðsta boðorð aðalmál-
gagns kaupmannastéttarinnar.sem
rekur verslun á Islandi á því herr-
ans ári 1924. Nú er það ekki leng-
ur heiðarlegt að reyna að standa í
skilum. Sá er nú maðurinn mest-
ur, sem getur svikið út sem stærst-
ar fjárfúlgur með sem minstum
tryggingum, „og látið skuldirnar
lenda á lánardrotnunum“. þessi
hugsunarháttur er að stórsýkja alt
þjóðlífið.
það eitt, að til skuli vera opin-
bert blað, sem leyíir sér að halda
fram annari eins svívirðingu í fjár-
málum og kemur fram í þessum
skrifum danska Mogga, er ærið
nóg til að fylla hvem heiðvirðan
mann kvíða og hryllingi um örlög
þeirrar þjóðar, sem líður slíkan
rithátt refsilaust. Samvinnumenn
hugsa öðruvísi og haga starísemi
sinni samkvæmt því. þó svo
kunni að fara, að við lendum í fjár
kröggum, annaðhvort af eigin vít-
um eða af óviðráðanlegum atvik-
um, þá skal það ásannast, að okk-
ur skortir ekki viljann til að greiða
hverjum sitt og reynast sannir
skilamenn. Og við ætlum okkur að
útiloka alla þá úr félagsskap okk-
ar, sem vísvitandi svíkja lánar-
drottinn sinn, og telja þá varga í
véum, óalandi og óferjandi. Má
svo þjóðin dæma á milli, hvorum
aðilanum hún vill heldur fylgja.
P.
-----o----
Dýravemdunarfélagið biður þess
getið, að það hafi til sölu helgrím-
ur og skammbyssur til að skjóta
fé með, lögum samkvæmt. Pant-
anir eru afgreiddar hvert á land
sem er og sendast til Samúels ól-
afssonar, söðlasmiðs, í Reykjavík.
Lesendumir eru beðnir að at-
huga, að slæðst hefir meinleg
prentvilla inn í greinina um
Krossanesmálið á 3. síðu þessa
blaðs. Málin, sem verksmiðjan
notaði, tóku 150 lítra, en ekki 50
eins og þar stendur.
-----o----
Bann og fjárhagur.
Mbl. hefir stundum lýst einkenni
lega banninu í Noregi. Eitt sinn
gat það þess, að það gæti stafað
af því lífshætta fyrir smyglarana,
ef bannið væri ekki þegar í stað af-
numið. Var því þá mikið niðri fyr-
ir af smyglaraumhyggju. Ef sömu
reglum ætti að fylgja hér á landi,
þá ætti að leggja þegar í stað nið-
ur landhelgina, því ekki er örugt
að landhelgisgæslan sé altaf hættu-
laus fyrir strandvarnarmenn eða
sökudólga. Ennfremur upp-
lýsti Mbl., að hin smygluðu vín
„megi heita banvæn“. Líklega er
það aðeins „fjóla“ einhvers þess,
sem hefir vanið sig á að kalla sjúk-
dóminn banvænan en ekki sjúkl-
inginn. þar sem nú Mbl. er svona
sérfrótt um bannið í Noregi, þá er
ekki að undra þó berserksgangur
kæmi á það þegar Tíminn gat þess
nýverið að aðalþátturinn í barátt-
unni gegn banni í Noregi væri löng
un manna, og þá einkum þess
flokks, sem fastast stendur gegn
því, í sterk vín. Mbl. ræður sér
ekki fyrir reiði, og ræðst með
venjulegum hætti eftir Mbl.-for-
skrift á Jónas frá Hriflu, og virð-
ist gera sér vonir um, að Norð-
menn muni vísa honum úr landi
fyrir að þetta skuli hafa staðið í
Tímanum. „Löngun í sterk vín“
telur Mbl. svívirðilega; annars
hefði það ekki rokið svona upp og
ávítað harðlega slíkar getsakir í
garð Norðmanna. það sé ekki
„löngun í sterk vín“ sem valdi and-
stöðunni gegn banninu í Noregi,
heldur einskær umhyggja fyrir
fjárhag ríkisins — og þá sennilega
líka fyrir lífi og limum smyglar-
anna, eftir því sem Mbl. hefir áð-
ur látið í ljósi. Eftir að bannið er
upphafið, þá á notkunin á sterk-
um vínum að bjarga fjárhag ríkis-
ins. En notkunin byggist á „löng-
un í sterk vín“, og þá er íhalds-
stjómviskan norska í því fólgin,
eftir því sem Mbl. segir, að nota
löngunina í sterk vín, sem að dómi
Mbl. er svívirðileg, til að bjarga
við fjárhag "ríkisins. En hvers-
vegna hamast þá Mbl. gegn Jón-
asi fyrir að hafa nefnt, að þessi
ástríða, sem er svona nauðsynleg
fyrir viðreisn ríkisins, sé til í Nor-
egi ? Er það löngun íhaldsins til að
nota sterk orð um Jónas, sem veld-
ur? En Mbl. verður að gæta þess,
að láta þá ástríðu sína, sem án efa
er engu vægari eða helgari en löng-
un norska íhaldsins í sterk vín,
leiða sig út í þá ófæru að hamast
gegn Jónasi fyrir að hafa nefnt að
til væri í Noregi sú ástríða, sem
það um leið fullyrðir, að íhalds-
stjórnin ætti að nota til að reisa
við fjárhag Noregs, sem „er í hinu
mesta ólagi“. Löngunin til að
skamma Jónas verður Mbl. ekki til
viðreisnar, þrátt fyrir hina sterku
trú á, að hægt sé að endurreisa
ísland með einum saman skömm-
um um Jónas og Tryggva á sama
hátt og Norðmenn ætla að nota
drykkjuskaparástríðuna til að
reisa við sitt ríki. Hvar væru
vesalings Norðmenn komnir, ef
þeir væru ekki auðugir að þessari
ástríðu, sem Mbl. telur að vísu
svívirðilegt að eigna þeim, en þó
svo ríka, að hún muni endurreisa
hag ríkisins, ef hún fengi að njóta
sín óhindruð af banni. það tvent
mun lengi verða hulinn íhalds-
leyndardómur, að ekki sé hægt að
rétta við fjárhag nema með auk-
inni eyðslu í óþarfa og að löngun
í sterka drykki eigi ekkert skylt
við baráttuna gegn bannmálinu.
þegar farið er að tala á þennan
hátt um aukning áfengistolls með
afnámi bannlaga og fjárhagslega
viðreisn, er ekki úr vegi að minna
á kafla úr ræðu Chesterfields lá-
j varðar, er hann hélt í lávarðadeild
i enska þingsins árið 1743 um
brennivínstollinn og hljóðar svo:
„Háttv. lávarðar! það er óþarf-
ann, sem á að skattleggja, en það
sem er ósæmilegt, á að reyna að
koma í veg fyrir með lögum, hvað
sem það kostar. Munduð þér vilja
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
"V"izxc5Lla.r.
Yrurac-Bat (Hirschsprung)
Piona —„—
Rencurrel —„—
Cassilda —„—
Punch —„—
Excepionales —„—
La Valentina —„—-
Vasco de Gama —„—
Kr. 21.85 pr. Vs ks.
— 26.45 — V* —
— 27.00 — V* —
— 24.15 — »/* —
— 25.90 — V* —
— 31.65 — V* —
— 24.15 — V2 —
— 24.15 - V* ~
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
liandsverslun íslands.
Advörun.
Að gefnu tilefni eru allir þeir, sem trygðir eru í lífsábyrgðarfé-
laginu „Danmarku hér á landi, stranglega mintir á að senda öll ið-
gjöld í peningabréfi beint til félagsins sjálfs, en hvorki afhenda né
senda nokkrum hér á staðnum peningana.
Þorvaldur Fálsson, læknir.
Aðalumboðsmaður lífsábyrgðarfél. „Danmarku hér á landi.
HAVNEMOLLEN
KAUPMANNAH0FN
mælir með sínu alviðux-kenda rúgmjöli og hveiti.
Meiri vörugæði ófáanleg.
S.I.S. s!k;ifti2? ein.g-ö27Lg-CL -við olcknJLi?.
Seljum og möi'gum öðrum íslenskum verslunum.
leggja skatt á brot gegn tíu boð-
; orðum guðs? Slíkur skattur væri
j svívirðilegui’, því hann væri nokk-
; urskonar séi’leyfi til ósiðlætis. Er
! það ekki einmitt þetta sem mót-
: mælendur hafa áfelt kaþólska mest
i fyrir? Var það ekki aðalorsök sið-
1 bótarinnar? Og ætlið þið að fylgja
j fordæmi, sem leiddi áföll og hrun
j yfir þá, sem upptök þess áttu?
; En það er þetta, sem hér liggur
: fyrir! þér eruð í þann veginn að
| leggja skatt á, og þar með að
j heimila drykkjuskap, sem óhjá-
; kvæmilega leiðir til fjölda brota á
; öllum boðorðum. Getur stjómin
i búist við, að hv. deild ljái þessu
j fylgi sitt. Eg er sannfærður um,
að hún gerir það ekki, og því hefði
j eg óskað að hún hefði verið betur
skipuð við þetta tækifæri. Eg hefi
! séð lávarðana fjölmenna meir en
! þetta, þegar til umræðu hafa ver-
’ ið mál, sem minna snerta trú vora
i en þetta.
Hv. lávarðar! Núverandi stjórn
; á mikinn heiður skilinn fyrir sína
■ miklu umhyggju. þeir ættu skilið
j að líkneskjur af þeim væru reist-
1 ar upp alstaðar þar sem áfengi er
I selt í skjóli þessa tolls. þeir verð-
; skulda að eftii’tíminn minnist
þeirra fyrir að hafa fundið leið
j til að þerra upp hinar síðustu leif-
i ar þjóðarauðsins. Farsæld þjóðar-
í innar er takmark stjórnviskunnar
1 og þessvegna virðist stjórnin ætl-
j ast til almenns þakklætis fyrir að
hafa heimilað þegnunum að svæfa
; áhyggjurnar, drekkja sorginni og
1 eyða með unaðsemdum ofdrykkj-
j unnar sinni eigin armæðu og öll-
, um opinberum skuldum. — Má eg
; óska þjóðinni til hamingju með
1 hinar farsælu tíðir, sem nálgast!
! En það væri kanske ekki ástæðu-
i laust að láta fylgja slíkum lögum
j sem þessum, inngangsorð, þar sem
j lýst væri ítarlega hinum göfuga
’ tilgangi, svo þjóðinni hætti ekki til
! að halda, að þessir velgerðarmenn
j hennar séu að ofsækja hana. Eg
! myndi auðmjúklega leggja til, að
, inngangurinn hljóðaði á þessa leið:
j „þar sem stjórnin er mjög féþurfi
og þar sem tilhneyging þjóðarinn-
ar til drykkjuskapar gefur oss
ástæðu til að halda, að þegnarnir
I muni borga betur fyrir að mega
1 óhindrað njóta brendra drykkja
en fyrir nokk.uð annað sérleyfi,
sem er á valdi stjórnarinnar að
selja þeim — þá leiðir hans hátign
konungui’inn í lög, að engum skuli
hér eftir meinaður réttur til að
drekka sig fullan með eftirfarandi
skilyrðum“.“
-----o----
Úr bréfi úr Skagafirði.
Taugaveikin virðist landlæg hér
í sýslu. Og berklaveikin mjög
útbreidd, einkun, í framfirðinum.
— Mikið fé fyrir sýslu og ríkið að
sjá öllum þeim fjöxda fyrir ókeyp-
is læknis- og dvalarkostnaði við
spítala, hvort sem þeir eru fátæk-
ir eða efnaðir. Auðvitað eigi nema
gott, ef ríkið hefir efni til þess og
ef eitthvað vinst með því. En til
j þess vantar alla reynslu enn, að
i sanna, hvort berklalögin verða öfl-
! ugur þáttur í baráttunni gegn tær-
j ingunni, eða ekki. Hér kemur og
annað til greina. Menn, sem þjást
af öðrum sjúkdómum, verða
kannske að láta sinn síðasta eyri
j af hendi rakna, þótt maður með
berkla eða kirtlabólgu geti notið
! læknishjálpar, svo mánuðum skift-
; ir, án þess að eyða nokkru til utan
tímans. Raunar dettur mér ekki í
hug, að nokkur maður öfundi sam-
borgara sína, sem hafa verið svo
ógæfusamir að taka þessa voða-
veiki, þótt ríkið hlaupi undir
bagga með þeim. En það er fleiri
veiki ill og lítt læknandi, og erfitt
að lá fátæka manninum, sem
kemst ef til vill á sveitina í bar-
áttunni við sjúkdóm sinn, þótt hon-
um fyndist eins eðlilegt, að hann
nyti styrks eins og t. d. eitla-
bólgni maðurinn, sem virðist full-
frískur, en getur þó látið skrá sig
berklaveikan sjúkling á einhvern
spítalann og dvalið þar marga
mánuði. Hið opinbera borgar allan
kostnað.
Verslunarmál hafa mikið vei’-
ið rædd undanfarið, og er að von-
um, því á versluninni byggist vel-
megun manna, og þá ekki síður
okkar sveitabændanna en annara.
Og nú væri sæmilega hagstæð
verslun, ef gengismunurinn legði
ekki sinn þunga skatt á alla. Kem-
ur hann þó vitanlega enn harðara
niður á þeim, sem ekkert fram-
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
CajLIi Lll U|J|JlllULo ÖC1“
lega ódýrt. Skúfhólkar
i |f k'!| !|. úr gulli og silfri. Sent
!;j ' ■ með póstkröfu út um
land, ef óskað ér.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
STOCKHOLM.
Stærstailíföábyrgðarfél. á Norðurl,
Öll iögjöld lækkuð frá 1.
júlí þ. á.
Aðalumboð félagsins á íslandi:
Yátryggingarstofa Á. V. Tulinius
Reykjavík.
Eimskipafélagshúsinu nr. 25.
Talsimi 254.
Auglýsing.
Tapast hefir hestur, rauður að
lit, ljós á fax og ;tagl, með litla
stjörnu í enni. Mark: Sýlt bæði
eyru.
Verði einhver var við hestinn,
er sá vinsamlega beðinn að gera
undirrituðum viðvart, gegn ómaks-
launum.
Blönduósi, í ágúst 192X.
Steingr. Davíðsson.
Mark Jóhanns Kr. Baldvinsson-
ar, Galtafelli í Hrunamannahreppi
er: sneiðrifað a. h., standfjöður
framan og sneiðrifað a. v., stand ■
fjöður framan.
Auglýsing.
Undiri’itaður óskar eftir störf-
um frá 1. október n. k. við sauð-
fjársýningar, sauðfjárrekstra eða
j fjárgeymslu á fjármargri beitar-
| jörð (svo notaður verði vænleiki
skoskra fjárhunda).
Fjárgeymsluvottorð íslensk og
útlend eru til.
Sauðafelli í Dalasýslu
6. sept. 1924.
Guömundur P. Ásmundsson
frá Svínhóli.
Símkvaðning Hai’rastaðir.
i leiða. Útlend vara hækkar nú óð-
j um í verði og heldur þó kaupfélag-
; ið verðinu niðri. Eftir áramótin
: seldi kaupfélagið rúgmjöl á 42 kr.
i tn., en helsti kaupm. 46 kr. Seinna
! hækkaði það upp í 45 kr. í kaup-
félaginu, en 48 kr. hjá kaupm.
; Samt tekst kaupmönnum að fegra
, sinn málstað svo, að viðskiftin við
1 kaupfél. eru tiltölulega lítil í sam-
j anburði við félagafjölda. Er sjálf-
sagt margt sem veldur, en höfuð-
ástæðan mun sú, að félagsmála-
þrosld manna sé ekki á því stigi,
j sem vera bæri. Flestir játa, að gott
j sé að hafa kaupfélög, en Samband-
i ið sé óhæft. Leikur ekki á tveim
tungurn hvaðan sú alda er runnin.
Sannleikurinn er sá, að einmitt
; þeir mennirnir, sem mest fjand-
! sköpuðust við kaupfélögin áður,
i telja þau nú viðunandi og sam-
vinnuna góða. En Samband kaup-
félaganna alveg óhafandi. Hvort
myndi þetta fáfræði, eða vita þess-
ir menn sem er, að Sambandið er
aðallíftaug félaganna? petta er
rétt eins og hér á árunum, er
bannlögin gerðu alla starfsemi
Goodtemplara góða í augum og orð
urn þeirra manna, sem áður höfðu
hætt þá fyrir alt þeirra starf.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallssoiv.
I’rentsmiðjan Acta.