Tíminn - 18.10.1924, Blaðsíða 3

T 1 M I N N
165
um kjarkleysis hiaupa frá dylgjum
yðar og ásökunum í garð Framsókn-
armanna um kosningar í fyrrahaust,
og viljið afneita orðum yðar, þá er í
því ein tegund af svari, og ekki sú
lakasta. þá sjá Húnvetningar, sem á
fundinum voru, bæði meðhaldsmenn
og andstæðingar, að stóryrði yðar hafa
verið kosningarógburðui, sem þér
ekki þorið að standa við skriflega./
Tæplega mun fundargestum yðar
finnast það óviðeigandi, þó að eg gefi
yður hér með tækifæri til umræðu,
þar sem þér hélduð því fram á fund-
inum, að eg hefði sérstaklega staðið
framarlega í málameðferð þeirri, er
þér deilduð á Framsókn fyrir. Mundi
þögn eða uppgjöf frá yðar hálfu senni-
lega af Húnvetningum og fleiri verða
tekin sem merki um frábært hugleysi,
eftir það sem á undan var gengið.
þar sem flokksbræður yðar, kaup-
mennirnir, ráða yfir 7—8 blöðum,
verður yður væntanlega ekki skota-
skuld úr að koma nokkrum blaða-
greinum á framfæri. Jafnframt mun
og prenta orðrétt í Tímann helstu rök-
semdir yðar og málsvarnarviðleitni,
svo að Framsóknarmenn fai lika að
kynnast frammistöðu yðar.
Jónas Jónsson
frá Hriflu.
ÞrastasEcógur.
Margir hafa efalaust heyrt
prastaskóg nefndan. Skógurinn
hggur austan við Sogið, skamt
norðan Grímsnesbrautarinnar, og
er ca. 46 ha. að stærð.
Landspilda þessi er gjöf til U.
M. F. í. frá Tryggva heitnum
Gunnarssyni, og fylgir gjöf þeirri
sú skylda, að öll ungmennafélög
íslands hjálpist að því að vernda
skóginn fyrir allskonar ágangi og
hjálpi honum til þess að vaxa og
dafna. Gefanda þótti þessi blettur
fagur og góðum gróðri prýddur, og
því fól hann ungmennum landsins
að yrkja hann og verja.
Ungmennafélögin hafa að
nokkru leyti þekt skyldu sína.
Bletturinn hefir verið girtur með
fjölþættri gaddavírsgirðingu og
nokkuð hefir verið grysjað í skóg-
inum. En girðingar ems og þær
eru yfirleitt, eru ekki einhlýtar til
friðunar.
þar sem þessi fagri blettur ligg-
ur mjög nærri þjóðbraut, er hon-
um einna mest hætta búin af
manna höndum. Fólk lætur sér
ekki nægja að horfa yfir girðing-
una, heldur vill það fara yfir hana,
jafnvel þótt það kosti ærna fyrir-
höfn, og skoða blettinn nánar. En
af þessu leiðir, að mörg hríslan er
rifin upp, brotin eða íröðkuð, því
það virðist oft vera svo, sem menn
þoli ekki að sjá góðan gróður, án
þess að spilla honum. Verst hafa
þó verið leiknar tvær reyniviðar-
hríslur, sem eru háar og limríkar,
og eru þær höfuðprýði skógarins.
Börkurinn hefir víða verið skor-
inn sundur, svo legið hefir við stór
skemdum á hríslunum. Menn hafa
ekki gætt þess, að þarna er verið
að eyðileggja einu verjurnar, sem
þær eiga. Jarðvegurinn hefir verið
traðkaður í kringum hríslurnar,
svo nýgræðingurinn hefir ekki
haft frið til þess að festa rætur.
Nú eru hríslur þessar sérstak-
lega girtar, og er það þeim nokk-
ur vörn. Eigi skógurinn að vera
sæmilega varinn og hirtur, þá
þarf þar skógarvörð yfir sumar-
tímann, vel hæfan mann, sem gæti
grysjað og gróðursett nýjar trjá-
plöntur. En þetta krefur peninga
sem annað er til framkvæmda
kemur. U. M. F. í. hefir iitlum pen-
ingum úr að spila, en mörg góð
málefni, sem þarf að styrkja, og
því verður að heita á hvert ein-
stakt íélag til hjálpar. Nokkur fé-
lög hafa sýnt áhuga í þessa átt.
Má þá sérstaklega nefna U. M. F.'
Miðnesinga, sem sendi gjaldkera
U. M. F. I. 100 kr. til eflingar
prastaskógi, og var það góður
styrkur, til þess að klSift var að
hafa Aðalstein Sigmundsson kenn-
Til taupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgrerðin í Reykjavík; er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bajði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um ,Smára‘-smjörlíkið.
ara af Eyrarbakka, sem skógar-
vörð þar í sumar. Hér hefir því
eitt ungt, fáment félag sett met í
framlögum til prastaskógar. Æski
legt væri, að önnur ungmennafé-
lög og menn yfirleitt sýndu það í
verkinu, að þeir vilji vernda góð-
an gróður lands vors, sem skógur-
inn er. Verum íhaldsmenn, mun-
um gamlan gróður landsins. Ver-
um Framsóknarmenn, aukum
gróðurinn og verum á verði fyrir
því, að land vort sé ekki blóðreitt.
Sigurður Greipsson.
---o----
lllgMirlp í Mi
Hinn 27. okt. í haust eru 250 ár
liðin frá dauða síra Ilallgríms Pét-
urssonar, og eftir tilmælum bisk-
ups verður hins ágæta sálmaskálds
vors minst á prédikunarstólum
hinnar íslensku kirkju á 19.
sunnud. eftir Trínitatis (26. okt.
næstk.). 1 sambandi við þetta leyfi
eg mér að minnast á samskotin til
hinnar fyrirhuguðu Hallgríms-
kirkju í Saurbæ. þau voru við
næstliðin áramót kr. 7833,85, auk
5 þús. króna tillags frá Saurbæj-
arsöfnuði, eða samtals tæp 13 þús.
kr., og mun það hrökkva skamt til
byggingar hinnar skrautlegu
kirkju. Samskot hafa nú upp á síð-
kastið verið mjög lítil; þó er vert
að geta þess, að síra Magnús
Bjarnarson, prófastur á Prests-
bakka, sem var hér á ferð í sum-
ar, gaf 50 kr. til kirkjunnar. —
Nú eru það vinsamleg tilmæll xn'
til presta landsins og annara
góðra manna, að jafnframt því,
sem þeir minnast hinnar miklu
þakkarskuldar, sem hvílir á oss Is-
lendingum við hið mikla trúar-
skáld, fyrir hina ódauðlegu sálma
hans, að þeir þá leggi í þakklætis-
skyni þó ekki sé nema lítinn skerf
til Hallgrímskirkjunnar. Eg hefi
áður skrifað um þetta mál og fer
því ekki fleiri orðum um það að
nýju, en eg vil aðeins þakka öllum
þeim, sem gefið hafa til þessa góða
fyrirtækis og sömuleiðis vil eg
fyrirfram þakka öllum þeim, er
leggja vilja framvegis fyrirtæki
þessu liðsyrði í orði og verki.
Væntanlegum samskotum veita
móttöku hr. biskupinn og allir
prestar landsins. Féð er ávaxtað í
hinum almenna kirkjusjóði.
Herrann Jesús elski þá alla, sem
vílja stuðla að því, að kristindóms
cg trúarlíf eflist meðal þjóðar
vorrar og megi bera ávexti í fórn-
fýsi og kærleika.
Saurbæ, á Mikaelsmessu 1924.
Einar Thorlacius.
---o----
Frá útlöndum.
— Um miðjan síðastliðinn mán-
uð laust eldingu niður í olíugeymi
við olíulindar í Kaliforníu í Norð-
ur-Ameríku. Varð úr ógurlegt bál,
enda voru 55 þús. olíutunnur í
geyminum og uppspretturnar í
nánd. Hermenn voni kvaddir til að
stoðar um að slökkva eldinn og
fórust fjórir þeirra í eldinum.
Borg sem var í nánd við eldinn, var
um tíma í mestu hættu. Tjónið er
metið á margar miljónir dollara.
— Georgía heitir hinn mikli dal-
ur, milli Kákasusfjalla«að norðan
en Armeníufjalla að sunnan,
Svartahafs að vestan og Kaspíu-
hafs að austan. Landið er prýði-
lega frjósamt, verslunarleiðm
liggur um það milli Kaspíuhafs og
Svartahafs, og loks eru þar hin
mestu auðæfi falin í náttúrunni,
málmar, olía o. fl. I fornöld var
ríkið sjálfstætt öldum saman, um
1500 komst það í samband við
Rússland og um 1800 varð það
rússnesk nýlenda. þegar stjórnar-
byltingin varð í Rússlandi 1918,
notuðu Georgíubúar tækifærið og
lýstu yfir sjálfstæði sínu, og í maí
1920 var sjálfstæði landsins við-
urkent af Rússlandi og öllum
Norðurálfuríkjum öðrum. En sú
dýrð stóð ekki lengi. Snemma árs
1921 sendu Rússar óvígan her suð-
ur þangað og lögðu landið undir
sig og síðan hefir Georgía lotið
Rússum. En í sumar og haust hef-
ir uppreist hafist í landinu. Há-
værar hj álparbeiðnir hafa borist
til Norðurálfuþjóðanna, en engin
hjálp hefir fengist: Er ekki annað
að sjá en að Rússar séu sem alveg
búnir að bæla uppreistina niður.
— Miklir jarðskjálftar urðu í
Litlu-Asíu síðari hluta f. m. Meir
en 100 þorp eyddust fullkomlega
og menn týndu lífi hundruðum
saman.
— Búist er við að Bandaríkja-
herinn láti flugmenn sína reyna að
fljúga til norðurheimskautsins
r.æsta sumar.
— Ötrúleg er eftirfarandi saga,
en þó er hún sögð fullum fetum í
areiðanlegum útlendum blöðum:
Ekki alls fyrir löngu var stórt
franskt skip á leiðinni frá Kanada
til Frakklands. pegar það hafði
farið nokkuð af leiðinni, mætti
það stóru seglskipi, sem gaf merki
um að stöðva. Aðkomuskipið kom
nú nær og sendi menn yfir í
franska skipið. Er þeir komu á þil-
farið, drógu þeir upp vopn, eyði-
lögðu þegar hin þráðlausu sendi-
tæki skipsins og kúguðu skipshöfn
ina að hlýðnast sér. Brátt komu
önnur seglskip á vettvang, sjóræn-
ingjunum til aðstoðar. Var nú tek-
ið til óspiltra málanna og öllum
í hinum dýra farmi skipsins skipaá
um í ræningjaskipin. Að því búnu
fengu Frakkar aftur að fara leið-
ar sinnar slyppir. Sumir sjónræn-
ingjanna hafa náðst og vekur mál
þetta mikla eftirtekt, sem von er
til.
— Locatelli, flugmaðurinn
ítalski, sem hingað kom í sumar,
fór með herskipum Bandaríkj anna
til New York, flugvélarlaus, eins
og kunnugt er orðið. En er þang-
að kom var honum sýnt banatil-
ræði, var skotið á hann úr skamm-
byssu. Tilræðismaður er æstur
kommúnisti. Vildi hann þannig
hefna skoðanabræðra sinna á
Italíu, því að Locatelli er Fascisti.
Skotið hitti ekki.
— Enn hefir nýlega orðið vart
við allsnarpa jarðskjálftakippi í
Japan. ógurleg hræðsla greip fólk-
ið í Tokíó og flýðu margir burt úr
borginni. En tjón varð ekkert í
þetta sinn.
— Liggur jafnan- við borgara-
styrjöld í Búlgaríu. Flestir for-
ingjar bændaflokksins hafa verið
hneptir í varðhald af afturhalds-
stjórninni. Má það kallast dagleg-
ur atburður, að menn skjóti hverir
á aðra á götum höfuðborgarinnar.
— Stórflóð og vatnavextir urðu
me.'ri nýlega en orðið hafa síðustu
100 árin í sumum Eystrasalts-
löndunum. I sumum finsku hafn-
arborgunum gerði sjávaflóð mikið
tjón. I Pedrograd þækkaði vatn í
ánni Neva um 10 metra fram yfir
venju. Stórir hlutar borgarinnar
lentu svo undir vatni, að fólk alt
varð að flýja. Varð af flóðinu af-
skaplegt tjón. Loks hefir vatn
bækkað svo í Væni, stærsta vatni
í Svíþjóð, að fyrirhleðslugarðar
hafa oltið um á stórum svæðum og
1000 dagsláttur lands lentu undir
vatn.
— pað kom fyrir á Póllandi ný-
lega, að ræningjar, um 40 að tölu,
stöðvuðu járnbrautarlest, ógnuðu
mönnum með skammbyssum, og
rændu því fémætu af farþegum,
sem þeir gátu með komist.
— Enskur ökumaður náði meirj
hraða á bifreið, um mánaðamótin
síðustu, en áður hefir þekst. Hann
ók kílómeterinn á 15,3 sekúndum.
pegar harðast var ekið, sýndi
hraðamælirinn 168 enskar mílur á
klukkustund, sem er meiri hraði
en áður hefir þekst á landi. Vélin
hafði 350 hestöfl. Hann verður að
borga 350 sterlingpund árlega í
skatt af vélinni, svo hár er bifreiða
skatturinn á Englandi.
— Á þrem stöðum í heiminum
geysar styrjöld þessar vikrunar: I
Georgíu milli íbúa landsins og
Rússa, í Marokkó milli íbúa lands-
ins og Spánverja, og loks borgara-
styrjöldin í Kína. Ekkert komast
þessar styrjaldir í námunda við
heimsstyrjöldina, því að í Somme-
orustunni einni saman féllu fleiri
menn en nú eigast við á þessum
vígvöllum. pó eru þessar hersveit-
ir fjölmennari en þær sem börðust
í þrjátíu ára stríðinu.
— pjóðverjar hafa nýlokið við
að smíða eitt hið mesta og vand-
aðasta loftfar sem til er í heimi. Á
það að ganga upp í skuldagreiðsl-
ur til Bandaríkjamanna. Um mán-
aðamótin fór loftfarið tilraunaflug.
Flogin var samtals 3780 kílómetra
vegalengd í einu á 335/> klukku
tíma, var þó sjaldnast farin full
ferð. Alt gekk ágætlega veí Far-
þegar voru 73. Stjórnandi loftfars-
ins telur að það muni geta flogið
ið yfir Atlantshafið á 30 klukku-
tímum, í hagstæðu veðri. Mesti
hraði loftfarsins getur orðið 180
kílómetrar á klukkutíma.
— Rómverskkatólska kirkjan
leggur nú hið mesta kapp á að
vinna grískkatólsku kirkjuna til
sameiningar. Bæði á Rússlandi og
á Balkanskaga er að þessu unnið
af kappi. Páfinn í Róm hefir
reynst útlægum kirkjunnar mömi-
um frá löndum þessum hinn mesti
bjargvættur.
— Um mánaðamótin síðustu vildi
til sorglegt slys í Svíþjóð. Flugvél-
ar hersins höfðu æfingu, en þegar
lenda átti, rákust tvær þeirra á
nokkur hundruð metra uppi í lofti.
Vélarnar skemdust algerlega og
flugmennirnir týndu lífi báðir.
— Sunnudaginn 28. september
luku Bandaríkjaflugmennimir
heimsfluginu og lentu heilu og
höldnu í Seattle á vesturströnd
Ameríku.
-----o----
Smyglaraskipið margumtalaða
er nú komið fram, og liggur hér á
höfninni. Hafa skipverjar verið
yfirheyrðir og sumir settir í gæslu
varðhald. Játað hafa þeir, að stór-
kostlega mikið áfengi hafi verið í
skipinu, en segja nú, að þeir hafi
kastað því fyrir borð. Minstu vín-
kössunum hafi þeir fleygt heilum í
sjóinn, en lokin hafi 'éerið brotin af
þeim stærri og hvolft úr þeim yf-
ir borðstokkinn. Spíritusbrúsarn-
ir hafi ekki viljað sökkva, því hafi
verið stungið gat á þá til þess að
tryggja að þeir sykkju. — Svo
mörg eru þau orð og enn er það
upplýst, að síðan skipíð kom til
Grindavíkur, sem áður er frá sagt
hér í blaðinu, hefir það haft sam-
band við land vestur á Snæfells-
nesi, á Sandi. — Trúi þeir sem
trúa vilja slíkum sögum.Ber lands-
stjórain ábyrgðina á því, að slíkt
hneikslismál sem þetta sé í’ann-
sakað til hlítar. par er óþolandi ef
úr þessu verður annað Krossaness-
mál. Og að vísu hafa þegar átt sér
stað mistök um rekstur málsins,
sem síðar mun getið. — Væntan-
lega birtist bráðum ritstjórnar-
grein í Morgunblaðinu um að af-
nema bannið vegna þessa smygl-
araskips.
I hálfa stöng. Mörgum tugum
saman liggja Valtýsfjólurnar
óbirtar í skrifborði ritstjóra Tím-
ans. Hvaðanæfa hafa þær borist
að, eins og áður — en þær hafa ver
ið settar í súrhey. Ritstjóri Tím-
ans verður að játa þessa synd á sig
opinberlega, að hafa súrsað fjól-
urnar. — Frá einu sjónarmiði var
það mikil synd. Sú misþyrming
móðurmálsins, sem frámin hefir
verið í Morgunblaðinu, og framin
er þar enn, má með engu móti þol-
ast. Birting fjólanna var vitan-
lega eitt besta vopnið á þær. En á
málið var líka sjálfsagt að líta frá
almennu pólitisku sjónarmiði. pað
hafði nú lánast svo, að hinir er-
lendu og innlendu eigendur Morg-
unblaðsins, höfðu lent á tveim frá-
bærlega samvöldum þynningum og
moðhausum við stjói'n blaðsins.
Vitanlega var um að gera að fá að
halda svo aurnri ritstjórn hjá and-
stæðingunum eins lengi og unt
væri. Svo leit út sem ekki gæti
versnað við Morgunblaðið. En
birting fjólanna hafði haft geysi-
rnikil áhrif um að opna augu
manna fyrir aumingjaskapnum.
pví var varasamt að beita því
vopni ef von átti að vera að fá að
halda moðhausunum. pessa vegna
voru fjólurnar súrsaðar. — Hugsi
menn sér hvað það kostaði mikla
sjálfsafneitun að birta ekki fjól-
urnar. I gamla daga drap porgeir
Hávarðsson mann, einungis af því,
að hann lá svo vel við höggi. Fi'á-
bæra stillingu hefir Tíminn sýnt
um að nota ekki óteljandi högg-
staðina á Morgunblaðið, í von um
að fá að halda ritstjórunum. —
Og svo brást sú von! Vitanlega var
það líka veik von. Vitanlega var
til of mikils ætlast, að mentunar-
ástand eigenda Mbl. væri svo bág-
borið, að þeir þyldu „ritstjórana"
lengur. Og nú dregur Tíminn fána
í hálfa stöng, því að það mun vera
sönn frétt að þeir verði að fara upp
úr nýái’inu Jón og Valtýr. Ái'ang-
urslaust hefir Tíminn neitað sér
um að nota á þá vopnin. Héðan af
er heldur engin ánægja að því að
prenta fjólurnar.
Rúmlega stjói’nai'tíð Hunda-
dagakonungsins voi'u þeir „rit-
stjórar“ stjórnaiTnálgagnsins.
Grafski’iftina eiga hinir pólib-
isku aðstandendur að semja, en
| það er mála sannast, að Tíminn
! harmar innilega bui’tför þeirra.
*.
Sullaveikin. Mjög gleðilegur er
áhugi sá, sem sjáanlega er vax-
andi um útrýming sullaveikinnar.
Hefir formaður Læknafélagsins,
Matthías Einai’sson, komið því í
framkvæmd, að dýralæknar og
héraðslæknar leita vandlega að
sullum í fulloi’ðnu sláturfé, sem
þeir ná til í haust. Fullan hug
munu læknarnir hafa á því, að
fylgja enn fast eftir um útrýming
veikinnar. Af sama toga er spunn-
ið bannið gegn hundahaldi í Rvík.
Gunnar Viðar hagfi’æðingur hef-
ir fengið veitingu fyrir aðstoðar-
mannsstarfinu á Hagstofunni.
-----o----