Tíminn - 18.10.1924, Blaðsíða 4

166
T 1 M I N N
Unglambadrápið.
í síðasta „Dýravemdara“ skrif-
ar sr. Ól. Ólafsson um „Unglamba-
drápið og móðurlausu folöldin“, al-
vöruorð, sem allir þyrftu að heyra.
Eg ætla aðeins að minnast á
unglambadrápið. Hitt þekki eg
ekki og þykir vænt um, að hafa
ekki séð slíkar fráfærur. Sennilega
verða æfilok þessara 10—12 fol-
alda þau, að verða skorin við sama
trogið í haust og étin upp til agna
af eigendunum sjálfum, og er það
að vísu best gert við þessa smæl-
ingja, sem ekki fá lengur að njóta
móðurástarinnar. það er engin
furða, þótt góðum mönnum of-
bjóði sá ljóti siður, sem virðist
vera að færast í vöxt, að taka
lömbin nokkurra vikna og selja
þau til slátrunar í Reykjavík. pað
er ekki einungis sú hliðin á þessu
máli, sem er þó síst skemtileg, að
reka þessa lambaaumingja til
kaupstaðanna eða flytja þau á bíl-
um, til skurðar þar, sem hvort-
tveggja er nærri jafnógeðfelt öll-
um þeim, sem eru að venjast á að
horfa upp á þennan nýja ósið.Held
ur er hin hliðin, fjárhagshliðin, á
þessu máli, sem er ennþá ískyggi-
legri, og sú hliðin snýr að kaup-
stöðunum. það er ósköp til þess að
vita, að fólkið í Reykjavík og ann-
arsstaðar í kaupstöðum, skuli
heldur vilja kaupa og éta kjöt af
fráfærulömbum 5—7 vikna göml-
um, fyrir kr. 4,00 kg., heldur en
kjöt af sauðum fyrir kr. 1,30 til
kr. 1,70 kg., eins og það var í
fyrrahaust. Sú var tíðin, að fólk-
ið fussaði og sveiaði ekki við
sauðakjötssúpu, en aftur á móti
hefði súpa af unglambakjöti lítt
þótt skamtandi erfiðismönnum.
En svona er tíminn breyttur og
fólkið með. það hefði líka einhvern
tíma þótt fyrirsögn, að sá tími
kæmi, að sauðir yrðu reknir til
Reykjavíkur í alull, rúnir þar og
skomir þar, og étnir í fardögum,
eða hvað það vill nú verða snemma
bráðum, og vorhorkjöt af þeim
yrði þrisvar sinnum dýrara en
haustkjÖt af þeim, eins og verið
hefir í vor og nú í haust. En svona
eru nú kaupstaðirnir gengnir langt
í matvendninni og ráðleysinu, að
vilja eins vel vor-horkjöt fyrir kr.
2,40 pundið, eins og sauðakjöt af
haustskornum sauðum eða bestu
dilkum fyrir 80 aura pundið.
Mér hefir altaf þótt einstaklega
ieiðinlegt, að sjá fargað upp og of-
an meðförnum nautum á vorin, áð-
ur en þau hafa verið farin að taka
neinum sumarbata. Taka af þeim
sumarið og þau kjötpund, sem þau
hefðu bætt við sig, öllum að kostn-
aðarlausu. En einmitt þarna byrj-
aði óheilbrigði markaðurinn. Nei,
eigendum skepnanna þykir ekki
gaman að öllum þessum skollaleik,
þeim þykir ekki gaman að verða
að taka sumarið af skepnum sín-
um, þann tímann, sem þeir þurfa
ekkert að hafa fyrir þeim, en þeir
eru neyddir til þess, af því kaup-
endumir gefa svona misgott verð
fyrir og rangt. Hvað ætli gömlu
búmennirnir hefðu sagt, hefði
þeim verið sagt það, að sú kæmi
tiðin, að þeir ættu að reka sauði
sína í alull í júní og lömb sín um
fráfærur tii slátrunar; það borgaði
sig best, því nú væri sá tími kom-
inn, að húsfreyjumar í höfuð-
staðnum teldu eins mikið notagildi
í pottinn hjá sér 1 pund af hor-
kjöti sem 3 pund af haustskornu
sauða- eða dilkakjöti. En því mið-
ur er nú svo komið, að þeim væri
óhætt að trúa þessu.
þessarar nýmóðins hagfræði
verða aumingja sauðirnir og vesal-
ings litlu lömbin okkar að gjalda,
missa síðasta og eina sumarið sitt,
öllum fjáreigendum til kvalræðis,
öllum kaupendum til skaða.
Reykvíkingar! húsbændur og
húsmæður! Lærið, ef þið kunnið
ekki, að salta kjötið á haustin, eins
cg það hefir verið best gert til og
frá upp um allar sveitir landsins,
og lærið að borða það, og skyldulið
ykkar, og loks, lærið að borga það
eftir notagildi þess. þá leggja eig-
endur litlu lambanna niður ósið-
inn að reka þau eða flytja til slátr-
unar á vorin, og þá er vel.
Böðvar Magnússon
Laugarvatni.
----o---
Orðabókarauki.
Herra ritstjóri!
þér birtuð í blaði yðar, fyrir all-
lóngu síðan, Orðabálk porbergs pórð-
arsonar. Sakna eg vinar í stað, er por-
bergur er hættur þeirri framleiðslu.
En af svipuðu tæi er það sem hér fer
á eftir. Hefi eg rannsakað gaumgæfi-
lega hina nýju orðabók Sigfúsar
Blöndals og komist að raun um, að í
hana vantar allmörg orð. Einkum eru
]:að orð, sem alveg eru nýmynduð í
málinu. pessi orð vildi . g varðveita
írá glötun og um leið segja frá því,
sem eg veit sannast um uppruna orð-
anna eða tilefni til að þau mynduð-
ust. Hygg eg, að það verði fróðlegt tal-
ið á sínum tima. pykist eg vita að
Tíminn geri þessum nýyrðabálki jafn-
hátt undir höfði og orðabálki por-
fcergs.
Með virðingu.
Ego.
Bændasíld. — Gamla merking orðs-
ins er í orðabókinni þ. e. úrgangssíld,
sem þó þykir nógu góð til fóðurs fyr-
ir kýr bænda, — En til nýju merking-
arinnar liggur eftirfandi saga: Trú-
gjarn bóndi norður í Skagafirði var
látinn leggja fram 5 kr. til blaðaút-
gáfu. Gamall Svíndælingur lagði fram
10 kr. Akurnesingur einn lagði fram
25 aura. pvinæst gáfu þeir út yfirlýs-
ingu um að þeir gæfu út bændablað.
- Síldarkaupmenn á Siglufirði og í
Reykjavík lögðu fram tugi þúsunda
króna í blaðútgáfuna og stjómuðu
henni. Hentu þeir mikið gaman að í
sinn hóp og kölluðu þetta ,Jbænda-
sild“.
Gangræði. — Orðið er reykvískt. Á
ekki skylt við kvalræði, fremur við
bráðræði, en einna helst við gangmál.
Gangræði er það kallað, sem sé, er
cinhverjum ráðherra verður mál að
skamma einhverja opinbera stofnun,
háskólann t. d., þorir ekki að standa
við það opinberlega og gerir það því
undir dulnefni.
Málabætir. — Orðið er myndað af
Norðmönnum sem bræddu síld á ís-
landi (sbr. Magnús lagabætir). Nafn-
bótina gáfu Norðmenn ráðherra ein-
um íslenskum í þakklætisskyni. Höfðu
þeir árum saman haft stærri síldar-
mál en samningar og verslunarvenja
hafði löghelgað, og keypt í þau síld af
íslendingum. Ráðherrann lagði bless-
un sína yfir þetta, stækkaði málin og
löggilti. Ef íslendingar nota orðið, er
það altaf haft í gæsalöppum. — Tvo
krossa fékk ráðherrann fyrir frammi-
stöðuna, að því er sagt er: heiðurs-
krossinn „af fyrstu gráðu" frá norsk-
um verksmiðjufélögum, óryðganleg-
an, því að hann smyr á sig sjálfur
sildarolíu, en húskross frá íslending-
um.
Stauparéttur. — Orðið er myndað i
Reykjavík. Var þar einu sinni rann-
sóknardómari, sem hagaði yfir-
heyrslu sökudólga með sérstökum
hætti. Honum hætti við að þorna í
kverkum, er yfirheyrslur urðu langar.
pá rak hann út réttarvitnin og bauð
sökudólgunum að setjast að sumbli
með sér. pað var kallað stauparéttur.
Stauparétturinn stóð venjulega tífalt
lengri tíma en sú eiginlega yfir-
heyrsla.
Val-týsfjóla. — Jurt þessi var óþekt
u íslandi til maímánaðar 1924. Hóf
hún þá að vaxa í dagblaði einu í
Reykjavík og óx með ógurlegum
hraða. Varð svo mikill hlátur um land
alt, að hvalir hlupu á land á Strönd-
um. Jurtin mun vera af ætt kross-
blóma (sbr. krossberi). Fram eftir
sumri var jurtinni safnað af mörgum,
um, en svo hljóp svo mikill ofvöxtur í
fjólumar, að margir fóru að súrsa
þær. pegar nótt fór að lengja, komu
eigendur akursins og ráku burt sér-
fræðing þennan í blómarækt. Óvíst er
enn, hvar hann muni rækta fjólumar
næsta ár.
JörðiR Mýrarhús II. á Seltjarnarnesi,
(Pálsbær)
fæst til kaups og ábúðar. Á jörðinni er steinhús, portbygt, 17XH ak
með kjallara undir. Jái’nvarið: heyhlaða og fjós fyrir 2—3 kýr; enn-
fremur: Þvottahús, þurkhús og geymsluhús undir sama þaki. Vatns-
leiðsla og frárensli. Frekari upplýsingar gefur eigandi jarðarinnar
Sigurður Pjetursson, skipstjóri („Gullfoss“)
eða Guðm. Ólafs, Nýjabæ.
.. I
Osnureið. — Orðið er myndað á Al-
þingi 1924. pingmaður einn lýsti með
því orði pólitiskri reiðmensku rit-
stjóra eins og samflokksmanns síns á
þinginu. Vissi sá, er nafnið gaf, ekki
þá, að áður en ár liði, væri honum
ætlað sjálfum að setjast á bak sama
reiðskjótanum.
----o-----
„Gangráður‘“. Ekki alls fyrir
löngu birtist í Lögréttu grein um
háskólann eftir höfund, sem nefnd
ist: „Gangráður". Höf. þessi fór
þungum orðum um háskólann, og
einkum kennarana í lögfræði og
heimspekideildunum. Segir t. d. að
þeir „vísvitandi, ótilneyddir og af
emskis verðum ástæðum hafi
brotið embættisskyldu sína og það
ekki í neinum smámunum, heldur
í sjálfu meginatriði starfsins“,
einkum með því að veita óhæfum
mönnum embættispróf. Eins og
von er þykir háskólakennurunum
þungt að búa undir slíkum áfellis-
dómi. í síðustu Lögréttu skora all-
ir prófessorar lagadeildar og tveir
hæstaréttardómarar, Lárus H.
Bjarnason og Eggert Briem, sem
verið hafa prófdómendur laga-
deildarinnar, fastlega á „Gang-
ráð“ þennan að nafngreina þá
kandídata, sem deildin hafi út-
skrifað með þessum hætti og færa
rök fyrir þeim dómi. Líka áskor-
un ber Sigurður Nordal fram af
hálfu heimspekisdeildar. Sagt er
að einn af fyrverandi prófdómur-
um lagadeddarinnar, Jón Magnús-
son forsætisráðherra, hafi ekki
viljað skrifa undir áskorun þessa.
Ástæðan mun liggja opin fyrir.
það er sem sé altalað um bæinn,
að sá sem felst undir dulnefninu
„Gangráður" sé Jón þorláksson
f jármálaráðherra. Verður fróðlegt
að sjá framhald deilu þessarar.
Nýja reglugerð um húsnæði í
Reykjavík samþykti bæjarstjórn
nýlega. Landsstjórnin neitaði að
staðfesta reglugerðina. Mun það
vera næsta sjaldgæft að lands-
stjóm taki þannig fram fyrir
hendur bæjarstjórna. Til hvers er
þá verið að kjósa bæjarstjórnir, ef
ráðin eru tekin af þeim, um mál,
sem eingöngu snertir bæinn, af að-
ila,sem alls ekki er fyrst og fremst
kosinn af bæjarbúum? Bæjar-
stjórn Reykjavíkur ætti að mót-
mæla, er svo eru fótum troðin
sjálfstjórnarréttindi bæjarins.
Kjötútflutningurinn. Samband
samvinnufélaganna heldur enn
áfram tilraunum með útflutning
á kældu kjöti og lifandi fé í svo
stórum stíl sem hægt er og vitur-
legt þykir. I ágústmánuði seint
voru sendir út 200 kroppar kældir
úr Borgarfirði. Nú alveg nýlega
tók Gullfoss um 1600 kælda kroppa
á Reyðarfirði. í byrjun mánaðar-
ins voru fluttar út 2518 lifandi
kindur, sauðir og geldar ær, frá
Húsavík og Reyðarfirði, og í gær
fór Villemoes héðan úr bænum
með 1733 kindur, úr Árness- og
Rangárvallasýslum. Alt flutt til
Englands. — Óþarfi er að geta
þess, að vitanlega hefir enginn
hreyft legg né lið í þessu efni ann-
ar en Sambandið og kaupfélögin.
Látinn er nýlega þorvaldur Guð-
mundsson afgreiðslumaður, er var
við bókaverslun Sigurðar Krist-
jánssonar. Vanheilsa hindraði
hann með öllu frá störfum síðari
árin, enda var hann fluttur úr bæn
um suður að Brunnastöðum á
Vatnsleysuströnd og þar dó hann.
Merkur maður og góður var þor-
valdur, fróðleiksmaður mikill á
Með hinni gömlu, viðurkendu
og ágætu gæðavöru
Herkulesþakpappa
sem framleidd er á verksmiðju
vorri „Dortheasminde“ frá því
1896 — þ. e. í 28 ár —- hafa
nú verið þaktir í Danmörku og
íslandi.
ca. 30 milj. fermetra þaka.
Fæst alstadar á Islandi.
Hlutafélagið
}m UillÉeiis feiirier
Köbenhavn K.
þjóðleg fræði, bókamaður óvenju-
mikill, einn af einlægustu starfs-
mönnum Kristilegs félags ungra
manna hér i bænum. Marga vini og
kunningja eignaðist þorvaldur og
munu allir einum munni upp ljúka
um mannkosti hans.
Nýjar Ijóðabækur eru á leiðinni
frá Davíði frá Fagraskógi og
Grjetari Ó. Fells frá Fellsmúla.
Sextugur varð Guðmundur Bjöm-
son landlæknir síðastliðinn sunnu-
dag. Var honum haldið samsæti
um kvöldið á Hótel Island. Félags-
bræður hans í Oddfellowfélaginu
keyptu málverk af honum, eftir
Ásgeir Bjarnþórsson málara og
gáfu Vífilsstaðahælinu. Mikil og
mörg eru afskifti G. B. orðin af
opinberum málum og víða hefir
hann unnið gott verk.
Búnaðarþing. Ákveðið er að það
hefjist 2. febrúar næstkomandi.
Málverkasýningar. þrjár mál-
verkasýningar getur að líta í höf-
uðstaðnum þessa dagana. Eyjólf-
ur J. Eyfells sýnir sínar myndir í
Góðtemplarahúsinu, Freymóður
þorsteinsson í Báruhúsinu og
Tryggvi Magnússon í Ungmenna-
félagshúsinu. Og um mánaðamótin
H.f. Jón Sigmundssau & Co.
'íf;J
Trúlofunar-
hringarnir
þjóðkunnu, úrval af
steinhringum, skúf-
hóikum og
____ svuntuspennum,
margt fleira. SfeTú
með póstkröfu útum land,ef óskað c í.
Jón Sigmundsson gullsmiður

Frímerki,
íslensk, notuð, kaupir ætíð
Helgi Helgason,
Óðinsgötu 2. Reykjavík.
R j úpur
kaupir matarverslun
Tómasar Jónssonar.
Undirritaður banna hér með
alla rjúpnaveiði í landareign
minni.
Bakkakoti í Skorradal
10. okt. 1924.
þorbjörn Jóhannesson.
þakkarávarp
til Norðfirðinga.
Innilegasta hjartans þakklæti
mitt vil eg á þennan hátt færa ykk-
ur öllum, sem á síðastliðnu sumri
styrktuð mig til þess að fara til
Reykjavíkur í því skyni að leita
mér heilsubótar, en sem mér ekki
var unt að framkvæma af eigin
ramleik. Eg á ekki kost á að þakka
öllum þessum velgerðarmönnum
persónulega, en get ekki stilt mig
um að minnast með sérstöku þakk-
læti og virðingu þeirra frúnna:
Karítasar Bjamadóttur, Guðnýjar
þorsteinsdóttur, Ingibjargar þor-
láksdóttur, Ólafar Guðmundsdótt-
ur, önnu Stefánsson, sem með al-
úð og fórnfýsi gerðust forgöngu-
menn að fjársöfnun mér til handa
í þessu skyni, og voru sjálfar með-
al hæstu gefendanna. Ennþá einu
sinni, innileg þökk til ykkar allra.
Stödd í Reykjavík í október 1924.
Sigríður Bjömsdóttir
frá Neðra Miðbæ.
á að opna hina almennu sýningu
Listvinafélagsins í húsi þess upp
við Skólavörðu.
Úr Borgarfirði.
Isafold var blaða best,
og Björn í metum hér um.
Um 100% hefir hún lést
hjá þeim nýju verum.
----o----
Yfir landamæriR.
— Mbl. fárast yfir því, að vínlöng-
un íhaldsmanna ráði því, að þeir vilji
afnema bannið. Tökum dæmi. Fyrir
faum árum var Jón þorláksson dæmd
ur í sekt fyrir að lauma inn nokkrum
vínflöskum í farangri sínum. Hvað
gekk Jóni tii lögbrots? Var það löng-
un í vínið, eða löngun í peninga fyrir
vinið? Hið síðara er óliklegt. En hafí
foringi íhaldsliðsins brotið landslögin
af löngun í hinn forboðna vökva, já,
hvað hreyfir þá hjörtu hinna óbreyttu
íhaldsmanna? Mbl. svarar þessu vænt
anlega.
— Mörður virðist.ætlast til að þeir
sem skrifa útlendar fréttir í Tímann
falsi þær. Merði ætti að vera nóg að
hafa slikt starf sjálfur. Hann er af
„illum feðrum" sinum skapaður til að
vera Ratatöskur í íslensku þjóðlífi.
Ritstjóri: Tryggvi þórhalísMson.
PreutsmiÖjan Aeta.