Tíminn - 01.11.1924, Page 4

174
* í M I N N
þykja nóg um, sem ekki skilja, að
kulið leggur ekki til forsjónarinn-
ar, heldur til þeirra, sem svona
kenna. Satt er það að vísu, að litla
iðrun er að finna í kvæðum skálds-
ms, en auðmjúkur er hann af
hjarta. Mun það að líkindum
nægja fyrir dómstólinum, því þær
Iðrun og Auðmýkt eru systui.
Hér verður ekki fleira talið, þó
vert væri, — því það, sem hér er
slept, er flest jafn gott og sumt
betra en það, sem tilfært hefir
verið. Og þó að trúkyrð og tor-
trygni sé víða á yfirborðinu, þá er
heitt undir. Skáldið er úr sama
efni og var þorsteinn Erlingsson.
Fullur af samúð með því, sem bági
á, en illa við hræsni og hatar rang* '
lætið. „Og þessvegna dey eg í út-
legð“, mun hann sennilega segja
með Gregor VII., á sama hátt og
þegar hann skýtur sér undir kjól-
fald Lúthers. Frh.

III.
þegar leið að þinglokum 1923,
var bersýnilegt, að ekkert myndi
gerast í kjöttollsmálinu þann vet-
ur. þá ákvað Framsóknarflokkur-
inn að gera sitt til að ýta málinu
áfram milli þinga. Formaður
flokksins, þorleifur Jónsson í Hól-
um, samdi þá í samráði við flokks-
bræður sína einskonar ávarp til
stjórnarinnar, þar sem tekin voru
fram nokkur atriði, sem flokks-
menn álitu að komið gæti til mála
að ganga að til samkomulags við
Norðmenn, ef veruleg lækkun
fengist á tollinum. Rétt er að taka
það fram, að Framsóknarflokkur-
inn vildi hvorki þá eða síðar veita
nokkurri erlendri þjóð bætta að-
stöðu til að brjóta landhelgislögin.
þær ívilnanir, sem síðar voru gefn
ar á því sviði, eru annarsstaðar
fengnar.
Undir skjal þetta skrifuðu
Framsóknarþingmennimir. Auk
þess Stefán í Fagraskógi, sem þá
var hættur að vera í flokknum, en
var samþykkur í þessu máli vegna
Siglfirðmga. Ennfremur Jón á
Reynistað og Hákon í Haga, og að
mig minnir Björn á Rangá. Björn
og Stefán komu ekki á þingið aft-
ur. Hákon stóð við undirskrift
sína og var sá eini af öllum íhalds-
mönnum, sem á þinginu í vetur
sýndist hafa vilja til að leysa mál-
ið á þeim grundvelli, sem hags-
munir bænda kröfðu. Jón á Reyni-
stað lét í vetur flokk sinn draga sig
algerlega frá undirskrift sinni, og
í þá aðstöðu, sem síldarhagsmun-
imir kröfðu.
Tilgangur Framsóknar með
ávai-pi þessu var sá, að gera stjóm
inni auðveldara að semja milli
þinga,ef viðunandi kostir fengjust.
Stjómin gat haft mikinn stuðning
af því í málinu, að vita vilja alt að
því helmings þingmanna um það,
hversu taka mætti á sumum vanda
sömustu atriðunum.
Svo fór, að enginn bilbugur var
á norsku stjórninni sumarið 1923,
enda mun sá ráðherra hér á landi,
sem fór með utanríkismálin, Sig-
urður Eggerz, hafa fært málið á
Mbl. grundvellinum, þeim, að óska
að fá tollinn lækkaðan sökum vin-
áttu og frændsemi þjóðanna, en
taka ekki tillit til gremju þeirrar,
sem risið hafði í Noregi vegna
útilokunar þeirrar, er Ásgeir Pét-
ursson, Ólafur Thors og fleiri síld-
arhagsmunamenn höfðu til vegar
komið hér á landi.
Eftir kosningarnar í fyrra haust
koma nýir þræðir í málinu í ljós.
Hungursneyð var talin yfirvof-
andi í Hafnarfirði, ef fiskiveiða-
löggjöfin héldist óbreytt. Undan-
farin ár höfðu nokkur ensk veiði-
skip hafst við í Hafnarfirði og
stundað veiðar þaðan, að tals-
verðu leyti með íslenskum skips-
höfnum. Og í landi höfðu mörg
hundruð manns atvinnu við fisk-
verkun, vegna þessara útlendu
skipa. Nú kom eiginhandaráskor-
un frá ca. 800 körlum og konum í
Hafnarfirði til landsstjórnarinnar
um að leyfa útlendum skipum að
hafast þar við, og lýstu yfir, að
annars væru hörmungar, hallæri
og atvinnuleysi yfirvofandi. Hinn
nýkosni Mbl.þingmaður, kaupm.
og útgerðarmaðurinn Flygenring
og sýslumaður Hafnfirðinga,
Magnús Jónsson, höfðu orð fyrir
þorpsbúum. Var Flygenring jafn-
ákafur að vilja bjarga þorpi sínu
frá hallæri, eins og Framsóknar-
þingmenn að hrinda tollvandræð-
unum af bændum.
Klemens Jónsson atvinnumála-
áðherra kvaddi þá þingmenn,
sem staddir voru í bænum, á fund
til að ræða um málið, því að Hafn-
firðingar vildu, að stjórnin bjarg-
aði þeim með bráðabirgðalögum,
þar sem undanþága væri veitt frá
fiskiveiðalögunum. Urðu allheitar
umræður um málið og stóð Flyg-
enring djarflega fyrir máli sínu, en
flokksbræður hans voru þverir og
þráir í hans garð. Samskonar und-
irtektir fékk hann hjá Sjálfstæð-
ismönnunum, Eggerz, Benedikt og
Bjarna. En Framsóknarþingmenn-
imir, Á. Á., Tr. þ. og J. J. lögðu
honum liðsyrði og vildu að athug-
aðar væru allar leiðir til að bjarga
Hafnfirðingum. J. M. var hinn
fýlulegasti á þessum fundi, bæði af
áhugaleysi um málið, og svo álitu
kunnugir menn, að Jón hefði kom-
ist í ilt skap við að sjá þá Sigurð
Eggerz og Klemens Jónsson inst
við borð í ráðherrasalnum, þar
sem hann óskar sér helst að
„sitja“. Fóru í þessu sambandi
nokkur hlýleg og vel valin orð milli
Jóns og eins af félögum hans úr
efri deild. Á þessum fundi sagði
Ásgeir Ásgeirsson þau orð, sem
flugu um landið eins og góð fer-
skeytla, að þeir þingmenn, sem
tækju með óvild og kulda neyðar-
máli Hafnfirðinga, myndu ekki
vilja líta á bænarskrána, nema
væru látnar fylgja beinagrindur
af svo sem þrem hordauðum mönn-
um, eins og fylgiskjöl með um-
sókninni.
Flygenring hafði enga liðsemd
eða hlýlegar undirtektir frá nein-
um þingmönnum, nema úr Fram-
sókn. Lá mál hans niðri um stund,
en síðar verður vikið að lausn
þess, eins og hún varð.
Nú sáu Framsóknarmenn, að
seint myndi sækjast með kjöttoll-
inn, ef ekki yrði tekið fastar á en
verið hafði. Tíminn flutti hverja
eggjunargreinina af annari, og
voru sumar þeirra símaðar út að
nokkru til Norðurlandablaða. Var
þannig undirbúinn jarðvegurinn
fyrir sókn þá, er koma skyldi.
Grænlandsmálið var þá á döfinni
minni Noregs og Danmerkur. Var
þeim Islendingum, sem fylgdust
með pólitík nábúaþjóðanna, Ijóst,
hversu nota mátti þá aðstöðu til
hagsbóta íslenskum bændum.
Miðstjóm Framsóknarflokksins,
M. Kr., Tr. þ. og J. J., áleit, að
sjálfsagt væri að hafa sendinefnd
héðan að heiman í Osló, þegar þing
Norðmanna og íslendinga væri
bæði byrjuð að starfa. Stjórnin
hafði ákveðið að biðja Svein
Bjömsson að vera um það leyti í
Noregi vegna kjöttollsins. Mið-
stjórn Framsóknarflokksins fór nú
á fund ráðherranna, Sig. Eggerz
og Kl. Jónssonar. Töldu þeir þre-
menningamir, að úr því þótt hefði
til bóta að senda þriggja manna
nefnd til að semja um fisktollinn
við Spánverja, væri engin ástæða
til að gera hagsmunum bænda
lægra undir höfði. Stakk mið-
stjórnin upp á tveim mönnum til
samstarfs við Sv. B., öðram sem
fulltrúa landbúnaðarins og hinn
kunnugan sjávarútveginum. Vom
þá tilnefndir sem líklegir menn Jón
Ámason framkvæmdastjóri Sam-
bandsins, sem í mörg ár hefir ann-
ast meginsölu íslenska kjötsins í
Noregi, og Pétur ólafsson, kaup-
maður og útgerðarmaður, sem þá
hafði alllengi verið sendimaður
íslensku stjómarinnar í markaðs-
■CvN ^ /O /O /O /O /O /O /O /O /O /O /O /O
leit erlendis. Kl. Jónsson taldi
þetta sanngjarna og skynsamlega
leið og var fýsandi slíkra aðgerða
fyrir sitt leyti. Sig. Eggerz taldi
mennina að vísu báða góða, en vildi
ekki ákveða sig fyr en hann sæi
vilja þingsins. Sigurður hafði um
kosningamar barist með Mbl-
mönnum móti Framsókn, í von um
að Sjálfstæðisflokkurinn yrði síð-
asta lóðið á metaskálinni, í átökum
höfuðflokkanna. Varð nú veruleg-
ur árekstur milli S. E. og manna í
miðstjóm Framsóknar. Ásökuðu
þeir hann um tómlæti og skiln-
ingsleysi á þessu velferðarmáli
alla bænda á landinu, en hann
svaraði engu góðu til. þessi stöð-
ugi áróður hafði þó þau áhrif, að
bæði Sjálfstæðismenn og íhalds-
menn vissu, að héðan af yrði mál-
íð sótt með kappi og fyrir opnum
tjöldum af Framsóknarmönnum.
Vitundin um það bjargaði málinu
síðar á Alþingi. Vinir og skjól-
stæðingar síldveiðimannanna vildu
ekki koma heim í bændakjördæm-
in sem opinberir mótstöðumenn
bændastéttarinnar. Frh. J. J.
Bruni. Gamli bærinn á Mosfelli í
Grímsnesi brann til kaldra kola
nýlega. Er verið að reisa nýtt
íbúðarhús á prestsetrinu, en er
ekki fullbúið. Misti presturinn,
síra Ingimar Jónsson, mikið af
eigum sínum, lítt vátrygðum, og
verður fyrir miklu tjóni.
Nýja bók sendir þorsteinn Gísla-
son ritstjóri á bókamarkaðinn:
Stuttar sögur, eftir Einar II.
Kvaran. Tíu eru sögurnar alls, áð-
ur prentaðar allar, úrvalssögur.
Frágangur er allur hinn prýðileg-
asti.
Strand. þriðjudagsmorgun síð-
astliðinn var hér besta veður, en
afardimm þoka. þá sigldi stórt
kolaskip á grunn á Kj alarnestöng-
um, var á leið frá Englandi með
kolafarm til h.f. Kol og Salt.
Björgunarskipið „Geir“ kom óðara
á vettvang og tókst að ná skipinu
aftur á flot lítið skemdu.
hafi afhent nokkuð af áfenginu
mótorbáti einhverjum, en nánar
vill hann ekki segja.
pór, varðskipið Vestmannaey-
inga, tók enskan togara á Hornvík
um síðustu helgi. Var að vísu þá
ekki að veiðum í landhelgi, en
vitni báru, að hann hefði orðið
brotlegur í júlí í sumar. Málinu
verður ráðið til lykta á Isafirði.
Fálkinn tók þýskan togara fyrir
ólöglegar veiðar fyrir Suðurlandi
um síðustu helgi. Var sektaður um
20 þús. íslenskar krónur. Afli og
veiðarfæri var gert upptækt.
Samkepni. Fjöllistaskólinn í
Kaupmannahöfn hefir heitið verð-
launum fyrir besta svar við þess-
ari spurningu: Möguleikamir á
því að reka teknisk-kemiskan iðn-
að, meiri en verið hefir, í sambandi
við fiskiveiðar Dana og Islendinga,
álit um hvernig samvinnu milli út-
gerðarinnar og iðnaðarins skuli
háttað og tillögur um fyrirkomu-
lag verksmiðjanna eða stöðvanna.
Verðlaun fyrir besta svar eru alt
að 4000 kr. Eiga svörin að vera
komin fyrir 1. nóv. 1926.
Kátlegt er að lesa grein eftir
Jón Thóroddsen cand. jur. í Al-
þýðublaðinu síðastliðinn mánudag.
Hann talar þar um að íhaldið og
jafnaðaimenn ættu að „geta kom-
ið sér saman um að mylja Fram-
sóknarflokkinn á milli sín með rétt
látri kjördæmaskipun". Margar
era biðilsfarirnar og í ýmsum bux-
unum gengið. þetta er sami rit-
höfundurinn sem í fyrra sumar
kallaði Framsóknarflokkinn „af-
leggjara“ jafnaðarmanna. Nú er
það aðalatriðið hjá honum að
„mylja“ Framsókn — í fullu bróð-
emi með íhaldinu. Ef Alþýðublað-
ið hefði sagt eitthvað líkt um sam-
víöiiu Framsóknar og jafnaðax-
manna, hefðu um það birst á að
giska 50 ,,leiðarar“ í Moigunblað-
inu og dilkum þess. — Braggi þeir
saman hvað sem þeir vilja, íhalds-
menn og j afnaðarmenn. Framsókn-
arflokkurinn lætur sér alveg á
sama standa í hverri Keflavíkinni
þeir róa.
Notuð íslensk frímerki
kaupir undirritaður ætíð hæsta
verði. — Biðjið um verðskrá!
Baidvin Pálsson,
Stýriin.skólanum, Rvík.
Pósth. 4ö4. Simn.: „Icestemps11.
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Killu.r
og alt til uppliluts
sérlega ódýrt.
Skúfhólkar
úr gulli og silfri.
Sent með póstkröfu
út um land ei' óskað er.
Jón Sigtnundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Innilegt þakklæti til vandamanna
og vina, nær og fjær, fyrir auðsýnda
hiuttekningu við fráfall og jarðarför
minnar ástkæru dóttur, Krístínar Kol-
beinsdóttur, er andaðist þ. 3. ágúst
þ. á.
Sigríður Jónsdóttir
frá Loftsstöðum.
Islandssaga II. og Dýrafræði I.,
eftir Jónas Jónsson, fæst hjá öll-
um bóksölum. Útg. Ársæll Árna-
son. En íslandssaga I., Dýrafræði
II. og Nýju skólaljóðin (frá miðj-
um nóv.) fást hjá nálega öllum
kaupfélögum, Birni gjaldkera á
Selfossi, Vigfúsi gestgjafa í Borg-
arnesi, verslun þorst. Gíslasonar
og bókabúðinni í Reykjavík.
haustið, 1922, setti hann met.
Fláði hann þá mest á dag 170
skrokka. Sá næsti þessum var með
159. — I haust er leið setti Ingvar
annað met hærra. Hann fláði þá
einn dag 196 kindaskrokka, og
annan dag 191 skrokk, og voru þar
á meðal nokkrir hrútsskrokkar. Sá
sem næstur honum var, lauk við
155. — Vinnutíminn var 10 stund-
ir. Vinnan var samningsbundin
með kaupið.
-----o-----
Yfir landamærin.
B. Iír. er byrjaður að mala sitt venju
lega samábyrgðargull í Mogga. Heitir
hann nú „Bóndi". Næst mun B. Kr.
hafa komist bændastéttinni, er hann
var „kaupfélagsstjóri" Árnesinga og
þeir urðu að gefa honum heilan farm
af vænum sauðum. Karlhróið týndi
hópnum í Englandi.
M. G. telur mótsögn í því, sem J. J.
og bændum finst að sigur hafi unnist
í kjöttollsmálinu, og hinu, að norska
Prestskosningin í Reykjavík fór
svo að 2249 komu á kjörfund og
greiddu atkvæði. Atkvæðin voru
talin á miðvikudag. Hafði síra
Friðrik Hallgrímsson hlotið 2178
atkvæði, 11 atkvæði ógild, er^ 50
seðlar voru auðir. Að vísu er kosn-
ingin ekki lögmæt, því að rúmlega
7l/z þús. var á kjörskrá, en helm-
ingur þarf að sækja til þess að
kosning sé lögmæt og kirkjuvöld-
in skyldug til að fara að vilja
safnaðar. En svo mörg atkvæði
hefir aldrei fyr hlotið nokkur um-
sækjandi um prestsembætti á Is-
landi. þar sem allir vissu fyrir
hvernig kosningin mundi fara, má
segja, að sæmilega hafi verið sótt.
Látinn er hér í bænum síra Páll
Sívertsen fyrrum prestur á Stað í
Aðalvík. Allmörg síðustu árin hef-
ir hann dvalist hér í bænum.
Smyglaraskipið. Ofurlítið mjak-
ast áleiðis rannsóknin sú. Hefir
skipstjóri nú loks játað, að hann
Eggert Stefánsson söngmaður
hefir fengið fasta stöðu við
Carnegie Hall í New York. Mun
hann aðalega eiga að syngja hlut-
verk úr söngleikjum Wagners.
Sýslumenn, hvaðanæfa að af
landinu, era komnir til bæjarins
eða aðeins ókomnir. Munu ætla að
halda fund um launamál sín.
Nýtt ættjarðarkvæði eftir Einar
Benediktsson kom út á sextugsaf-
mæli hans og lag við eftir Sigfús
Einarsson. Heitir: Minningaland.
Maður féll fyrir borð af togaran-
um Skallagrími, í fyrradag, og
druknaði. Var héðan úr bænum.
Duglegur fláningarmaður. Ing-
var Hallsteinsson frá Skorholti í
Borgarfirði, bóndi nú á Æsustöð-
um í Mosfellssveit, hefir undanfar-
in 3 haust unnið í Sláturhúsi Suð-
urlands að fláningu. Strax fyrsta
þingið segir, að hér sé ekki um samn-
ing að ræða, heldur samkomulag. Er
helst að sjá, að M. G. sé svo haldinn
af síldarblindu, síðan í Krossanesi, aö
hann geti ekki unnað bændum að
verðbót á vöru þeirra sé kölluð sigur.
| í sildarmálgagninu, sem telur sig
vilja koma á drengilegum viðskiftum
í opinberum málum, lýsir M. G. því,
að hann trúi vel að þórarinn á Hjalta-
bakka hafi þorað að segja ósatt og
beita illindum við fjarstadda menn á
fundum í Húnaþingi í fyrrahaust.
Auðséð að M. G. dáist að þessu. En
verra væri nú samt, ef þórarinn flýði
af hólmi.
Nú kemur upp hjá þ. G. í Lögréttu
að Ólafur Thors og M. G. hafi frá upp-
hafi verið aðalmenn í bændaútgáfu
Mbl. — Sannast þar enn að M. G. hefir
hræsnað sem fyr. Látist vera óháður
fésýsiumönnum í Rvík, og stöðugur
bændavinur, en þegið tugi þúsunda af
síldargróssera til að tvístra bændum
til hagsmuna fyrir braskvaldið. X.
Ritstjóri; Tryggví pérktúlmm..
Prsítitsmiðjan Acta.