Tíminn - 15.11.1924, Blaðsíða 4

182
T 1 M I N N
— Ákaflega mikill liiti var í
norsku kosningunum. Úrslitin
urðu þessi: Hægrimenn fengu 54
þingsæti, Vinstrimenn 34, Bænda-
ílokkurinn 22, Jafnaðarmenn 8,
hinir þjóðlegu kommúnistar 24,
Moskva-kommúnistar 6 og ger-
bótamenn, sem næst standa
Vinstrimönnum, 2. Langmesta
breytingin varð sú, að Moskva-
kommúnistarnir töpuðu mörgum
þingsætum til hinna þjóðlegu
kommúnista. Má telja víst að sögu
Moskva-kommúnistanna sé lokið í
Noregi, enda féll foringi þeirra við
kosningarnar. Bændaflokkurinn
vann stórmikið á, en Hægrimenn
og Vinstrimenn töpuðu báðir dá-
litlu. Atkvæðatölurnar eru þær, að
Hægrimenn fengu c. 310000 at-
kvæði, Vinstrimenn c. 190000,
Bændaflokkurinn c. 140000 og
Jafnaðarmenn og Kommúnistar
samanlagt c. 310000 atkvæði, eða
jafnmörg og Hægrimenn. þó fá
þeir 16 þingsætum færri en Hægri
menn og stafar það af því, að þeir
gengu þríklofnir til kosninganna.
Er vert að taka eftir því, að bæði
í Danmörku og Svíþjóð fara Jafn-
aðarmenn nú með stjóm og eru
stærstu flokkarnir, en svo miklu
veikari eru þeir í Noregi. Ástæðan
er vafalaust sú, að æsing og bylt-
ingahugur er miklu meiri í norska
flokknum, en í Danmörku og Sví-
þjóð eru flokkarnir hægfara og
starfa algerlega á löglegum grund-
velli. — Tilefni norsku kosning-
anna var bannmálið. Hægrimenn
heimtuðu bannið afnumið án þess
að það væri borið undir þjóðina,
og lögðu niður stjóm er þeir
fengu því ekki ráðið. Úrslit kosn-
inganna eru ósigur fyrir Hægri-
menn að þessu leyti. Tvímælalaus
meirihluti norska þingsins er and-
stæður þessari stefnu Hægri-
manna. — Ómögulegt er að segja
með vissu hverir muni taka við
stjórn í Noregi. þar sem vinstri-
mannastjórnin vann sigur um
bannmálið, sem tilefni gaf til kosn
inganna, segir hún ekki af sér
fyrir þing. Helst er búist við því,
er þing kemur saman, að Bænda-
flokkurinn norski taki við stjórn-
inni.
--o--
Hnefahögg!
Fyrir Alþingi síðasta lá frum-
varp um stofnun Búnaðarlána-
deildar við Landsbankann.
Stjórn Landsbankans bar fram
ýmsar ástæður gegn málinu, en
engu að síður ákvað Alþingi að
Búnaðarlánadeildin skyldi stofnuð.
Síðan hafa engar nýjar ástæður
komið fram í málinu. Engu að síð-
ur hefir landsstjómin ákveðið að
leggjast undir höfuð að stofna
deildina og hefir tilkynt Búnaðar-
félagi Islands þau málalok.
þetta er hnefahögg framan í ís-
ienska bændur. þetta er hnefa-
högg framan í Alþingi. Og verður
að máli þessu vikið í næsta blaði.
----------------o----
Alt fyrirgefið. Kr. A. fyrirgefur
alt misjafnt í fari pólitiskra sam-
herja sinna, já, hann leggur bless-
un sína yfir það. Hann fyrirgefur
þá misþyrming móðurmálsins, sem
Mbl. fremur daglega. Hann meir
en fyrirgefur. Hann segir beinlín-
is að öðruvísi geti það ekki verið
um dagblað í Reykjavík og hann
gerist svo djarfur að gera alsak-
lausan mann samsekan sér um að
halda slíkum endemum fram. En
hvernig stendur á því, að enginn
talar um vitleysur og málvillur í
öðrum dagblöðum en Morgunblað-
inu? Vísir og Alþýðublaðið eru
líka dagblöð. þau eru vel rituð yf-
írleitt. það er jafnsjaldgæft að sjá
i þeim vitlausar setningar og hitt,
að sjá réttar setningar í ritstjóm-
argreinum Mbl. Og enginn talaði
um fjólur í tíð fyrri ritstjóra Mbl.
Kr. A. ætlar að verða rithöfundur
á íslenskt mál. Hvílík byrjun,
þetta, að afsaka þá sem mest
vinna að spillingu málsins! — Og
enn afsakar Kr. A. og fyrirgefur.
Ilann álítur það ekkert athuga-
vert, að útlendir menn eiga í Mbl.
Hann ákærir Tímann afarharðlega
fyrir það, hvernig hann hefir sótt
það mál. Allra „svívirðilegast“
finst Kr. A. það, að Tíminn krafð-
ist þess, að „ritstjórarnir" afsönn-
uðu það, að útlendu eigendurnir
heí'ðu áhrif á rekstur blaðsins. Kr.
A. segir svo: „Með öðrum orðum
— ef eg ber það á einhvern, að
hann sé þjófur og morðingi, þá
hvílir engin skylda á mér, að
sanna orð mín. Nei, það er sák-
borningur, sem á að sanna, að
hann hafi hvorki stolið né myrt“.
Og Kr. A. bætir við: „Er hægt að
hugsa sér árásirnar á „vitleysur
og hugsanavillur“ pólitiskra and-
stæðinga gerðar úr hrörlegra
glervígi, en blaði, sem til slíkra
andsvara grípur þegar það kemst
í öngþveiti fyrir ósannar staðhæf-
ingar“. Svo mörg eru orð Kr. A.
Er ekki nema um tvent að gera
fyrir Kr. A. Annaðhvort hefir
hann þá afsökun að vera alókunn-
ugur viðburðum þeim, sem gerst
liafa, og er það þó engin afsökun,
því að þá ætti hann að þegja. Eða
hann er alveg óvenjulega ófyrir-
leitinn í skrifum sínum. því að
hver er aðstaðan í máli þessu ? Var
það Tr. þ., ókunnugur innra
rekstri Morgunblaðsins, sem
fletti ofan af dönsku eigendunum
og afskiftum þeirra af rekstri
blaðsins? Nei, ónei! það var sjálf-
ur þorsteinn Gíslason, fyrverandi
ritstjóri Morgunblaðsins, sem
gerði það. þorsteinn Gíslason, sem
umgengist hafði hina útlendu eig-
endur, flutti ákæruna. þorsteinn
Gíslason sagði frá „skúmaskots-
skítkasts-tilhneigingum“ útlendu
eigendanna. Enginn gat betur en
þ. G. borið fram þessa ákæru. Tr.
þ. vitnaði í þessa ákæru hins lang-
kunnugasta manns. Undir þeim
kringumstæðum var alveg sjálf-
sagt að heimta af „ritstjórunum"
að þeir afsönnuðu. Dæmið sem Kr.
A. setur upp, er ekkert annað en
blekkingavefur. það var ekki Tr.
þ. sem ákærði, heldur þ. G., sá
sem var sjónar- og heyrnarvottur
að hneikslmu. Hinn sami þ. G. sem
hefir fengið lof hjá Kr. A. fyrir
blaðamensku. „H1 var þín fyrsta
ganga“ Kr. A. Mikið lán er það
fyrir yður að vera einungis vara-
skeifa, bráðabirgðaritstjóri. það
eru takmörk fyrir því, hve mörg
axarsköft hver einstakur má
smíða.
Faríseinn. „Guð, eg þakka þér,
að eg er ekki eins og aðrir menn:
ræningjar, ranglætismenn, hór-
karlar eða þá eins og þessi toll-
heimtumaður". Svo voru Farísean-
um lögð orðin á varir forðum. —
19 öldum síðar settist ungur mað-
ur á bekk blaðamannanna norður
á íslandi og meining orða hans og
rita var á þessa leið: „Eg þakka
það, að fyrirrennarar mínir,
Ihaldsritstjórarnir, hafa ekki ver-
ið eins og aðrir menn: ritstjórar
Framsóknarmanna. þannig mun
eg og verða. Alt er prúðmannlegt
og göfugt sem þeir hafa skrifað
og eg 'mun skrifa. Alt er svívirði-
legt sem FramsóknarmennimiF
skrifa. Sérstaklega er hann lang-
fullkomnastur í göfugmannlegum
rithætti, fyrirrennari minn M. M.
Eg legg blessun mína yfir hvert
orð sem hann hefir ritað. Alt
prúðmannlegt hjá honum! Alt sví-
virðilegt hjá Tímanum! Enda var
það ekki fyrir svívirðilegan rit-
hátt sem M. M. var látinn fara, þó
að hann gefi það sjálfur í skyn.
Löðurmannlegar - skúmaskots-skít
kasts-tilhneigingar eru engar til
hjá okkur, en allar hjá Tímanum,
þó að þ. G., sem óneitanlega best
þekti til, tali um það gagnstæða.
Og þó að íhaldsritstjóramir prenti
argvítugustu klámsögur um konur
pólitiskra andstæðinga, þá fyrir-
gef eg það. Hreinum er alt hreint,
segi eg. það er prúðmannlegt af
því að við íhaldsritstjóramir ger-
um það“. Svo mörg voru orð ís-
lenska Faríseans.
Biðjið um i
Capsian, |
Navy Cui
Medium
reyktóbak.
Verð kr. 4,60 dósin, V4 pund
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
HAVNEM0LLEN
KAUPMANNAH0FN
mæliv með sínu alviðurkenda rúgmjöli og hveiti.
Meirí vörugæði óíáanleg.
S.X.S. sXziftir eixig’öxxg-io. -v:iö olkzkz-CLr.
Seljum og mörgum öðrum íslenskum verslunum.
Framsóknarfélag Reykjavíkur
heldur fund fimtudaginn 20. nóv. kl. 8l/2 e. h. í Sambands-
húsinu. — Ýms mál til umræðu. Stjórnin.
Á höggstokkinn. Kristján Al-
bertsson, Ihaldsritstjórinn nýi,
leikur sér að því að leggja Valtý
samherja sinn Stefánsson á högg-
stokkinn. Kr. A. viðurkennir að
Mbl. sé illa skrifað og færir meir
að segja rök að því að svo hljóti
að vera. Hann minnir á að Tím-
inn hafi sérstaklega bent á vitleys-
urnar hjá Valtý, og ekki er það of-
mælt. En svo spyr Kr. A.: „Hvern-
ig stóð á því að Tíminn borgaði
dýrum dómum fyrir að fá að flytja
greinar frá manni, sem hann nú
segir að skrifi bjagaða íslensku,
svo að af því stafar mikil smitun-
arhætta“? — Mikil er sú ónær-
gætni af Kr. A. að krefja ritstjóra
Tímans sagna um þetta. Man Kr.
A. ekki eftir því, að þorsteinn
Gíslason hefir lýst því yfir, að
hann hafi áður fyr orðið að leið-
rétta vitleysur í greinum Jóns
Kjartanssonar „ritstjóra“? Hvað
vinnur Kr. A. með því að fá sams-
konar yfirlýsingu um Valtý?
Ómögulegt er annað en að hann
hafi vitað, að þannig var því varið.
En það er Kr. A. að kenna, að sú
vitneskja verður nú alþjóð kunn.
Tíminn hefði ekki sagt frá því að
tilefnislausu.
Út af grein eftir M. J. M. í 44.
tbl. Tímans um Eimskipafélag Is-
lands þykir rétt að taka fram:
Ein breytingatillagan við lögin
var sú, að fella burt orðin í 3. gr.
„má því ákvæði aldrei breyta“, þ.
e. að aðaltilgangur félagsins væri
að reka siglingar milli Islands og
annara landa. Höf. þótti þetta
ískyggilegt. En þetta ákvæði var
orðið alóþarft, því að í hlutafélaga-
lögunum er svo ákveðið alment, að
aðaltilgangi hlutafélaga megi ald-
rei breyta nema með samþykki
allra hluthafa.
Sambandsþing Jafnaðarmanna
var háð hér í bænum fyrri hluta
þessarar viku. Merkust tíðindi
þaðan eru þau, að með 2/3 at-
kvæða var felt að veita Félagi
ungra kommúnista hér í bænum
inngöngu í sambandið „þar eð það
fylgdi annari stefnuskrá en Al-
þýðuflokksins með því að vera í
þriðja alþjóðasambandi Jafnaðar-
manna“, segir Alþýðublaðið. Með
þessari samþykt hafa Jafnaðar-
menn hér skýlaust lýst því yfir að
þeir vilja ekki eiga samleið með
kommúnismanum rússneska, og
er það vel farið.
„þór“ tók enskan togara á
Skjálfanda nýlega fyrir landhelg-
isbrot. Var sektaður um 11 þús-
und gullkrónur og afh og veiðar-
færi ger upptæk.
Mann tók út af togaranum Rán
um síðustu helgi. Hét Gísli Jó-
hann Jónsson og var af Álftanesi.
Hámarksverð. Fregn hefir bor-
ist um það hingað, að sett hafi
verið hámarksverð á saltfisk í
Barcelona á Spáni, nokkru lægra
en fiskverðið var þar. Nánari
fregnir eru ókomnar.
Samsæti var síra Jóhanni þor-
kelssyni fyrrum dómkirkjupresti
haldið síðastliðinn miðvikudag, í
minningu þess, að 35 ár voru liðin
frá því að hann var kosinn prest-
ur í Reykjavík. Sátu það svo marg
ir sem stóri salurinn í Iðnó rúm-
aði. Voru heiðursgesti jafnframt
færðar 3000 kr. að gjöf, geymdar
í prýðilegr skrínu, er skorið hafði
Soffía dóttir Stefáns hins odd-
haga. Að öllu fór samsæti þetta
prýðilega fram, enda verða þeir
ekki margir taldir á þessu landi,
sem jafnalmenna viðurkenningu
hafa fengið um að hafa lifað kristi
legu lífi, sem síra Jóhann þorkels-
son. Er síra Jóhann enn hinn em-
asti, þótt þjónað hafi erfiðasta
prestakalli landsins svo lengi.
Heyrnin ein er dálítið farin að
bila.
„Templar“, blað Góðtemplara-
reglunnar, kemur nú aftur út,
margfalt í roðinu. Hafði orðið
nokkur dráttur ú útgáfunni. Rit-
stjóri er nú hinn nýi Stórtemplar,
Brynleifur Tobíasson kennari á
Akureyri. Veitir ekki af að haldið
sé fast á málstað bindindis og
bannmanna, því að engum getur
dulist hve stórháskalega vínaldan
færist nú á ný yfir landið. Ekki
verður heldur lát á árásunum í að-
almálgagni kaupmanna og íhalds-
manna.
Innbrot. Aðfaranótt sunnudags
var brotist inn í gullsmíðabúð Jóns
Hermannssonar á Hverfisgötu og
stolið ýmsum gull og silfurmun-
um. Ekkert hefir enn komist upp
um hver gert hafi.
Norskt gufuskip strandaði um
næstusíðustu helgi austur við
Meðalland. Skipverjar björguðust
allir. Skipið átti að sækja fiskfarm
til Viðeyjar, en var á leið frá Eng-
landi með kol. Björgunarskipið
Geir er farið austur að reyna að
ná út skipinu, en lítil von mun um
að takist.
Svnntuspennu r
Skúfhólkar,
Upphlutsmillur og
og alt til upphluts.
Trúlofunarhringarnir
þjóðkunnu. Mikið af steinhringum.
Sent með póstkröfu út um land
ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Notuð íslensk frímerki
kaupir undirritaður ætíð hæsta
verði. — Biðjið um verðskrá!
Baldvin Pálsson,
Stýrim.skólanum, Rvík.
Pósth. 454. Símn.: „Icestemps“.
Brún hi'yssa tapaðist í vor, 5
vetra, með miklu faxi, síðu tagli,
fremur framlág, á jámum, og með
gráum hárum á vinstri síðunni.
Keypt frá Reykjanesi í Gríms-
nesi í fyrrahaust. Finnandi vin-
samlegast beðinn um að gera und-
irrituðum aðvart.
Jón Jónsson,
Kirkjubóli, Miðnesi.
7fir landamærin.
I-Iingað til hefir Moggi sagt, að Sam-
vinnuskólinn kendi byltingafræði.
Samt var Valtýr þar fyrirlesari og
tróð sér þar inn á samkomur nem-
enda. Nú segir Mbl., að skólinn sé
flokksskóli Framsóknar. Eftir því er
meira íhald þar síðan Valtýr hætti að
koma. Annars mun ekki vera meir
um Framsóknarstefnu í Samvinnu-
skólanum heldur en Moggahugsunar-
hátt í Verslunarskólanum.
Hefnigjam sýnist Ólafur Thors vera
við blaðskrifara sína. Hagalín er
flæmdur úr landi. Magnús rekinn út í
„storminn". Nú dylgjar Ó. Th. um það,
að M. M. muni vera ein persónan í
sjónleiknum um negrahöfðingjann,
sem birtist i Tímanum. Áður hefir
•
þess hvergi sést getið. Aftur er grun-
ur á að E. Claessen sé notaður sem
uppistaða í Hilmar Foss. Tilgáta Ó.
Th. um M. M. er vægast sagt ólíkleg.
Nafnið „negrahöfðinginn“ er búið til
af manni í íhaldsflokknum, alúðar-
vini Ó. Th. og Kr. A. Nafnið „leigulyg-
ari“ hefir ekki heyrst notað í daglega
lífinu, nema í vissum hring íhalds-
stráka, um einn af félögum sínum, er
að sögn kvað gegna því og þar með
viðurkenna það. Ó. Th. verður því að
leggjast dýpra i ritskýringunni, fyrst
að sanna, að hið umrædda nafn geti
átt við fyrirmyndarritstjóra Kr. A. og
þann mann, sem íhaldið segir að hafi
unnið kosningar í fyrra til handa nú-
verandi stjórn. í öðru lagi að nafnið
geti ekki átt við neinn annan mann
i heiminum. í þriðja lagi að i heimi
skáldskaparins geti ekki verið um
slíka persónu að ræða. — Æskilegt
væri að fá skýringu á Fossmálinu um
leið, ef Ó. Th. gerir ítrelcaða tilraun
að kasta skugga á „fyrirmyndarrit-
stjórann".
Kr. A. þykir ágætt, að blað síldar-
manna laug upp sögu um, að ritstjóri
Tímans væri troðinn undir hestafót-
um. En honum finst alveg ófært, að
Tíminn segi frá sönnum atriðum í lífi
B. Kr. og eins Mbl. bónda fyrir norðan.
Kr. A. áfellir J. J. fyrir að segja frá
loflegum ummælum, er fóru milli
þeirra í samtali. En sjálfur segir hann
frá dónalegri „fjólu“, er hann lét úti
í samtali við skáldið Laxness.
Óskar Halldórsson segir aö Kr.
Bergsson skrifi eins og vinnukona
austan úr sveit. þetta eru ómakleg
orð um vinnukonustéttina. Engin
kona á íslandi skrifar jafn „ópent“ og
Kr. Bergsson. X.
Ritstjóri: Tryggvi þórhalLnon.
Prentsmiðjan Acta.