Tíminn - 13.12.1924, Blaðsíða 4

198
T 1 M I N N
unum til braskara, að miljómr
hafa tapast á þennan hátt, sem nú
er verið að vinna upp á skilamönn-
unum.
Annars er eins og S. S. sé hálf-
ruglaður. Hann neitar fyrst að
Danir hafi nokkra samvnmu-
kenslu og játar þó á eftir, að svo
sé. Sömuleiðis neitar hann að
ensku kaupíélögin haldi saman
stjórnmálalega, og lætur aumingja
Valtý hlaupa með staðhæfinguna
í Mbl. En á eftir játar S. S., sem
líka er rétt, að í enska þinginu eru
mexm, sem eru kosnir sem sam-
vinnumenn og kalla sig því nafni.
Um upphafsmann samvinnunn-
ar, Robert Owen, veit hann svo lít-
ið, að haxm hleypur yfir blóma-
tíma æfi hans (New Lonark), þar
sem hann á aldarfjórðungi sáði
fræum kaupfélagsskaparins með
saxmvirðisverslun sixmi, en sýnist
aftur halda, að sameignamýlenda
sú, er hann lagði fé til í Ameríku,
hafi verið kaupfélagsskapur! Á
Ítalíu kennir harrn samvinnu-
möimum um óspektir þær, er
leiguhersveitir kaupmannanna
hafa valdið, þar sem óaldarlýður
þessi hefir brent og rænt búðim-
ar og drepið fólkið. Kaupfélags-
mennimir á Ítalíu hafa unnið hið
sama til sektar og hér, að þeir
vilja ekki láta féfletta sig. þar era
búðimar rændar og samvinnu-
fólkið drepið, af svartliðum, sem
vinna fyrir sér á þennan hátt. Hér
á landi,er ekki enn komið lengra
en það, að svartliðar eru fengnir
til að skrif a ósannindi og blekking-
ar um kaupfélögin hér á landi og
erlendis, og þessu er síðan útbýtt í
gjafablöðum út um land. En því
aðeins mun kostað upp á „gjafir“
þessar til bænda, að „gefendnm-
ir“ ætla sér að uppskera ríkuleg
laun síðar meir. Mun öll þessi bar-
dagaaðferð athuguð nánar hér í
blaðinu. J. J.
-----o----
[io iítil sipllusiigð.
Guðmundur í Skipholti, um-
boðsmaður Garðars Gíslasonar,
keypti nokkur hross hér austur í
Landeyjum aftur í sumar, og með-
al annars eitt af Kristni nokkrum
i Káragerði. En staðgreiðsla átti
sér ekki stað, en hinsvegar svo um
samið, að Guðmundur sendi
Kristni andvirðið eigi síðar en með
næsta pósti. En þar eð það brást
og hver pósturinn af öðrum færði
Kristni ekkert nema vonbrigðin,
fór honum að eymast og hét nú á
ýmsa góða menn sér til fulltingis,
hvar sem þeir hittu Guðmund, og
kom þar, að einn af liðsmönnum
Kristins rakst á Guðmund að bæ
sem heitir í Hemlu og krefur um
hrossverðið. Verður Guðmundur
vel við og er reiðubúinn að standa
skil á, en hvorugur mundi hve
skuldin var há, og áætlar Guð-
mundur að hrossið hafi verið 300
króna virði og greiðir þá fjárhæð.
Alllöngu síðar kveðst Guðmundur
kominn að þeirri niðurstöðu, að
hross Kristins hafi eigi átt að
kosta nema 210 krónur, skrifar
honum nú og endurkrefur verð-
muninn. En Kristinn vill eigi end-
urgreiða og f ara nú bréf á milli um
málið. Eitt þeirra hljóðar á þessa
leið, og er frá Kristni:
„Hr. Guðmundur í Skipholti.
pegar eg fékk þrjú hundruð krón-
urnar, þá sagði eg við sjálfan mig:
„þessum manni skalt þú selja hross
oftar, en þegar eg fékk bakreikning-
inn, þá sagði eg við sjálfan mig:
„þessum manni skalt þú aldrei selja
hross framar".
Góðkunnugur báðum.
\
-----o----
Karlkór K. F. U. M. hélt fyrsta
samsöng sinn á þessum vetri í
Báruhúsinu síðastliðinn sunnu-
dag og hefir endurtekið síðar. það
er eina söngfélagið sem nokkuð
hefir látið að sér kveða hér í bæ
undanfarin ár. Hefir svo farið um
flest söngfélögin, sem hér hafa
T. W. Buch
(Iiitasinidja Buchs)
Köbenhavn B.
crðið til, að úthald hefir brostið
og félögin lognast út af. því er
öðruvísi varið um Karlakór K. F.
U. M. Ár eftir ár leggja sömu
menn mikið á sig um að halda fé-
laginu áfram og sami söngstjór-
inn stýrir: Jón Halldórsson ríkis-
féhirðir. þess sér líka stað. — 1
þetta sinn söng flokkurinn óvenju
mikið af nýjum íslenskum lögum,
sem fáum munu hafa verið kunn.
Fór það alt ágætlega úr hendi og
er þessi siður ánægjulegur. —
Mun það hafa borist í tal að Karla-
kór K. F. U. M. færi til Noregs,
syngi þar og endurgildi þannig
heimsókn norsku söngmannanna í
fyrra. það væri vel til íundið,
enda væri ekki að efa, að íslend-
ingum yrði til fullkomins sóma.
því að þó að fá megi efalítið í
fjölmenninu ytra betri söngradd-
ir í slíkan flokk, þá er hitt víst, að
&ú kostgæfni, sem þessi flokkur
hefir sýnt um að æfa sig, og ágæt
stjórn söngstjórans, gerir flokk-
inn hvar sem er mjög sómasam-
legan.
Halldór Vilhjálmsson skóla-
stjóri á Hvanneyri kemur til bæj-
arins í dag, til viku dvalar. Hefir
Búnaðarfélag Islands skipað
nefnd til að koma fram með tillög-
ur fyrir Búnaðarþing út af neit-
un fjáimálaráðherra að stofna
Búnaðarlánadeildina. Auk Hall-
dórs eiga sæti í nefndinni: Thor
Jensen útgerðarmaður og Sigurð-
ur Sigurðsson búnaðarmálastjóri.
Kenslubók í hornafræði er ný-
komin á markaðinn, samin af
doktor Ólafi Daníelssyni, gefin út
af Guðmundi Gamalíelssyni. Áður
hefir sami höfundur gefið út
kenslubók í rúmfræði. Eru báðar
miðaðar við þarfir Mentaskólans.
Er það mjög ánægjulegt að fá
bækur þessar á íslenska tungu og
virðist allur frágangur vera í besta
lagi. Rétt er að taka það sérstak-
lega fram, höf. til heiðurs, að
mikla vinnu hefir hann í það lagt
að fá góð íslensk orð yfir stærð-
fræðimálið. Væri betur að allir
sem kenslubækur gefa út, legðu á
það jafnmikla áherslu.
„Sameinuðu íslensku verslan-
imar“. það er löngu kunnugt að
rekstur þeirra hefir gengið treg-
lega. Aðallánstraust sitt áttu þær
í Discontobankanum í Kaup-
mannahöfn, en nú er honum lokað
og verður þá eitthvað að gera.
Aðalfundur verslananna á að vera
í Kaupmannahöfn 20. þ. m. og
verður þar borin upp tillaga eins
bltuhafa um að félagið ákveði
þrotabúsmeðferð, og verði kosin
nefnd til að ráðstafa búinu. Talið
er víst að hnigið verði að þessu
ráði. Eru verslanir þessar síðustu
stærstu leyfarnar af einokunar-
verslun Dana hér á landi.
Síra Friðrik Friðriksson hefir
stofnað fjölment Kristilegt félag
ungra manna í Vestmannaeyjum.
íslandsbanki hefir keypt stór-
hýsið sem Nathan og Olsen áttu á
horni Pósthúss- og Aústurstrætis.
Vínsmyglið. það mun vera sann-
að að áfengisbirgðimar sem fund-
ust í kolaskipinu á höfninni, voru
úr „Veiðibjöllunni“, en fátt er ann
að kunnugt orðið um rannsókn
þess máls.
Yfirlýsing.
Eg hefi orðið þess var, að ýms-
ir telja mig heimildarmann að
ummælum í 39. tölubl. „Tímans"
þessa árs, um gj aldþrotaframsal
Föntunarfélags Rauðasandshrepps
fyrir „undirróður auðvirðilegs
braskara.
Með því að eg á ekkert í ummæl-
um þessum, þá lýsi eg því yfir, að
þau eru alveg ranglega eignuð
mér, og hljóta að eiga einhvem
annan höfund.
Sauðlauksdal 18. nóv. 1924.
porst. Kristjánsson.
Hörð ritdeila er háð þessa dag-
ana milli Odds Sigurgeirssonar
íitstjóra Harðjaxls og „ritstjóra“
Morgunblaðsins. Fer Morgunblað-
ið mjög halloka, sem líklegt var.
Jólabók Æskunnar 1924. Sigur-
jón Jónsson ritstjóri Æskunnar
sendir Jólabók þessa á markaðinn,
Tietgensgade 64.
Litir til heimalitunar
Demantssorti, hrafnssvart,
litir, fallegir og sterkir.
Til heímanotkunar:
prýðilega að frágangi, með mörg-
um myndum og góðum sögum.
Verður áreiðanlega víða kærkom-
inn gestur.
Lággengi heitir bók er Jón þor-
láksson fjármálaráðherra hefir
samið, en bpkaverslun þór. B.
þorlákssonar hefir gefið út.
Einar H. Kvaran rithöfundur
dvaldist um hríð í haust í Kaup-
mannahöfn, en er nú kominn vest-
ur til Canada. Á þar til margra
vina að hverfa.
Jólavísur.
Nálgast jólin þessa þjóð,
þýtur gjóla’ um freðna slóð,
en gott er skjól við Garðars sjóð,
grær þar fjóla — Valtýs jóð.
Um þig flýtur, Isuskinn,
alt sem spýtir Baunverjinn;
er eg lít þig, eg það finn,
að aldrei þrýtur „moðhausinn“.
Borgfirðingur.
——o-------
Thors-súrur.
Menn kalla nú orðið vissa tegund
hreysti-yrða í blöðum Thors-súrur, eft-
ir pilti með því nafni, sem sagði fyrir
nokkrum missirum í Mbl. um einn
skólabróður sinn, að hann lægi lifandi
í skítnum. Nú hefir í síðasta eintaki
þess dilks Mbl., sem umræddur piltur
kostar að nokkru leyti „til að auka
prúðmannlegt orðbragð í íslenskum
blöðum", staðið þessar súrur: bllnt
hatur, brigsl, svívirðiiegt umtal, skríl-
blær, níðingur, ójafnaðarmaður, of-
stæki, rangsleitni, heiftúðugur, lúaleg
brögð, auðvirðilegar gróusögur, brigsl,
dylgjur, lýgi, uppnefni, sjúkt vlllldýr,
níðhöggur, ósannsögull, níðritari,
ósannindamaður, ljúga visvitandi,
ljúga af rótgrónum vana, lýgi, ljúga,
lygar, lygari, svívirðingagrein, refjar,
óheiiindi, ljúga, lýgur, afskræma lýgi,
níð, svívirðingar, skrílsháttur, rætin
brigsl, dylgjur, hrakmannlegt skens,
ljúga, lýgi, lýgi, níðingsháttur, lygar,
svívirðingar, lygum, mannskemma,
svfvlrða. þessi sýnishom úr orðabók
kastorssorti, Parísarsorti og allir
síldarklíkunnar gefa hugmynd um þá
krafta, sem þar starfa, og þá siðabót
-- einmitt i orðbragði — sem stefnt
er að. Vondir munu menn vera ó ís-
landi yfirleitt, því að í sama tbl. er
tekið fram, að sá maður, sem þessi
fúkyrði beinast helst að, hafi fyrir fá-
um árum verið „áhuga- og hugsjóna-
maðru“, og stýrði þá skemtilegu og
þroskandi blaði. Maðurinn laðaðl þá
að sér f jölda af ágætum ungum mönn-
um hér á landi. þetta er ekki slæm
byrjun. Áframhaldið hefir verið eftir
því. „Mörður" hefir nýskeð þakkað
þessum dánumanni fyrir að hafa
bjargað þjóðleikhússmálinu í bráð og
lengd. Að síðustu prentar „Mörður"
upp og hefir fyrir guðspjail langa til-
vitnun úr Timanum eftir sama mann,
þar sem gildi sveitamenningarinnar
er borin saman við ómenningu
Grimsby-dótsins. Sjö-vikna-Lúther
blaðamenskuhógværðarinnar þarf að
samræma betur liíerni sitt og kenn-
ingar, og kenningamar innbyrðis.
**
----o----
Yfír landamærin.
Halldór Steinsson er nú orðinn um-
svifamikill verkamannaforkólfur á
Snæfellsnesi. Ef Mbl.menn kjósa hann
í vetur forseta í efri deild, er auðséð,
að eitthvert leynimakk er í þeim við
rússneska ,,bolsa“.
Síldin er lán og ólán Mbl.manna.
Fyrir sild er Guðjón á Ljúfustöðum
fallinn úr þingsessi. Fyrir síld er þór-
arinn á Hjaltabakka svo litið vinsæll
í átthögum sínum, að honum datt ekki
í hug að þora að bjóða sig þar fram.
„Mörður" líkir einum Framsóknar-
manni við einn helsta frelsisforkólf
Frakka á 18. öld, mann sem miðstétt-
in, einkum kaupmenn og allskonar
„dót“ stendur í þakkarskuld við, því
að hann og samherjar hans ruddu
miðstéttinni leið til fjár og valda. Sést
á þessu, að nú ó að fara að þakka
Framsókn góða framgöngu.
Mbl. er orðlaust út af ómensku
flokks sins í landlielgismálinu. Með
G-erduft, „fermenta“, eggjaduft, ávaxtadropar, soya, matar-
litir, „Sun“-skósvertan, „Gkonoma-skósvertan, sjálfvinnandi
þvottaefnið „Persil“, „Henkou-blæsódinn, „Dixinu-sápuduftið,
„Atau-skúriduftið, kryddvörur, Blaanelse, Separatorolie o. fl.
Brúnspónn.
Litarvörur:
Anilinlitir, Catechu, blásteinn, brúnspónslitir.
Gljálákk:
„Unicumu á gólf og húsgögn. Þornar fljótt. Ágæt tegund.
Fæst alstaðar á Xslandi.
Alfa-
Lav
skilvindur
reynast best
Pantanir annast kaupfé-
lög út um land, og
Samband ísl. samviélaga.
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
og alt til upphluts sér-
lega ódýrt. Skúfhólkar
úr gulli og silfri. Sent
með póstkröfu út um
land, ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Bókabúðin
Laugaveg 46.
Selur nýjar bækur og gamlar,
brérspjöld, ritföng o. fl.
Komandi ár.
Bókin kostar kr. 3,50. Fæst í ná-
lega öllum kaupfélögnm og hjá Ár-
sæli. Valtýr hefir mælt með bók-
inni fyrir dönsku húsbænduma.
þögninni varð það að jóta, að Fram-
sóknarmenn studdu „þór“, að þeir
knúðu fram að hann væri fyrir norð-
an á sumrin, að „gullkrónu“-sektin
kæmi, að stórbætt var strandgæslan
nú i vetur. J. M. stjórnin hefir sýnt
áhuga sinn í að þora ekki aö halda
fram rétti landsins gagnvart útlend-
um ofbeldismönnum, er rændu í sum-
ar stýrimanni af íslenskum varðbát
og fóru með hann út
Mbl. talar um viðreisn. En hverjir
söktu nema stjóm J. M. 1920—21? þá
hvarf gróði stríðsáranna. þá voru
tekin stór lán. þá var étið upp alt
handbært sem til náðist Flóaáveitu-
miljónin fór þá í veislur og tildur.
Landhelgissjóðurinn sat þá fastur inni
hjá stjórninni að miklu ie.yti, og kass-
inn galtómur. Hvernig eiga sömu
menn, sem settu fjárhaginn í kaldakol
fyrir heimsku og léttúð, að stýra „við-
reisn“?
Vísir hefir ráðist með dónaskap á
Framsóknarflokkinn i sambandi við
innflutningshöftin. Framsókn telur
haftapólitik stjórnarinnar kók eitt og
loddaraskap, lagað eftir kaupmanna
stéttinni og alt miðað við hennar
hagsmuni. M. G. ó skilið þakklæti en
ekki illindi fró Vísismönnum fyrir að
leyfa silki og allan þann óþarfa, sem
nú fyllir búðargluggana.
Enn heldur síldarfólkið ófram að
kalla Magnús fyrverandi ritstjóra
sinn „leigulygara", en hann launar
með því að segja margt ófagurt af
samlyndi með dótinu. Tímamenn
munu lóta þessa kóna eigast við eftir'
því sem þeim þykja málefni vera til.
En ef Kr. Albertsson og Ólafur Thors
vilja vita um „negrakölðingjann“, þá
geta þeir fengið, sem einkamál, að
frétta, hver af nánustu fylgifiskum
þeirra bjó til þessa „Thors-súru“ og
um hvern snillyrðið var þá bíaft. En
þeir sýnast hirða miklu minna um
„negrahöfðingjann" en vera ætti.
Hversu mun litarháttur hafa verið á
ner þeirrar hetju? X.
-----o----
Nýja sögu eftir síra Jónas heit-
inn Jónasson á Hrafnagili, sendir
bókaverslun þorsteins M. Jónsson-
ar á Akureyri á markaðinn. Heit-
ir: „Hofsstaðabræður“ og gerist á
siðaskiftatímunum. Verður síðar
getið.
Stórmerkilegt vísindarit sendir
Páll E. ólason prófessor frá sér
enn, fylgirit Árbókar Háskólans.
Fjallar um fyrsta sálmakveðskap
og sálmalög í lúterskum sið á Is-
landi. Verður þeirra merku bókar
síðar getið.
Jarðskjálftakipp, lítinn þó, urðu
menn varir við hér í bænum 1 gær,
úr nóni.
Fróðlegt er að skoða búðaglugg-
ana þessa dagana. Verður þá lítið
úr innflutningshöftunum.
Ritstjóri: Tryggvi pórhallwNm.
Prentomiðjan Acta.