Tíminn - 31.01.1925, Page 3

TlUIMH
19
brýnt fyrir mönnum. að leggja
sem besta rækt við sýningarnar,
svo að þær megi verða að sem best
um notum og veita þá íræðslu og
hvatningu, sem þær eiga að veita
og geta veitt.
Nú standa fyrii- dyrum tvær
sýningar, sem mér er kunnugt um
og með því að þær, hver um sig,
taka yfir stór svæði, er það mjög
mikils vert að þær fari vel úr
hendi. — Iðnaðarmannafélag Ak-
ureyrar og Heimilisiðnaðarfélag
Norðurlands gangast í samlögum
íyrir iðnsýningu á Akureyri 1 júní
n. k. Á sýningin aðallega að vera
fyrir Norðlendingafjórðung. Og
Héraðssamband ungmennafélag-
anna í Árnes- og Rangárvallasýsl-
um boðar til iðnsýningai’ við
þjórsárbrú í sambandi við hið árl.
íþróttamót félaganna. — Sýning-
ar þessar, svo víðtækar sem þær
eru, ættu að geta haft mikil og
góð áhrif. það er að vakna áhugi
hjá almenningi fyrir því að fram-
leiða til eigin þarfa meira en áður,
og ef markaður opnast innan-
lands og utan, er hvötin enn
meiri til aukinnar framleiðslu. —
Sýningarnar eiga að bæta smekk
maxma og auðga andann að hug-
myndum, ekki síður en skóli.
Eg hef verið á þó nokkrum
heimilisiðnaðai’sýningum hér á
landi, þær hafa verið mjög mis-
jafnar að gæðum, allstaðar þó
stór framför með æfingu. Eink-
um hefir brytt mjög á einhæfni í
framleiðslunni. Langsjölin t. d.
verið sannneínd plága.
Menn verið ragir að láta al-
genga hluti, álitið að á sýningar
eigi einungis að koma einkennileg
ir hlutir, jafnvel fáránlegir, sem
varið er til mjög miklum tíma.
þetta er hinn mesti misskilningur.
— Sýningin á einmitt að vera
spegill heimilisframleiðslunnar og
geti hún um leið bent mönnum á
nýjai’ og beinni leiðir, því betra.
það væri mjög æskilegt að þess-
ar tilvonandi sýningar vildu með
ljósum dæmum færa mönnum
heim sanninn um það, að húsbún-
að, áhöld, klæðnað og sængur-
fatnað má gera snyrtilegt og vel
við okkar hæfi, þótt íslenskt sé. —
Heimilin, og það jafnvel sveita-
heimilin, eru að missa hinn frum-
lega íslenska blæ, af því að þar er
alt aðkeypt.
það væri gaman ef þessar sýn-
ingar gætu haft til fyrirmyndar
ísl. húsbúnað, svo einfaldan að
hver laghentur maður gæti gei’t
hann, en þó svo snotran, að hann
sómdi sér hvervetna vel. —
Eg átti ekki alls fyrir löngu tal
við merkan prest á Suðurlandi um
heimilisiðnaðarsýningai' alment.
Hann taldi þær að mörgu leyti
góðra gjalda verðar, en sérstak-
lega sagðist hann vilja styðja þá
sýningu, er sýndi með dæmum,
hvað maður og kona, vel samhent
og laghent, gætu framleitt til
heimilisnota og heimilisprýði.
Hann áleit að það yrði ílest það
sem nota þarf daglega*).
Eg vona að nú sé tækifærið kom
ið og að það verði notað. —
þá þurfa þeir sem hugsa til
framleiðslu til sölu, að hafa það
hugfast, að það verður að þola
samjöfnuð við það útlenda að út-
liti, verðlagi og haldgæðum, ella
er það útilokað.
það væri þarft verk að sýna vel
gerða hluti úr þeim efnum sem
ið höfum nóg af, en sem ekki eru
nýtt sem skyldi, t. d. togi, hross-
hári, horni, og svo ýmislegt úr
skinnum.
Mai’gt af þessu mætti með lagi
gera að ágætri verslunarvöru inn-
anlands og utan. — Toginu er t.
d. langt frá sá sómi sýndur, sem
það á skilið. Gæti eflaust mikið
notast í húsgagnafóður, svipað og
utlendingar margir nota hör.
Til undirbúnings sýninga þess-
ara væri mjög vel tilfallið að hafa
smásýningar heima í hreppunum,
t. d. um sumarmálin, og velja svo
það besta úr á aðalsýninguna.
þetta hefir verið gert víða á Norð
urlandi og gefist ágætlega. það
er og full þörf á að láta einn mann
úr hverjum hreppi fylgja mun-
um á aðalsýningarstaðinn, setja
þá upp, annast þá, selja það sem
selja á, gefa upplýsingar um
ýmislegt þeim viðvíkjandi, leggja
þá niður o. s. frv. — En ekki mun
nægja að hafa einn mann til að
safna í hvei’jum hreppi. þar veitir
ekki af góðum liðsmönnum, al-
*) pað er að sjálfsögðu ekki mein-
ingin með þessari tillögu, að elnn mað
ur og ein kona gerðu alt það sem sýnt
yrði i þessum tilgangi á sýningum.
En það yrði sýnt, sem maður og
kona, laglient og samtaka, geta þann-
ig gert tll heimillsbóta.
Hlutafjelaéið
„Det kongel. octr. almindelige
Brandassurance Gompagni“.
Stofnað í Kaupm.höfn 1798.
Vjer tilkynnum hjer með, að vjer höf-
um gefið H.f. Carl Höepfner umboð fyrir
fjelagið í Reykjavík.
Stjórnín.
Alfa-
Laval
skilvindur
reynast best.
Pantanir annast kaupfé-
iög út um land, og
Samband ísl. samviéiaga.
menningi er sérstaklega tregt um
að láta muni á sýningar og þarf
þar oft á mælsku að halda og
sannfæringarkrafti, ef fram á að
ganga.
þeir sem annast þessar fyrir-
huguðu tvær sýningar, þurfa að
láta sér ant um að fá það besta,
sem þar verður sýnt, eða sams-
konar hluti, á hina fyrirhuguðu
landssýningu 1980. Sú sýning þai’f
að verða fjölbreytt og landinu að
öllu leyti til sóma, að því þurfa
sem flestir að vinna.
Halldóra Bjamadóttir.
Aflakongur Islands. Guðmundur
Jónsson skipstj. á Skallagrími er
og hefir undanfarið verið lengi
mesta aflakló þessa lands. Lang-
hæstur aflamaður var hann á ár-
inu sem leið og 10 árin síðustu.
þó er hann ekki nema 34 ára gam-
all og skipstjóraæfin ekki nema 12
ár. Hefðu í gamla daga efalaust
myndast sagnir um slíkan afla-
kong. Langhæstur var afli hans
árið sem leið — um 2700 tunnur
af lifur og er það langsamlega
heimsmet. — Hitt á þá heldur ekki
í láginni að liggja að Guðmundur
MELOTTE
Aðalumboðsmenn:
Á. ÓLAPSSON & SCHRAM
Simn.: Avo. Simi: 1493
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Millur
og alt til upphluts
sérlega ódýrt.
Skúfhólkar
úr gulli og silfri.
Sent með póstkröfu
út um land ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
hefir alla tíð fengið orð fyrir að
vera allra skipstjóra nærgætnast-
ur og umhyggjusamastur við há-
seta sína. Var hann farinn að
framfylgja í verkinu vökulögun-
um, löngu áður en þau voru lög-
leidd á Alþingi, enda voru þau ekki
síst reist á hans reynslu, því það
voru sterk rök að aflakongurinn
lét lifa eftur þeim reglum sem lög-
in ákváðu. — I landi er þessi afla-
kongur Islands önnur hönd Bjarna
mágs síns Ásgeirssonar um hinn
fjölbreytilega og merkilega búskap
sem hann rekur á Reykjum í Mos-
fellssveit og væntir Tíminn að
geta af því flutt nánari fregnir
innan stundar. — En 1 tómstund-
um sínum leggur þessi aflakong-
ur íslands stund á forn innlend
fræði. Hann les þá af kappi Is-
lenskt fornbréfasafn og önnur
forn merkisrit. — Fer vel á þessu
því að fyrir 1000 árum var og
varð ætt Skallagríms gamla á Borg
af þessu sama frægust: fjáröflun
og fræðaiðkunum.
Miklar ófarir fóru Ihaldsmenn
á þingmálafundi í Borgarnesi í gær
Versti gallinn á gulrófum er
trénunin — því ef það kemur fyr-
ir þá verða þær ónothæfar til
manneldis. þá er uppskeran lítils-
virði og þá fæst lítið fyrir vinn-
una. Og þetta hefir mjög oft kom-
ið fyrir.
En Kiasnöje Selsköje hefir
aldrei brugðist og hún hefir sýnt
sig að vera svo árviss að fram-
vegis mun eg — að svo miklu
leyti sem ekki er hægt að fá ís-
lenskt gulrófnafræ — aldrei rækta
annað gulrófnaafbrigði en hana.
Og ekki selja fræ af öðru gul-
rófnaafbrigði útlendu. það væru
mikil tíðindi og góð, fyrir þá sem
gulrófnarækt stunda — og þá sem
neyta þeirra — ef reynsla komr
andi ára sýndi að hér væri um
gulrófnaafbrigði að ræða sem
aldrei þyrfti að bregðast, þar sem
ræktunin væri í lagi. þá þyrfti
ekki að óttast, eins og oft og ein-
att nú, að gulrófnauppskeran sé
að meira eða minna leyti ónýt.
þeir sem óska að fá gott fræ af
Krasnöje Selsköje sendi pantanir
til Búnaðarfélags íslands; geta
þeir þá fengið það sent gegn póst-
kröfu.
þið sem stundið gulrófnarækt!
Ræktið þið afbrigðið finska, Kras-
nöje Selsköje, það mun verða ykk-
ur mestur hagur sem stendur. En
við Islendingar þurfum að auka
fræræktina af okkar ágæta ís-
lenska gulrófnaafbrigði; þá mun
ágóðinn verða enn meiri.
Ragnar Ásgeirsson.
-----o----
Bak eða lófi.
Bændamenningunni íslensku er
enn ekki lengra komið en það, að
um mörg verulegustu atriðin, sem
líf hennar varðar, virðist engu
líkara en að sumir bændur eigi
afarörðugt með að átta sig á,
hvort að stéttinni snýr bak eða
lófi.
ömurlegustu sannanirnar í
þessu efni eru alþingiskosningar í
einlitum sveitakjördæmum, sem
hvað eftir annað láta hafa sig til
þess að kjósa þá menn á þing, sem
fylla andstöðuflokk sveitamenn-
ingarinnar, flokk þann, sem nú
kallar sig Ihaldsflokk. En vitnin
eru af mörgu tægi, og mætti til
bragðbætis nefna afstöðu nokk-
urs hluta bænda til kjöttollsmáls-
ins, eða öllu heldur afstöðuleysi.
Verður sú saga uppi fyrst um
sinn. Aðalatvinnuvegur bænda er
á svipstundu kominn í meiri hættu
heldur en nokkur móðuharðindi
eða horfellir hefir nokkurntíma
komið honum í, og alt um það er
engin veruleg hreyfing sett á mál-
ið úr sveitunum, nema frá Fram-
sóknarflokknum á þingi.
Vísast eru orsakirnar að þessu
hinar eðlilegustu. Margra alda
niðurlæging í stjórnarfarsefnum
hlaut að draga dilk á eftir sér,
enda er frá tveim hliðum stuðlað
að viðhaldi þessa ófremdar-
ástands. Annarsvegar, en þó
ósjálfrátt, af þeim leiðandi mönn-
um, sem þykir vænt um bænda-
hlutskiftið, en loka augunum fyrir
ágöllum, sem einmitt þeim bæri að
víta, en hinsvegar, og að yfirlögðu
ráði, af stéttum þeim, sem kom-
ist hafa í þá aðstöðu, að drotna í
þessu landi, eða nákvæmar tiltek-
ið, nokkrum fyrirferðarmestu
mönnunum úr útgerðar- og versl-
unarstéttinni, mönnunum sem
hafa tögl og hagldir á þingi þjóð-
arinnar og flestum helstu trúnað-
arpóstum, sem máli skifta, svo
sem landsstjórn og bönkum, og nú
kalla sig einu nafni íhaldsflokk.
Aðstaða þessara manna væri
fyrir löngu gerbreytt, ef þeim
hefði ekki með miklum blaðatil-
kostnaði, aðstoð einstakra manna
cg fláum fagurgala á mannfund-
um, einkum undir kosningar, tek-
ist svo sem raun ber vitni um að
rugla hina fjölmennu bændastétt
i því, hvort að henni snéri bak eða
lófi.
Lægni íhaldsflokksins um að
sýnast fyrir bændum, lýsir sér
ágætlega í afstöðunni til helstu
umbótamálanna, sem Framsókn-
arflokkurinn hefir borið fram á
þingi undanfarið.
Er þar fyrst að minnast jai’ð-
ræktarlaganna. porði Ihaldsflokk-
urinn ekki að standa óskiftur móti
þeirri stórfeldu réttarbót til handa
bændum, og náðu því lögin þing-
meirihluta og konungsstaðfest-
ingu. En hvað stoðar það? Rétt-
arbótin er látin verða að engu
þrátt fyrir það. Til framkv. lög-
unum þurfti mikið fé, en mennirn-
ir með töglin og hagldirnar veittu
sem nemur hundrað krónum á
hrepp til framkvæmdar lögunum.
Hugsið ykkur höfðingskapinn!
Ellegar hið stóra stökk, sem hinn
þjakaði landbúnaður hlýtur að
taka, þegar hundrað króna seðill-
inn kemur inn í sveitina ykkar.
önnur lög eru borin fram til sig-
urs á alþingi. Lög eru samin um
hagkvæmari lán til handa land-
búnaðinum, en hingað til hefir
þekst. Ihaldið klofnar í málinu. Sá
hluti þess, sem átti kjörfylgið í
sveitunum, þorir ekki annað en
fylgja málinu. En hvað stoðar
það? Ihaldsstjórnin neitar að
framkvæma vilja alþingis. Land-
búnaðarlánadeild er engin stofn-
uð. Ihaldsliðið hefir leikið það fyr
að vera hliðholt landbúnaðinum í
orði, þótt annað reynist á borði.
þriðja aðförin að sveitunum er
þó einna eftirtektaverðust. En
það er hið svonefnda íhaldsbréf,
sem sent er hverjum oddvita í
landinu. Aðalefni þess er að
heimta kyrstöðu. öll íræði, sem
kosta lántöku, dauðadæmd.
Of mikil varfæmi er það miklu
fremur en skilningsskortur á
hagsbótamálunum, sem gert hefir
landbúnaðinn að eftirbát annara
atvinnuvega, og sýpur hann nú af
því seyðið. Hjálparmeðöl sveita-
rnenningarinnar eru ekki öllu
meiri nú en sjávarútvegsins með-
an aflað var eingöngu á árabátum.
Og enn væri við sjávarsíðuna lifað
og dáið við þann afla, sem næð-
ist á árabátum, ef aldrei hefði
mátt taka lán atvinnuveginum til
þróunar.
En einmitt þegar samkepni at-
vinnuveganna mæðir hvað tilfinn-
anlegast á landbúnaðinum, þá fá
oddvitar sveitanna sendibréf alveg
milliliðalaust frá hæstvirtum ráð-
herra, og ráðherrann heimtar ekki
varfærni, heldur fullkomna kyr-
stöðu um allar félagslegar fram-
kvæmdir. Og til frekari áherslu
kveðst ráðherrann hafa á bandi
með sér, hvað bréfsefnið snertir,
báðar aðalbankastjórnir landsins
og gjaldeyrisnefndina. Knéð er
látið fylgja kviðnum.
Er hér um svo fyrirferðarmikla
íhaldsráðstöfun að ræða, að eigi
verður orða bundist.
þeim gaf sem þurfti.
I Hefði varfærni bankastjóma á
! undanförnum árum í peningasök-
um verið jafnmikil og bænda um
verklegar félagsframkvæmdir, og
hefðu allar áætlanir verkfræðinga
síaðist jafnvel og ráðagerðir
bænda um verklegar framkvæmd-
ir, þá hefði farið ögn betur á um
bréfagerð þessa. En því miður er
ekki slíku að heilsa. thaldsbréfið
er rökrétt áframhald af fram-
kvæmd jarðræktarlaganna og
drápi landbúnaðarlánadeildarinn-
ar.
Framtíð Ihaldsins hér á landi
byggist á ófremdarástandi sveita-
menningarinnar. því skyldi engan
undra, þótt fast sé á móti staðið,
þegar framkvæma á stórmæli
landbúnaðinum til viðreisnar.
Og festa íhaldsins virðist eink-
ar greinileg í þessu þrennu, fram-
kvæmd jarðræktarlaganna, með-
ferð landbúnaðarlánadeildai’innar
og tilgangi íhaldsbréfsins. Og ekki
vitna aðgerðirnar hinar á móti