Tíminn - 11.03.1925, Blaðsíða 3

71H IV N
45
Bretlandí árin 1904—23.
Arg'ent. lcindakjöt frosiö N.-Anier. kœlt afturp. nautakjöt Argent. kœlt afturp. nautakjöt Argent. kœlt framp. nautakjöt N.-Z. frosið afturp. nautakjöt N.-Z. frosið framp. nautakjöt
d. pr. lb. kr. pr. kíló d. pr. lb. kr. pr. kíló d. pr. lb. kr. pr. kíló d. K: kr. pr. kíló d. pr. lb. kr. pr. kíló d. pr. Ib. kr. pr. kiló
4 0,67 5f 0,97 4.3. *8 0,73 8* 0,64 3 0,50
3| 0,56 5f 0,93 41 4 0,71 3f 0,58 4 0,46
3| 0,56j 5f 0,89 4» 0,69 0,60 01 8 0,48
H 0,58 6 1,00} H 0,75 3f 0,62 3 0,50
3f 0,60 6f 1,06 4f 0,81 3J 0,64 31 0,54
H 0,52 6f 1,08 4f 0,79 3f 0,60 3 0,50
3f 0,56 6f 1,12 4f 0,77 37 °8 0,64 31 0,54
3f 0,56 6f 1,08 4« 0,73 3« 0,64 3 0,50
4 0,67 5 0,83 41 0,71 31 0,54
U 0,71 5i 0,85 41 0,71 31 0,58
Ú 0,79 5f 0,97 5f 0,93 4f 0,77
6f 1,08 1,44 8 1,35 73 1,25 61 1,10
9f 1,52 Q1 V8 1,64 Qi V2 1,58 ú 1,29 7f 1,27
l«)f 1,59 1/H 1,92 1/- 1,75 10 1,46
1/H 1,93
1/1 2,13
Q3 ^8 2,00 1/- 2,56 8* 1,81 Hf 2,53 81 1,76
7f 1,68 10» 2,23 5f 1,30 6f 1,46 4f 1,05
7f 1,76 6f 1,63 3| 0,93 4f 1,12 31 0,79
H 1,91 61 1,68 3f 1,01 1 41 1,31 31 0,87
atvinnumálaráðuneytisins breska (Departmental Com-
mittee on Distribution and Prices of Agricultural Produce,
London 1923 bls. 51) eru sölulaunin talin 2(4—5%. Hjer
er því vel í lagt. Geymslukostnaðurinn er tekinn eftir upp-
lýsingum frá W. W. & Co. Telja þeir landtökukostnað
allan flutning í íshús og geymslu 1/4 d. pr. lb. fyrir
fyrsta mánuðinn og geymslukostnaðinn !/4 d. pr. lb. um
mánuðinn úr því. Er hjer gert ráð fyrir tveggja mánaða
geymslu að meðaltali, sem ætti að mega telja vel í lagt,
því gera má ráð fyrir að mestur hluti kjötsins seljist
strax við móttöku. Aftur á móti höfum við ekkert gert
fyrir flutningskostnaði innanlands, en vel getur verið að
alt kjötið seljist ekki í þeim bæ, sem það er sent til upp-
haflega.
Til samanburðar við breska verðið á N. Z. kjötinu
þurftum við að athuga verð á íslenska kjötinu um all-
mörg ár. Töldum við æskilegast að bera verðið saman
um all-langan tíma. Snjerum við okkur til Hagstofunnar
og ljet hún okkur í tje skýrslu um útflutt kjötmagn og
verð á árunum 1904—1922. þetta voru einu opinberu
skýrslurnar, sem hægt var að styðjast við. Sá galli er þó
á skýrslu þessari, að þó verðið sje að líkindum nærri
rjettu lagi, þá er hjer talið alt kjöt, sem út er flutt, en
af því má búast við að um 10—20% (mismunandi eftir
árferði og öðrum atvikum) sje af rosknu fje og lækkar
það kjötverðið nokkuð. Af þessari ástæðu töldum við
rjett að leita upplýsinga um kjötverðið víðar, en vegna
tímaskorts gátum við ekki dregið að okkur skýrslur um
þetta atriði nema frá þrem útflytjendum. Gáfu þeir okk-
ur skýrslur um, hvaða verð bændur hafa fengið útborg-
að fyrir 1. fl. dilkakjöt undanfarin 20 ár. Tókum við svo
meðaltal af verði frá tveim útflytjendum, þar sem
verðlagið jafnan er hæst (Kaupfjelag Eyfirðinga og Slát-
urfjelag Suðurlands) og verði Hagstofunnar. Til þess að
geta þetta urðum við að draga frá verði Hagstofunnar
kostnað við tunnur, salt o. fl., svo að hægt sje að finna
það verð, sem landsmenn hafa fengið nettó fyrir kjötið.
Kostnaður þessi er áætlaður í samráði við þá menn, sem
við töldum fróðasta um þessi efni.
Af eftirfarandi skýrslu sjest hvað við höfum áætlað
IV. Skyrsla
Hag'stofunnar um útflutningsverð á saltkjötí, að frádregnu umbúða-
verði, söltunarlcostnaði og slátrunarkostnaði.
Ártöl Verð Hagst. pr. kg'. Kostnaður slátrun tn. & salt Nettóverð pr. kg'.
1904 40 12 28
1905 41 12 29
1906 44 12 32
1907 46 12 34
1908 40 12 28
1909 40 13 27
1910 42 13 29
1911 41 13 28
1912 44 12 32
1913 59 13 46
1914 61 15 46
1915 97 15 82
1916 114 19 91
1917 122 30 92
1918 178 34 144
1919 222 34 188
1920 185 35 150
1921 174 34 140
1922 108 35 73
VI. Skýrsla
um verð á íslensku kjöti að viðbættum slátrunarkostnaði og áætl-
uðum frysti- og flutningskostnaði til Bretlands:
Slátrunar- Aætl, frysti- Útskípun
Ártöl Kjötverð kostn, um- búðir og umboðslaun kostn, og geymslu í 2 mán, útfl.gjald 0. fl. Farmgjald og vátr, Verð í breskri höfn
pr. kg. pr. kg. pr, kg, pr. kg. pr. kg, pr, kg,
1904 ' 40 6 6 1 8 61
1905 36 6 6 1 8 57
1906 42 6 6 1 8 63
1907 39 6 6 1 8 60
1908 34 6 6 1 8 55
1909 36 6 6 1 8 57
1910 38 6 6 1 8 59
1911 39 6 6 1 8 60
1912 40 6 6 1 8 61
1913 53 6 6 1 8 74
1914 54 8 9 2 15 88
1915 91 8 9 2 15 125
1916 99 8 9 2 15 135
1917 95 8 9 2 15 130
1918 151 8 9 2 15 186
1919 226 12 12 2 22 274
1920 166 12 12 2 22 214
1921 143 12 12 2 22 191
1922 94 12 12 2 22 142
1923 101 12 12 2 22 149
Eftirfarandi skýrsla sýnir meðalverð íslenska
kjötsins:
V. Skyrsla
um saltkjötsverð frá tveim sláturhúsuin, lagt til meðalverðs við
verðskýrslu Hagstofunnar. Frá verði Ilagstofunnar er dregið verð
umbúða og salts og slátrunarkostnaöar.
Ártöl Sláturhús K. E. A. verð pr. kg’ Sláturhús Sf. Sl. verð pr. kg. Hagstof. verð pr, kg. Meðal- verð verð pr. kg.
1904 46* 46* 28 40
1905 39* 39* 29 BB
1906 48 45* 32 42
1907 42 41 34 39
1908 36 38 28 34
1909 40 41 27 36
1910 42 42 29 38
1911 46 42 28 39
1912 44 44 32 40
1913 61 52 46 53
1914 56 59 46 54
1915 97 93 82 91
1916 106 101 91 99
1917 92 101 92 95
1918 157 152 144 151
1919 251 240 188 226
1920 175 173 150 166
1921 140 148 140 143
1922 100 109 73 94
1923 107 106 90** 101
Aths.
3. * Eftir upp-
lýsingum frá
K. Þ. Húsavik
2. öllum brot-
um er slept
eða hækkuð i
verðskýrslu
Sf. Sl.
3. ** Ágiskun
þetta er verðið, sem bændur hafa fengið fyrir kjöt-
ið og sem byggist vitanlega eingöngu á saltkjötsmarkaðin-
um. Til þess að geta gert samanburð á því og breska verð-
inu, þarf að áætla kostnaðinn við að koma kjötinu á bresk-
an markað, slátrun o. fl. Er talsverðum erfiðleikum bund-
ið að áætla suma af þessum kostnaðarliðum, en við höf-
um gert það eftir bestu vitund og með hliðsjón af þeim
upplýsingum, sem við höfum getað aflað okkur og síðar
verður vikið að.
Sjest á eftirfarandi skýrslu hvað við áætlum kjöt-
verðið komið á breska höfn: (Sjá VI. skýrslu).
Slátrunarkostnað áætlum við nú (1919-—1923) 60
aura á kind eða 4(4 ey. á kg. Umbúðir um frosið kjöt 4
au. á kg. og ýmsan annan kostnað 3(4 ey. á kg. Kostnað-
urinn fyrir stríðið er áætlaður í hlutfalli við þetta.
Frystikostnaður, gejonsla í 3 mán., og allskonar
vinna er áætluð nú 9 au. á kg. Rýrnun 3 au. á kg. Áætlun-
in er gerð eftir upplýsingum hr. Helga Bergs forstjóra
Sláturfjelags Suðurlands og hr. Gunnars Halldórssonar
forstjóra íshússfjelagsins Herðubreið.
Farmgjaldið er sett í samráði við framkvæmdastjóra
Eimskipafjelagsins, herra Emil Nielsen. Telur hann nægi-
ir skrokk. Farmgjald og vátrygging er þá nægilega hátt
áætlað á 22 au. fyrir kg.
Farmgjaldið á stríðsárunum er áætlað alveg af
handahófi, enda væri ef til vill rjettast að fella niður úr
skýrslunum árin 1915—1919 vegna þess að þá er alt verð-
lag á svo miklu reiki, að ekkert verður á því bygt.
Skýrsla um samanburð á verði á íslensku kjöti og
dilkakjöti frá Nýja Sjálandi fylgir hjer á eftir:
VII. Skýrsln
um samanburð á verði á kjöti frá Nýja-Sjálandi og islensku kjöti
eins og' hvorttvegg'ja er áætlað komið í breska höfn.
Ártöl Verð á N.-Z. kjöti í breskri höfn au. pr. kg. Verð á íslensku kjöti í breskri höfn au pr. kg. Verðmunur Verðmunur
+ au. pr. kg. au. pr. kg. + °/o °/o
1904 82 61 21 34
1905 76 57 19 33
1906 72 63 9 14
1907 80 60 20 33
1908 84 55 29 53
1909 68 57 11 19
1910 78 59 19 32
1911 76 60 16 27
1912 87 61 26 43
1913 90 74 16 22
1914 96 88 8 9
1915 120 125 5 4
1916 138 133 5 4
1917 135 129 6 5
1918 180 185 5 3
1919 195 274 79 29
1920 247 214 33 15
1921 245 191 54 28
1922 251 142 109 77
1923 290 149 141 95
Gögn þau er við höfum notað við samning skýrsl-
anna og sem fylgja hjer með, eru þessi:
1. Verðskýrsla frá W. Weddel & Co. Ltd. (sjá ennfr.
brjef frá Board of Trade, London).
2. Review of the Frozen Meat Trade 1923. (Ennfrem-
ur Departmental Committee on Distribution and Prices
of Agricultural Produce, London 1923).
3. Verðskýrsla frá Hagstofu Islands.
4. Verðskýrsla frá Kaupfjelagi Eyfirðinga, Akureyri.
5. Verðskýrsla frá Sláturfjelagi Suðurlands, Reykja-
vík.
6. Skýrsla frá stjórn Landsbanka Islands um meðal-
gengi enskra peninga 1915—1923.
7. Skýrsla frá Sláturfjelagi Suðurlands um kostnað
við umbúðir og söltun kjöts 1909—1923.
8. Skýrsla frá herra Gunnari Halldórssyni fram-
kvæmdastjóra íshússfjelagsins Ilerðubreið, um kostnað við
þennan kostnað:
legt að áætla flutningskostnað fyrir frosið kjöt 3 kr. fyr- frystingu og geymslu á kjöti.
1. Að byggingin sé varanleg og
að stærð og dýrleika samsvar-
andi gildi lands þess, er henni
fylgir til ræktunar.
2. Að sérfróðir aðstoðarmenn
Búnaðarfélags Islands hafi fall
ist á teikningar af húsum þeim
er byggja skal, og fallist á
ráðagerð lánbeiðanda viðvíkj-
andi ræktun þeirri er fram-
kvæma skal.
S. Að lán til byggingar fari ekki
fram úr sannvirði hins óhjá-
kvæmilega aðflutta byggingar-
efnis, eins og meðalverð þess
er í kaupstöðum landsins það
ár, og helmings af útlögðu
kaupi steinsmiða og trésmiða,
er að dómi stjórnar Búnaðar-
félags Islands þurfa við hverja
ákveðna byggingu eftir stærð
hennar. Dagkaup smiða skal
metið eftir meðalkaupgjaldi
slíkra manna það ár í því hér-
aði sem bygt er.
4. Að lán til ræktunar fari ekki
fram úr helmingi af óhjá-
kvæmilegum kostnaði, þar í tal
ið landbrot, girðing, framræsla
fræ og áburður fyrstu tvö ár-
in. Um lán til áveitu skal
fylgja hliðstæðum reglum.
Um nánari fyrirmæli viðvíkj-
andi lánveitingum úr sjóðnum
skal farið eftir reglugerð,, sem
stjórn Búnaðarfélags Islands sem-
ur, en atvinnumálaráðherra stað-
festir.
7. gr. Að veði fyrir endur-
greiðslu á lánum byggingar- og
landnámssjóðs og iðgjöldum í
fyrningarsjóð hefir stjórn sjóðs-
ins ábúðar- og afnotarétt þeirra
bygginga og lands, sem lán hefir
verið veitt til og ekki er endur-
greitt að fullu og öllu. Útbygg-
ing er því aðeins lögleg, að lán-
takandi hafi vanrækt að greiða
afborgun eða fyrningargjöld í tvö
ár. þar, sem slík útbygging fer
fram, skal viðtakandi skyldur að
kaupa, eftir fasteignamati, sér-
eign fráfaranda í býli hans. Náist
ekki samkomulag um, hvað telja
skuli séreign fráfaranda, eða um
greiðsluskilmála, skulu fráfarandi
og viðtakandi nefna sinn mannin
hvor í gerðardóm, en Búnaðarfé-
lag Islands oddamanninn. Úr-
skurður þess gerðardóms er fulln-
aðardómur.
8. gr. Nú verða ábúendaskifti
eða eigendaskifti með sölu eða
erfðum að fasteign, sem stendur
í skuld við byggingar- og land-
námssjóð, og er þá enginn ábúðar-
eða kaupsamningur um eignina
gildur, nema hann hafi verið sam-
þyktur af stjórn Búnaðarfléags
íslands, sem tryggi það, að sölu-
verð jarðarinnar eða leiga af fast-
eigninni, ef um leiguábúð er að
ræða, verði aldrei hærri en sem
svarar innlánsvöxtum Landsbank-
ans, af andvirði séreignar lavds-
eða húsaeiganda, miðaö við síð-
asta fasteignamat. Frá séreign
land- eða húseiganda skal, er um
jarðarafgjald og söluverð er að
ræða, jafnan di’eginn sá hluti af
verði fasteignar, sem skuld er á
við byggingar- og landnámssjóð.
þar, sem þræta kemur upp milli
eiganda fasteignar, sem lán hefir
þegið við byggingar- og landnáms-
sjóð, og stjómar sjóðsins um verð
mæti séreignar hans í sambandi
við leigu, sölu eða erfðir, skal
þriggja manna gerðardómur fella
íullnaðarúrskurð. Tilnefna málsað
ilar hvor sinn mann í dóminn, en
atvinnumálaráðherra hinn þriðja.
Kostnað við gerðardóma samkv.
lögum þessum bera málsaðilar til
helminga.
9. gr. Lög þessi öðlast gildi 1.
júlí 1925. Jafnframt eru þá úr
gildi numin öll eldri lög og fyrir-
mæli, sem koma í bága við þessi
lög.
17. J. Bald. flytur frv. um að
banna næturvinnu í Rvík og Hafn-
arfirði við afferming skipa og
báta, frá kl. 10 að kvöldi til kl.
6 að morgni, á tímabilkiu fná 1.
okt. til 1. maí. Ef óhjákvæmileg
nauðsyn ber til getur lögreglustj.
þó veitt undanþágu frá þessu, sem
þó gildir aðeins næturlangt í
hvert sinn. Brot gegn lögunum
varða sektum frá 500—5000 kr.
18. Frv. um breytingu á sveit-
arstjórnarlögunum flytja J. S.,
P. O. og þór. J. — Helstu efnis-
breytingar eru, að reikningsár
hreppa verði almanaksárið; að á
hverju ári á tímabilinu frá 1. maí
til 15. júní gerir hreppsnefnd áætl
un um tekjur og gjöld yfirstand-
andi árs og jafnar niður aukaút-
svörum á alla, sem eiga lögheim-
ili eða fast aðsetur í hreppnum
eigi skemur en 3 mánuði. Ef rek-
in er þar sérstaklega arðsöm at-
vinna s. s. kaupskapur og bátaút-
gerð 4 vikur eða lengur, má
leggja á það aukaútsvar, þó at-
vinnurekandi eigi heimili annars-
staðar. — Sýslunefnd er heimilt
með reglugerð að kveða nánar á
um útsvarsálagningu innan sinn-
ar sýslu; þá reglugerð staðfestir
stjórnarráðið. — Sveitaroddviti
skal hafa að launum 3 kr. fyrir
hvern fullan tug hreppsbúa, þó
mega þau ekki vera minni en 60
kr. Hreppsreikningar með fylgi-
skjölum skulu liggja frammi
hreppsbúum til sýnis frá 1.—14.
febr. endurskoðaðir af innansveit-
armanni til þess kjömum.
Að því leyti sem lögskipuð ár-
leg gjöld til sýslusjóðs og aðrar
tekjur þeirra hrökkva ekki fyrir
gjöldunum, skal jafna því, sem til
vantar niður á hreppsfélög sýsl-
unnar: að þriðjungi eftir saman-
lögðu skattmati fasteigna, að
þriðjungi eftir tölu verkfærra
karlmanna og þriðjungi eftir sam-
anlagðri fjárhæð skuldlausra
eigna og tekna af eign og at-
vinnu, alt í hverjum hreppi fyrir
sig. —
I greinarg. fi-v. segir svo:
„þegar lögin um tekju- og eigna-
skatt voru samþykt, var lausa-
fjártíund úr lögum numin og þar
með sá grundvöllur sem hrepps-
nefndir víðsvegar um land höfðu
að nokkru stuðst við um útsvars-
álagningu. I stað festeigna- og
lausafjártíunda komu skýrslur um
tekjur og eign; en þær eru orðn-
ar hérumbil ársgamlar þegar
hreppsn. getur notað sér þær, og
því oft orðnar óábyggilegar sem
mælikvarði á efni og ástæður út-
svarsgreiðenda þegar niðurjöfnun
fer fram. það er því orðin almenn
ósk, að fá þessu kipt í lag á þann
veg að útsvarajöfnun fari fram
að vorinu, eftir að skattanefndir
hafa lokið störfum sínum, og að
reikningsár verði almanaksárið.