Tíminn - 14.03.1925, Qupperneq 2

50
flMINM
Búnaðarlánadeildin.
I fyrra flutti hr. Tryggvi þór-
hallsson alþm. frumvarp til laga
á Alþingi, um stofnun búnaðar-
lánadeildar við Landsbanka Is-
lands.
Frumvai-p þetta varð að lögum
og átti deildin að taka til starfa
1. júlí s. 1. ár. þetta dróst þó úr
hömlu þar til 1. febr. s. 1. pá aug-
lýsir stjórnarráðið að deildin skuli
taka til starfa, og er nú búið að
semja reglugerð fyrir Búnaðar-
lánadeildina, sem nú er prentuð,
svo nú verður farið að veita lán.
Til leiðbeiningar fyrir lántak-
endur skal hér skýrt frá hinum
helstu atriðum reglugerðar þess-
arar.
Vextir af lánunum eru 6% á
ári. Lánin eru veitt til 25 ára, og
eru afborgunarlaus fyrstu 5 árin.
Samkvæmt 6. gr. reglugerðar-
innar má lána fé deildarinnar til
jarðabóta gegn veði í fasteignum,
þar með talin erfðafestulönd, og
til jarðabóta, stofnunar nýbýla,
mjólkurbúa, til smjörs- og osta-
gerða, gegn ábyrgð bæjar-, sýslu-
eða sveitarfélaga, og ennfremur
má veita lán löggiltum félög-
um fasteignaeigenda (sbr. 17. gr.
laga nr. 64, 1921 úm stofnun
Ríkisveðbanka Islands), er hafa
með höndum samvinnumannvirki
til jarðabóta, t. d. áveitu á engi,
samgirðingar eða önnur álíka
mannvirki og séu lánin trygð með
veði í afgjöldum af eignum, með
samskonar forgangsrétti fyrir öll-
um veðskuldum, sem opinberir
skattar væru, og loks má veita
lán úr deildinni til varanlegra
húsabóta í sveitum.
Út á fasteignir má lána 3/5 af
vírðingarverði, en helming af virð
ingárverði húsa. Hús eru því að-
eins gild sem veð, að þau séu vá-
trygð.
Virðing á eignum þeim, sem
Búnaðarlánadeildin tekur að veði,
skal framkvæma eftir líkum regl-
um og tíðkast um aðrar eignir,
sem veðsettar eru bankanum. pó
má taka með í virðingargerð verð-
hækkun þá, er ráðgert er að um-
bótin hafi í för með sér, enda skal
þá vera fyrir hendi lýsing á mann
virkinu og kostnaðaráætlun.
Aldrei má borga meira út af
láninu en svo, að nægilegt veð sé
fyrir fénu, eins og umbótinni er
þá komið.
Erindi lagt fyrir Búnaðarþing frá
Halldóri Vilhjálmssyni skólastjóra
og Sigurði Siguiðssyni búnaðar-
málastjóra.
------- Niðurl.
Um staflið A. Grasræktin verð-
ur það sem íslenski landbúnaður-
inn fyrst og fremst byggist á, og
eina ráðið til eflingar honum er
aukin ræktun. pví ætlumst vér
til, að fast að helming námstím-
ans sé varið til grasræktarnáms.
Um hin einstöku störf skal
þetta tekið fram :
a) þar sem framræslu er þörf
verður hún að ganga á undan öll-
um öðrum jarðabótum, en íslensk-
ir bændur eru yfirleitt skilnings-
lausir gagnvart nytsemi hennar,
og . það sem unnið hefir verið á
því sviði er altof víða einskis nýtt
vegna þekkingarleysis; því er
brýn þörf á fræðslu og kenslu
réttra vinnuaðferða á því sviði.
Að sjálfsögðu skal unnið jöfnum
höndum að lokræsagerð og opn-
um skurðum og kent undir hvaða
náttúruskilyrðum oð öðrum stað-
háttum hvor tegundin muni reyn-
ast heppilegri. Samfara því verð-
ur að reyna að opna augu nem-
endanna fyrir nauðsyn þess að
HlaTHM & Oilsbm ((
T'illbúixm áburdur:
Útvegum eins og að undanförnu allar tegundir af tilbúnum áburði, svo sem:
Noreéssaltpétur (ca. 13°|0 köfnunarefni),
Chilesaltpétur (ca. 15,5°|0 köfnunarefni),
Brennistéinsúrt ammoniak (ca. 2Oy|0 köfnunarefni),
Leunasaltpétur (ca. 26°|0 köfnunarefni),
Superfosfat 18°|0,
Kali 37°|0.
Verðið er að mun lægra en í fyrra. Þeir sem panta strax (fyrir 25.
marz) og taka áburðinn á bryggju liér og greiða við móttöku fá sérstaklega
ódýrt verð.
Bæklingur Sigurðar Sigurðssonar búnaðarmálastjóra um notkun tilbúins
áburðar fæst ókeypis á skrifstofu okkar.
%%%%%%%%%%
Smásöluverd
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
'V" lzA.dliixg-a.3?:
Capstan med. í 10 stk. pk. frá Br. American Co.
do. í 50 — dós — sama
Elephant í 10 stk. pk. frá Th. Bear & Sons .
do. i 50 — dós — sama
LucanaH 10 stk. pk. frá Teofani & Co. . .
Westm. AA.cork í 10 stk. pk. Westminster Tob. Co.
Flag í 10 stk. pk. frá Br. American Co.
Gold Flake í 10 — -— — sama
Utan Reykjavíkur má verðið vera því h
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
Xiandsverslim íslands.
Kr. 0.88 pr. 1 pk.
— 5.25 — 1 dós
— • 0.53 — 1 pk.
— 3.55 — 1 dós
—. 0.71 — 1 pk.
— 1.06 — 1 —
— 0.60 — 1- —
-- 0.83 — 1 —
ra, sem nemur flutn-
14. gr. reglugerðarinnar mælir
svo fyrir:
Til þess að geta fengið lán úr
búnaðarlánadeildinni, verður að
fullnægja eftirfarandi skilyrðum:
1. Sé að ræða um lán gegn veði í
fasteign, sbr. 3. gr. laga nr.
38, 4. júní 1924, 1. og 4. lið.
a. Útvega virðingargjörð,
samkvæmt því, er segir í
11. gr.
b. Útvega vottorð frá hlutað-
eigandi embættismanni úr
afsals- og veðmálabókum
embættisins um, hvort
nokkrar veðskuldir eða önn
ur eignarbönd hvíla á eign-
inni, og hver þau séu, svo
að það sjáist, að þau séu
ekki því til fyrirstöðu að
eignin geti orðið veðsett
deildinni.
c. Útvega vottorð hlutaðeig-
andi embættismanns, sam-
kvæmt embættisbókum
hans, um að hlutaðeigandi
hafi þinglesna eignarheim-
ild fyrir eigninni, eða sé
það eigi unt, þá vottorð að
eignin sé vitanleg eign
hans.
d. Útvega skilríki er banka-
velja heppilegt land til nýræktar,
cg sýna þeim í verki hvernig það
val verður léttast framkvæmt.
b) Að vísu eigum vér víðast
svo mikið af grjótlausu ræktan-
legu landi, að vér ættum ekki að
þurfa að starfa mikið að grjót-
námi í nánustu framtíð. þó er
nauðsynlegt að þekkja heppileg-
ustu vinnuaðferðir við það, og sér-
staklega þyrfti að kenna nemend-
unum að nota sprengiefni.
c) Vér höfum áður bent á,
hversu vér stöndum langt að baki
öðrum menningarþjóðum við not-
kun álgengra jarðyrkjuverkfæra,
svo sem plógs, herfis, valta og
slóða. þess verður að krefjast, að
þeir, sem gengið hafa á þessi nám
skeið, geti hæglega stjórnað öll-
um þessum verkfærum. Og að þeir
hafi næga þekkingu til að dæma
um hvaða tegund plógs eða herf-
is eigi best við í hvert skifti, eft-
ir jarðveg, hvað rækta skuli o. fl.
Kensluna verður því að miða við
það, að þessum kröfum verði full-
nægt.
d) pó sumum ef til vill virðist,
að áburðarflutningur og áburðar-
dreifsla séu svo vandalítil verk,
að ekki þurfi að kosta menn á
skóla til að læra slíkt, þá geta þó
flestir lært mikið á því sviði. Sér-
staklega er dreifslu áburðarins
stjórnin tekur gild, fyrir
því að lántakandi leggi
fram sem svarar að minsta
kosti y3 kostnaðar við
búnaðarframkvæmd þá,
sem lánið er ætlað til.
e. Útvega áætlun um kostn-
að við búnaðarframkvæmd
þá, sem lánið er tekið til.
Skal sú áætlun gerð af
manni, sem Búnaðarfélag
íslands tekur gildan.
mjög ábótavant víða, og er nauð-
synlegt að læra þar réttar að-
ferðir.
e) I sambandi við námsskeið
þessi álítum vér sjálfsagt, að
hefja meiri tilraunastarfsemi á
skólabúunum en verið hefir.
Heppilegast teljum vér, að tekið
sé ákveðið stykki og gerðar á því
áframhaldandi tilraunir yfir
lengra árabil. Aðaláherslan skal
lögð á áburðartilraunir, bæði bú-
Ejáráburð og tilbúinn áburð og
grasfrætilraunir. þar sem reynd-
ar væru bæði hreinrækt af ýms-
um fóðurgrösum, og grasfræbland
ánir. þessi starfsemi ætti að
standa í mjög nánu sambandi við
t’Iraunastarfsemi tilraunastöðv-
anna, og ætti það eitt að vera
reynt á tilraunareitum bændaskól
anna, sem tilraunir aðalstöðvanna
hafa leitt sterkar líkur fyrir að
geti komið að gagni fyrir land-
búnað vorn. Við starfrækslu slíkra
tilraunareita, ættu nemendurnir
að fá nokkra verklega þekkingu
á því starfi.
f) Verndun hins ræktaða lands
fyrir ágangi búpenings er mjög
þýðingamiikið svo hagfræðisleg-
ur árangur náist. því er -sjálfsagt
að láta vinna að girðingum. þar
geta komið til greina vírgirðing-
ar, grjótgarðar ein- og tvíhlaðnir,
f. Ennfremur útvega áætlun
um væntanlegan arð af end
urbótinni, eða verðhækkun
hennar vegna, gerða af
sama manni.
g. Ennfremur skal fylgja um-
sóknum um húsabótalán í
sveitum áætlun um kostnað
frá byggingarfróðum
manni, sem Búnaðarfélag
Islands tekur gildan og um-
sögn hans um það, að bygg-
torfgarðar aðallega notaðir sem
undirhleðsla undir einn eða fleiri
gaddavírsstrengi og vörsluskurð-
ir. Samfara hinni verklegu fram-
kvæmd ætti að gera nemendun-
um ljósa kosti og galla hvers fyr-
ir sig.
g) Náttúruskilyrði Islands eru
þannig, að vatnaveitingar verða
ávalt mjög þýðingarmikill liður í
ræktunarstarfi voru. því er nauð-
synlegt að kenna verklega störf
þau er snerta vatnaveitingar. Að-
alverkið mundi verða flóðgarða-
hleðsla. Vatnsmiðlun úr einu
áveituhólfi í annað. Hvernig heppi
legast sé að veita vatni á og af
áveitusvæðinu og margt fleira.
Nauðsynlegt væri, að gerðar væru
athuganir og tilraunir með hvaða
vatnsdýpt væri heppilegust fyrir
gróðurinn á áveitusvæðum, einn-
ig samanburður á vor- og vetrar-
áveitu. pá þyrfti að gera tilraunir
með framræslu, sérstaklega er
þýðingarmikið að fá vitneskju um
hve mikla framræslu gulstörin
er þakklát fyrir.
pá er og æskilegt að kendar
yrðu heppilegustu aðferðir við
seitlveitu, og hvar helst ætti að
nota þá áveituaðferð.
Um staflið B. Garðrækt er mjög
lítil hér á landi, og miklu minni
en náttúruskilyrðin leyfa. En brýn
ingamar hafi verið fram-
kvæmdar eftir fyrirsögn og
undir eftirliti hans.
h. Loks skal fylgja umsókn-
inni umsögn og meðmæli
frá stjórn Búnaðarfélags
íslands um lánið.
2. Sé að ræða um lán úr deild-
inni gegn ábyrgð bæjar-,
sýslu- eða sveitarfélaga, sbr.
3. gr. laga nr. 38, 4. júní 1924,
2. lið, skal fylgja lánsumsókn-
irnii:
a. Samþykki hlutaðeigandi
stjórnarvalda, þar með tal-
ið samþykki stjómarráðs-
ins, fyrir ábyrgðinni fyrir
láninu, og skýrsla um efnar
hag hlutaðeigandi bæjar-,
sýslu- eða sveitarfélags
(fjárhagsreikning).
b. Útskrift úr fundarbók
hlutaðeiganda, er sýni, að
löglega hafi verið’samþykt
að takast á hendur ábyrgð-
ina, og sé útskriftin stað-
fest af hlutaðeigandi yfir-
valdi.
c. Vottorð yfirvaldsins um
hverjir séu í sveitarstjóm,
sýslunefnd eða bæjar-
stjóm þeirri, er takast
ætlar á hendur ábyrgðina.
d. Umsögn hlutaðeigandi
bæjarstjórnar, sýslufélags
eða hreppsnefndar um
lánið.
e. Og loks gögn þau, er um
ræðir hér að framan und-
ir lið 1, staflið d—h.
3. Sé að ræða um lán samkvæmt
3. gr. laga nr. 38, 4. júní 1924,
3. lið, skal leggja fram gögn
þau, er um ræðir undir lið 1
hér að framan, staflið d—h,
auk þess, sem fyrir er mælt
í 17. gr. laga nr. 64, 27. júní
1921, um stofnun . ríkisveð-
banka á Islandi og mega af-
gjaldskröfur þær, er bankinn
fær að tryggingu, ekki vera
hærri á neinni fasteign í félag-
inu, en nema mundi lánsupp-
hæð þeirri, er bankinn gæti
veitt gegn veði í eigninni sam-
kvæmt Ríkisveðbankalögun-
um og öðrum útlánsreglum
þess banka.
Lántakendur ættu vel að at-
huga hver skilyrði þurfa til þess
að lán geti fengist. það greiðir
fyrir afgreiðslu lánanna. Lán
veitast aðeins til þeirra fram-
kvæmda, sem gerðar hafa verið
nauðsyn er að auka garðræktina
svo vér getum nokkuð sparað
kornmatarkaup frá útlöndum. J>ví
er sjálfsagt að verja allmiklum
tíma til garðræktarnáms.
a) Kartöflur og rófur ‘eru lang-
helstu matj urtir er vér getum
ræktað, því ber að leggja aðal-
starfið í ræktun beirra. Leggja
skal stund á, að kenna réttar
vinnuaðferðir við öll störf viðvíkj-
andi ræktuninni svo sem: Plæg-
ing flagsins, áburðarflutning og
annan undirbúning jarðvegsins,
sáning rófna og niðursetning kar-
taflna, grisjun, hreinsun og aðra
aðhlynning yfir gróðrartímann,
upptöku og að síðustu að koma
uppskerunni í trygga geymslu.
b) Ýmsar káltegundir og fleiri
matjurtir getum vér ræktað hér
með allgóðum árangri, því skal
lögð nokkur áhersla á, að nem-
endur læri réttar vinnuaðferðir
við ræktun þeirra.
c) Æskilegt væri, að nokkur til-
sögn yrði veitt í trjáa- og blóma-
rækt, þó verður það að vera auka-
atriði við þetta nám. Enda hafa
tilraunastöðvarnar námsskeið, þar
sem allmikil áhersla er lögð á
slíkt nám.
Um staflið C. Vér ætlumst til
að hver nemandi vinni einn mán-
uð að heygkap, og sé því þannig