Tíminn - 11.04.1925, Blaðsíða 2

68
¥ í M I N H
Smásöluverð
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
"V" ±zxc5Lla.z,.
Carmen frá Kreyns & Co ... . . . Kr. 22.45 pr. J/g ks.
Bonarosa sama . . . ... — 19.25 — ]/2 —
La Traviata — sama ... — 20.30 — »/. ■ —
Aspasia — sama . . . ... - 17.85 - V. —
Phönix A. sama . . . ... - 17.25 — ]/2 —
do. B. sama . . . ... — 20.70 — V2 —
do. C. sama . . . ... — 22.70 — V„ —
Lucky Cliarm — sama . . . ... - 10.10 — .*/* —
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
Iiandsverslun íslands.
Kaupið
íslenskar vörur!
Hrein® Blautsápa
Hreinl Stangasápa
Hreini Handsápur
Hreina K e rt i
Hreini Skósverta
Hreinl Gólfáburður
nrmu styðJið íslenskan
ntlNN iðnaðl
Stúdentagarðurimi
og sýslumar.
Oft heyrist um það rætt, að
einhver hafi brotið sér braut og
komist til frama fyrir dugnað
sinn og atorku, þrátt fyrir fátækt
og aðra örðugleika. Heill sé hverj-
um þeim, sem slíkt hefir tekist,
því að þeir menn verða sjálíum
sér og átthögum sínum til mikils
sóma, enda mun þá sjaldan gleym-
ast hvaðan maðurinn er upprunn-
inn. Miðlungsmennirnir, sem
skemmra hafa komist, sitja þá
upp stærilætissvip og segja:
„þessi maðui' er úr minni sveit.
þarna sjáið þið hvort allur merg-
ur er útdauður í okkur“. Ekki vii
eg lasta neinn, sem kann að meta
aíburðamanninn, en þó hefir nokk
uð viljað sækja að mér ónotaleg
hugsun, er eg heyri um þessa
hluti talað. Hvað skyldu þeir vera
margir, sem hafa haft göfugar
hugsjónir og löngun til starfa, en
hefir verið bolað niður vegna
skilningsleysis og andúðar þeirra,
er næstir stóðu til styrktar og lið-
veislu ? Eg hygg, að þau dæmi séu
eins mörg og hin, eða jafnvel
fleiri, og eg geri ráð fyrir, að eng-
inn sé svo illa innrættur, að hann
vilji ekki af öllum mætti stuðla
að fækkun þeirra. Hvert spor, sem
stigið er í þá átt, að hver maður
fái að njóta sín og stefna að því
marki, er honum finst hollast, er
framfaraspor. Eitt slíkt spor er
verið að stíga nú hér á íslandi,
og má fullyrða, að af því geti leitt
margfalda blessun fyrir land og
lýð um allan aldur. Á eg þar við
stofnun stúdentagarðs. þess má
minnast með þökk, að margir
hafa brugðist þar vel og drengi-
legá við, og óhætt er að fullyrða
að almenningur sé að öðlast meiri
og meiri skilning á nauðsyn þessa
fyrirtækis.
þeir, sem þekkja kjör margra
stúdenta, reka sig á ýmislegt
óglæsilegt. Margir hverjir berj-
ast áfram með tvær hendur tómar
og hafa engin önnur vopn, en at-
orku sína, kjark og trúmensku
við markið sem þeir hafa sett sér.
þeir þurfa að borga háu verði
herbergi hér og hvar um bæinn,og
er síður en svo,að alstaðar sé jafn
vel í garðinn búið. Til að kljúfa
þetta, vinna þeir fyrir sér eftir
því sem hægt er með kenslu og
Hlvarleg spurníng
mmningardag mnreiðarinnar.
Prédikun próf. Haralds Níelssonai'
á pálmasunnudag, 5. apríl.
(Nokkuð stytt framan af).
Lúk. 19, 29—40.
Innreiðin virðist í fljótu bragði
hafa verið fagnaðarríkasti atburð-
urinn í lífi Jesú. Lýðhyllin var
þá komin á hæsta stig og hann
þá nær því en nokkuru sinni áð-
ur að Ifljóta íullkominn sigur op-
inberlega í þjóðlífinu. Samt var
innreiðin upphaf að þjáning hans
og dauða, byrjunin að því, að
hann fór halloka fyrir ofurefli
mótspyrnunnar. Og þó hafði hann
sótt það sjálíur fast að komast
til Jerúsalem með boðskap sinn
um guðsríki, eins og Lúkasar-
guðspjall sýnir (9, 51—52 og 19,
28). Samt hafði honum verið vel
ljós sú hætta, sem hann lagði út
í. En hann hafði viljað vera þar
um páskana, er hann vissi, að
mikill mannfjöldi safnaðist þar
saman úr öllum bygðum landsins.
Hann mun hafa hugsað eitthvað
líkt og lærisveinninn Páll síðar,
er hann grunaði, að einhver þján-
ing mundi mæta sér í Jerúsalem:
„En ég met lífið einskis virði fyr-
ir sjálfan mig, ef ég bara má enda
skeið mitt og fullkomna þjónust-
uná“ (Post. 20, 24). Æfinlega
mun þetta hafa verið meginregla
er þá hætt við að skammur verði
tíminn til námsins sjálfs eða lest-
urs annarra góðra bóka.
Getur nú hver farið í sinn eig-
in barm og spurt, hver áhrif
þetta muni hafa á stúdentana.
Hvernig er hægt að tala um öfl-
Ugt félagslíf meðal þeirra á með-
an svona er ástatt. Reyndar er
em stofnun, sem hefir átt mikinn
þátt í að breyta þar í betra horf.
það er Mensa academiea, stúd-
entamötuneytið. þar eiga þó stúd-
entar vísi að sameiginlegu heim-
ili. En það, sem þeir þurfa, er ein-
mitt heimili. Flestir eru þeir
fjarri átthögum sínum 8—9 mán-
uði á ári eða lengur, og allir þeir
sem hafa haft af því að segja,
að eiga heimili, hljóta að hafa
komið auga á, hve dýrmætt það
er. Hér lifa stúdentarnir eins og
utlagar. þeir telja sig ekki Reyk-
víkinga, þótt þeir búi hér mestan
hluta ársins, og þegar vorar, fara
þeir að hlakka til að losna úr út-
legðinni og komast heim. Stúd-
entagarðinn þarf að byggja til
þess, að þessir menn geti átt
heimili lengur en fjóra mánuði af
árinu. Og þeir þurfa að eiga sam-
eiginlegt heimili, þar sem þeir
geta kunnað vel við- sig, kynst
hver öðrum, hugsað og rætt á-
hugamál sín.
Ekki þarf eg að fjölyrða frekar
en orðið er um nauðsyn á stúd-
entagarðinum, en það er eitt at-
riði, sem eg hefði gjarnan viljað
að almenningur hugleiddi sem
vandlegast. Hvað gera sveitirnar
heima fyrir útlagana? Láta þær
þá berjast við. erfiðleikana sam-
úðarlaust, eða veita þær þeim
brautargengi í baráttunni? Hvort
vilja þær síðar horfa hróðugar á
manninn, sem þær hafa átt þátt
í að koma áfram, eða þurfa að
segja: „þessi maður hefir komist
áfram þrátt fyrir tómlæti mitt
og lítilsvirðing á viðleitni hans“.
Eða ætla þær að drýgja þá höf-
uðsynd, að láta fátæka hæfileika-
menn sína veslast upp og sjá
múra skýjaborganna hrynja og
hugsjónir sínar og áhugamál að
engu orðin. þeir geta ef til vill
orðið „góðir borgarar“, miðlungs-
menn á rangri hillu, í stað þess
að verða brautryðjendur nýrra
framkvæmda. Nú gefst tækifæri
til að sýna þetta í verkinu. Stúd-
entagarðsnefndin hefir nú farið
þess á leit við sýslunefndir um
alt land, að þær legðu til 5000
Jesú: „Minn matur er að gera
vilja þess, sem sendi mig, og full-
komna hans verk“. Og honum
mun ekki hafa fundist sitt verk
fullkomnað, ef hann kæmi ekki
boðskap sínum þar fram meðal
andlegra leiðtoga þjóðannnar sem
miðstöð hins andlega lífs var, —
musterið í Jerúsalem.
Hvert var þá hið mikla erindi
Jesú til Jerúsalem? Flestir svara,
í samræmi við trúarlærdóma lið-
inna kynslóða: Að líða og deyja
fyi'ir mannkynið. En mun það
hafa verið aðalkrafan af hendi
Guðs? Áreiðanlega ekki — eftir
því sem Jesús leit á. 1 hans aug-
um þurfti ekki að blíðka Guð með
neinni fórn, ekki borga neitt slíkt
ytra gjald til þess að sætta hinn
rniskunnsama föður við mennina.
Boðskapur Krists miðaði ‘allur að
því að koma inn hjá lýðnum göf-
ugri guðshugmynd og sannari
skilningi á tilverunni. Fyrir því
réðst hann á fórnarsiðina og
sagði, að leiðtogar lýðsins þyrftu
fyrst og fremst að læra, hvað
fólgið væri í þessari meginsetn-
ing hinna fornu spámanna: „Mis-
kunnsemi þrái ég, en ekki fóm“.
Ilinn kærleiksríki faðir þyrfti
ekki fórnir til þess að blíðka sig
vegna synda ófullkominna mann-
anna.
Erindið til Jerúsalem var að
flytja hinn mikilvæga boðskap á
meginstöðvum hins andlega lífs
þjóðarinnar — frammi fyrir allri
þjóðinni að kalla mátti. Honum
krónur frá sýslunni til stúdenta-
garðsins. þessi upphæð á að
tryggja sýslunni eitt herbergi um
aldur og æfi, handa stúdentum
þaðan. Siglfirðingar hafa þegai'
riðið á vaðið og greitt gjaldið.
Sýslumaður Skagfirðinga hefir
haldið fyrirlestur um stúdenta-
garðinn og hvatt sýslubúa til
góðra undirtekta, og er fjársöfn-
un þegar hafin. Söngfél. „þrest-
ir“ í Hafnarfirði hefir tekið að
sér, að safna í herbergi handa
Haf narf j arðarkaupstað.
Hver vill verða næstur? Hvort
er betra, að fá orð á sig fyrir að
bregðast vel við og drengilega eða
koma síðastur af þeirri orsök
einni, að allir aðrir hafi farið á
undan? Eg er ekki að skírskota
til meðaukunar heldur metnaðar-
tilfinningar landsmanna.
Um þýðingu þá, sem þetta hef-
ii fyrir stúdenta sýslunnar, þarf
ekki að deila. Bygging garðsins
nægði ekki að kenna í smáborg-
unum norður í Galíleu og ferðast
þar um sveitabýlin. Hann vildi ná
eyrum allrar þjóðarinnar; hann
vildi að starf sitt bæri árangur,
og hann fann það á sér eða sá
það fyrir, að sér mundi ekki lang-
ur tími afmældur. En honum var
það fullljóst, að þetta var mikil
áhætta. Hann þekti mótspyrnu
Farísea-flokksins og klerkanna,
einkum þeirra æðstu, sem mestu
réðu á sjálfum meginstöðvunum.
Hann vissi, að svo kynni að fara,
að mótspyrnan yrði svo hörð, að
þeim tækist að koma honum í
dauðann. En það setti hann ekki
fyrir sig. þá var að deyja fyrir
málefni sitt, deyja til þess að
árangur yrði af erindi hans í
þennan heim, deyja vegna blindr
ar mótspyrnu mannanna, þeim til
blessunar síðar meir. Að því leyti
má segja að hann hafi farið upp
til Jerúsalem, til þess að deyja
þar. Og er sá skilningur á dauða
hans nokkuð ógöfugri en hinn:
að hann hafi dáið til að sætta
Guð við synduga mennina?
Og enn situr sú spurning ef til
vill eftir í hugum margra yðar:
Hví var hann að hætta sér svona?
Hví vann hann með alla ljúf-
menskuna ekki að siðbót þeirri,
sem fyrir honum vakti, með enn
meiri hógværð og rósemi? Hví fór
hann svo geyst, að ráðast t. d. á
sjálfa fórnarsiðina í Jerúsalem?
Já, háttvirtu tilheyrendur, mig
grunar jafnvel, að þér gerið yður
verður sjálfsagt hafin þegar á
næsta ári, og búast má við því,
að aðsóknin að herbergjunum
verði afar-mikil. þær sýslur, sem
hafa greitt þetta gjald, hafa trygt
einum eða tveimur, (ef þeir búa
saman), af stúdentum sínum,
ódýrt húsnæði og með því komið
i veg fyrir, að þeim veiði úthýst
vegna þrensla í stúdentagarðin-
um, og þurfi að sæta verri kostum
annarstaðar. Ætti það að vera
metnaðarsök, að eiga sem best og
skemtilegast 'húsnæði, sem hægt
væri að bjóða þeim inn í, sem
færi í útlegðina til að afla sér
mentunar og fróðleiks. Að öllum
líkindum stendur tilboð þetta ekki
lengur en til næsta árs og verður
þá of seint fyrir sýslurnar að
sýna gestrisni sína við stúdenta.
Trúi eg því illa, að nokkur sýsla
láti það spyrjast, að um aldur og
æfi verði aðrir látnir sitja í fyr-
irrúmi fyrir stúdentum hennar,
tæplega nógu ljóst, hve óhlífinn
þann var við prestana í Jerúsal-
em. þér kannist við þessa lýsing:
„Og Jesús gekk inn í helgidóm
Guðs og rak út alla, er seldu og
keyptu í helgidóminum, og hratt
um boröum víxlaranna og stólum
dúfnasalanna og segir við þá:
Ritað er: Hús mitt á að nefnast
bænahús, en þér gjörið það að
ræningjabæli“.
Ilvers vegna var verið að kaupa
og selja í musterinu — eða rétt-
ara að segja í forgörðum must-
erisins? Öll sú verslun fór fram
vegna fórnanna; menn keyptu dýr
eða fugla, til þess að geta fært
þá í fórn. það er á allan þann
fórnarsið, sem Jesús ræðst. Hann
vill þurka hann burt sem leifar
mjög ófullkominnar guðshug-
myndar; meðan menn haldi í svo
heimskulega trúarsiði og svo lág-
fleyga guðshugmynd, mun honum
ekki hafa fundist unt að koma
hreinni og háleitari guðshugmynd
að og erfitt að bæta mennina og
hefja þá til hærri siðferðilegs
þroska. Vegna fórnarsiðanna
fanst honum musterið, sem hann
bar svo djúpa lotning fyrir, orð-
ið að eins konar ræningjabæli. Nú
var hann með áþreifanlegum
hætti að brýna þetta fyrir þjóð
inni allri: „Farið og lærið, hvað
þetta þýðir: Miskunnsemi þrái
ég, en ekki fórn“.
En með þessu kom hann í meira
lagi við prestana í Jerúsalem, eigi
aðeins við kenningar þeirra, held-
vegna þess, að hún hafi ekki hirt
um að gera skyldu sína árið 1925.
Fjársöfnun er hægt að hafa
með ýmsu móti þar sem sýslu-
sjóður leggur ekki upphæðina til
að öllu leiti. Ungmennafélög og
önnur framfarafélög mundu sjálf-
sagt verða drjúgir liðsmenn með
því að gangast fyrir samkomum
og fyrirlestrum til ágóða fyrir her
bergið. þar að auki má búast við
góðri aðstoð frá einstökum mönn-
um. 1 hverjum hreppi eru menn,
sem annaðhvort hafa reynt sjálfir
eða átt lcost á að kynnast erfið-
leikum og basli stúdenta. þessir
menn eru embættismenn þjóðar-
innar, prestar, læknar og lögfræð-
ingar. Auk þeirra eru fjölda marg
ir bændur, sem hafa þurft og
þurfa enn að styrkja syni sína og
ættingja til náms. þeim ætti einn-
ig að vera skiljanlegt, að bygging
stúdentagarðsins er nauðsynja-
mál.
þegar sýslunefndir koma sam-
an að ráða ráðum sínum, mega
þær ganga að því vísu, að fjöldi
stúdenta og þeirra, sem vilja
stofna til heilbrigðs félagslífs með
al ungra mentamanna, bíður með
eftirvæntingu eftir undirtektum
sýslunnar sinnar.
Vilja menn hjálpa fátækum
piltum til að sigrast á ofureflinu,
eða eru það peningarnir einir, sem
eiga að ráða því, hverjir verða
vísindamenn og andlegir leiðtogar
þj óðarinnar?
Hverju svara sýslurnar?
Jakob Jónsson,
stud. theol.
----o----
Frá útlöndum.
Stjórn Ungverjalands ber fram
lagafrumvarp um að konur skuli
nú fá kosningarétt frá 80 ára
aldri, en karlmenn frá 24 ára
aldri. Kosningarrétturinn er þó
fyrir alla bundinn vissum þekk-
ingarskilyrðum.
— Nefnd ítalskra verkfræðinga
hefir reiknað út að skakki tum-
inn í Písa hallist nú 4 metmm
meira en hann gerði fyrir 100 ár-
nm. Er talin hætta á að hann
hrynji áður en langt líður.
— 'Sænska stjórnin lagði ný-
lega fyrir þingið tillögur um nýtt
skipulag hermálanna sem hafa í
ur og við heiður þeirra og hags-
muni — við buddu þeirra. Sú
æsta mótspyrna, sem þeir vöktu
gegn honum í reiði sinni, var það,
sem kom honum í dauðann, með
tilhjálp hins rómverska valds,
sem óttaðist, að uppreisn mundi
verða meðal lýðsins og hann gerð-
ur að eins konar leiðtoga eða
konungi.
En hví sveigði hann ekki til
fyrir ofureflinu ?
það hefir hann talið rangt.
Eftir mikla innri baráttu og
bænarstríð virðist hann hafa tal-
ið píslarvættisdauðann vísdóms-
íulla ráðstöfun föðursins, besta
ráðið, sem nú yrði gripið til.
„Deyi ekki liveitikornið, sem feli-
ur í jörðina, — hafði hann áður
sagt — verður það einsamalt, en
deyi það, ber það mikinn ávöxt.
Sá, sem elskar líf sitt, glatar því,
og sá, sem hatar líf sitt í þess-
um heimi, mun varðveita það til
eilífs lífs“ (Jóh. 12, 24—25). —
Ilann ruddi fyrstur braut píslar-
vættisins í kristninni. Árangur-
inn af því píslarvætti er meiri en
svo, að nokkurt mannlegt hyggju-
vit fái skilið hann. það er vissu-
lega eitthvað leyndardómsfult við
píslarvættisdauðann að þessu
leyti, hve geysilega víðtæk áhrif-
in eru og ævarandi afleiðingarnar
verða. Reynslan varð þessi í
kristninni, er menn á ofsóknar-
tímunum gengu í dauðann að
dæmi Jesú: blóð píslarvottanna
varð útsæði kirkjunnar.