Tíminn - 20.06.1925, Blaðsíða 3

TlMINN
118
Smásöluverd
raá ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
'V ixicilizxg'SLr:
Derby í 10 stk. pk. frá Ph. Morris Co. Kr. 1.13 pr. 1 pk.
Norisco - 10 — — — sama — 1.13 — 1 —
Golden Floss - 10 — — — sama — 1.00 — 1 —
Nr. 555 - 10 — — — Ardath Tob. Co. . — 1.32 — 1 —
do. - 25 — — — sama — 2.97 — 1 —
Clubland - 10 — — sama — 1.38 — 1 —
do. - 20 — — — sama — 2.50 — 1 —
Greys Large - 10 — — — MajorDrapkin&Co. — 1.06 — 1 —
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
Xiandsverslim íslands.
Kaupið
íslenskar vörur!
Hreini Blautsápa
Hreini Stangasápa
Hreini Handsápur
Hrein® K e rt i
Hreina Skósverta
Hreini Gólfáburður
npum styðiið íslenskan
ntlNN iðnað!
Kjöttunnur,
L. Jacobsen,
Köbenhavn Símn.: Cooperage. V a 1 b y
alt til beykisiðnar, smjörkvartel o. s. frv. frá stærstu beykissmiðjum
í Danmörku. Höfum í mörg ár selt tunnur til Sambandsins og margra
kaupmanna.
Svar
til Jóns Kjartanssonar.
M o 11 ó:
Aumt er að sjá í einni
lest o. s. frv.
Hjálmar Jónsson.
þessi vísa Hjálmars frá Bólu,
sem hann kvað eitt sinn, er hann
leit ferðalag, sem honum þótti
ófagurt á að líta, kom mér í hug,
er eg sá síðasta ferðalag Jóns
Morgunblaðsritstjóra Kjartans-
sonar, út af bréfhirðingunni á
Kirkjubæjarklaustri. Slík „ferða-
reisa“ er mjög fágæt,. þegar alt
fylgist vel að: utangarnaháttur
frá efninu, einfeldni og barnaleg-
ar fullyrðingar. Ætla eg mér að
taka þessa ritsmíð hans lítils-
háttar til athugunar.
Eg geng út frá því, að J. K.
viðurkenni, að viðtakanda blaða-
sendingar sé leyfilegt að ráðstafa
sendingunni á hvern þann hátt
er honum líst, hann geti það með
fullum rétti, og óátalið af öðrum,
liann geti keypt blaðið og lesið
það, ef honum líst, hann geti end-
ursent það útgefanda, eða falið
öðrum að gera það, ef honum sýn-
ist svo. Eg tel víst að um þetta
sé enginn ágreiningur milli okk-
ar, mér skilst, að ágreiningur sé
aðeins um það, hvort bréfhirðinga
maður megi endursenda blað, eft-
ir ósk viðtakanda, beint frá bréf-
hirðingunni. þá snýst málið um
þetta: Má eg, sem er bréfhirð-
ingamaður, gera manni í mínu
póstumdæmi þennan greiða, ef
hann beiðist þess, munnlega eða
skriflega. Eg held því fram, að
mér sé það fullkomlega leyfilegt,
því hefi eg gert það fyrir ein-
stöku menn í bréfhirðingaum-
dæmi mínu, að senda þau blöð,
sem hann eða þeir hafá verið
skrifaðir viðtakendur að, til send-
anda aftur, ef viðtakandi hefir
afsagt að taka á móti þeim, og
beðið mig, í eitt skifti fyrir öll,
að endursenda þau. Á þennan
skilning minn getur J. K. ekki
fallist, þótt undarlegt sé, þar sem
tilvitnanir í grein hans benda til
þess, að hann hafi lesið reglu-
gerð um notkun pósta frá 7.
mars 1908, og leiðarvísi fyrir
bréfhirðingamenn, sem byggist á
þeirri reglugerð, frá 23. mars
1908. Til þess að sýna mönnum
hve herfilega • slær útí fyrir J.
K. í þessari lagaskýringu, ætla
Skagaf jarðaisýsla.
1.—8. ágúst 1743.
Miklibær og Hof á Höfðas-
trönd: 63 börn, flest læs, hin
yngri vel að sér, en hin eldri
miður, stúlkur taldar svara sér-
lega vel út úr.
Fell í Sléttuhlíð og Höfði: þar
komu 32 börn, flest læs og kunnu
vel fræðin. þó er prestur talinn
óæfður i spurningum, hirðulítill
og drykkfeldur.
Barð og Holt: Presturinn (Sig-
urður Einarsson) húsvitjar kost-
gæfilega, enda má sjá árangur-
inn. 53 börn, flest læs og óvenju-
lega vel að sér í fræðum og út-
skýringum þeirra. Söfnuðurinn er
talinn hafa, alt frá siðaskiftum,
haft orð á sér fyrir að hafa mæt-
ur á fræðalærdómi, bæði í kirkju
og heimahúsum. Bömin hin best
uppfræddu í sýslunni.
Hér sparar Harboe ekki lofið
og er auðséð að hann hefir verið
vel ánægður. Á Barði höfðu set-
ið merkir prestar um hríð. Svo
sem hinn alkunni lærdómsmaður,
Sveinn Jónsson 1649—1687. • Er
ekki ólíklegt, að hin góða mentun
Fljótamanna sé að einhverju leyti
honum að þakka.
Knappstaðir: 23 börn, þvínær
öll byrjuð að læra að lesa. Kunnu
fræðin.
Flugumýri og Hofstaðir: 15
börn. Flest læs, en annars fáfróð
og óviss í skýringum.
Miklibær, Silfrastaðir og Víði-
vellir: Börn komu 23. Flest læs,
eg að taka upp byrjun 21. gr.
reglugerðarinnar, sem J. K. bygg-
ir sinn skilning á. Hún er svo:
--------„Svo má álíta að póst-
sendingu verði ekki komið til
skila: a. þegar sá sem vísað er
til, skorast undan að taka við
henni — — —“. þetta er ein-
mitt það sem gerst hefir, og eg
hefi algerlega hagað mér í sam-
ræmi við þessa reglugerð, og er
með öllu vítalaus í þessu máli.
Eg hefði aldrei trúað því, að J.
K. væri svona einfaldur, eins og
raun ber vitni. 1 grein minni
skoraði eg á hann að benda mér
á þá staði, sem hnekt gætu skiln-
ingi mínum um þessi mál,' svo
kemur svarið svona. J. K. vitnar
til áðumefndrar 21. gr. reglu-
gerðarinnar, og ætlar að leiða
hana sem vitni á móti mér, en
hún staðfestir algerlega minn
skilning' sem réttan, um leið og
hún gerir fullyrðingar hans og
slátt að engu. Tilvitnun hans í
leiðarvísi fyrir bréfhirðingamenn
er þessu óviðkomandi, fer fyrir
ofan garð og neðan í þessu máli.
En það er eins og honum hafi
þótt skilningur sinn á reglugerð-
inni eitthvað vafasamur, því vitn-
ar hann til vara í „Póstblaðið“!
sem kunnugir rnenn telja að ekki
hafi lagagildi.
þessi var tilgangur minn, að
fá J. K. til þess að sýna þeim
tromp, sem hann hefir á hendinni,
og þar sem þau eru ekki önnur
en þessar tilvitnuðu greinar, sjá
allir hve framkoma J. K. hefir
verið barnaleg frá upphafi þessa
máls, því það sér hver meðal-
greindur maður, að þessar tilvitn-
anir sanna það, að minn skilning-
ur sé réttur, auk þess er hann í
miklu meira samræmi við heil-
brigða skynsemi, því það er eng-
in ástæða til þess að meina bréf-
hirðingamönnum að verða við
beiðni manna sem þeir þekkja
um endursendingar á þeim blöð-
um, sem þeir eru ekki, og ætla
sér ekki að verða kaupendur að,
því sú hætta, að skökk blöð séu
endursend er alveg útilokuð, því
nafn blaðsins er æfinlega stimpl-
að á sendinguna. Ef maður gæti
dregið einhverja ályktun af þess-
ari ritsmíð J. K., væri hún sú, að
maðurinn væri ekki læs á móður-
mál sitt, áður hefir það verið dreg
ið í efa, að hann væri læs á
dönsku (sbr. krukkurnar), og hef-
ir hann þó skólamentun, hefir
en annars fákunnandi og skiln-
ingur þeirra lítt æfður. Prestur-
inn (Sæmundur Magnússon) vel
gefinn, en ámintur um að forð-
ast spil og drykk. Bækur hans
einskis nýfar.
Goðdalir (úr Árbæjarsókn kom
enginn) : 32 böra. Flest læs,
kunnu fræðin minni og skrifaðar
skýx'ingar. Prestur talinn óæfður
í barnaspurningum og nokkuð
drykkfeldur.
Mælifell og Reykir: 40 börn.
Gátu svarað spurningunum.
Lestrai’kunnáttu ábótavant nokk-
uð.
Glaumbær, Víðimýri og Geld-
ingaholt: 40 börn. Svöruðu vel
spurningunum, en aðeins minni
hlutinn læs. Spurningar pi’ests
eru taldar mjög lélegar.
Reynistaður: 14 börn. Kunnu
fræðin, en lestrarkunnáttu ábóta-
vant. Presturinn (Eyjólfur
Bjarnason) hafði enga hugmynd
um hvernig spyrja skyldi. Átti lé-
legar bækur, ekki einu sinni Biblí-
una. Mjög orðlagður drykkju-
maður.
Fagranes og Sjávarborg: Fá
börn og fá þeirra læs. Kunnu
fræðin hin minni.
Rípur: 20 börn. 7 læs. Barna-
spurningar prests slæmar.
Hvammur og Keta: 32 börn.
Kunnu fræðin hin minni og skýr-
ingar. Flestir drengir læsir, en
stúlkur færri.
þá er Skagafjarðarsýslu lokið.
Hólar í Hjaltadal eru ekki taldir
siglt til Danmerkur með styrk af
opinberu fé, og nú síðast alllengi
verið hjú hjá dönskum húsbænd-
um, og sýnir- þetta nokkuð hví-
líkt ljós maðui’inn er. þó kastar
fyrst tólfunum er J. K. fer að
ógna mér með hegningarlögun-
um, þegar hann er búinn að sýna,
með lagatilvitnunum sínum þær
niðurstöður, að eg sé algerlega í
mínum rétti í öllum gangi þessa
með. þó kunnáttan virðist hafa
verið allmisjöfn í prestaköllunum,
þá má hún yfirleitt teljast góð,
og sumstaðar ágæt.
Eyjafjarðai-sýsla.
1742.
Munkaþverá.: 32 börn. Helm-
ingur læs. Hin yngri betur að sér,
en hin eldri. Djákninn spurði vel
og hafði mikinn áhuga á barna-
fræðslu.
Möðruvellir og Gi’und: Hér um
bil 50 börn. Flest læs. Kunnu vel
fræðin og útskýringu þeirra.
Presturinn slæmur predikari og
barnafræðari.'
Saurbær: 20 börn. Flest allvel
læs og höfðu nokkra bókstafs-
þekkingu. Presturinn (þorsteinn
Jónsson) kvartaði yfir því hve
erfitt væri að fá kenslu handa
fátækum börnum, með því engir
fræðaskólar væru til í landinu.
Hann er sagður allvel lærður og
á dágóðar bækur.
Mikligarður, Djúpidalur og
Hólar: Prestur lélegur ræðumaður
og barnafræðari, á engar nýtileg-
ar bækur. 20 börn. Minni hlutinn
læs. og yfirleitt fáfróð.
Hrafnagil og Kaupangur: 40—
50 börn. Flest kunnu að lesa.
þekking fremur góð og þau van-
in á að skilja það, er þau höfðu
lært, .og gátu gert grein fyrir
lærdómum ræðunnar. Presturinn
(þorsteinn Ketilsson prófastur)
kostgæfinn og allvel að sér. Préd-
máls, og búinn að gera sig hlægi-
legan fyrir einfeldni sína og aula-
skap í þeirri grein, sem eitt sinn
átti að verða lífsstarf hans, laga-
mensku. Hver ætti að kæra þetta
og draga mig undir hegningar-
lögin, ef ekki póststjórnin sjálf,
en það er öðru nær en svo hafi
verið, því hún hefir algerlega
hummað fram af sér að verða
við margítrekuðum óskum mínum
ikaði vel og spurningar óaðfinn-
anlegar.
Hér hefir Harboe verið vel
ánægður, enda var séra þorsteinn
mesti merkisprestur og mun Har-
boe hafa talið hann líklegan til
biskupstignar. það mun hiklaust
mega álíta, að ekki hafi svejtafólk
í öðrum löndum verið betur að
sér um þessar mundir, en sóknar-
börn séra. þorsteins, og fæstir
munu hafa komist til jafns við
þau.
Glæsibær og- Lögmannshlíð: 32
börn. Tæpur helmingur læs. Stúlk-
urnar einkum fáfróðar.
Möðruvellir í Ilörgárdal.: 81
barn. Allvel uppfrædd, þó ekki
öll læs. Presturinn hafði hvorki
spurt börn né húsvitjað, enda
sjúkur. En djákninn kostgæfinn
og áhugasamur um barnafræðslu.
Bægisá og Bakki: 28 böm. Fá-
fróð nema þau yngri. Bóldestri
ábótavant. Presturinn kvartaði
yfir skorti á heimilisaga, og yfir
því að fáir foreldrar væi-u læsir
og gætu kent börnum sínum.
Myrká: 24 börn. Fá læs og yf-
irleitt heldur fáfróð. Presturinn
vandaður, en lítt gáfaður. Kvart-
aði yfir vanrækslu foreldra með
að láta börn sín koma til spum-
ingá og uppfræða þau.
Stærri Árskógur: Presturinn
nýkominn að brauðinu og ókunn-
ur söfnuðinum. 22 unglingar mjög
fáfróðir og fáir bóklæsir. Prestur
ámintur um að leggja stund á að
uppfræða þá.
um rannsókn, heldur lætur hún
sitja við fyrstu gerð, tekur af
mér póstferðirnar fyrirvaralaust,
eftir forsendum, sem eg hefi áð-
ur hrakið lið fyrir lið. þetta tal
J. K. um hegningarlögin er, um
leið og það er hlægilegt, blátt
áfram móðgandi fyrir póststjórn-
ina, því í því liggur aðdróttun
til hennar um það, að hún hafi
ekki gert skyldu sína: að kæra
mig og fá mig dæmdan, og í
öðru lagi um það, að hún sé jafn
fávís í þeim lögum og reglum,
sem hún starfar eftir og J. K.
sjálfur.
Einkunnarorðin fyrir grein
þessari voru frá Bólu-Hjálmari,
mér fanst þau eiga vel við, þvi
J. K. má vel líkja við fararstjór-
ann í för þeirri er Hjálmai’ leit,
sem var vinnumaður prestsins
drukna. J. K. er húskarl á búi
íhaldsflokksins, og verður að
ganga að öllum þeim skítverkum
sem ráðandi menn hans krefjast
útlendir og innlendir. það mætti
líkja blöðum hans við hestana í
lestinni hjá klerki. Eg hygg að
það vei’ði dýr matarkaup hjá báð-
um, um það og yfir lýkur. Nú
lifa þeir á atkvæði hans og stuðn-
ingi,. en hann á því er að honum
hrýtur fyrir undirritstjóm við
blöð þeirra. Ef hann heldur áfram
í sama ,,dúr“, að leggja dráps-
klyfjar af ósannindum og blekk-
ingum um þau mál er hann ræðir,
á þessar tvær drógar, og heldur
áfram gegndarlausum ofsóknum
á einstaka menn, alveg að ósekju,
þá verða þær ekki betur á sig
líomnar, en hross klerksins í
gamla daga, þær verða trauðlega
lokafærar, og meiddar, er til
kosninga kemur, og væri þá vel
borgið Islendingum og íslenskum
málsstað.
Er svo útrætt um þetta mál að
sinni.
P. t. Reykjavík, 12. júní 1925.
Lárus Helgason.
----o----
Látinn er Magnús Sigurðsson
bóndi og kaupmaður á Grund í
Eyjafirði. Hann var góður bóndi
og auðugur að fé. Kirkju lét hann
gera á Grund, sem þykir bera af
öðrum timburkirkjum og þótti
það bera vott um mikla rausn.
Vellir í Svarfaðardal: Hér er
prestur Eyjólfur Jónsson, einn
hirin lærðasti í stiptinu. Prédik-
aði vel en gamaldags við spum-
ingar. 28 börn, flest læs, kunnu
vel fræðin, og spurningar þær er
tíðkuðust. Svöruðu og vel því,
sem þau mundu, út úr ræðunni.
Eyjólfur var frægur lærdóms-
maður á sinni tíð. Hann átti
einnig mikið og mei’kilegt bóka-
safn, sem skýrsla er til um á
þjóðskjalasafni. Hann hefir skrif-
að mikið, en fátt af því er prent-
að, nema annáll hans, sem Bók-
mentafélagið er nú að gefa út í
annálasafninu.
Tjörn í Svarfaðardal: 38 böra,
flest læs og kunnu nokkurnveg-
inn fræðin og útskýringar utan-
bókar. Prestur (Jón Halldórsson)
sæmilegur, nema ámintur að gæta
sín við drykkjuskap.
Upsar á Upsaströnd: Prest-
laust. 19 böm, ekki helmingur
læs, kunnu fræðin, en mjög van-
kunnandi í hinum skrifuðu út-
skýringum, sem fyrri kennari
þeirra hafði notað.
Kvíabekkur: 28 börn, sæmilega
uppfrædd, stúlkum ábótavant með
lestur. Prestur hafði vanrækt
barnafræðslu, annars allgóður pré-
dikari og átti viðunandi bækur,
en drykkfeldur. Lofaði betrun.
Hvanneyri: 23 börn, 9 læs.
Vora nýbyrjuð að læra útskýr-
ingu fræðanna.
Hér endar vísítasían í Eyja-
firði. Harboe fór ekki til Gríms-
eyjar. Yfirleitt er ástandið sæmi-
legt, þó misjafnt sé. Ilrafnagils-
og Vallaprestaköll eru sérstak-
lega góð, og með hinum bestu á
landinu. Framh.