Tíminn - 28.11.1925, Blaðsíða 4

/
206
valdið fengið í hendur útsendur-
um Mussolinis.
— Kunnur iðnrekandi, danskur,
lýsir afstöðu iðnrekanda þannig,
eins og hún nú hefir verið vegna.
gengishækkunarinnar: pað er eins
og við höfum setið við hin grænu
borð í Monte Carlo og við höfum
tapað endalaust og höldum áfram
að tapa. Fjármálai’áðherra íslands
er á annari skoðun, eins og kunn-
ugt er. Honum þykir það mjög
æskilegt að íslenskir atvinnurek-
endur spili fjárhættuspil eins og
þau tíðkast Monte Carlo.
— Spánverjar eiga í einlægum
tollstríðum við aðrar þjóðir og
er vínsalan ávalt tilefnið. Slitnaði
upp úr samningum milli þeirra og
þjóðverja snemma í þ. m. og
lögðu Spánverjar óðara á 80%
aukaverðtoll á þýskar vörur. Síð-
ustu fregnir eru þær að aftur hafi
gengið saman. Eru Spánverjar ill-
ræmdastir allra Norðurálfuþjóða
fyrir yfirgang í tollmálum.
— Búist er við að tekjuhalli
á núverandi fjárhagsári þýska
ríkisins verði um einn miljarður
dollara.
— Mjög alvarlega er það nú
rætt á Frakklandi að festa verð-
gildi frankans.
— Á fundi alþjóðabandalagsins,
í Genevé, snemma í þessum mán-
uði, bar Friðþj. Nansen fram til-
lögu um að stofnað yrði til stórra
áveituframkvæmda í þeim hluta
Armeníu, sem nú er undir stjóm
Rússa. Er talið vafalaust að með
áveitunni megi breyta miklu land-
flæmi, sem nú er nálega eyðimörk,
í frjósamt hérað. Er tilætlunin að
á þessu svæði geti um 25 þúsund
flóttamenn frá Armeníu sest að,
þeir sem flúið hafa undan grimd-
arverkum Tyrkja og eiga nú
hvergi höfði sínu að að halla.
Áætlað er að framkvæmd verksins
muni kosta eina miljón sterlings-
punda, og gerði Nansen ráð fyrir
að fá mætti lán til þess. Var til-
lögunni vel tekið og nefnd skip-
uð til undirbúnings og fram-
kvæmda. Er Nansen formaður
nefndaiinnar. -
— Norska stjórnin hefir náðað
foringja kommúnista, er dæmdir
voru í fangelsi, fyrir alllöngu
síðan.
— Flugslys mikið varð í Dan-
mörku nýlega. Farþegaflugvél
hrapaði úr lofti og týndu allir lífi
sem í henni voru. Farþegar voru
druknir og flugmaðurinn fór óvar-
lega.
— Blöð Musslinis geta þess, að
ef samsærismönnum hefði tekist
að ráða hann af dögum, hefði
þess verið ógurlega hefnt. þá
hefði ekki orðið um að ræða eina
blóðuga Bartólómeusnótt, heldur
mánuð og ár.
— Snemma í þ. m. var daglega
yfir 20 gráða frost í Norður-Sví-
þjóð. Fraus sjór í Botneska flóa
svo að öll skipaurrferð hindraðist.
— Ein af mörgum „íþróttum",
sem kept er í, er sú að geta soltið
sem lengst og er til mikilla verð-
launa að vinna. Italskur maður,
Succi, hafði lengi heimsmet. Hann
svalt í 29 daga og vann mikið fé
í fyrsta sinn. En nýlega fór
franskur maður, Harry Hoch,
fram úr honum. Hinn 1. okt. síð-
astl., á hádegi, lagðist hann í gler-
kistu í ráðhússsalnum í borginni
Amiens. Voru viðstaddir gæslu-
menn Succis og borgarstjóri, og
settu innsigli fyrir kistuna. þarna
lá hann svo hreyfingarlaus, undir
gæslu, og lagði sér ekki annað til
munns en eilítið af sætu vatni og
litla ópíumpillu, daglega. Annan
hvern dag var kistan opnuð, að
vottum viðstöddum, og „íþrótta-
maðurinn“ smurður ilmvötnum. Á
hádegi 31. okt. var hann tekinn
endanlega úr kistunni og hafði þá
sett heimsmet: 30 daga sveltu.
Hann var aðeins málhress og
hafði unnið 50 þús. franka.
— Enskur læknir, Bell, frá
Liverpool, flutti fyrirlestur nýlega
um krabbaméinslækningar. Að-
ferðin er sú að dæla blýi inn í
TlMINN
sjúklingana. Á þrem árum hefir
honum tekist að lækna 200 sjúkl-
inga, sem taldir voru ólæknandi.
Aðrir læknar enskir álíta að um
stói’merkan atburð sé að ræða, þó
að lækningar þessar séu enn á til-
raunastigi.
— Lýðveldissinnarnir írsku láta
enn á sér bæra. Hinn 11. þ. m.
fóru fram hátíðahöld í Dublin,
eins og í öðrum borgum Banda-
manna, í minningu vopnahlésins
eftir heimsstyrjöldina. Komu þeir
þá af stað miklu uppþoti í borg-
inni. Nokkrir tugir manna særð-
ust, en um síðir tókst lögreglunni
að koma aftur á friði.
— Erlendum blöðum ber saman
um að hinn nýlega látni hermála-
ráðherra Rússa, Frunze, hafi ver-
ið yfirburðamaður, sem hafi unn-
ið stórvirki um að efla og koma
skipulagi á Rússaher. Er fullyrt
að herinn sé nú búinn hinum allra
fullkomnustu tækjum, hafi gnægð
af þeim, og hermenskuandinn
ágætur. Eftirmaður Frunze,
Waroschilow, er og talinn afburða-
maður á sínu sviði, enda þraut-
reyndur herforingi.
— Aðalmálgagn Rússastjórnar,
Prawda, gerir grein fyrir því ný-
lega, hversvegna Rússar gangi
ekki í Alþjóðabandalagið, á þessa
leið: „Borgaraleg blöð, um heim
allan, tala um að nauðsyn beri til
að rússneska lýðveldið gangi í Al-
þjóðabandalagið. En þó veit öll
hin „kapítalistiska" Norðurálfa að
Rússland getur með engu móti
gert það. Við getum ekki látið
gjörðardóm skera úr um skuld
okkar við og skaðabótaskyldu
okkar til ,,kapítalista“, sem beðið
hafa tjón við byltinguna. þar sem
við eigum í deilu við hin „kapítal-
istisku“ ríki, getum við ekki látið
enhverja og einhverja dómara
skera úr þessum málum. það er
enginn hlutlaus aðili til í deilunni
milli ráðstjórnarinnar og „kapítal-
istisku“ ríkjanna. — þó að blöð
þessi viti þetta, láta þau þó svo
sem þau búist við að við göngum
í Alþjóðabandalagið. þau gera það
til þess að geta síðar sagt. Sjá!
Við höfum boðið Bolsivikum að
koma í félagsskap siðaðra ríkja.
Við óskuðum að deilumálin við
Rússland yrði útkljáð með gjörð-
ardómi. En þessir tortryggu menn
vildu ekki heyra frið nefndan.
Gott og vel! þessa vegna skulum
við sameinast gegn þessum ófrið-
arseggjum. — þetta er klókinda-
lega hugsað. En verk þessara frið-
arvina sýna nægilega hvaft býr
inni fyrir: Englendingar brytja
niður Kínverja, heima í þeirra
eigin landi; þeir neita Indlandi um
sjálfstjórn; þeir taka Sudan frá
Egyptalandi, og Frakkar drepa
Marokkómenn og skjóta á Da-
maskus í umboði Alþjóðabanda-
lagsins. þegar þetta er athugað,
er það Ijóst, að tilgangurinn er
enganveginn sá að fá Rúss-
land í friðsamlega samvinnu,
heldur að undirbúa það, að sam-
eina allan hinn „kapítalistiska"
heim á móti okkur. — Svar okkar
við þessu er að opinbera öllum
heiminum hvað er hið sanna eðli
Alþjóðabandalagsins. Rússastjórn
er reiðubúin til að taka þátt í
hverskonar starfi, sem miðar að
því að tryggja heimsfriðinn, en
hún mun aldrei fórna hagsmun-
um rússneskra verkamanna og
bænda, fyrir „kapítalistiskan" fé-
lagsskap.
— Mussolini lætur lögleiða, að
ítalir, sem flutt hafa úr landi,
skuli missa borgaraleg réttindi,
og allar eignir, sem þeir hafa skil-
ið eftir, skulu gerðar upptækar.
Jafnframt hefir hann náðað og
látið sleppa lausum mönnum þeim
er myrtu Jafnaðarmannaforingj-
ann Matteotti. Var þó rannsókn á
máli þeirra ekki nema mjög stutt
komið. Fullyrt er að ástæðan sé
sú, að morðingjarnir hefðu annars
fullyrt og jafnvel getað sannað, að
aðalfrumkvöðull morðsins sé
Mussolini sjálfur.
— í aðalmálgagni frjálslyndra
Tveir þriðju hlutar jarðarinnar Vetleifsholt
í Rangárvallasý8lu ásaxnt hálfri hjáleigujörðinni Götu, fást til kaups
og ábúðar frá næstu fardögum.
Frekari upplýsingar gefa eigandi jarðai'innar Þorsteinn Björns-
son og Pétur Jakobsson kennari Freyjugötu 10. Reykjavík (sími 1492).
guðfræðinga á þýskalandi, „Die
Christliche Welt“, ritar einn af
mei’kustu guðfræðingum þjóð-
verja, doktor Friedrich Heiler, um
hinn mikla kristilega fund, sem
háður 'var í Stokkhólmi í sumar.
Sótti Heiler sjálfur fundinn, en af
hálfu þýsku kirkjunnar voru eink-
um sendir þeir menn, segir hann,
sem voru alveg andstæðir þeirri
einingar- og friðarstefnu, sem
ríkja átti á fundinum og sem
fundinum var sérstaklega ætlað
að styðja. Hafi framkoma þeirra
verið eftir því og sé eitthvert
sorglegasta fyrii’brigði á síðari
árum. þá er sá úr hóp frönsku
prestanna talaði, sem kjörinn var
til að tala af þeirra hálfu, og end-
aði ræðu sína til þjóðverja með
þessum orðum: „Eg rétti yður
hönd mína og við bíðum eftir
ykkur“ — þá tóku allir fundar-
menn þessu með afskaplegum
fögnuði, nema þessir fulltrúar
þýsku kirkjunnar. þeir sátu hljóð-
ir og þykkjuþungir. Að vísu tókst
að hindra það, að bein mótmæli
kæmu fram frá þýsku fulltrúun-
um, en sá andi, sem ríkti hjá
þeim, var allur annar en sá, sem
ríkti hjá öðrum fundarmönnum.
Kona ein, sem var í hóp þýsku
fullti’úanna, sagði t. d. eitt sinn
opinberlega: Sérhver kristinn
þjóðverji er jafnframt þjóðemis
og einveldissinni. Hafði fram-
koma þessara þjóðverja um eitt
atriði úrslitaáhrif á fundinum.
Var áformað að fundurinn ein-
róma gæfi út yfirlýsingu gegn
styrjöldum. þjóðverjarnir neituðu
að samþykkja hana og því kom
hún aldrei til atkvæða.
— ftölsku sendinefndinni til
Bandaríkjanna hefir orðið betur
ágengt en hinni frönsku um að
semja um skuldirnar. Eru samn-
ingar fengnir. Sleppa ftalir alveg
við að greiða 75% af skuldinni,
en eiga að greiða hitt á 62 árum.
Vextir eru engir fyrstu árin og
verða aldrei hærri en 2%. Búist
er við að þetta viti á að samning-
ar takist einnig við Frakka.
Strandaði á því síðast að Frakkar
gyldu 40% skuldarinnar.
— Enskur neðansjávarbátur
fórst nýlega með allri áhöfn, 68
mönnum.
— í annari viku þessa mánað-
ar bættust 5190 menn við í hóp
atvinnulausra manna í Danmörku.
Tala atvinnulausra manna um
miðjan mánuðinn var 43370. það
er töluvert meir en helmingi hærri
tala en í fyrra um þetta leyti og
eru mörg ár liðin síðan svo marg-
ir hafa verið atvinnulausir. Talið
er víst að tala atvinnulausra haldi
áfram að vaxa hraðfara og að
þeir verði orðnir um 75000 um
jólaleytið. Atvinnuleysið eykst
undantekningarlaust í öllum at-
vinnugreinum. Gengishækkunin
hefir þegar lamað atvinnurekend-
ur svo mjög, að þeir verða að
draga inn segiin á öllum sviðum.
Slík er blessun gengishækkunar-
innar.
— 400000 smálestir af kolum
hafa verið fluttar frá Svalbarða í
ár. Mestur hlutinn var fluttur til
Noregs.
— Nokkrir félagsmenn í íhalds-
mannafélagi í Leipzig gerðu sam-
særi um það um miðjan þ. m. að
sprengja í loft upp samkunduhús
Gyðinga þar í borginni. Lögreglan
komst á snoðir um samsærið og
tókst að hindra áður en yrði að
framkvæmd.
— Borgarastyrjöldin í Kína
geysar áfram. Herforingjarnir
þrír berjast innbyrðis. í Suður-
Kína vinnur sá flokkurinn á sem
er í bandalagi við Rússa.
— Heyrst hefir að bæði Dou-
mergue, forseti Frakklands, og
Hindenburg, forseti þýskalands,
muni koma með utanríkisráðherr-
um sínum til Lundúna til þess að
undirrita Locarno-samningana.
— Franska stjórnin hefir orbið
að leggja niður völd. Lenti í
minnihluta um þýðingarmikið at-
riði í fjármálastefnu sinni. óvíst
er hvemig nýja stjórnin verður
skipuð. Jafnaðannenn gerðu
árangurslausa tilraun til að
mynda stjórn og Herriot er að
reyna, en óvíst hvort tekst.
— Alexandra, ekkja Játvarðar
Englandskonungs, er nýlega látin.
Hún var á unga aldri annáluð fyr-
ir fegurð og urðu vinsældir henn-
ar miklar á Englandi.
— Vopnalilé hefir loks náðst í
Marokkó. Viðurkennir Abd-el-
Krim andleg yfirráð Marokkó-
soldáns, sem alveg er á valdi
Frakka, og sættir sig við minna
sjálfstæði en áður var og meiri
íhlutun Fi’akka og eftirlit.
— Jafnt og þétt herðir Musso-
lini á harðstjórninni. Hefir hann
látið samþykkja að ekki megi
bera fram frumvarp á þingi, nema
hann hafi fyrirfram fallist á það,
og ennfremur að hann beri enga
ábyrgð á gerðum sínum gagnvart
þinginu, heldur aðeins gagnvart
konungi.
— Svíar og Norðmenn hafa orð-
ið ásáttir um að öll deilumál milli
landanna skulu úrskurðast af
gerðardómi.
----o----
Langa grein ritar Jón þorláks-
son í málgagn sitt fyrir hálfum
mánuði um flokkaskiftinguna.
Hann beinir þeixri ásökun til
Framsóknarflokksins, að hann
vilji vera þröngsýnn stéttarflokk-
ur og telur að slík ummæli hafi
komið fram í Tímanum. Eru það
hinar mesu blekkingar og, því
miður, sennilega vísvitandi blekk-
ingar. það sem bent var á í Tím-
anum, var fyi’st og fremst það,
að það eru aðrir en bændunxir,
sem eru kjarni Fi’amsóknarflokks-
ins, sem hafa runnið á vaðið um
að stofna til pólitiskrar flokka-
skiftingar eftir stéttum. það var
sannað og var enn sannað í blað-
inu síðast, að íhalds- og Alþýðu-
flokkamir eru römmustu stéttar-
flokkar. íhaldsflokkurinn íslemki
er t. d. áreiðanlega starblxnáasti
og þröngsýnasti stéttarflokkur
sem til er í víðri veröld, að Fas-
cistunum á Ítalíu og Bolsevikun-
um á Rússlandi ef til vill einum
undanteknum. Frumvörp lands-
stjórnarinnar og Ihaldsmamxa á
síðasta þingi eru svo talandi vott-
ur um það, að engin mótmæli
duga. þessi stéttarsamtök, á báð-
ar hendur bændúm íslands, eru
það, sem knýja þá til hins sama,
þó að á víðsýnni grundvelli verði
að sjálfsögðu.
Harðgáfaður er Valtýr, en þó
er Jón Kjartansson enn gáfaðri
— og báðir á eina lund. Tók Jón
sér fyrir hendur nýlega að út-
skýra orðið „hundavað“. Segir
hann að ef á sé svo breið að hund-
ur geti ekki stokkið yfir hana —
er helst að skilja sem allmargar
ár séu ekki svo breiðar — þá velji
hundarnir vaðið, þar sem áin er
dýpst, þ. e. þar sem þeir alls ekki
geta vaðið yfir. Vað er því þar
sem ekki er hægt að vaða. — Er
engin von til að svo sauðheimsk-
ur maður geti botnað í varalög-
reglumálinu — með alla karl-
menskufrægðina sína á baki frá
Ólafsmálinu.
Kver og kirkja heitir bók nýút-
komin eftir Ásgeir Ásgeirsson.
Eru þar sérprentaðar samnefndar
greinar, sem birst hafa í Tíman-
um. Ársæll Árnason gefur út.
Ágúst Flygenring þingmaður
Gullbringu- og Kjósarsýslu hefir
sagt af sér þingmensku. Hefir
legið alllengi veikur. Ekki er um
H.f. Jón Sigmtmdsson & Co.
Trúlofunar-
hringarnir
þjóðkunnu, úrval af
steinhringum, skúf-
hólkum og
svuntuspennum,
margt fleira. Sexd
meðpóstkröfuútunxland,efóskaðei.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sínxi 383. — Laugaveg 8.
Bækur Bókafélagsins:
Hjá Ársæli Árnasyni og öllum
bóksölum: íslandssaga II. Verð
3,50. Dýrafræði I. (Spendýrin).
Vei’ð 3,50.
Hjá nálega öllum kaupfélögum
og nokki’um bóksölum: Islands-
saga I, Dýrafi’æði II (Fuglanxir),
Nýju skólaljóðin. Verð hverrar
af þessum bókum 2,50.
Kaupendur Tímans, sem verða
fyrir vanskilum, eru beðnir að
gera afgreiðslunni viðvart þegar
í stað.
Ódýrar og góðar
bækur
sem allir ættu að eignast:
kr.
Ben. Gröndal: Dagrún .. . . 0.75
Sveinbj. Bjöxnsson: Hillingar 1.00
Valur: Dagrúnir.............1.00
Valur: Brot.................1.00
Hulda: Syngi syngi svanir
mínir....................1.00
Hulda: Tvær sögur...........3.00
Hulda: Æskuástir............2.00
Jónas Guðlaugsson: Sólrún
og biðlar hennar . .' . . . . 4.00
Theódór Friðriksson: Útlag-
ar.......................4.00
Sig. Heiðdal: Hrannaslóð . . 5.0Q
Fást hjá öllum bóksölum.
Bókaverslun
það frétt enn, hvenær kosning fer
fram.
Látin er hér í bænum Áslaug
þorláksdóttir kaupmanns John-
sens, kona Sigfúsar konsúls
Blöndahls. Hún var kona á besta
aldri og átti skamma legu.
Nýr doktor. Jón Helgason
magister, sem um mörg ár hefir
dvalist í Kaupmannahöfn, ætlar
að verja doktorsritgjörð við há-
skólann hérna. Ritgerðin er um
Jón Ólafsson Grunnvíking.
„Vér brosum".
Kl. 12% síðastliðna mánudagsnótt
vildi það sorglega slys til á Akur-
eyri, að Björn Líndal ílýði af al-
mennum umræðufundi um landsmál.
Umræður höfðu staðið tæpar 4 stund-
ir. þetta er í annað sinn, síðan þingi
sleit, sem Bjöm verður að flýja af
hólmi frammi fyrir fullu húsi af
kjósendum sínum.
Eftir siðgæðiskenningum fjólupabba
hefir Stefán á Möðruvöllum sýnt víta-
vcrða fjárgræðgi með því að flytja
inn í skólastjóraíbúðina á Akureyri,
er hann tók við stjóm skólans. Sjálf-
ur Valtýr hefði unnið sér til óhelgi,
ef hann hefði timt að leggja eins
árs tekjur sínar í jarðabætur á Möðru
völlum, af ræktarsemi við jörðina.
Eftir sömu kenningum „flosnar” hús-
bóndi Valtýs, Daninn Jacobsen, upp í
hvert sinn er hann flytur úr sumar-
dvöl sinni hjá Geithálsi.
Skáldið auma kemst að þeirri nið-
urstöðu að ekki megi dæma íhalds-
flokkinn eftir lélegustu mönnum
hans. En þeir sem um var að ræða
voru ráðherrarnir, bískup og Ól.
Thórs. — „Smásaman fer dengja mín-
um frarn!" Blómavinur.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Prentsmiðjttn Acta.