Tíminn - 17.04.1926, Blaðsíða 2

72
TlMINN
Sýning-
Ásgríms Jónssonar.
Eins og- að undanfömu hefir
Ásgrímur gefið bæjarbúum kost
á að sjá list sína í litla salnum í
Templarahúsinu um páskaleytið,
sýningar hans eru dásaml. hátíð-
arbrigði í einmánaðarhrökunum
og fásinni vetrarins.
pað er erfitt að dæma um lista-
verk þau sem sýnd voru (um 40
að tölu), því að birtuskilyrði sýn-
iiigarsalsins eru svo slæm að mjög
fáar myndir nutu sín, og engir
fullkomlega. það er óneitanlega
söguleg staðreynd, að höfuðborg-
in skuli ekki eiga neinn sýninga-
sal sem boðlegur sé til listsýninga
hvað stærð og Ijósmagn snertir,
því að sækja sýningu í listvina-
félagshúsinu að vetrarlagi myndi
bæjarbúum veitast erfitt, þar
sem það er álitin „Bjarmalands-
för“ að sumarlagi.
Að þessu sinni sýndi listamað-
urinn eingöngu landlagsmyndir,
olíu- og vatnslitamályerk, þrungin
af litbrigðum sumarsins — sólu
og skýjarofi. Viðfangsefnin sýna,
að hann hefir ótakmarkaða ást
á íslensku landslagi, og glögt auga
fyrir einkennum þess, enda hefir
hann auðsjáanlega unnið sína
djarflegu vinnuaðferð og ein-
kenni með langferðalögum um
fjöll og firnindi.
Beinar og sterkar línur heimta
ákveðin, hrein form þar af leið-
andi djörf pensilstrik.
Blæbrigði og hvikulleiki ís-
lenskrar náttúru krefjast glöggs
auga og ótakmarkaðrar þolin-
mæði þessa eiginleika virðist Ás-
grímur hafa í ríkum mæli, bygg-
ing myndanna er jafnan sterk og
eðlileg, þó tel eg það vafasamt
að láta margar óbrotnar, sam-
hliða línur liggja þversum yfir
mynd eins og í stóru myndinni
af Beinageitafjalli.
Gleðilegt er að sjá hvað lista-
manninum er sýnt um að láta
viðfangsefnin ráða vinnuaðferð-
inni (teknikinni), ýmist grípur
hann til olíu eða vatnslita, og
vart sér maður tvær myndir með
alveg sama vinnulagi; það er næg
trygging fyrir því, að ekki sé
um kyrstöðu að ræða. — Eg hygg
að aðalstyrk hans að þessu sinni
sé að finna í olíumálverkunum,
enda virðist hann hafa meira dá-
læti á þeim til stórræðanna. þar
með er ekki sagt neitt niðrandi
um vatnslitamálverkin, því að
Járnbrautamálið.
SíSari ræða Sveins Ólafssonar
viS 1. nmr.
Við fyrri hluta þessarar umræðu
var vikið fremur kuldalega að mér
af hv. flm. frv. fyrir þá skuld, að jeg
hafði látið í ljósi, að jeg mundi
eiga erfitt með að fylgja frv. þessu
út úr þinginu. Frá þessum sömu
mönnum komu þá iíka fram ýmsar
athugaverðar fullyrðingar viðvíkj-
andi málinu og horfum fyrirtækis-
ins og get eg ekki leitt hjá mér að
minnast nokkrum orðum á þetta. En
áðui; en eg vík að því, sem til mín
heíir verið beint, verð eg að fara
nokkrum almennum orðum um mál-
ið í heild sinni.
pað kemur ljóslega fram í greinar-
gerð frv., að jámbrautarfyrirtækið
er á því bygt, að árangurinn af
áveitufyrirtækjum austan fjalls verði
svo og svo góður og uppfylli glæsi-
legustu vonir manna, en eins og*
kunnugt er, er aðaláveitufyrirtækið,
Flóaá^eitan, með öllu óreynt enn, þar
sem vatninu verður i fyrsta sinn á
þessu ári veitt yfir svæðið. Lítils-
háttar reynsla er að visu fengin um
Skeiðaáveituna, en hún er ekki að
öllu leyti að óskum, eins og vitað er.
Eg hygg það flestum í minni, að
á næstliðnu ári kom fram skýring
eða athugun manns eins, sem við
áveituna er riðinn og benti til þess,
A >. J C i’j 4.. Ájrí . k
Odýr Gúmmískófafnaður.
Seljum meðan birgðir endast:
Hina viðurkendu Strigaskó með
gúmmíbotnum.
No. 24—26 2,90. No. 27—30 3,25 No. 31—35 3,75,
No. 36—42 4,50 og No. 43—46 5,25.
Gúmmiskór (Skóhlifar) hvíibotnaðar
afar sterkir.
Karlmanna No. 6—11 9,75, Drengja (Kven) 2Va—6 8,50
Unglinga No. 8—2 7,50.
Gúmmístígvél:
Karlmanns hvítbotnuð hnéhá 23,50, fullhá 36,00
Drengja hvítbotnuð 3—6 19,75 do. svört 17,75, Unglinga hvítbotnuð 15,50 og 16,50
Kven 15,00 og Barna, glans 9,50.
Allar þessar tegundir eru nauðsynlegar á hverju heimili.
Pantið strax. Afgreiðum gegn póstkröfu um alt land.
Lárus G. Lúðvigsson,
Símn.: Ludvigsson. Skóverslun. Pósthólf 31.
nnnn
SniBRLiKÍ
IEsZa.Tj.pfélagsstj ór aj? I
Munið eftir því að haldbest og smjöri líkast er
„Smára“ - smjörlíki
Sendið því pantanir yðar til:
H.í. Smjörlíkisgerðin, Reykjavík.
einnig á meðal þeirra eru ágætis
myndir t. d. „í Áskarði“ og
„Hekla séð frá Odda“ o. fl.
Til að benda á heilsteypt og
„gegnumfært* málverk á meðal
olíumyndanna, vil eg m. a. nefna
„Við Meyjarsæti“. par er mynd
sem sýnir ágætlega skilning lista-
mannsins á því, að maður og
hestar eru líka náttúra eða partur
af náttúrunni. Reiðmaðurinn með
koffortahestinn er „komponerað-
ur“ í fylsta samræmi við um-
hverfið, rólegar og tígulegar lín-
ur Meyjasætis veita auganu
stöðvun um leið og það fylgir
reiðmanni niður einstigið og nýt-
ur um leið með honum hins dá-
samlega útsýnis yfir þingvalla-
vatn.
Að sameina hina „lifandi og
dauðu“ náttúru er prófsteinn
að eftir rannsóknum, sem hann hef-
ir gert, mundi áveituvatnið fara
burtn af áveitusvæðinu auðugra af
næringarefnum jurtanna, heldur en
inn á svæðið; með öðrum orðum:
Jarðvegurinn ætti eftir því smátt og
smátt að tæmast af frjóefnum. Vel
getur verið, að þessi athugun sje
ekki sannprófuð og að eitthvað sé
bogið við hana, en skýrslan bendir þó
til þess, að rétt sé að bíða og láta
reynsluna tala, áður en miljóna fyrir-
tæki er reist á voninni einni ópróf-
aðri. Miljónafyrirtæki sem þetta, er
alvariegt fótmál að stíga fyrir jafn
fámenna og fátæka þjóð eins og vora.
Eg hefi þegar látið það í ljós, að
mjer þykir mest vandhæfi á að styðja
þetta frv., sakir þess að ekki verður
gengið úr skugga um — ekki einu
sinni ráðið i það — hvemig fyrir-
tækið á að bera sig. Einnig áliti
eg óforsvaranlegt að skapa kyrstöðu
í öllum öðrum opinberum fram
kvæmdum vegna þessa fyrirtækis.
Hitt hefi jeg látið i ljós, að jeg væri
fyrirtækinu hlyntur og vildi styðja
það, þegar sannfæringin leyfði og
ekki væri með því hnekt til muna
öllum öðrum framkvæmdum. — Eg
verð að geta þess, að á undanförnum
10 árum, sem eg hefi átt sæti hér,
hefi eg oftast með fúsu geði rétt upp
hendina, þegar þurft hefir að styðja
fyrirtæki til þrifa og hagsbóta hér-
uðunum austan fjalls, sem þó hafa
verið fjárfrek í meira lagi. Eg veit,
að á þessum tima hefi eg lagt lið
listamannsins. það væri g-aman
að sjá slíka viðleitni hjá lista-
mönnum vorum yfirleitt.
-.... ■ ■■ ..........
mitt til að veittar yröu miljónir til
þessara hjeraða i vegum, áveitufyr-
tækjum o. fl., án þess að nokkuð
hliðstætt hafi verið gjört fyrir önn-
ur héruð. Eg hygg því, að engan
íuröi, þótt eg hiki við þegar enn er
farið fram á að leggja þeim margai’
miljónir; þótt eg skoði huga minn
áður en eg rétti upp hendina með
þessari fjárveitingu, sem óhjákvæmi-
lega hiýtur að skapa kyrstöðu um
allar verklegar framkvæmdir ann-
arsstaðar á landinu.
pað er réttmætt að bera saman
þau fríðindi, sem þessar sveitir aust-
an fjalls hafa notið, móts við önnur
héruð landsins. Sá samanburður sýn-
ir það eitt, að ekkert hérað kemst
í námunda við þær. — Jafnvel þótt
teknar væru margar sýslur annars-
staðar á landinu, þá mundu þær til
samans ekki komast til jafns við
þessar sveitir um efnalegan stuðn-
ing frá ríkissjóði.
Eg get nú að mestu látið mér lynda
þenna formóla, en það verð eg að
segja, að mér þótti kenna nokkurs
vanþakklætis frá háttv. aðalflm. þessa
máls (Jör. B.) til mín og annara,
þegar það er athugað, hvc, oft og ör-
látlega hefir verið stutt að því, að
veitt væri stórfé til þessara héraða
austan fjalls.
Af því að því hefir verið haldið
fram í umræðunum um þetta mál,
að með jámbrautinni yrði bætt úr
samgönguþörf, sem á engan annan
hátt verði bætt úr og sem sé evo
Annars hefi eg góða trú á því,
að hin unga list okkar hefir aðal-
lega bygst á landslagsmyndum,
brýn, að úr henni verði tafarlaust
að bæta, verð eg að benda ó það,
að með járnbraut er alls eigi bætt
úr akvegaþörf héraðanna, því að eft-
ir sem áður verður að halda við
vegi, akfærum fyrir bifreiðar og
vagna, bæði austur um heiði og um
sveitirnar eystra. Jámbrautin þýð-
ir því tvær flutningabrautir austur,
og fer því mjög fjarri, að ríkið losni
við að halda við akfærum veg þeim
sem nú er.
pá vil eg einnig taka það fram,
að það er ó engan hátt útilokað,
að héruð þessi geti orðið aðnjótandi
samgangna á sjó. Menn vita vel, að
möguleiki er fyrir því, og hann ekki
lítils virði.
pannig var það fyr, meðan sam-
göngur á sjó voru betri og strand-
ferðaskipin vom tvö, að annað þeirra
hafði fastan viðkomustað á Eyrar-
bakka. þessi möguleijii er enn fyrir
hendi og má margt gera til að efla
slíkar samgöngur.
Báðir háttv. flutningsmenn þessa
máls tóku það fram með nokkuð
berum orðum, að mótspyrnan gegn
þessu frv. myndi stafa a/ hefndar-
hug, sakir þess að feld var um dag-
inn í þessari háttv. deild tillaga um
kaup á strandferðaskipi. Sérstaklega
lagði háttv. 2. flm., 4. þingm. Reykv.
(M. J.), mikla óherslu á þetta. Tal-
aði hann um, að hjer væri ó ferð
einhver ógeðslegur „hefnigimipúki",
sem málum spilti. Nafnið er frem
ur óliðlegt, en þó er nokkurn veginn
álít það góða undirstöðu fyrir
hugmýndir og sögu málara okkar
síðar meir. Við sjáum, að jafnvel
hinir ítölsku snillingar 14. aldar-
innar flöskuðuálandslagsmyndum
og þar sem þeir notuðu landslag
og byggingalist til uppfyllinga er
það oft „dauður blettur" í mynd-
inni.
Annars var það ekki ætlun mín,
að hæla íslenskum listamönnum
á kostnað hinna gömlu meistara.
Svo eg snúi aftur að sýning-
unni, þá virðast mér olíumál-
verkin úr Borgaríirði jafnbest.
pað er gaman að sjá sömu „mo-
tivirí’ máluð með nokkurra ára
millibili af sama listamanni. Sjá
þau aftur í nýjum formum og nýj-
um htum, en samt með sínum
eilífu einkennum.
Til dýpri skitnings á list Ás-
gríms, er það mjög nauðsynlegt,
að gjöra sér það ljóst, að með
því að mála sama verkefni aftur
og aftur, er hann að gera tilraun
til þess að skilja þau lögmál nátt-
úrunnar sem dýpst liggja, og
engum auðnast að sjá nema þeim,
sem á í meðvitund sinni óslökkv-
andi löngun til að gjöra betur
— og- aftur betur.
vn.
----6----
iPórarinn á lelstai
og pórarinn í sameinuöu þingL
Á íundi i sameinuðu þingi nýlega
er rætt var um hverjar kröfur bæri
að gera til trúnaðarmanna landsins
erlendis, var vikið að tillögu sem
samþykt var á þingmálafundi að
Melstað í vetur, um Ameríku-fulltrú-
aim i ullarmálinu. Meðal annars
mintist þingmaður okkar V,estur-Hún-
vetninga, pórarinn á Hjaltabakka, á
ýmislegt sem gerðist á fundi þess-
um og vil eg minnast á sum þau at-
riði.
Á þessum fundi var talsvert rætt
um hina mishepnuðu Ameríkuför
Árna í Múla. Eg bar fram tillögu í
málinu, sem var samþykt með öllum
greiddum atkvæðum. Tillagan hljóð-
ar svo: „Fundurinn vítir harðlega
gerðir stjómarinnar í ullartollsmálinu
sérstaklega þær, að senda óheppi-
legan mann, og þá er hann ekki
gjörði skyldu sína, að senda ekki
annan mann í hans stað til samn-
inga“. pegar eg mælti fyrir tillög-
unni lét eg í ljós þá skoðun, að lang-
eðlilegast hefði verið, að stjómin
hefði beðið Sambandið að leggja til
mann í þennan leiðangur, þar sem
ljóst hvað í því liggur, og verð jeg
að segja, að tæpast er viðeigandi að
nota þessa samlíkingu og hvorki
viturlegt né góðgjarnlegt. Annars má
segja um þessa hefnigirni, ef hún á
annað borð væri til, aö hún væri
fremur óeðlileg frá minni hendi, þar
sem hefndin kæmi niður á saklaus-
um. Eg ætla ekki að fara að gera
mikið veður út af þessu írafári hv.
þingmanns, en verð að segja það,
að þegar svona rök eru notuð til
að styðja gott mál — eins og flm.
eðliega telja járnbrautarmálið — þá
verður naumast litið á það öðru vísi
en sem rökþrot og ráðaleysi. Eg get
ekki litið öðruvisi á, þegar háttv
4. þm. Reykv. (M. J.) viðhefir þessi
ummæli, en að hugur hans sé mót-
tækilegur fyrir hefndarhug. Hann
vekur því aðeins grun á sjálfum sér,
með þessum ummælum. Hv. aðal-
flm. (Jör. B.) viðhafði meðal annars
þau orð um athugasemdir mínar, að
með því að mæla á móti þessu frv.
yrði eg fyrsti maður til að hnekkja
einliverju þýðingarmesta landbúnað-
armáli, sem borið hefði verið fram
hér á Alþingi. Og þar með virtist
honum eg hafa sýnt, að eg metti ekki
sveitamenninguna eins mikið og eg
léti af. Með þessu hefir hv. þm.
gefið fyllilega í skyn, að fylgi mitt
við landbúnaðarmál og sveitamenn-
ingu sé yfirvarp eitt. pótti mér sá
lakastur grikkurinn og þetta einns
kuldalegast af þvi, sem fram hefir
komið í umræðunum. Eg verð aö