Tíminn - 17.04.1926, Blaðsíða 3

TIMINN
78
það var aðalaðili fyrir hönd ullar-
framieiðenda, og þar sem það haíði A
að skipa óvenjulega hæfum manni
sem búsettur er í Englandi, er hefir
dvalið langdvölum í Bandaríkjunum.
En eg bætti því við, að ef stjómin
hefði endilega viljað senda ihalds-
rnann, þá hefði hún getað tekið einn
tilgreindan íhaldskaupmami annan
en Áma, sem eg nefndi. Mór var
það því sönn ánægja er eg heyrði
þingmann kjördæmisins bergmála
þessa skoðun mína frá Melst.aða-
fundinum á Alþingi. Hann sagðist
einmitt hafa viljað þennan ihalds-
kaupmann til fararinnar, og var auö-
séð að honum haíöí a. m. k. eftir á
ekki verið mikið gefið um að Magn-
ús Guðmundsson skyldi einmitt
velja 2. þm. Norð-Mýlinga til vestur-
íerðar.
Tillaga mín út af sendiförinni var
töluvert hörð í garð stjómarinnar,
fyrir frammistöðu hennar í Áma-
málinu og fundurinn var eindregið á
sömu skoðun eins og kom fram við
atkvæðagreiðsluna. pegar pórarinn sá
hvert stefndi, rifaði hann seglin
reyndi ekki að verja glappaskotið,
heldur að freista að milda áfellisdóm
kjósenda. Hann sagði að sér dytti
ekki í hug að verja stjórnina fyrir
réttmætum ásökunum. En að hans
ráðum var lýsingarorðinu „óhæfur"
um sendimanninn breytt í „óheppi-
legur". Með þessu sýndi pórarinn
hvemig hann leit á málið meöan
hann var heima i kjördæminu.
En nú er pórarinn búinn að brjóta
móti samþykt kjósenda í kjördæmi
sínu og móti sinni eigin yfirlýstu
skoðun á Melstaðarfundinum. par
var stjórnin áfeld harðlega fyrir vai-
ið á Amerikusendimanninum. En i
sameinuðu þingi samþykkir pórar-
inn dagskrá, þar sem sú stjóm er
hafði valið „óheppilegan" sendimann
fær fyrirgefningu hjá meiri hluta
þingsins í sama máli.
pá skýrði pórarinn frá því á Al-
þingi að neðan á fundargerðina fra
Melstað hafi fundarstjórinn skrifað,
að þegar þessi tilaga var samþykt.
hafi margir verið farnir af fundi.
pessi orð eru að ýmsu leyti at-
hugaverð. Fundarstjóri og skrifari
undirrita fundargerðina og hún er
lesin upp og samþykt af fundar-
mönnum. Og þá fylgir engin at-
hugasemd frá fundarstjóra rnn að
margir hafi vikið af fundi o. s. frv.
— Nú er efni athugasemdarinnar
fyrst og fremst alrangt. f öðm lagi
hefir fundarstjórinn bætt þessum viö-
auka við fundargerðina, eftir að hann
e.r af fundi farinn. Nú vil eg leyfa
mér að spyrja: Skrifaði fundarstjóri
minna hv. aðalílm. á það, aö víöar
em tii landbúnaðarhéruð en héma
fyrir austan heiöi, hémð, sem ætíð
hafa verið sett hjá og ekki hafa
fengið eyris virði af opinberu fé til
búnaðarframkvæmda, — því að eg
get ekki talið, þótt úthlutað hafi ver-
iö frá búnaðarfélðgum nokkmm
krónum fyrir dagsverk í jarðabótum.
— Já, stór landbúnaðarhéruð hafa
verið afskift til þessa. Um þau ber
líka aö hugsa, og þau eiga rétt á, að
tillit sé tekið til þarfa þeirra, engu
siður en Suöurláglendið. pað er ekki
svo aö skilja, að eg hafi stygst við
þessi brigslyrði; eg veit, að enginn,
sem þekkir mig, ætlar mér neina
tvöfeldni í þessu eða gmnar mig um
græsku, og víst veit eg, að kjördæm-
isbúar mínir verða síðastir til að
trúa sliku. pað er eins með þessa
rökfærslu og hefndarhuginn; hún
getur ekki sýnt annað en rökþrot
og veilan málsstað. En af því að
hv. aðalflm. (Jör. B.) o. fl. nota orð-
ið sveitamenning stundum í tvíræðri
merkingu, þykir mér rétt að gjöra
að nokkru grein fyrir því, hvað eg
á við, er eg tala um sveitamenningu
og gildi hennar. pað er landfleygt,
og eg geri ráð fyrir aö allir hv. þdm.
viti það, að háskólakennari einn i
Vesturheimi, Huntington að nafni,
hefir gefiö út bók um eðlisfar og
einkenni þjóðanna, og talið fslend-
inga íremsta allra nútíöarþjóða að
andlegu atgjörfi. Hefir hann dregiö
fram ýms sterk rök og ljós til sönn-
Kappreidar.
(I. kappreiðar ársins.)
Á annan í hvítasunnu, (mánud. 24. maí n. k.) eflir Hestamanna-
fjelagið Fákur til kappreiða á skeiðvellinum við Elliðaár.
Kept verður á skeiði og stökki, og fern verðlaun veitt (200—
100—50 og 25 kr.) fyrir hvorttveggja, stökk og skeið. Flokkaverðlaun
- 15 kr. — hlýtur fljótasti hesturinn í hverjum flokki stökkhestanna,
þó ekki þeir, sem aðalverðlaunin hljóta. Sá stökkhestur, sem nær
betri hlaupatíma í flokkshlaupi eða úrslitaspretti, heldur en sá hestur,
sem fyrstur er á verðlaunaspretti, hlýtur 50 kr. aukaverðlaun.
Hlaupvöllur skeiðhesta er 250 metrar, en stökkhesta 300 metrar
og lágmarkshraði skeiðhesta til I. verðl. 25 sek., en stökkhesta 24
sek. Enginn skeiðhestur hlýtur verðlaun ef hann er yfir 27 sek. sprett-
færið (250 m.) og stökkhestar ekki, sjeu þeir yfir 26 sek. (300 m.).
Q-era skal aðvart um hesta þá, sem reyna á, fox-manni l'jelagsins,
Daníel Daníelssyni, dyraverði í stjórnarráðinu (sími 306), eigi síðar en
miðvikudaginn 19. maí n. k. kl. 12 á hádegi.
Lokaæfing verður fimtudaginn 20. maí, og hefst á skeiðvellinum
á miðaftni; peir hestar, sem keppa eiga, skulu þá vera þar, svo æfa
megi þá og athuga, áður en þeim er skipað í flokka.
Þeir hestar einir geta fengið að keppa, sem koma á lokaæfingu
og eru þar innritaðir í flokkaskrá.
Reykjavík, 9. apríl 1826.
T. W. Bncli
(Iiitasmidja Buchs)
Tietgensgade 64. Köbenhavn B.
LITIR TIL HEIMALITUNAR:
Demantssorti, hrafnssvart, kastorsorti, Parísarsorti og
allir litir, fallegir og sterkir.
TIL HEIMANOTKUNAR:
Gerduft „Fennenta", eggjaduft, ávaxtadropar, soya,
matarlitir, „Sun“-skósvertan, „ökonom“-skósvertan, sjáf-
vinnandi þvottaefnið „Persil“, „Henko“-blæsódinn,
„Dixin“-sápuduftið, „Ata“-skúriduftið, kryddvörur, blámi,
skilvinduolía o. fl.
Brúnspónn.
LITARVÖRUR:
Anilinlitír Catechu, blásteinn, brúnspónslitir.
GLJÁLAKK:
„Unicum“ á gólf og húsgögn. þomar vel. Ágæt tegund.
HOLLENSKT EXPORT KAFFI-SURROGAT:
Besta tegund. hreint kaffibragð og ilmur.
Fæst alstadar á íslandi.
þessa viðbót í viðurvist þingmanns-
ins heima á Staðarbakka nóttina
eftir fundinn?
Annars er talsvert einkennileg sú
skýring þingmannsins að stjómar-
flokkurinn hefði minkað meira, en
andófið, þótt einhverir færu af fundi?
Eru ihaldskjósendur þolminni að taka
unar þessu. En sakir þess, að hann
hlaut að skorta nægan kunnugleik
og þekkingu á ýmsum þjóðháttum
hér, hefir hann að því er eg held,
ekki komið auga á aðalorsökina.
Hann bendir á það, að þjóð vor sé
brot af norsku þjóðinni, sem ætíð
hafi verið með best gefnu þjóðum, og
þvi af góðu bergi brotin; en í nú
timanum sér hann andlega yfirburði
hjá ísl. þjóðinni, og ætti henni þes3
vegna annaðhvort að hafa farið
fram eða Norðmönnum aftur, siðan
I á landnámsöld. pað er vitaskuld, að
án orsaka verða engir atburðir og
þess vegna heldur ekki staðreyndin
hjá Huntington, en fúslega munum
vér allir vilja viðurkenna, að þjóð
vor sé gædd þeim hæfileikum, sem
þessi vestræni vísindamaður heldur
fram.
Eg hefi nú reynt að gera mér
grein fyrir orsökunum til þessa ein-
stæða fyrirbæris, sem Huntington
nefnir, og sú niðurstaða, sem eg hefi
komist að, er orðin mér einskonar
trúaratriði. Eg hygg, aö ástæðan sé
sú, að þetta brot norsku þjóðarinnar,
sem hingað fluttist, hefir ætíð lifað
bændalífi, og hefir aldrei ’þurft að
eyða einum blóðdropa til þess áð
reisa rönd við kynspillingu eða úr-
ættun, sem bæirnir valda, fyr en þá
á síðasta mannsaldri. En i Noreg:
hófst bæjamyndun snemma á öld-
um, sem verkað hefir eins og blóð-
taka, af því að sveitimar hafa orðið
aö reisa þar sem annrsstaðar rönd
þátt í fundum en Framsóknarmenn,
En ef þessi ranga skýrsla, um að
margir hafi vikið af fundi, ætti að
hjálpa málstað stjómarinnar, þá
hlytu það einmitt að hafa verið
flokksmenn pórarins sem yfirgáfu
hann, en andstæðingarnir, sem héldu
út til fundarloka. pví að niðurstað-
við úrættuninni i bæjunum. Aðalor-
sök þess andlega gjörvileika hjá fs-
lendingum er því sú að minni hyggju,
að þeir hafa lifað sveitalífi alla tíð.
þess vegna er það svo mikilsvert i
mínum huga, að vemda sveita-
menninguna, að ekkert annað kemst
í hálfkvisti við það. Verð eg áfram
þeirrar skoðunar, þótt nú sé farið að
drótta að mér óheilindum i þeim
sökum.
pví hefir nú verið haldið fram með
talsverðri alvöru, að þetta jámbraut-
arfyrirtæki myndi bera sig fjárhags-
lega. Hefir um það verið vitnað i
skýrslu hins norska verkfræðings,
sem rannsakaði brautarstæði og
| staðháttu, í áliti vegamálastjórans
hér á landi og í ummæli hæstv.
atvrh. (M. G.), sem allir hafa verið
á því, að járnbrautin bæri sig. það
er nú út af fyrir sig nokkurs vert,
að sérfræðingar halda þessu fram,
en einhlítt er það þó ekki. pessum
mönnum getur skjátlast í sínum
áætlunum, enda hefir það komið í
ljós við ýms önnur fyrirtæki, og
lcemur fram einkennilegur grunur
um það hjá hv. aðalflm. (Jör. B.), að
áætlanirnar muni eigi vera sem
ábyggilegastar, því að hann gat þess
til, að ekki mundi verða minni
rekstrarhalli á strandferðaskipi en á
j^rnbraut. par með véfengdi hann
áætlanimar og gjörði ráð fyrir rekst-
raihalla á járnbrautinni. — En eng-
inn hefir hér haldið því fram, að
Með hinni gömlu, viðurkendu
og ágætu gæðavöru
Herkulesþakpappa
sem framleidd er á verksmiðju
vorri „Dortheasmindeu frá því
1896 — þ. e. 'í 30 ár — hafa
nú verið þaktir í Danmörku og
.slandi.
oa. 30 milj. fermetra þaka.
Fæst alstaðar á Islandi.
Hlutaféiagið
)m llilladsens faiirikker
Köbenhavn K.
an varð sú, eins og þingmaðurinn
játaði lika að tallaga min var sam-
þykt mótatkvæðalaust.
p. t. Reykjavik, 11. apríl 1926.
Ingþór Bjömsson.
strandferðaskipinu fyrirhugaða verð:
siglt í-ekstrarhallalaust.
Hv. aðalflm. (Jör. B.) lagði á það
talsverða áherslu, að hollustuhættir,
sem ynnust fyrir Reykvíkinga með
járnbrautarsambandi við Suðurlág
lendið, væru mikilsverðir vegna að-
flutnings landafurða, að réttlætt gætu
fyrirtækið. Eg skal játa það, að það
er mikilsverður þáttur í fyrirtækinu,
en þó enganveginn svo mikilsverður
sem hv. aðalflm. hefir viljað halda
fram. Hérna megin við heiðamar er
svo stórt sveitahérað og mikið rækt-
anlegt land, að hollustuháttum borg-
arinnar ætti að geta verið vel borgið.
Hv. þm. fór i þessu sambandi að
vitna í orð mín við annað tækifæri
um þjóðlegri bæjarbrag og betri
hollustuhætti á Akureyri en hér, sak-
ir þess, að Akureyri væri umkringd
af stóru landbúnaðarhéraði. Eg verð
þvi að minna á það, að þótt jám-
braut kæmi austur um heiðar, þá
yrði Reykjavík eigi fremur en m'i
umkringd af sveitum.
Eg þarf ekki að elta ólar um öllu
fleira við hv. aðalflm. (Jör. B.); get
víst látið annað niður falla. pó verð
eg að víkja ögn betur að meðflm.
hans, hv. 4. þm. Reykv. (M. J.).
Háttv. þm. (M. J.) hvatti til fylgis
við jámbrautarmálið, með þeirri
fullyrðing, að sérstaklega auðvelt væri
að byggja brautina og ekki þyrfti að
yfirbyggja hana til neinna muna. Eg
held nú þvert á móti, að það þyrfti
að yfirbyggja hana á langri leið, ef
Albingí.
Fjárlögin voru afgreidd frá
Neðrid. 14. þ. m. Áður hefir verið
skýrt frá niðurstöðunxii af tillög-
um fjárveitingan. Nú hefir Nd.
hækkað tekjuáætlunina um 810
þús. og útgjöldin um ca, 550 þús.
kr., svo að tekjuhalli á fjárlaga-
frv. er nú kr. 198287,80. Helstu
gjaldaukatill., sem samþyktár
voru við 3. umr. eru þessar:
Styrkur til sjúkrahúsa hækkaður
um 5000. Til brúar á Brunná i
öxarfirði 10 þús. Hækkun á
fjallvegafé 8000. Rekstrarstyrkur
til flóabáta 91 þús. Báta og vél-
bátastyrkir 18500. Símalína til
Hvítárbakkaskóla 3200. Bygging-
ankostnaður til Stúdentagarðs 50
þús. Til Guðrúnar Indriðadóttur
leikkonu 2500. Til Einars Markans
1900. Til Helga Hjörvars utan-
fararstyrkur 1600. Til Markúsar
Kristjánssonar námsstyrkur 1200.
Til Blönduóss-skóla, eftirgjöf á við
lagasjóðsláni 7034. Til Eiðaskóla,
miðstöð í skólahúsið 14000. Til
umbóta á skólahúsinu á Núpi
3500. Styrkur til bamaskóla-
byggingar hækkaður um 10 þús.
Unglingaskólastyrkur hækkaður
um 4000. Styrkur Flensborgar-
skólans hækkaður um 3000. Til
að gefa út landlagsuppdrátt af
fslandi 1000. Til Náttúrufræðis-
félagsins, hækkun, 2800. Launa-
uppbót 1. og 2. bókavarðar 500
kr. til hvors. Til Leikfél. Akur-
eyrar 1000. Til Sighvats Borgfirð-
ings, hækkun, 200. Til Helga P.
Briems 1400, og Gunnlaugs
Briems 2500. Ferðastyrkur vegna
stúdentaskifta 750. Bryggjugerð-
ir, hækkun, 2000. Brimbrjóturinn
í Bolungarvík 5000. U. M. F. I.,
hækkun, 2000. Til leiðbeiningar í
húsagerð, hækkun, 1600. Til
styrktarsjóðs verkamanna 3500.
Til ögmundar Sigurðssonar eftir-
laun 2000. þessir hreppar fengu
eftirgjöf á dýrtíðarlánum:
Gnmnavíkurhreppur 3000, Innri-
Akraneshreppur 2000, Ámes-
hreppur í Strandasýslu 10 þús.
Heimilað var að veita Boga þórð-
arsyni alt að 20 þús. kr. lán, til
kaupa á nýtísku spunavél.
þingmannafrv,
59. Fmmv. til laga um bygg-
ing og rekstrar strandferðaskips.
Flm. Sv. ól., porl. J., Ben. Sv.,
Halld. St. Ríkisstjómin lætur
byggja 4—5 hundruð smálesta
gufuskip til strandferða og eigi
vetrarsamband ætti að vera örugt.Yrði
sú aðferð ekki höfð, er auðvitað til
önnur, sú að nota amerískar snjó-
dælur, sem kljúfa þykka skafla og
dæla snjóinn til hliðar frá braut-
inni. En það eru afardýr áhöld og
yrðu síst til sparnaðar, þótt notuð
sé á stöku stað erlendis.
Sami hv. þm. (M. J.) vildi styðja
þetta frv. sitt með því, að dýrtíðin
hér mundi minka, eða jafnvel hverfa
við samgöngubót þá, sem jámbraut
austur yfir fjall veitti, af þvi að dýr-
tíðin kæmi að mestu leyti af skorti
á landbúnaðarvörum, sem til bæjar-
ins þyrftu að flytjast að austan.
Hann tók það ennfremur fram, að er-
lendar vörur væru eins ódýrar hér,
eða ódýrari, en annarsstaðar á land-
inu og þeirra vegna væri hér ekki
dýrtið. Eg vil nú ekki tefja tímann
með því að lesa hér upp skýrslu,
sem ósannar þessi orð hans, útreikn-
inga Hagstofunnar á verðlagi hér i
Reykjavik í oktober- og nóvember-
mánuði n. 1., og samanburð á þeim
við verðlag austur á landi, sem eg
þekki vel. En við þann samanburð
kemur í ljós, að verðlag á ýmiskonar
vörum, útl., var þá 30—40% hærra
hér en austur þar. (M. J.: pað hlýtur
þá að vera tollsvikin varal). Nei,
það voru alfrjálsar vörur fluttar inn
af pöntunarfélagi og þvi ekki á þær
lagt meira en brýn nauðsyn bar til,
og seldar við sannvirði. petta get eg
sýnt hv. þm. ef hann vill, þótt eg
ekki lesi upp töfluna. Af þessu sést