Tíminn - 02.10.1926, Blaðsíða 4

168
TÍMINN
Frh. af 1. fiíCu.
Jón Þorl. og- fylgilið hans, er ekki
vitund hrætt við umrót „bols-
anna“. Þeir eru fúsir að skríða
fyrir dönskum socialistum, ef
þeir hafa völd, eins og fyrir öðr-
um útlendingum, sem þeir geta
haft eitthvað gott af á einhvern
hátt. íslensku „bolsana“ vilja
þeir hafa til að þræla fyrir sig,
og kjósa með sér eins og sést af
fordæmi Sigurðar ráðunauts og
Ólafsvíkur bolsans. Sennilega vita
Mbl.menn eins og aðrir, að socia-
listamir, sem hafa sett Jón Bald-
vinsson á þing, eru að mestu
leyti bændasynir og bændadætur
úr sveit, alið upp við sömu kjör
og bændur og bændakonur í
sveit. Við sjávarsíðuna hefir það
unnið fyrir Mbl.menn, en sú
kvnning sýnist ekki hafa aukið
traust þessara bændabarna á for-
sjá Mbl.manna í stjómmálaefn-
um.
Niðurstaða þessara athugana
er þá sú, að Mbl.menn séu ekki
hræddir við „bolsana“, hvorki þá
dönsku né íslensku, þegar þeir
geta haft eitthvað upp úr þeim.
Mbl. ætti þess vegna að skilja út
frá reynslu sinni og yfirmanna
armenn í flestum menningarmál-
um, en fylgt íhaldinu um flest
sem peninga- og fjármálum við-
víkur.
Því hefir áður verið lýst hér í
blaðinu, að Jón Guðnason hefir
frá unglingsaldri verið áhuga-
maður um landsmál. Hann er
greindur maður, vel mentur, og
vel máli farinn. Hann er hjálp-
samur og drengilegur í allri við-
búð. Þetta eru hans persónulegu
kostir.
En í viðbót við þá hefir Jón
aði~a kosti, sem mikið koma til
greina við þingmannsvalið í
sýslunni. Síðan hann kom í hér-
aðið, hefir hann verið meðstarf-
andi um alt það sem Framsókn-
armenn hafa verið að vinna að
sýslunni til framfara.
Fram að þessu hefir Dalasýslu
verið mjög einangruð. Þjóð-
brautin milli Suður- og Norður-
lands, á landi, lá yfir Holtavörðu-
heiði. Sá straumur náði ekki til
Dalamanna. Skipaleiðin lá um
Stykkishólm og Flatey, en skip-
in komu sjaldan og lítið inn til
Dalamanna.
Viðfangsefni það sem Fram-
sóknarflokkurinn hefir sett sér
viðvíkjandi Dalasýslu er að koma
báðum „þjóðleiðunum“ inn íhérað
ið. Annarsvegar þarf að koma
veginum yfir Bröttubrekku inn í
Dali. Þar með kemst héraðið í
örugt sumarsamband við önnur
héruð landsins. Á hinn bóginn
þurfa að koma hæfilega tíðar
strandferðir, bæði á Hvammsfjörð
og Gilsfjörð.
Framsóknai-menn í Dalasýslu og
þar fremst í flokki er Jón Guðna-
son, hafa ákveðið að gera alt sem
í þeirra valdi stendur til að hrinda
áleiðis þessum tveim samgöngu-
bótum, Dalaveginum og strand-
ferðunum.
Á þinginu í vetur bar eg fram
tillögu í samráði við Dalamenn
um fé til bryggjugerðar í Búð-
ardal, og náði sú tillaga fram að
ganga. Fá Dalamenn þar trygg-
ingu fyrir landssjóðsframlagi í
alla bryggjuna. Þá beittust Fram-
sóknarmenn fyrir tillögu um að
bygt yrði strandferðaskip, er
sniðið væri eftir smáhöfnum
landsins, ekki síst í Dalasýslu.
Þegar það skip er fengið ger-
breytast allar strandferðir hér
við land, en engir myndu vinna
meira við þá umbót, heldur en
Barðstrendingar og Dalamenn. Þá
væri fullnægt aðalkröfu þeirra, að
fá vörur með Eimskipafélags *
farmgjaldi á öllum tímum árs,
bæði á Hvammsfjörð og Gils-
fjörð.
En íhaldið skildi ekki þessa þörf
Dalamanna og annara sem af-
skektir eru og búa við illar sam-
göngur á sjó. Jón Þorláksson
sinna, að Framsóknarflokkurinn
tekur með mikilli ánægju móti
atkvæðum frá öllum sem vilja
styðja lista flokksins móti Mbl.-
mönnum. Rétt er að geta þess, að
ef nokkuð ætti að þakka þennan
stuðning fólki við sjávarsíðuna,
þá á Mbl. að fá vænan skerf af
þakklætinu. Með því að gera fá-
tæklingum við sjóinn alt af og
ætíð alt það ilt sem frekast stóð
í valdi blaðsins og flokksins, hef-
ir það komið inn þeirri skoðun
hjá meginhluta hinnar vinnandi
stéttar, að hún eigi æfinlega að
vera móti öllu sem Jón Þorláks-
son og Mbl. vill. í eitt skifti hafa
„bolsarnir“ þó ekki komist hjá
að vinna með Jóni og Mbl. Það
var í gengismálinu. Þar gerðist
Mbl. og meginhluti flokksins
ósjálfbjarga taglhnýtingar Hall-
bjarnar og Jóns Baldvinssonar.
Mbl. og aðstandendum þess eru
því hérmeð færðar viðeigandi
þakkir fyrir að það og þess menn
eru á góðum vegi með að sam-
eina alla sæmilega menn í land-
inu um það velferðarmál að halda
í skefjum ofsa og yfirgangs-
stefnu Jóns Þorlákssonar.
J. J.
fylkti öllu sínu liði móti málinu
og féll það með nálega jöfnum
atkvæðum. íhaldinu er það bein-
línis kappsmál, að bæta ekki
strandferðirnar. Framsóknarmenn
höfðu samt áður lagt „á borð“ með
þessari skipsbyggingu meira fé
en þurfti með þeim, 600 þús.
sem þeir árið áður höfðu bjarg-
að landssjóði til handa, þegar
Jón Þorláksson ætlaði að gefa þá
upphæð fjárbrallsmönnum í Rvík.
Það er enginn vafi á því, að
lausn strandferðamálsins er ein-
göngu komin undir því, hvort
Framsóknarflokknum vex fylgi
við kosningar í haust og að hausti
og hvort íhaldið tapar að sama
skapi. Norðmýlingar munu hafa
góðan hug á að þakka Árna fyr-
ir að, drepa bættar samgöngur
við Borgarfjörð og Vopnafjörð.
En Dalamenn ættu að hafa enn
meiri hvöt til að hrinda íhaldinu
af því að þeir eru þó enn ver
settir með samgöngurnar. Þá er
verslunarmálið. Torfi í Ólafsdal
var hinn mikli brautryðjandi í
samvinnumálum við Breiðafjörð.
Eftir hans daga kom nokkurt
hik á þróun verslunarframfar-
anna, uns bæði kaupfélögin i
Dalasýslu gengu í Sambandið.
Þó versluðu nokkrir Dalamenn í
Stykkishólmi. Efnahagur þeirra
bænda sagði til að sú verslun var
ekki heppileg. Nú hefir mynd-
ast sambandskaupfélög í Stykkis-
hólmi og þangað hnígur meir og
meir af verslun úr Dalasýslu.
Sýnir það best hve mikinn mun
bændur gera á því að vera í klóm
útlendrar selstöðuverslunar eða að
vera í samstarfi við aðra sam-
vinnumenn landsins um verslun-
armálið. i
Dalamenn munu ekki vera alls
ófróðir um hið nána samband sem
er á milli kaupmannavaldsins og
íhaldsflokksins. Útlendir og inn-
lendir kaupmenn eru aðalráðend-
ur í Ihaldsflokknum. Þeir menn,
Garðar, Fenger og Jón Þorl., fara
ekki dult með að þeir vilja alt
gera til að eyðileggja kaupfélög-
in. Myndu Dalamenn vilja það?
Væri ávinningur fyrir þá að þau
þrjú kaupfélög sem hafa á und-
angengnum árum veitt sýslubú-
um sannvirði um útlenda og inn-
lenda vöru og þrásinnis komið
við beinum skipaferðum inn á
Hvammsfjörð yrðu nú fyrir of-
sóknum og hnjaski frá hálfu óvin-
veittra manna, svo að þau hættu
að starfa?
Enginn hugsandi maður í Dala-
sýslu mun neita því að kaupfé-
lögin hafa þar í sýslu alt frá því
að Torfi hóf starf sitt, verið að-
albjargvættur bænda í sýslunni,
og að Dalamönnum hefir í versl-
unarmálum vegnað því betur, sem
þeir hafa haft minna saman við
kaupmenn að sælda og meir í
samstarfi við aðra bændur. Hvem-
ig er nú aðstaða frambjóðend-
anna?
Jón Guðnason hefir verið stuðn-
ingsmaður kaupf élagshugs j ónar-
innar í orði og verki síðan hann
kom í sýsluna. Svo mundi hann
verða áfram á þingi. Ámi læknir
er boðinn fram sem viljalaust
verkfæri hins innlenda og útlenda
íhaldsflokks. Hann mundi eins og
Jón Kjartansson eða Líndal
greiða atkvæði með hverri fjar-
stæðu sem kaupmannavaldið
vildi knýja fram. Að kjósa hann
er að vinna að kyrstöðu í sam-
göngumálum Dalamanna, og auka
fjandskaparmöguleika við það
verslunarform, sem svo miklu
hefir áorkað til efnahags og
menningarbóta í sýslunni.
Ef svo skyldi fara, að Dala-
menn annaðhvort nú, eða við
næstu kosningar yrðu svo slysnir
að velja íhaldsmann á þing, en
hafna Framsóknarmanni, þá
myndi slíkt óhapp hafa sýnilegar
afleiðingar fyrir svo að segja
hvert heiimli í sýslunni. íhaldið
ætti hægra með að hindra sam-
göngubætur í sýslunni, bæði veg-
inn og strandferðirnar. íhalds-
stjórnin hefir neitað Dalamönn-
um um að sjóður Herdísar Bene-
dictsson mætti taka til starfa í
sambandi við Staðarfell fyr en
eftii' 25—30 ár. Þeir myndu
halda sömu stefnu áfram. íhalds-
menn hafa fullan hug á að skatt-
leggja kaupfélögin með tvöföld-
um skatti. Þeir hafa bæði staðið
á móti tilraunum Tr. Þ. til að
tryggj a bændunum venjuleg
ræktunarlán með lágum vöxtum,
og frv. mínu um að gera kleyft
fyrir sveitafólk að fá svipuð
lánskjör til ræktunar og býla-
fjölgunar eins og tíðkast í Dan-
mörku, Noregi og Finnlandi. I
stuttu máli: Takist íhaldinu nú
eða síðar að fá bændur í Dala-
sýslu til að kjósa andstæðing
Framsóknarmanna á þing, þá efla
þeir óvini sína, en veikja sam-
herja sína, þá sem hafa verið,
eru og munu starfa að því að
hrinda áfram velferðarmálum
sýslunnar.
Sr. Jón Guðnason er æskileg-
ur þingmaður vegna persónu-
legra eiginleika. Hann myndi
hjálpa til að þvo af þinginu þá
bletti, sem einstaka óreglumenn
og iðjuleysingjar hafa settáþað.
Én fyrir héraðið myndi kosning
hans þýða það að á hverju ári
yrði leitast við í þinginu að þoka
áí'ram Dalaveginum og strand-
ferðurn á báða firðina, hrundið
hverri árás á sjálfbjargarfélög
bænda, og unnið að því að jafn-
an sé fáanlegt fjármagn til rækt-
unar og skynsamlegra húsabygg-
inga, hvar sem dugandi maður
vill leggja vinnu sína í að skapa
sér framfærslumöguleika í sveit-
inni. J. J.
----o----
Dalakosningin. Sunnudag og
mánudag síðastliðinn voru Jialdn-
ir fjölmennir kosningafundir
vestur í Dölum. Fyrri fundurinn
var í Búðardal og sóttu hann um
200 manns, síðari fundurinn var
í Ásgarði og sátu hann um 100
manns. Stóðu báðir um 10 tíma
og fóru að öllu leyti vel fram.
Fyrst tóku frambjóðendurnir til
máls og gerðu grein fyrir skoð-
unum sínum. Síðan töluðu: Jón
Þorláksson forsætisráðherra af
hálfu íhaldsflokksins og Tryggvi
Þórhallsson ritstjóri af hálfu
Framsóknarflokksins. Snerust
fundirnir upp frá því aðallega um
rökræður þeirra í milli um að-
stöðu flokkanna til landbúnaðar-
málanna. Ekki gat það dulist, að
á þessum fundum báðum hafði
Framsóknarflokkurinn meiri byr.
Af hjeraðsmönnum tóku til máls:
Jóhannes bóndi ólafsson á Svín-
hóli á Búðardalsfundinum og
Benedikt Magnússon kaupfélags-
stjóri í Tjaldanesi á Ásgarðs-
fundinum og eru báðir Fram-
BRITTANNIA
prjónavélamar eru ódýrastar.
Samband ísL samvinxiufélaga.
I Nýjar fsiensUr
I piovur.
| * Eggert Stefánsson syng-
I ur þessar: Hættu að gráta
I hringaná. Stóð eg úti í
H tunglsljósi.—Ó,þá náð að eiga
Jesúm." Ó, guð vors iands.
— Agnus Dei (gamalt ísl.
sálmalag). Nú legg eg aug-
un aftur. — Betlikerlingin.
Heimir. — Leiðsla. Eg lít í
anda liðna tíð. — Austan-
kaldinn á oss blés. Fagurt
galaði fuglinn sá. — Hvar
eru fuglai'. Björt mey og
hrein. — Heiðbláa f jólan mín
fríða. Invernalis Temporis.
— ísland. Ave Maria (Kalda-
lóns). — Fögur er foldin. AI-
faðir ræður. — Heims um
ból. I Betlehem er barn oss
/
fætt (Kaldalóns).
Siguiður Skagíeidt syngiu-
þessar: Sverrir konungur.
Miranda. — Árniðurinn.
Roðar tinda sumarsól. —
Sprettur. Hugsað heim.
— Visnar vonir. Huldumál.
— Heimir. Friður á jörðu.
Einar E. Markan syngur
þessar: Sverrir konungur.
Betlikerlingin. — Ásareiðin.
Rósa. — Erla. Miðsumar. —
Brúnaljós þín blíðu. liuldu-
mál. — Heimir. Leiðsla.
Hver plata kostar kr. 5,50.
Á hverri plötu eru tvö af
þeim lögum, sem standa sam-
an (milli þankastrikanna).
Sendar gegn póstkröfu um
land alt burðargjaidsfrítt ef
borgun fylgir pöntun.
Náladósir á kr. 1,50 og kr.
2,00, bestu tegundir. Einnig
náladósir á 75 aura, í öllum
er 200 stykki.
Plötualbúm, mjög sterk,
fyrir 12 plötur, kr. 6,00; fyr-
ir allra stærstu plötur 8,50.
Pantanir sem óskast fyrir
jól er best að geia nú þegar.
HljóðfæraMs Reykjavíkur.
Sími 656.
Símnefni: Hljóðfærahús.
sóknarmenn; auk þess voru born-
ar fram nokkrar fyrirspurnir.
Enn verða haldnir í Dölum sjö
kosningafundir, af frambjóðend-
unum einum. — Til tíðinda mun
það mega teljast, að frambjóð-
andi Ihaldsflokksins, Árni læknir
Árnason, taldi sig fylgjandi því
að stofnuð yrði ný ríkiseinka-
sala á lyfjum og enn gat hann
þess, að ekki gæti hann um alt
verið sammála íhaldsflokknum
né borið skjöld fyrir landsstjórn-
ina í öllu. — Eigi síður þótti það
tíðindum sæta, að Jón Þorláks-
son kvað íhaldsflokkinn nú orð-
inn hlyntur bindindisstarfsemi.
Mun það vera þess vegna sem
flokkurinn hefir Einar Jónsson á
Geldingalæk í kjöri í Rangár- Ij
vallasýslu.
Sorglegt slys bar að höndum
á Hvanneyri föstudagskvöldið í
næstsíðustu viku var verið að
vinna að því að ná laxakláfum
upp úr Hvítá. Stóðu tveir pilt-
anna í einum kláfnum og réttu
grjót úr honum upp í bát; en
alt í einu losnar kláfurinn,
stukku þá piltarnir báðir skyndi-
lega á borðstokkinn á bátnum,
sem þá fyltist og sökk á auga-
H.f. Jón SigmundsMMi & Gtu
ynrr'o'y
Trúlofunar-
hrmgarnir
þjóðkunnu, úrval af
steinhringum, skúf-
hólkum og
svuntuspennum,
margt fleira. Ser.f
með póstkröfu útumland,ef óskað ei.
Jón Siginundsson gnlismiðnr-
Sími 383. — Laugaveg 8.
Hin heimsfræga
„DIABOLO“-
skilvinda
ásamt öllum nauðsynlegustu
varahlutum fyrirliggjandi.
V ersL 1T adnes
Sími 228.
AUGLÝSING.
Barnakennari, sem veitir einn-
ig ábyggilega tilsögn í ensku og
dönsku, vill fá heimiliskennara-
stöðu í 3—4 mán. komandi vetur,
á góðum sveitabæ. Laun eftir
samkomulagi. — Tilboð áritað
„Barnakennari“, sendist á afgr.
Tímans.
fisieipa-1 iiDheiniiusioía
mín er á Freyjugötu 10 Reykja-
vik. Þar eru seldar fasteignir,
innheimtar skuldir, skrifaðir alls-
konar lögfræðislegir samningar,
stefnur, kærur, veðbréf o. s. frv.
Við sölu fasteigna er lögð
stund á hrein og hagkvæm við-
skifti. Innheimtu skulda hraðað
eins og unt er. Fyrir alla vinnu
eru tekin lág ómakslaun. Reynið
og þér munuð sanníærast.
Virðingarfylst.
Pétur Jakobsson.
bragði. Þorgils Guðmundsson leik-
fimiskennari var í bátnum og
bjargaði sér á sundi til lands.
En hvorugur hinna piltanna
kunni sund; skaut öðrum þeirra
aldrei upp, en einusinni sá á aðra
hendi hins. Voru aðrir piltar nær-
staddir á bát og komu þegar á
vettvang, en gátu ekki hjálpað.
Hinir látnu piltar voru báðir rúm
lega hálfþrítugir, atorkumenn
miklir við vinnu og drengir góðir.
Hét annar þeirra Hrollaugur Ein-
arsson frá Meðalfelli í Nesjum í
Homafirði, en hinn Bjarni
Bjarnason frá Holtum, einnig úr
Austur-Skaftafellssýslu. — Lík
þeirra beggja fundust stuttu síð-
ar.
„Ekki hönd heldur hnefi“. Þeg-
ar sýnt hafði verið fram á af
hálfu Framsóknarmanna, á fund-
unum í Búðardal og Ásgarði, hve
illa íhaldsflokkurinn hefði komið
fram í garð bændastéttarinnar
og það i*ökstutt með mörgum
dærnum, þá vildi Jón Þoriáksson
freista að bæta fyrir sér með því
að segja að íhaldsflokkurinn
hefði hönd sína útrétta til bænda.
Þá sagði einn fundarmaður: „Það
er ekki hönd, heldur hnefi“.
Umboð frá bændum. Ólafur
Thors og Valtýr fara oft með ill-
yrði og dylgjur um samtök
bænda, og um fulltrúa bænda á
þingi, eins og þeir hefðu skjal-
legt umboð frá bændum. Hvar er
þetta umboð? Vilja þeir leggja
„bændapassa“ sinn fram?
----o-----
Ritstjóri: Tryggvi Þórhallsson.
Prentsm. Acta.