Tíminn - 18.12.1926, Síða 3

TlMINN
211
nautgripi, mundi sýnn hagiir, að
fækka óþörfum hrossum, en
fjölga kúm. Til að geta fjölgað
kúnum, þarf auðvitað að auka
ræktaða landið, og mun það
nokkuð fara saman, að aukist
ræktunin, fækkar stóðinu.
Töðudálkurinn í töflunni hér
að framan, sýnir nokkumveginn
aukning túnanna. Hún var hæg-
fara þar til eftir 1920, en úr því
hefir miklu munað. Hafragras af
nýrækt er talið sem taða. Jafn-
framt þvé sem túnræktin eykst,
þessara ára um nokkur býli, eftir
tölu í býlaröð :
Töflu þessari til skýringar má
geta þess, að síðastl. sumar, sem
var mjög vætusamt, bar talsvert
á vanþrifum í kartöflum, og dróg
það úr uppskerunni. Á 17. er tals-
vert bæði árin af fóðurrófum
á 35. var og meiri hl. fóðurrófur
árið 1910. Á 17. og 30. er jarðhiti
og garðræktin því mest stunduð
þar. Á. 18. og 30. hafa engjar ver-
ið bættar síðan 1910, svo að
megnið af útheyinu er nautgæft
Tölur býla 1. 10. 13. 17. 18. 19. 29. 30. 31. 32. 33. 35.
^ I1910 300 135 100 400 180 110 100 160 130 580 190 130
raoa j1926 99Q 4Q0 17Q 700 270 200 260 575 450 910 3800 950
T’Tf, (1910 500 450 270 380 250 270 130 210 220 160 220 530
utney j 1926 390 80 170 300 260 220 40 270 40 120 „ 50
Garða-11910 „ 10 6 120 30 25 18 7 12 4 17 34
ávöxtr (1926 _ 10 4 500 130 26 17 27 12 8 60 12
dregur úr utantúns -heyskapnum.
Garðræktin eykst víðast í hlut-
falli við túm-æktina.
Húsamatsdálkurinn sýnir mikla
framför í húsabyggingum síðan
fasteignamatið fór fram. Af nú-
verandi liúsamati er 580 mat á
sumarbústöðum, sem Iteykvíking-
ar eiga í sveitinni. Hitt eru að
mestu hús, sem notuð eru við á-
búð á jörðunum 381,400 kr. Þar
af Aiafoss 70,900). — Alt fram
á síðustu áratugi næstl. aldar,
var fátæktarbúskapur í þessari
sveit, tvíbýli á mörgum jörðun-
um, og alt vesælir torfbæir. Nú
er þar einn torfbær, á smábýli
einu; en á 9 bæjum eru íbúðar-
húsin úr steini, og á 26 aðallega
úr timbri. Vatnsleiðsla (neytslu-
vatn) er á 18 bæjum, er vatnið
sjálfieitt í 8, handdælt í 6, en
sjálfstarfsdæla (vatnshrútur) á
4 bæjum. Hitavatnsieiðsla (tii
upphitunar), er á 2 býlum; og á
2 býlum er rafmagn notað. —
Tvö býlin, meðal betri bújarða
sveitarinnar, hafa um nokkur ár
verið, og eru enn, notuð sem sei
af utansveitarmönnum; hefir þar
engin framför í ræktun verið
þann tíma, og vitanlega misjöfn
á öðrum.
Um túna-aukning á einstökum
jörðum hefi eg ekki aflað mér
upplýsinga, en jarðargróðinn fyr
og nú gefut bending um það. Ár-
ið 1910 var fremur gott grasár,
og í sumar var grasvöxtur í
besta lagi.
Hér fer á eftir samanburður
Þeir, sem eg hefi upplýsingai'
þessar frá, haíá«sagt mér, að þá
fyrst hafi komist skriður á jarð-
ræktina, er farið var að nota til-
bújia áburðinn. Þó harm hafi ver-
ið, og sé enn, í óhæfilega háu
verói, nota nú sumir bændumir
hann eingöngu á grónu túnin, en
neimafengna áburðinn í nýrækt
og matjurtareiti. — Mikið var
orðið um gaddavírsgirðingar í
sveitinni. En nú eru menn þar
teknir að girða með víi'netum;
þykja þau nú öruggasta vörnin.
Sagt var mér, að væi*u allir
þar hættir að brenna taði. Mórinn
er aðal-eldsneytið, én sumir nota
kol með. Mótak er nægt, en mór-
inn léttur.
Á býlinu 33., þar sem ræktunin
og töðuaukningin er mest, og hef-
ir verið gerð á síðastliðnum 3—4
árum aðallega, er nú meiri hluti
iandsins ræktaður. Hefir tugum
þúsunda verið varið til þess, eða
miklu meiru fé, en bændur alment
hafa í'áð á. Á hinum býlunum eru
framkvæmdir smástígaii, og hafa
tekið lengri tíma, en gerðar af
ábúendum að mestu eða öllu leyti
fyrir fé, sem aílað er á jörðunum
sjálfum; því þó bændurnir sumir
hafi orðið að fá peningalán til
framkvæmdanna, hefir búið eitt
staðið straum af þeim. Á önnur
hlurmindi en jarðargróðann er þar
ekki að byggja.
Akfær þjóðvegur liggur um
sveitina, og eiga 10 býli skamt á
hann. Lagði sveitin og sýslan í
fyrstu talsvert. fé fram, tií að fá
Yfir 50 ára reynsla hefir sýnt og sannað að „Brittannia"
prjónavélarnar frá Dresdíier Strickmaschinenfabrik eru öllum
prjónavélum sterkari og endingarbetri. Síðustu gerðirnar eru með
viðauka og öllum nýtísku útbúnaði.
.—
Flatprjónavélar með viðauka, 80 nálar á hlið, kosta kr. 425,00.
Flatprjónavélar með viðauka, 87 nálar á hlið, kosta kr. 460,00.
Hringprjónavélar, 84 nála, með öllu tilheyrandi kr. 127,00.
Allar stærðir og gerðir fáanlegar, nálar og aðrir varahlutir út-
vegaðir með mjög stuttum fyrirvara. Sendið pantanir yðar sem fyrst
til Sambandskaupfélaganna. I heildsölu hjá
Sambandi ísl. samvinnufélaga.
Prjónavélar.
Jarðir til sölit.
Á Suðui’landsundirlendinu eru tvær samliggjandi jarðir til sölu
nú þegar og lausar til ábúðar í næstu fardögum. Áveituengi á báðum
jörðunum 348 ha. Meir en helmingur engjanna véltækar, ágætlega
grasgefnar. Lax og silungsveiði er á báðum jörðum.
Allar upplýsingar um jarðir þessar gefur undirritaður, sem einnig
má semja við um kaupin.
Pálmi Einarsson
simi i84o Búnaðaríélag íslands R6ykjavík Heimasimi 1117.
þann veg gerðan akíæran. En nú
er akfær slóð að öllum býlum 1
þessari sveít, nema 1—2, og naía
bændurnir að mestu gert þær
brautir hver íyrir sig, einnig uin
lönd jarðanna eftir þörfum, svo
aö vagni má nú við koma til alira
fituninga á fiestum býlum þar.
Reiðingar ekki notaðir nema á
sumum bæjum við útheyskap. En
þeir bændur, sem mikið gera að
nýrækt, þurfa að hafa 6 góða
ökuhesta, til skifta, þegar plægt
er eða herfað með þríspenntu.
Fyrir -30 árum hafði verið einn
vagn í sveitinni; nú er á minstu
•býlunum einn vagn, margir á hin-
um stærri. Öðrum verkfærum,
sem hestum er beitt fyrir, fjölgar
óðum hjá bændum.
Svo þyrfti að vera í öðrum
sveitum landsins ...
-----o-----
listiri £inar^]ánssanar.
Listasafn Einai’s Jónssonar ber
hæst af öiium húsum 1 höfuðstað
landsins. Myndhöggvarinn sjálfur
hefir valiö þennan stað og látið
reisa þar ‘hið varanlega heimili
fyrir iistaverk sín. Síðan hafa
aðrir fundið hve vel þessi staður
var valinn. Nú er afráðið að í
nánd við listasafn Einars skuli
í-tíisa margar af helstu bygging-
um landjns. Skólavörðuhæðin á að
verða fyrir Reykjavík það sem
Akropolis var í Aþenu hinni
fomu.
Frá mínu sjónarmiði er lista-
safn Einars einhver merkilegasta
verkleg framkvæmd styrjaldarár-
anna. 1 fyrstu átti að byggja
skúr, sem kostaði 10 þús. kr. Og
ef einhver hefði í byrjun nefnt
200 þús. þá hefði þingið áreiðan-
lega/aldrei veitt svo mikið sem
eina krónu til að gera fokhelt
skýli yfir listaverk þau> sem Ein-
ar hafði þá gefið landinu.
Einar gerði sjálfur teikninguna
að húsi sínu, og lagði þá um leið
grundvöll að nýjum stíl í ís-
lenskri húsgerðarlist, samhliða
frænda sínum Ásgrími Jónssyni
málara. Austurhhð hússins sýnir
línurnar í hallarstílnum íslenska.
Þannig má byggja vegleg hús
undir blágrýtishlíðum. Sömu lín-
urnar koma þrásinnis fram í
myndum Einars. Þeir, sem eru
kunnugir á bernskuheimili hans,
Galtafelli, segja, að þaðan hafi
hann úr náttúrunni fyrstu fyrir-
myndir hstar sinnar.
I aðalsalnum í hstasafninu eru
ílestöll meiriháttar verk Einars •
Jónssonar. Er allur umbúnaður-
inn einfaldur og smekklegur.
Svartir fótstallar með beinum lín-
um fara vel við snjóhvítar mynd-
irnar. Þohr sá salur fullkomlega
samanburð við hvert annað ein-
staks manns safn í álfunni.
Þegar merkir útlendingar koma
til höfuðstaðarins, þá er eiginlega
varla nema tvent frumlegt sem
bæjarbúar geta sýnt gestum sín-
um. Annað er útsýnið, fjarsýnin
úr Reykjavík, hinn víði, breyti-
legi og fagurgerði sjóndeildar-
hringur. Hitt er listasafn og lista-
verk Einars Jónssonar.
Þvi miður ná ekki allir Islend-
ingai’ til að sjá verkin sjálf, eða
þeir geta ekki haft þau fyrir
augum sér nema einstaka sinnum.
En nú vill svo vel til, að gefin
hefir verið út bók um listaverk
Einai’s, með hinum prýðilegustu
myndum, bæði höggmyndum og
málverkum. Stutt lýsing fylgir á
islensku og skyldum málum.
Aldrei hefir verið gefin út hér á
landi vandaðri útgáfa með mynd-
um. Þessi bók kom út fyrir ári
síðan, en hún er því miður ekki
enn kunn nema litlum hluta þjóð-
arinnai’.
En hún þarf að koma víðar,
heim á hvert einasta íslenskt
heimili, til landa okkar í Vestur-
heimi, og til vina íslands erlend-
is, þeirra, sem skyn bera á menn-
ing landsins og séreinkenni ís-
lenskrar náttúni. Einar Jónsson
er frægastur allra núhfandi Is-
lendinga. Það á hann ekki ein-
göngu að þakka yfirburðum sín-
um, þótt miklir séu, heldur líka
því, að hann talar alheimsmál. 1
hnúturinn höggvinn sundur. —
Séra Gunnar sker úr í stað drott-
ins.
II.
Nú langar mig til að skjóta inn
í ofurlítilli athugasemd og reyna
sem snöggvast, að gera mér ein-
hverja hugmynd um, hvernig á
því stendur, að menn sem ann-
ars þykjast vera eindregnir bók-
starfstrúarmenn, ganga þannig,
þegar á herðir, á snið við skil-
merkileg fyrirmæli Krists, sem
þeir þó hyggja að til sín séu
töTuð, en finna, mælikvarðann á
starf sitt eftir krókaleiðum hjá
sjálfum sér. Það kemur af því,
að auðveldara er að lifa í ímynd-
un en verki. Þegar maðurinn
rekst á vanmátt sinn til að lifa
samkvæmt þeim trúarsetningum,
sem hann játar í orði kveðnu, þá
fer hann að láta ímyndunina eina
nægja til sáluhjálpar. Þá verður
fastheldnin við „guðsorð“ að
meiri trúardygð en staðföst sið-
gæðisbaráttan, þá kemur hávær
og hjátrúarkendur vaðall um,,Jesú
blóð“, sem eitthvert töframeðal,
sem frelsi af „allri synd án verð-
leika“, í stað skilningsins á þeirri
hetjulegu fómarlund píslarvættis-
ins, sem er ósigrandi. — Fjöldi
bókstafstrúarmanna er þannig
gerður, að þótt þeir sverji við
skegg sitt að þeir trúi hverju
orði Krists og elski Krist, þá
kemur þeim ekki til hugar að
breyta eftir siðaboðum hans
frekar en tíska og tíðarandi leyf-
ir. Menn gera sér þetta ekki ljóst
að jafnaði vegna þess, að bæði
skortir þá til þess andlegan
kjark og hreinskilni við sjálfa
sig. Og þó stendur víst einhvers-
staðar skrifað: „Sá, sem trúir á
mig, mun einnig gera þau verk
sem eg geri“ og „ef þér elskið
mig þá munuð þér halda boðorð
mín“. Að krefjast fyrst og fremst
persónulegrar ástar af þjónum
Krists, ér sú léttvægasta krafa, er
hægt er að gera. Því að þar er
byrjað á þeim öfuga enda, er ein-
att teygir sig inn í hina viðsjálustu
trúhræsni. Enginn hlutur er auð-
veldari né algengari en að ímynda
sér að maður elski einhvem per-
sónulega. En verkin og fómar-
viljinn er sá eini prófsteinn og
mælikvarði, sem unt er að leggja
á trú og ást manna.
III.
Mörgum mundi koma ásamt um
það, að til þess að geta predikað
kenningar Jesú frá Nasaret
þyrfti fyrst og fremst dálítinn
skilning á þeim. Sem ærlegur og
samviskusamur maður, yrði
presturinn að hafa gert sér alt
far um að skilja og vita, hvað
hann er að fara með, því að
annars stendur hann vitandi eða
óafvitandi sem falsari og bullari
frammi fyrir söfnuði sínum. Þá
væri æskilegt, að prestinum væri
kenningar Jesú svo mikið sann-
færingarmál, að hann breytti sem
mest eftir þeim. Gæti hann
sjálíur breytt eins og hann
kendi, þá væri nokkur von til þess,
að starfsemi' hans bæri árangur,
því að þá sæi fólk að hann tryði
því sjálfur, að það væri hvorki
ýkjamikil firra eða tóm falleg orð
sem hann færi með. En sr. Gunn-
ar kemst að öldungis annari nið-
urstöðu. Hami segir, að til kenni-
mannsstöðunnar þurfi fyrst og
fremst persónulega ást á Jesú.
Þessi skoðun þykir mér svo
furðuleg, að eg verð að fara um
hana nokkrum orðum.
Það kemur að sjálfsögðu oft-
lega fyrir við pólitiskar kosning-
ar, að aðaldygð atkvæðasmalanna
er fólgin í persónulegri ást þeirra
til þess manns, er þeir berjast
fyrir að kosinn isé. Hefir hann
ef til vill gert þeim einhvern
greiða eða heitið þeim stuðningi
sínum til einhverra þeirra hags-
bóta, er þeim liggja á hjarta.
Hins vegar geta þeir verið alls
ófróðir um verðleika þessa „ákjós-
anlega“ manns til trúanaðarstarfa
— þekkja hvorki hæfileika hans
né annmarka, né gera sér nokkra
hugmynd um hvernig starf þess.
manns blasir við séð frá nauðsyn
alþjóðar. Því minna láta þeir sig
slíka hluti' skifta, sem hin per-
sónulega ást er heitari. Slíkt blint
fylgi tíðkast mjög í pólitík, en
enginn vitur maður mundi þó
hirða um slíkt fylgi, því að það er
brigðult og ótrygt vegna þess, að
það er aðeins fengið fyrir dutl-
unga fávísrar eigingimi. Aðeins
er einhvers um vert um það fylgi,
sem fengið er fyrir lifandi skiln-
ing á þeim hugsjónum og skoð-
unum sem barist er fyrir.
Líkt horfir við um þá, sem
„drottinn sendir“. Mundi Jesús
telja meira virði persónulega
ást kennimannsins en skilning
hans á þeim kenningum, sem
hann var að flytja? Dæmin, sem
sr. Gunnar velur, virðast mér
flest sanna hið gagnstæða við
. það, sem hami vill vera láta. Hin
persónulega ást Péturs leiðir hann
altaf í villu, jafnvel svo mikla, að
sr.Gunnar telur sjálfur eðlilegast,
að Jesús hefði rekið hann úr læri-
sveinahópnum. Enda ávítti Jesús
hann oft harðlega.
Hin persónulega ást Péturs á
Jesú, svo áköf sem hún var með
sprettum, afneitaði honum þó
þrisvar fyrir þrælum æðsta prests-
ins. Hvers vegna? Einmitt vegna
þess að hún var persónuleg, en
ekki reist á neinum dýpri skiln-
ingi á hugsjónum hans og starfi.
Sést það best á sögunni frá
Sesarea Filippí, hversu lítils Jesús
metur ,7persónulega ást“ í raun
og veru: „Haf þig á burt frá mér
Satan, því að þú hugsar eigi um
það, sem Guðs er, heldur það sem
manna er“. Hér rekur hann reynd-
ar vesalings Pétur burt frá sér,
takandi ekkert tillit til þeirrar
miklu persónulegu ástar, sem
óneitanldga var valdandi að
glappaskoti hans. Og þetta höst-
uga svai’ verður einungis skýrt
á þann veg, að Jesús hafi talið
hina persónulegu ást Péturs ver
en einskis nýta, þar sem hún af
svo róttækum misskilningi á hon-
um og hlutverki hans, lagðist á
móti nauðsyn kenningar hans.
Hann hefir séð að eigingirni og
skammsýni blinduðu augu Pét-
urs og þess vegna jafnar hann
honum við freistarann, sem eigi
hugsar um það sem guðs er.
Persónuleg ást, hvort heldftr
sem hún beinist að mönnum eða
guðum, er ósiðferðileg vegna þess
að hún verður altaf að meira eða
minna leyti á kostnað allra hinna.
I guðsdýrkuninni endar hún
venjulega með því, að fóma mönn-
um guði til dýrðar.
IV.
Eg ætla mér hér ekki að rekja
nánari drög að ást Péturs, eri at-
huga lítið eitt hvað séra Gunnar
telur nauðsynleg skilyrði þessar-
ar „nauðsynlegu“ persónulegu
ástar. Iíann segir að tvent hafi
það verið frá því um daga Páls,
sem komið hafi öllum trúarhetj-
um og „sönnum prestum" til að
elska Jesúm: trúin á að hann hafi
dáið fyrir syndir mannanna, qg
að hann sé með þjónum sínum
alla daga. — Og hann skilur eigi
að unt sé að elska Jesúm öðru
móti. Það getur verið að klerk-
ur fari hér ,mjög nærri lagi. Allir
mestu ofstækismenn hafa gripið
þessa hugsun dauðataki. Hún felur