Tíminn - 14.05.1927, Side 2

80
vfatxiriY
snflRfl
SniORLÍKl
IKZsL-LxpfélsLgsst j órar I
Munið eftir því að haldbest og smjöri líkast er
„Smára“ - smjörlíkí
Sendið því pantanir yðar til:
H.i. Smjörlíkisgerðin, Reykjavík.
P.W.Jacobsen&Sön
Timburverslun.
Síranefni: Granfuru.
Stofnað 1824.
Carl Lundsgade
Köbenhavn
Afgreiðura frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og
heila skipsfarma frá Svíþjóð. — Sís og umboðssalar annast pantanir.
Eik og efni i þilfar til skipa.
Frá útlöndiun.
Hingað til hafa Bandaríkin
neitað því algj örlega að taka þátt
í baráttu hinna stórveldanna í
Kína og er búist við að þeirri
stefnu verði haldið. Mæðir mest
á Englendingum, enda eiga þeir
mestra hagsmuna að gæta, en
bæði Frakkar og Italir dragast
meir og meir inn í deiluna. Það
er og talið aði hin nýja stjórn í
Japan, sem við tók eftir banka-
vandræðin, muni vilja hafa meiri
afskifti af Kínamálunum en
gamla stjómin.
— Frjettaritari stórblaðsins
enska „Times“, segir frá því að
af skjölum þeim, er tekin voru
hjá sendiherra Rússa í Peking,
hafi það sést að á árinu sem leið
hafi Rússar sent tvær miljónir
sterlingpunda (44 miljónir
króna) til Kína, til undirróðurs
gegn útlending'um og stuðnings
við Kantonherixm og kristna her-
foringjann Feng. Á að hafa
fundist nákvæm skýrsla um
vopna- og hergagnasendingar frá
Rússum; til Kína. Er talið meðal
annars: 90 hríðskotabyssur, 26
þúsund riflar, 22 þúsund sprengj-
ur, 18 miljónir riflaskota og yfir
2miljón handsprengja.
— Alþjóðabandalagið skipaði
nefnd fyrir nokkrum árum til
þess að reyna að finna ráð til
þess að hindra hina alræmdu
svonefndu hvítu þrælasölu, þ. e.
að ungum stúlkum er rænt eða
þær tældar og seldar til ólifnað-
ar. Hefir nefndin látið fara fram
rannsókn um þetta efni um heim
allan, nú um tveggja ára skeið,
og hefir það' komið í ljós að ýms-
ar einstakar frásögur um kvenna-
rán þessa tiiefnis, hafa reynst
ýkjur. En hitt hefir þó jafn-
framt sannast, að verslun með
ungar stúlkur á sér stað í heim-
inum, í allstórum mæli. Situr
nefndin á fundi í Genéve, til þess
að athuga hver ráð eru líkleg til
að koma í veg fyrir þessa sví-
virðingu.
— Síðustu útlendu blöð, sem
borist hafa, frá mánaðamótum,
gefa góða hugmynd um hið óg-
urlega vatnsflóð í Missisippíelf-
unni. Vatnið var þá orðið nálega
jafnhátt hinum voldugu stýflu-
görðum, sem hlaðnir hafa verið
til vamar stórborginni New Or-
leans, en þeir eru jafnháir þök-
um húsanna isem liggja að baki
þeim. Var talin hin mesta hætta
á að flóðið gjöreyddi borginni,
en samkvæmt því sem skeyti
herma, hefir tekist að bjarga
henni. Til þess að létta á vatns-
flóðinu voru víða sprengdir
stýflugarðamir, en fólkið í híut-
aðeigandi héraði rekið burt áður
með harðri hendi. Lá við að bar-
Einn af dilkum Mbl. flytur ný-
lega ræðustubb eftir Áma frá
Múla, um áburðarfrumv. Tr. Þór-
hallssonar. Eg þóttist vita að
ræðustúfur þessi væri birtur
vegna þess, að hann flytti snjöli-
ustu rökin af hálfu íhaldsmanna
gegn einu mjög mikilsverðu máli
bændanna, og fór því að lesa. Eg
var skamt kominn þegar eg
rakst á þessi orð: „Einnig er eg
honum (Tr. Þ.) sammála um það.
að notkun tilbúins áburðar sé
þýðingarmikið atriði í viðreisn
landbúnaðarins. En þegar hv.
þingm. Tr. Þ. slær því föstu, að
aukin ræktun hér á landi, svo
nokkru nemi, sé óhugsandi án til-
búins áburðar, þá fer hann mjög
villur vegar. Þar gerir hann
aukaatriði að aðalatriði". Hér
staldraði eg við í lestrinum og
fór að íhuga hvort mögulegt væri
að leggja trúnað á þetta, að
„notkun tilbúins áburðar sé þýð-
ingarmikið atriði í viðreisn land-
dagar yrðu úr sumstaðar, því að
fólkið ætlaði ekki að fást til að
yfirgefa hús og jörð, og trúði
ekki loforðum ríkisins um að það
borgaði tjónið. Tugir þúsunda
manna unnu að því dag og nótt
að styrkja stýflugarðana kring
um New Orleans, með sandpok-
um. Var talið, um mánaðamótin,
að 9000 fermílur (enskar) væru
undir vatni. Hundruð þúsunda
manna voru heimilislausir og
geysilegar ráðstafanir hefir orð-
ið að gera til að sjá þessum
flóttamönnum borgið. En enginn
hefir enn treyst sér til að reyna
að meta tjónið.
---o----
Fréttir.
Veðrið. Tíðin hlýrri, suðlæg og
suðvestlæg átt, gróður að byrja
á Suðurlandi.
Gestir í bænum. Kristmundur
Jónsson kaupstjóri á Borðeyri,
Sigurjón Sigurðsson kaupstjóri á
Hólmavík, Jón Fjalldal bóndi á
Melgraseyri, Ketill Guðmunds-
son kaupstjóri Isafirði, Magnús
Guðmundsson kaupstjóri á Flat-
eyri, Björn Guðmundsson kennari
á Núpi við Dýrafjörð, Jón Ó-
lafsson kaupstjóri í Króksfjarð-
amesi, Bjarni Jensson bóndi í
Ásgarði, Sigurður Steinþórsson
kaupstjóri í Stykkishólmi, Stef-
án Diðriksson kaupstjóri á Minni-
borg, Guðbrandur Magnússon
kaupstjóri Hallgeirsey, Bjarni
Kjartansson kaupstjóri í Vík, Is-
leifur Högnason kaupstjóri Vest-
mannaeyjum, Sigurður Bjarklind
kaupstjóri á Húsavík, Jón Gauti
Pétursson bóndi á Gautlöndum,
Sigurður Jónsson bóndi á Amar-
vatni, Erlingur Friðjónsson
kaupstjóri Akureyri, Þórhallur
Sigtryggsson kaupstjóri Djúpa-
vogi, Þorsteinn Jónsson kaup-
stjóri á Reyðarfirði. Allir þess-
ir menn eru fulltrúar á Sam-
bandsfundi. Ennfremur: Halldór
Vilhjálmsson skólastjóri og kona
hans, Carl Jenssen kaupmaður á
Reykjarfirði, Böðvar Magnússon
bóndi að Laugarvatni og Sigur-
vin Einarsson skólastjóri í Ólafs-
vík.
Bæjarstjórn Reykjavíkur hefir
samþykt að kaupa jörðina Ell-
iðavatn, vegna rafveitunnar. —
Kaupverðið er 135 þús. kr.
Verkfæratilraunir. Stjóm Bún-
aðarfélags íslands skipaði nú í
vikunni þriggja manna nefnd til
þess að framkvæma ítarlegar til-
í'aunir með landbúnaðarverkfæri,
samanburð á notkun hestafls og
traktora og á ýmsum jarðvinslu-
verkfærum. Verða keypt ýms
verkfæri til tilraunanna. Nefnd-
ina skipa: Halldór Vilhjálmsson
skólastjóri á Hvanneyri, Magnús
búnaðarins“ og þó „aukaatriði“,
eins og ræðuhcfundur segir.
Mjer skildist að þýðingarmikil at-
riði gætu í engu máli talist auka-
atriði. En Vörður þekkir sína, og
virðist freklega treysta á dóm-
greindarleysi lesendanna. —- Eg
hélt áfram lestrinum og urðu
bráðum fyrir mér tvær setningar,
sem vert er að sýna. Þær eru
báðar um notkun tilbúins áburð-
ar. Svona hljóða þær: „Þetta mál
getur ekki raunverulega talist
mál bænda í landinu“, og „Mál
þetta er því ekkert sérstakt stór-
mál bænda“. (Leturbr. ræðuhöf.).
Þegar ræðuhöfundur hefir
slegið því föstu, að notkun tilbú-
ins áburðar sé ekki mál bænda,
m. ö. o. komi bændum ekki við,
þá tekur hann það fram, og legg-
ur þunga á, að þetta sama mál
sé „ekkert stórmál bænda“. Þyk-
ir það rífleg misbeiting á þolin-
mæði bænda, að benda þeim sér-
staklega á að mál, sem þeim
koma ekki við, séu ekki stórmál
þeirra. Er nú að verða fleyg
þessi gáta: Hvað er það, sem er
bóndi Þorláksson á Blikastöðum
og Árni G. Eylands verkfæra-
ráðunautur. Tilraunimar fara
væntanlega fram bæði hér í ná-
grenninu og á Hvanneyri.
Páll Zóphóníasson skólastjóri á
Hólum hefir tekið að sér að ann-
ast nautgripasýningar fyrir Bún-
aðarfélag Islands fynihluta sum-
ars. Sýningamar verða haldnar á
Norðurlandi í þetta sinn.
Prófi í íslenskum fræðum hafa
lokið hér við háskólann: Sigurð-
ur Skúlason læknis í Skálholti í
Biskupstungum og Þorkell Jó-
hannesson bónda á Syðra-Fjalli í
Aðalreykjadal. En 1 forspjalls-
vísindum: Gísli Guðmundsson
stud. mag. með I. ágætis eink.
og Vilborg Ámundadóttir með II.
betri eink.
Víða að af landinu berast
fregnir um faraldur í fé, staf-
andi vitanlega fyrst og fremst af
hröktum heyjum.
Vetrarvertíðin hefir orðið nokk-
uð misjöfn, heldur í rýrara lagi
í Vestmannaeyjum, en víðast
mjög góð við Faxaflóa.
Látin er hér í bænum frú
Kristín, ekkja Bjöms Símonar-
sonar gullsmiðs, merk kona, sem
á mörgum sviðum lét mikið til
sín taka til gagns og fram-
kvæmda. Sonur hennar af fyrra
hjónabandi er Haraldur Árnason
þýðingarmikið atriði í viðreisn
landbúnaðarins, en kemur þó
bændum ekkert við?
Forkólfar íhaldsins vita vel að
„áhangendur“ þeirra um land alt
eru mjög sundurþykkir um
landsmálin, og ekki síður um á-
burðarfrumv. Tr. Þ. en annað.
Verða þeir því jafnan að haga
ritum sínum og ræðum svo, að
öllum skoðanaandstæðum innan
flokksins sé veitt nokkur úr-
lausn. Er þessi margfalda þjón-
usta við hinar sundurleitustu
skoðanir flokksmannanna, höfuð-
einkennið á landsmálaskrifum
íhaldsins. Skal ræðuhöf. hrósað
fyrir það hversu skýrt hann læt-
ur þessi einkenni koma í ljós.
Ræðan er svo úr garði ger, að
minsta kosti1 þrjár harðandstæð-
ar skoðanir geta vitnað í hans
máli sínu til stuðnings.
Meginhluti ræðunnar er þó ekki
um áburðarfrumvarpið, heldur um
stjóm B. ísl. Er þar, af hinum
mesta vesaldómi, reynt að ala á
tortrygni gegn Búnaðarfélags-
stjóminni. Virðist svo sem íhald-
kaupmaður hér í bænum, en syn-
ir hennar af seinna hjónabandi
Ámi gullsmiður og Björn bakara-
meistari. Jarðarför hennar fer
fram í dag.
Eldur kom upp í rúsinu nr. 78
við Laugaveg aðfaranótt mið-
vikudags í þessari viku. Tókst
slökkviliðinu fljótlega að slökkva
eldinn og bjarga húsinu, þó að
mjög væri skemt af bruna og
vatni. En maður sá, er bjó í her-
bergi því, þar sem eldurinn kom
upp, fórst þar inni og mun hafa
kafnað í reyknum; það var þýsk-
ur maður, sem hér hefir dvalist
um hríð, Rudolf Köster að nafni,
og hefir starfað að því að búa til
fisk- og kjötfars.
Tvo togara, þýskan annan en
hinn enskan, hafa Óðinn og Þór
tekið að ólöglegum veiðum í
landhelgi, sinn hvor. Báðir voru
sektaðir.
Fiskmjölsverksmiðja brann fyr-
ir stuttu í Keflavík. Stóð verk-
smiðjan nokkuð fjarri öðrum
húsum og ' var mannlaus. Vissi
enginn um brunann fyr en kom-
ið var að rústunum.
Misprentast hafa nokkur
manna- og staðanöfn í síðasta
tbl., þar sem taldir eru gestir í
bænum og brottfamir nemendur
Samvinnuskólans. I kaflanum um
gesti í bænum á að standa ó-
inu þyki óþolandi að vita af sátt
og samlyndi innan stjómarinnar.
Meðan deilur stóðu yfir innan
Búnaðarfél., man eg ekki til að
þessi ræðuhöf.léti opinberlega eitt
einasta orð frá sér fara í þá átt,
að stjóm Búnaðarfél. væri ekki
treystandi. En nú, þegar fullkom-
in sanitök eru um málefni Bf., þá
æpir hann út til þjóðarinnar:
„Eins og nú er ástatt, er ómögu-
legt að treysta framkvæmda-
stjórn þess“ (Búnaðarfél.). Mun
þetta ein af nýjustu kenningum
íhaldsins, að þeim mönnum sé
ekki treystandi, sem ætíð eru fús-
ir til sátta, þegar þá greinir á.
Er rétt að menn minnist þess
vel, að það er eitt af blöðum
Ihaldsflokksins, sem flytur þetta
vantraust á stjóm Búnaðarfél.,
einmitt þegar hún er líklegust til
þess að vinna landbúnaðinum hið
mesta gagn. Það er „bændaút-
gáfa“ Ihaldsins, sem lætur herfi-
legum látum að þeim ráðstöfun-
um, sem fulltrúar bændanna, úr-
valsmenn víðsvegar af landinu,
hafa gert. Mun þessi sundrungar-
lafur Hermannsson kaupfélags-
stjóri á Eskifirði, Þorsteinn Jóns-
son kaupfélagsstjóri á Reyðar-
firði. I nemendatölunni eiga að
vera: Eiríkur Guðmundsson frá
Stokkseyri, Filippus Gunnlaugs-
son frá Ósi í Strandasýslu. Enn-
fremur á að standa Gaularási en
ekki Gulárholti. — I þingfréttum
misprentaðist og hækkun tillags
til Kvennaskólans í Rvík, á að
vera 2000 en ekki 3000 kr.
Sigurður Sigurðsson búnaðar-
málastjóri fór utan um miðja
vikuna, til þess að kynna sér
búnaðarlöggjöf Norðurlanda-
þjóðanna.
Um Laufásprestakall sækir
Björn Oddsson prestur að Ásum
í Skaftártungu og enginn annar.
Prentvilla. I grein Ara hrepp-
stjóra Hálfdánarsonar í 57. tbl.
Tímans f. á. „Öræfingar“, hefir
misprentast ömefnið „Völur“, á
að vera „Völlur“, í 26. línu
fyrsta dálki.
----o-----
I einu af blöðum stjómar-
innar og því allra aumasta stóð
nýlega brigslyrðagrein um kaup-
félögin og Sambandið. Tilefnið
var verðlækkun íslenskrar vöm
erlendis. Sakargiftin var súi að
forstöðumenn samvinnufélaganna
væru valdir að verðfallinu ytra.
Það væri að kenna vankunnáttu
þeirra, að kjötið seldist ekki háu
verði í Noregi. Og þetta var tal-
ið eðlilegt. „Menn frá orfinu“
gætu ekki svo vel færi staðið
fyrir verslunarframkvæmdum.
Á fundi Sambandsins sem nú
stendur yfir, mintist einn ræðum.
á þessa glópsku, sem nú fer
hringferð úr einu afturhaldsblað-
inu í annað. Ræðumaðurinn sagði
að þetta væri kýmilegt öfugmæli.
Það væri sem sé ómótmælanleg-
ur sögulegur sannleikur, að það
væru „menn frá orfinu“, það er
bændur eða menn uppaldir við
sveitastörf, sem hefðu gert alt
það sem gert hefir verið til að
bæta mai-kaðsafstöðu ísl. bænda.
„Mennirnir frá búðarborðinu", þ.
e. milliliðastétt landsins, hefir
ekki átt frumkvæði eða haft for-
ustu um úrræði þau sem þar hafa
horft mest til bóta
Fyrsta afreksverkið, sem
„mennirnir frá orfinu“ unnu í
þessu efni var útflutningur sauða
til Englands. Um langt skeið
sendu pöntunarfélögin hvem
sauðafarminn af öðrum til Eng-
lands. Það var nú fyrsta. stór-
vægilega markaðsumbót til bjarg-
ar sveitunum. Einn kaupmaður
(B. Kr.) reyndi að sigla í kjöl-
far pöntunarfélaganna og senda
sauði til Englands, en það mis-
þrá íhaldsins reynast eitt af bana-
meinum þess.
Eftir lestur þessa pistils, fýsti
mig að vita hvort ekki fyndist
eitthvað í blaðinu, skrifað af
meira viti og minni græsku. Varð
bráðlega fyrir mér smáletursgrein
með yfirskriftinni: Fossavirkjun.
Er hún tekin upp úr dagblaðinu
„Vísi“, segir ritstjórinn. Mundi
honum sæmdarauki að prenta upp
úr heiðarlegum blöðum sem mest.
Efni greinarinnar er viðtal við
Gunnar Knudsen, sem Kr. Alb.
kallar „einn merkasta stj ómmála-
skörung Norðmanna", og bætir
við: „Ýms ummæli hans eru eftir-
fektarverð fyrir oss íslendinga,
nú þegar til stendur, að veita
sérleyfi til fossavirkjunar á Suð-
ui'landi“. Það sem sérstaklega
vakti athygli mína, voru þessi
ummæli Knudsens, um íslenskan
| 7
I landbúnað: „Þó að bændum
fjölgaði ekki, mundi framleiðsla
þeirra aukast stórum, undir eins
og þeir færu að nota tilbúinn
áburð“, o. s. frv. Mér varð á að
bera þessi ummæli „merkasta