Tíminn - 21.05.1927, Page 2

M
TlMINW
Frá útlöndum.
Til þess að tryggja völd sín
sem best hefir Mussolini afnumið
prentfrelsið á Italíu og nú ný-
lega hefir hann komið á enn rík-
ara eftirliti með því að blöðin
flytji ekkert það sem miða mætti
að því að veikja stjórn hans.
Hefir hann enn á ný látið rann-
saka hugarfar allra blaðamanna
í landinu í garð Fascista, og
varð árangur sá að í viðbót við
þá hreinsun sem áður hefir verið
framkvæmd, var meir en 100
blaðamönnum, þeim er áður voru
mjög áhrifamiklir, vikið frá blöð-
unum fyrir fult og alt, og er
þeim bannað eftirleiðis, að við-
lögðu lífláti, að fást nokkuð við
blaðamensku. öðrum blaðamönn-
um, svo að skifta hundruðum,
var að vísu leyft að starfa við
blöðin, gegn því að sverja Musso-
lini dýran trúnaðareið, en þeir
mega ekki skrifa eitt orð um
stjómmál. Aðeins fáir útvaldir
mega rita stjómmálagreinar, og
frá aðalstöðvum Fascista er þeim
sagt nákvæmlega fyrir um hvað
rita skuli.
— Afarhörð barátta hefir ver-
ið háð í enska þinginu um frum-
vörp sem banna allsherjarverk-
föll og samúðarverkföll. En vafa-
laust er taiið að málið nái fram
að ganga. Þá hefir og verið háð
hörð hríð í norska þinginu um
fmmvarp um gerðardóm í vinnu-
deilum. Lögðust Jafnaðarmenn
mjög þunglega gegn þeirri lög-
gjöf, en engu að síður hefir hún
náð fram að ganga.
— C. Th, Zahle, fyrverandi for-
sætisráðherra og foringi róttækra
vinstrimanna í Danmörku, hélt
nýlega ræðu um framkomu Dana
gagnvart Færeyingum, sem hefir
vakið mikla eftirtekt og mótmæli
af hálfu allra íhaldsmanna. Á-
sakar hann Dani mjög um þröng-
sýni þeirra og kúgunaranda í
garð Færeyinga. Telur það mikil
mistök að hafa stygt frá Dönum
slíkan mann sem Jóhannes Pat-
ursson, foringja Sjálfstæðis-
manna. Er ljóst að róttækir
vinstrimenn í Danmörku, hafa
betri skilning á málum Færey-
inga en hinir íhaldssamari Danir,
svo sem og sá flokkur var best-
ur í okkar garð Islendinga.
— Franskur flugmaður, Nun-
KJBtsalan 1926.
Útdráttur úr skýrslu Jóns Áma-
sonar framkvæmdastjóra á aðal-
fundi S. í. S.
Svo sem menn mun reka minni
til var verð á íslensku saltkjöti
tiltölulega mjög hátt árið 1925.
Útflutningur var lítill, salan
fremur dræm, en verðið stöðugt.
Þó var það vitanlegt að mjög illa
gekk að selja roskið kjöt og var
verið að bjóða það til sölu alt árið
sem leið og jafnvel eftir síðustu
áramót. Þetta gamla kjöt, sem
selt var seint á árinu sem leið
og framan af þ. á., var þó eign
norskra innflytjenda að því sem
mér er best kunnugt. Innflytj-
endur sögðu að þeir hefðu tapað
þetta ár og mun það hafa verið
rétt hermt yfirleitt. Eg gat þess
á aðalfundi í fyrra, að kjötverð
hefði fallið mjög í verði í ná-
grannalöndunum svo ekki væri
hægt að búast við jafnháu verði
fyrir kjötið eftirleiðis. En þá var
þó alt í óvissu um kjötverð í
Noregi í næstu kauptíð.
Þegar kemur fram í júlí og
ágústmánuð ár hvert er vitaniega
byrjað að undirbúa kjötsöluna
mismunandi snemma þó eftir
ástæðum; því bjartsýnni, sem
menn eru, þess fyr byrja fyrir- í
spumir og söluumleitanir.
Fyrirspumir frá innflytjendum
gesser, hóf sig til flugs að
morgni 8. þ. m. og ætlaði að
fljúga yfir Atlantshafið, frá
Frakklandi til New York. Síð-
ustu útlend blöð herma að hann
hafi ekki komið fram og þá von-
laust orðið um annað, en að eitt-
hvert skip, sem ekki hefir tæki
til að senda skeyti, hafi bjargað
honum.
— Stjóm þeirrar aðalstofnunar
í Noregi, sem veitir veðlán til
smábænda, til húsabóta og jarða-
kaupa, hefir ákveðið að lækka
vexti af lánunum um 1%. Voru
vextirnir 4>/2% en verða nú 3J/2
%. Hefir gengishækkunin þar í'
landi, eins og hér, haft í för með
sér stórtöp fyrir bændur, og þar
er litið svo á, af þeim sem með
völdin fara, að eitthvað þurfi að
gera til þess að draga úr krepp-
unni. En hér á íslandi gjöra
stjómarflokksmenn það nálega
að flokksmáli að fella þær tillög-
ur sem miða í þá átt að lækka
vextina í Ræktunarsjóði.
— Einn af frægustu stóriðju-
höldum Norðmanna er nýlega
látinn, Chr. Bjelland. Var hann
kunnur orðinn um víða veröld,
því að framleiðsluvörur hans,
niðursoðna síldin einkum, náðu
markaði í öllum löndum. Bláfá-
tækur kom hann til borgarinnar
ofan úr sveit. Fimtán verksmiðj-
ur átti hann þegar hann dó og
hafði þúsundir í vinnu.
----o----
Fréttir.
Gestir í bænum. Fulltrúar á
aðalfund Sambandsins em nú
allflestir famir heim aftur. Af
aðkomumönnum í bænum má
nefna: Nikulás hreppstjóra Gísla-
son á Augastöðum í Hálsasveit,
Bjöm kennara Jakobsson frá
Varmalæk í Bæjarsveit, Sigurð
Greipsson íþróttakennara, Bjama
Runólfsson bónda á Hólmi, Guð-
mund Þorvarðarson á Bíldsfelli.
Verkfall framkvæmdi verka-
mannafélagið í Borgamesi alveg
nýlega og var því beint gegn
Kaupfélagi Borgfirðinga. Bar á
milli um kaupgjald; en kaupfé-
lagsstjórinn kvaddi félagsmenn
úr sveitinni til aðstoðar, og
unnu þeir það sem vinna þurfti.
Formaður þessa verkamannafé-
lags er Ingólfur læknir Gíslason,
komu seinna og voru færri en á
sama tíma undanfarin ár. Þegar
við leituðum hófanna um sölu-
undirbúning á venjulegum tíma
fóru innflytjendur undan í flæm-
ingi. Óvissan um verðlagið orsak-
aði þessa tregðu. Leið svo fram
um miðjan septembermánuð, að
engin sala fór fram.
Kjötinnflytjendur í Noregi hafa
með sér félagsskap. Eru deildir
í öllum hinum stærri bæjum og
deildirnir hafa með sér landssam-
band. Hefir félagið stækkað mjög
á síðari árum og eru nú í því
flestir kjötinnflytjendur í Noregi.
Á stríðsárunum keypti lands-
félag kjötinnflytjenda íslenska
kjötið í sameiningu. Síðan 1918
hafa slík samkaup ekki átt sér
stað.
Kjötinnflytjendur hafa talið sig
tapa á íslenska kjötinu nokkur
undanfarin ár. Hafa þeir leitað
ýmsra ráða til að komast hjá
* slíku tapi, sem eðlilegt er, og
| meðal annars reynt samtök um
útsöluverð, en það hefir ekki
reynst einhlítt. í septembermán-
uði árið sem leið fóru þeir að tala
um félagsskap um kaup á kjötinu,
og þar sem talsverður ágreiningur
hefir jafnan verið hjá innflytj-
endum um hagnaðinn af sam-
kaupum, gekk langur tími í samn-
inga þeirra á milli um málið.
Tafði það söluna enn meir. óviss-
an um verðlagið var annar
þröskuldur á veginum. Töldu
; margir innflytjendur að verðið á
bróðir Garðars stórkaupmanns,
einhver allra eindregnasti Ihalds-
maðurinn í Borgamesi og er það
vitanlega hann sem fyrst og
fremst ber ábyrgð á þessu verk-
falli, en Morgunblaðið lætur þetta
verkfall gefa sjer tilefni til að
tala um sambræðslu verkamanna
og Framsóknarmanna. Löngum
eru þeir gáfaðir!
Þungar ákúrur, jafnvel frá
sínum eigin flokksbræðrum, fjekk
Magnús Guðmundsson ráðherra
fyrir athafnaleysi um að verjast
gin og klaufnaveikinni.
Jóhannes Jósefsson íþrótta-
garpur kom hingað til bæjarins
um síðustu helgi, með konu sinni
og dætrum og hélt áfram norður
á Akureyri, til átthaganna. Hefir
hann nú alls í 19 ár ferðast víða
um heim og sýnt íþróttir, en 8
ár eru liðin síðan hann kom heim
síðast snögga ferð. Er ekki að
efa að Jóhannes hefir um alt
gjört landi sínu mikinn sóma á
ferðalaginu. Var honum haldið
samsæti hér í bænum, meðan
hann stóð við. Gengust fyrir því
ungmennafélagar og íþróttaimenn.
Látin er hér í bænum prests-
ekkjan Valgerður Jónsdóttir pró-
fasts í Steinnesi Jónssonar, og
Elinar konu hansEinarsdóttur
stúdents í Skógum Högnasonar.
Hún varð um aldamót ekkja eft-
ir síra Tómas á Völlum í Svarf-
aðardal Hallgrímsson bónda á
Grund í Eyjafirði Tómasson.
Flóðgátt Flóaáveitunnar verður
opnuð einhvem þessara daga.
íslenska dilkakjötinu mætti ekki
vera yfir n.kr. 140.00 pr. tn.
komið til Noregs, en á sama tíma
gerðu aðrir innflytjendur skil-
yrðisbundnar pantanir á kjöti
fyrir kr. 175.00 pr. tn. Þó við
reynum ætíð eftir megni, að stilla
svo í hóf verðkröfum okkar, að
sölu varanna sé af þeim sökum
ekki hætta búin, þótti okkur
viðurhlutamikið að gína strax við
lægstu verðboðunum, þar sem
skoðanir innflytjenda voru svo
skiftar af því þessi lægstu komu
frá þeim, sem stóðu fyrir sam-
tökunum, en þau litum við frem-
ur illu auga, ef þau væru gerð
í því augnamiði sérstaklega að
þrýsta markaðsverðinu óeðlilega
niður. Hinsvegar álítum við þessi
samtök ekkert athugaverð, þegar
þau ganga í þá átt, að halda
stöðugu markaðsverði í Noregi.
Endir á þessu þófi innflytjenda
varð svo sá, að þeir samþyktu að
kaupa í sameiningu ef samningar
tækjust um hæfilegt verð, og
fengu í félag með sér alla helstu
innflytjendur, sem utan félags^
skaparins stóðu, þar á meðal
norska Sambandið, sem er ein-
hver stærsti kjötinnflytjandinn í
Noregi.
Eftir nokkrar samningaumleit-
anir milli okkar og innflytjend-
anna varð það svo úr, að við seld-
um þeim í byrjun október (7/10.)
fyrsta skipsfarminn, um 5900 tn.
fyrir n.kr. 150.00 pr. tn. Þetta
var því nær eingöngu dilkakjöt,
Þór tók tvo togara, annan ensk-
an hinn þýskan, við ólöglega veiðd
í landhelgi við suðurströndina.
Voru 5 togarar að veiðum er Þór
kom að en hinir sluppu.
Sendiherrann frá Júpíter. Hið
nýja leikrit Guðmundar Kamb-
ans, með því nafni verður leikið
hér í fyrsta sinni í byrjun
næstu viku.
Maður hvarf í Vestmannaeyj-
um, Bjöm Jónsson að naíni,
héðan úr bænum.
Enn tók Óðinn enskan togara
að veiðum, um helgina. Var sekt-
aður um 12500 kr. og veiðarfæri
gerð upptæk, en afli var enginn.
Góðar fréttir berast af fim-
leikaflokkunum, sem nú sýna
kunnáttu sína í Noregi, undir
stjóm Bjamai' Jakobssonar í-
þróttakennara. Er þeim allsstað-
ar ágætlega tekið og blöðin ljúka
miklu lofsorði á sýningamar.
100 daga stóð þingið. Aðeins
eitt orðið lengra. En sennilega
hefir málum aldrei fyr verið
flaustrað af eins skemmilega og
nú. Valda því einkum vinnu-
brögðin í efri deild. Landsbanka-
frv. kom ekki til neðri deildar
fyr en meir en 80 dagar vom
liðnir frá því að það var lagt
fyrir efri deild. Til aðal-umræðu
í neðri deild komst það ekki fyr
en tveim dögum eftir að fjárlög
voru afgreidd og aðkomuþing-
menn meir og minna í heimbún-
ingi. Svo komu fram margir
tugir breytingatillaga og af-
greiðslan með margföldum af-
eða aðeins 135 tn. af rosknu
kjöti. Verð á því var kr. 115.00
pr. tn. Sumir innflytjendur vildu
þó ekki kaupa að svo komnu.
Voru það einkum innflytjendur í
Vestur- og Norður-Noregi.
Með þessu var verðinu slegið
föstu og þar sem við ekki gerðum
ráð fyrir hækkun, héldum við
áfram sölu, eftir því sem eftir-
spum leyfði. Seldum við þá næstu
daga fyrir sama verð um 800
tunnur til einstakra innflytjenda,
því landsfélagið keypti ekkert
sameiginlega eftir þetta.
Þann 13. okt. kom svo gengis-
hækkun norsku krónunnar eins og
þruma úr heiðskíru lofti. Það var
happ fyrir þá, sem búnir voru
að selja í n.kr., en það happ
hefndi sín, þó það kæmi ekki
greinilega í ljós fyr en síðar.
Innflytjendur í Noregi hafði
áreiðanlega ekki órað fyrir mik-
illi gengishækkun. Undanfarin ár
hafði altaf tíðkast að semja um
það fyrirfram í hvaða mynt ísl.
kjötið skyldi greitt og þó við að
jafnaði seldum í n.kr. þá var
hitt algengt að selja í dönskum kr.
og sterlingpundum, ef hætta þótti
á óhagstæðum gengissveiflum. I
þetta sinn fór aðeins einn af
kaupendum fyrsta farmsins, en
þeir voru um 50, eindregið fram
á að borga í d.kr. eftir dags-
gengi.
Strax eftir gengishækkunina
hættu öll kaup í n.kr. og var
byrjað að selja í d.kr. með til-
brigðum. Þetta er alveg ósamboð-
ið löggjafarþinginu. Svo flókið
mál og þýðingarmikið má ekki
afgreiða svo hvatvíslega. ■— Þá
varð að afgreiða breyting a
stjórnarskránni með afbrigöum,
vegna iangs dráttar í efri deild
og mátti kalla að neðri deild yrði
ioks aó greiða atkvæði um frum-
varpið óséð. — Ber meiri hlut-
inn í efri deild alla ábyrgð á
þessu.
---o—■—
öxyrsia
um útfiutning á frostnu kjöti
1926.
Síðastiiðið sumai' var afráðið
að halda áfram tilraunum ineö
útflutning á frostnu og kældu
kjöti tii Bretlands. Verðkoríui
I voru reyndar heldur slæmar i
i Bretlandi, sem mest var kent
óeðlilegri samkepni innílytjenda.
En á þeim tíma, sem afráðið vai'
um útfiutning írostna kjötsins,
var alt í óvissu um markaðsverð
á saitkjöti í Noregi.
Guðmundui' Vilhjálmsson fram-
kvæmdarstj . Sambandsins i
Leith hafði fengið tilboð um leigu
á þýsku vélskipi með kæhvélum.
Um 20. sept. var afráðið, í sam-
ráði við ríkisstjórnina, að leigja
þetta skip og flytja út kjöt frá
frystihúsunum á Hvammstanga
og Akureyri. Haíði samist um
leigu á frystihúsinu á Akureyri,
sem þá var eign hinna sam. ísl.
verslana. Leigan fyrir skipið var
£ 1000:0:0 (kr. 22.150.00) fyrir
ferðina. Gat það tekið um 14000
skrokka, en vegna bilunar á
frystivélunum í húsinu á Akur-
eyri tókst ekki að íá fullfermi í
skipið. Frá Hvammstanga voru
fluttir 5049 skrokkar og 6157
skrokkar frá Akureyri. Útflutn-
ingur kjötsins gekk ágætlega.
Skipið kom á tilteknum tíma, um
miðjan október, fór frá Akureyri
24. okt. og kom til London 31.
okt.
Það hefir verið talið æskilegast
að selja kjötið fyrirfram, en hef-
ir ekki tekist að þessu. Á meðan
það er lítt þekt er varla við því
að búast, að innflytjendur kaupi
það á þennan hátt, en gera má
ráð fyrir að hægt verði að breyta
þessu, þegar stundir líða og kjöt-
ið verður þektara á markaðimmi.
Salan gekk fremur greiðlega.
svarandi verði, sem verið hafði
fyrir hækkunina, og þó þetta
verð væri nú orðið miklu lægra,
varð salan ákaflega treg, en hélt
þó áfram fram í nóvemberbyrjun.
Ýmsir hafa spurt: „Hversvegna
selduð þið ekki meira en þið gerð-
uð fyrir 150 krónur?“ Þessu er
fljótsvarað: Það var ekki hægt.
Að við ekki lifðum í neinum skýja-
borgum* 1, og ímynduðum okkur að
verðið yrði afskaplega hátt, get
og sannað með því, að 16. sept.
skrifaði eg öllum Sambandsfélög-
unum og brýndi fyrir þeim að
áætla ekki verð á dilkakjöti hærra
en kr. 0.90—1.00 pr. kg. og end-
urtek í bréfinu að „í raun og
veru sé sjálfsagt að áætla kjötið
ekki hærra en 90 au. pr. kg.“.
Þá voru þó samtök innflytjenda
komin í kring, en eftir það leist
okkur þó útlitið enn skuggalegra.
I bréfum sem eg skrifa félög-
unum um kjötsöluna 20. okt. og
30 nóv. skýri eg frá söluhorfum
á eftirstöðvum kjötsins, eins og
þær komu mér fyrir sjónir, og
er eg ekkert bjartsýnn í þessum
bréfum. Það mætti því vera ein-
kennilegt ósamræmi, ef eg og
samverkamenn mínir hefðum hag-
að okkur svo fávíslega, að neita
að selja fyrir það háa verð, sem
var framan af kauptíð, eins og
borið hefir verið út bæði í blöð-
um og manna á meðal.
Jafnframt því sem unnið var
að sölu í Noregi, var það líka gert
f í þeim löndum, sem líkur voru til