Tíminn - 20.10.1928, Blaðsíða 3

TlMINN
185
Milliþinganefndin í landbúnaðarmálum skorar á þær sveitastjórnir,
sem enn hafa ekki svarað iyrirspurnum frá nefndinni að hafa gert
það fyrir næstu áramót, þar sem upplýsingar þær er svörin gefa
varða miklu fyrir starf nefndarinnar.

v.

HLJOÐFÆRAVERSLUN
KATRÍNAR VIÐAR
4$
4$
4$
+8
LÆKJARGÖTU 2
REYKJAVÍK.
)H
)3*
)H
4^
4^
4$
■hs
4^
4$
w
>í'
PÍANO
frá Bechstein, Bliithner, Hornung og Möller, August Roth.
HARMONIUM
frá Liebmann, Andresen, Hinkel, Hiierigel.
GRAMMOFONARNIR
heimsfrægu frá „His Masters Voice“.
GRAMMOFONPLÖTUR
með öllum þektustu listamönnum heimsins, svo sem
fiðlusnillingnum Heifetz, Kreisler, Kubelik, Sarasate,
Pablo Casal. Söngvarar: Caruso, Gigli, Cormack, Tito
Ruffo, Scipa, Hislop, Melba, Fan-ar, Galli-Curci, Frieda
Hempel, Alma Gliick. Pianistar: Lamond, Grief, Rachman-
inow, Paderevvsky, Mark Hambourg.
------ALLIR ISLENSKU SÖNGVARARNIR.--------------
Orkestar, Kór, Dúettar, Kvartettar, Tríó.
Taktmælar, Gitarar, Mandolin, Chitarar, Munnhörpur.
Harmonikur, o. fl.
Mikið úrval af klakkiskum nótum, bæði fyrir piano,
harmonium og söng.
öll hýjustu danslög á nótum og plötum.
Yörur sendar um alt land gegn póstkröfu.
'aí-'T
' jj\. J^. Jþ. J^ J^s. Jþ. j\\. Jþ. J^. Jþ. J\\. j[* Jþ. J\\. j\\. Jþ. Jfr. jþ Jjþ J^ j\\. Jjþ Jjþ Jfr. J^.
)H-
, cj »
m
n
?|4
)H
)34
»♦
)H
)34
)34
(34
?5)->
•ý
sk
og skuggamyndasýninga, leikfimissal-
ur, náttúrufræðissalur, safnherbergi og
skólaeldhús, ihúð skólastjóra og um-
sjónarmanns. Bað verður í skólanum
hæði heitt og kalt. þá verður og sér-
stök heilbrigðisdeild með herbergjum
fyrir skólalækni, hjúkrunarkonu og
tannlækningar. Loks verður þar sund-
laug, œtluð til sundkenslu harna.
Skólinn verður hitaður með laugar-
vatni og í gluggum verður sú tegund
af gleri, er talin er mikilsverð fyrir
heilbrigði manna, með þvi að það er
auðveldari farvegur en venjulegt gler
fyrir svonefnda „ultrá'-fjólubláa
geisla. — Bæjarstjórnin hafði ris-
gjöld skólans á Hótel ísland fyrra
laugardagskvöld og bauð þangað öli-
um þeim er unnið hafa að skólabygg-
ingunni og ýmsum öðrum borgurum,
þar á meðal nokkrum blaðamönnum.
Settur borgarstjóri, Guðm. Ásbjöms-
son sagði sögu barnafræðslunnar i
Rvík og gaf lýsingu af skólanum.
Ásg. Ásg. fræðslumálastjóri hélt þav
og ræðu og kvað skólann myndu ekki
standa á baki bestu skólum sömu teg-
undar í nágrannalöndunum. — Gert
er ráð fyrir að byggingu skólans
verði lokið á næsta ári og að hann
muni kosta fast að milljón króna.
Dánardægur. Pétur Jóhannsson bók
sali á Seyðisfirði andaðist 2. júlí sið-
astl. ])ótt seint sé, vill Tímann minn-
ast láts þessa ágæta styrktarmanns
síns. Pétur var einn hinn árvökulasti
og skilvísasti útsölumaður samvinnu-
blaðanna. Pétur var kominn af góð-
um ættum í Húnaþingi og Skagafirði.
Kvæntur var hann Helgu Arnadóttur
frá Svaðastöðum í Skagaf. Eitt barn
eignuðsut þau, er dó ungt. Tóku þau
síðan kjördóttur, Guðrúnu að nafni.
Pétur nam bókbandsiðn bæði í Khöfn
og Reykjavík og stundaði liana,
ásamt bóksölu, um 33ja ára skeið á
Seyðisfirði. Pétur var ótrauður fylgis
maður réttra máia, íalslaus og dreng-
skaparmikill.
Jóhannes Kjarval iiefir gefið Laug-
arvatnsskólanum ágætt listaverk. Er
það mynd aí þremur íslenskum bænd-
um i samræðu. Er þetta ein af
stærstu myndum, sem Kjai'val hefir
máiað og aiveg einstök mynd í ís-
lenskri list.
„Finun stjórnmálaíundir“. Fram
iiald þeirrar greinar biður næsta
blaðs vegna þrengsla.
----O-----
um mun reyndar hafa þótt þetta
vera kynleg meðmæli. En þau
hafa eflaust átt að sýna, að slík
„andleg glæsimenni", sem hann
mun hafa þóst vera á fundum
þessum, væru stundum lítt fallin
til náms og þá án efa jafnframt
hitt, að treggáfaðir menn væru
oft, vegna ástundunar, hinir
mestu námshestar! En í sam-
bandi við þessar röksemdir ólafs
mun flestum hafa reynst auðvelt
að skilja erfiðleika hans við, að
ráða fram úr latínuskeyti Sigurð-
ar! Hefir skeytið því ekki orðið
þvílíkt einkamál, sem til mun
hafa verið ætlast og hið nána
samband Sigurðar og Ihalds-
manna orðið berara, en hann
myndi kjósa. Er þó þetta aðeins
byrjun á raunum Sigurðar.
Þegar Sigurður Eggerz kom upp
í ræðustólinn dró hann upp úr
vasa sínum nýjasta blað af Tím-
anum, en lúið og gegndrepa úr
svaðilförunum. I því var á fleiri
stöðum en einum gert góðlátlegt
gys að kænskubrögðum hans við
að dylja hernaðarsamband sitt og
íhaldsmanna. Gerði hann blaðinu
þann greiða, að lesa skopið upp
fyrir þingheimi. Jók það vitan-
iega mjög á broslega aðstöðu
hans.
Inntakið úr pólitískum ræðum
Sigurðar Eggerz getur orðið
greint í fáum orðum. Leggur
hann jafnan megináherslu á upp-
sögn Sambandslagasamningsins,
en þar næst á „persónulegt
frelsi“ og þá sérstaklega „frjálsa
verslun“. En persóna Sigurðar
verður jafnan eftirtektarverðari,
heldur en það, sem hann segir.
Þegar hann tekur til máls um
sjálfstæðismálið og „persónulegt
Fyr off nú
— Ihaldsmenn lögöu niður einu
bréfhirðingu í landinu á síðastliðnu
kjörtimnbili, af því tengdasonur póst-
meistara var öfundarmaður bóndans,
sem hlut átti að máli. Forsætisráð-
lierra skipar nú nefnd valinna manna
úr hverjum fjórðungi til að byggja
upp nýtt skipulag í póstmálunum er
nær til landsins alls. Verður þar tekið
tillit til bættra samgangna á sjó, auk
inna bifreiðaferða, og flugferða.
Nefndin tekur til starfa í byrjun des.
n. k. Vænta má að fyrstu umbœtur
af starfi nefndarinnar komi að gagni
nassta sumar.
— Fyrverandi stjórn samdi um
smíði á Oðni, og hafði sér við liönd
Ólaf Tiiors og Jón Ólafsson. Fyrsta
sumarið var skipið nærri sokkið í
mynni Siglufjarðar. Síðan var skipið
lengt um 13 fct, eftir ráðum Nielsens
forstjóra, er fyrst var spurður ráða
eftir að skipið hafði reynst ósjófært.
Við þetta varð skrokkur Óðins sæmi-
legur, en katlarnir reyndust svo stór
gallaðir, að skipið hefir á liverju
liausti orðið að vera alt að því tvo
mánuði í nðgerð í Kaupmannahöfn.
Nú i sumar voru ketilskemdirnar
stórmiklar. Tryggingartíminn var fyr
ir löngu útrunninn, var aldrei nema
b mán. Auk þess var skipasmiðja sú
er íhaldsmenn höfðu samið við, far-
in á höfuðið, svo að íslenska ríkið
var með öllu réttlaust í málinu. Samt I
tóksi núverandi stjórn að liaga svo
samningum að skipasmiðja sú er tóli
\ ið rústunum af Flydedokken, gerir
við ketilskemdir Óðins að þessu sinni,
án endurgjalds. Sparast landssjóði
þar um 30 þús. kr. En ekki verður
gert við hinum skaðanum, er hlýst
af því að skipið verður burtu ír.t
iandhelgisvörnunum tvo mánuði aí
árinu.
— Hið nýja strandvarnaskip verður
smiðað í vetur í Kaupmannahöfn.
það hefir diesilvéi, fyrst íslenskra
skipa. Getur það verið tvo mánuði
á ferð samfleytt án þess að leita lands
til að taka eldsneyti. Jafnframt hefir
skiinð fullkomnustu tæki til björg-
unar. Einn hinn merkasti íslending-
ur í Kaupmannahöfn sagði, er lokið
var sainningum um skipabygginguna,
að þao gleddi sig að ísland eignaðist
þar fullkomnasta strandvarnaskipið,
sem til væri á Norðurlöndum. Nielsen
frelsi“, er fas hans og látbragð
þvílíkt, eins og upp sé runnin
stórhátíð í lífi þjóðarinnar! Jaín-
framt því sem áheyrendum verð-
ur ljóst, að Sigurður er nú stirðn-
aður í hugsanaformum, verða
þeir snortnir þægilegri kend góð-
látlegrar kýmni gagnvart þessum
manni, sem orðinn er að bami
fyrir aldur fram!
En Sigurður Eggerz er hverj-
um manni vinsælli. Viku margir
hlýlega að fyrverandi yfirvaldi
sínu.
Auk ferðalanganna úr Reykja-
vík tóku til máls á Víkurfundin-
um: Láms Helgason alþm., séra
Jakob Ó. Lárusson í IJolti, Gísli
Sveinsson sýslumaður, Þorlákur
Bjömsson bóndi í Eyjarhólum og
Stefán Hannesson kennari í
Litla-Hvammi. Þrír hinir síðast-
töldu fylgja íhaldsmönnum.
Gísli Sveinsson sýslumaður hef-
ir, eins og kunnugt er, látið mjög
til sín taka stjórnmál. Hefir hann
jafnan þótt vera ákaflega svæs-
inn í umræðum. Fer orð af því,
að harðleikin hafi verið og óvægi-
leg viðskifti þeirra. Jónasar Jóns-
sonar ráðherra og hans, er fund-
um þeirra hefir borið saman áð-
ur fyrri. Nú var sýslumaður, að
dómi margra, venju fremur hóf-
legur. Þó tók hann manna mest
framm í fyrir ræðumönnum og
jafnvel svo, að til ópi’ýði var hon-
um sjálfum og ekki ámælislaust
fundarstjórninni, að láta það af-
skiftalaust.
Á Víkurfundinum kom fyrir
eitt atvik, sem ástæða er til að
greina frá. Jón Þorláksson reyndi
eins og á Múlakotsfundinum, að
slá á viðkvæma strengi í brjóst-
um bænda, með því að sýna þeim
forstjóri hefir verið trúnaðarmaður
landsstjórnarinnar um alt er lýtur að
smíði skipsins.
—r.
-----0-----
Prá útiöDdum.
— Samkvæmt athugunum, sem
gerðar hafa verið um notkun bifreiða
í heiminum, eru flestar bifreiðar í
Bandarikjunum að tiltölu við fólks-
fjöida eða 1 bifreið á hverja 5 ibúa,
en fæstir í Kína eða 1 bifreið á hverja
20.000 íbúa. Næst Bandaríkjunum eru
bifreiðir flestar i nýlendum Breta og
Bretlandi. íslands er ekki getið í
þeirri upptalningu. Mun það þó vera
ofarlega á blaði.
— Ut af hruni nýbygðra húsa i
Prag og mannskaða af völdum þeirra,
hefir húsameistarinn verið handtek-
inn og sakaður um notkun á lélegu
byggingarefni.
— Stjórnin í Frakklandi frestaði að
framkvæma brottrekstur ameríska
blaðamannsins Horans. En er til
skyldi taka var Horan flúinn til
Belgíu.
— Byrd pólfari er nýlagður af
stað í Suðurpólsför. í Nýja Sjálandi
hittir hann þátttakendur í pólförinni
ásamt skipinu „City of New York”.
þaðan for Byrd í næsta mánuði til
póllandanna og ætlar að hafa bæki-
stöð sína um 800 mílur enskar frá
pólnum.
Hraðlestin sem fer á milli Leeds
og Bristol rakst á vöruflutninslest
nálægt Charfield. Eigi færri en þrett-
án manns fórust og um fjörutiu slös-
uðust.
— Eldur kom upp í vélbátnum Levo
úti fyrir Öndverðarnesi. Varð eldur-
inn óviðráðanlegur og björguðust
skipverjar til lands í bátskænu, en
vélbáturinn ónýttist.
Atvinnuieysi er talið vera ineira nu
í Englandi en nokkru sinni áður.
Voru atvinnulausir menn taldir vera
þar nú fyrir skömmu mikið á aðru
milljón manna og er þó talið vafa-
laust að þeim mönnum fari mjög
ljölgandi, er vetur gengur i garð.
Hnignun i kolanámurekstri Breta
mun eiga drjúgan þátt i þessu
ástandi. Á síðastliðnu hausti var
íjöldi breskra verkanmnna sendur
vestur um liaf til Kanada, til þess aó
taka þátt í uppskeruvinnunni þar i
landi. þótti mörgum þeirra kaupið of
lágt en vinnufrekja mikil. Mun og
óviða í heiminum vera unnið ósleiti-
legar en um uppskerutímann í Kan-
ada, þar sem unnið er kappsamlega
16—18 tínm í sólarhring. Eru það mik-
il umskifti frá- 8 stunda reglubund
inni vinnu. En líf bændanna er kom-
fram á, að með ákvæðum 9.
greinar laga um Byggingar- og
landnámssjóð væri gengið á fom-
an rétt þeirra um full eignarum-
ráð yfir jörðum sínum. Voru
horfur á að Jóni myndu nýtast
vel hæfileikar sínir, að gera
blekkingar áferðarsléttar. Kallaði
þá fram í fyrir honum Gísli bóndi
á Ketilsstöðum og sagði: „Það
má bara ekki b r a s k a með jarð-
irnar“. Frá þessu atviki er greint,
vegna þess að þetta innskot á
réttri stundu og réttum stað,
hafði megináhrif. Rök Jóns Þorl.
hrundu saman með einni svipan
og kjarni málsins lá ljós fyrir:
Þjóðfélagið má ekki leyfa, að
styrkur, veittur til aukins land-
náms og varanlegra húsabóta, sé
notaður til gróðabragða við kaup
og sölu, með þeim afleiðingum að
jarðimar verði óbyggilegar vegna
dýrleika.
Vík í Mýrdal.
Daginn eftir fundinn var enn
bjart og hið blíðasta veður. Var
þá nálega brimlaust fyrir strönd-
inni. Skaftfellingur lá úti fyrir og
skipaði upp vörum. Var nýstár-
legt fyrir , gestsaugað, að athuga
uppskipunhætti á þessari hafn-
lausu strönd; hversu vasklega og
kunnáttulega mennimir gengu að
verki. Er og eigi vandi að geta
sér til um, hvílíkum erfiðleikum
hún er bundin, þegar misjafnlega
fellur og sjó tekur að brima.
Vík er eins og fyrr var greint,
lítið þorp í þröngum hæðafaðmi.
Hafnlaus brimströndin varpar yfir
hana einskonar útskagablæ. En
sólríkt er þar og skjólsamt, enda
gróðrarsælt, þar sem grasvörð
festir á móbergsfjöllunum. Kar-
ÞEIR, sem ætla að panta hjá
mér nýja rokka, eru beðnir að
senda pantanir sínar eigi seihna
en fyrir nóvembermánaðarlok.
Runólfur Eiríksson,
Berghyl,
Hrunamannahreppi, Ámessýslu.
ið undir því að kominu sé bjargað
frá haustskemdum. Margir hinna
bresku verkamanna dugðu vel, en
aðrir illa, neituðu algerlega að vinna
og voru fluttir vandræðaflutningi aft
ur heim til Englands.
— Hárold Horan, fréttaritari blaðu
Williams Randolphs Hearst ame-
riska blaðakongsins, var handtekinn
á götu í Paris 9. þ. m. Var honum
gefið uð sök að hann hefði birt
leynileg ríkisskjöl viðkomandi flota-
samningi Bretá og Frakka. Var hann
gerður landrækur úr Frakklandi.
Reis í amerískum blöðum megn
gremja gegn þessari ráðstöfun og var
því haldið fram að sökin væri ekki
hjá blaðamanninum lieldur hjá utun-
ríkismálaráðuneytinu franska, sem
töflur rækta Víkurbúar með góð-
um árangri og virðist þó vera
ægissandur einn í görðunum. Tún
eru allmikil í Vík. En þau eru öll
og nálega hver ferhymingsþuml-
ungur af landi þar í eigu og undir
umráðum erfingja þeirra Víkur-
bænda Þorsteins hreppstjóra og
kaupmanns í Norður-Vík og Hall-
dórs kaupm. Jónssonar; þeirra
Jóns Þorsteinssonar í Norður-Vík
og Jóns og Ólafs Halldórssona í
Suður-Vík. Um landsafnot verður
því hver að sitja og standa eins
og þeir vilja vera láta. Sækja
Víkurbúar heyskap upp í Mýrdal
og flytja heyið á bifreið heim t
þoipið. Mega og vegir teljast vera
orðnir góðir þar innan sveitai-.
„Á Sólheimasand“.
I Vík kvöddum við Lárus bónda
Helgason. Áttum við mikið að
þakka. Hann hafði komið þar til
móts við okkur, reitt okkur fram
og til baka, veitt okkur bestu
fylgd og leiðsögn, sem á verður
kosið og veitt okkur stórmann-
lega á heimili sínu. Ferðamenn
munu eiga fátíðri gestrisni að
fagna hjá Skaftfellingum yfirleitt
eins og víðar í afskektum bygðum
landsins. Ihaldsmennh’nir munu
þvi efalaust hafa átt góðu atlæti
að fagna. En brestur vai' það á
smekk þeirra, að ríða fram hjá
Kirkjubæjarklaustri og eigi síður
vegna þess, að för þeirra mun
hafa verið gerð, til þess að fá
hnelct, ef unt væri, kjörfylgi
Lárusar alþingismanns.
Frá Vík og vestur að Teigi i
Fljótshlíð gerðist fylgdarmaður
okkar Magnús bóndi Finnbogason
í Reynisdal, Lögðum við leið okk-
ar yfir Reynisfjall, beint upp frá
VIÐ UNDIRRITAÐIR bönnum
hér með rjúpnaveiðar í löndum
ábýlisjarða okkar. Brjóti nokkur
bann þetta, munum við tafar-
laust leita réttar okkar.
Sig. Þórðarson, Þorst. Jónsson,
Árdal, Neðra-Hrepp,
Andakíl, Skorradal,
Bor garf j arðarsýslu.
Foreldrarl StyðjiB við bak ung-
barnsins, þegar þér farið að halda á
því og berið það ekki altaí á sama
bandleggnum, því það getur hæglega
valdið hryggskekkju. Kaupið Mæðra-
bókina eftir próf. Monrad. Kostar
kr. 4.50. (Augl.).
hlyti aö hafa látið honum i té um-
rædd skjöl.
— þjóðverjar hafa nýlega bygl
geisistórt loítfar, Graf Zeppelin að
nafni. Fór skipið margar reynslu-
ferðir um þýskaland og síðan áleiðis
Vík. Þaðan er fögur útsýn austur
yfir sanda, norður á Mýrdalsjökul
og út til hafs. Vestan við Reynis-
fjall rís Dyrhólaey úr sandinum.
Suður úr henni gengur höfði í
sjó fram. En brimið hefir rofið
gat í höfðann. Þar eru Dyrhólar.
Á höfðanum gnæfir viti. Ekki
vanst okkur tími til þess að ríða
fram á höfðann og njóta útsýnis
þaðan. Áðum við stutta stund i
Reynisdal og drukkum kaffi hjá
Magnúsi bónda. Síðan héldum við
út á Sóheimasand. Var nú mjög
skift um veður frá því sem var
á austurleið og hin fegursta út-
sýn til hafs og lands. I Reynis-
hverfi, austanmegin sandsins er
við Deildá mjólkurbú. Þar i*æður
fyrir Páll bóndi í Skammadal,
bróðir húsfreyjunnar í Klaustri.
Skoðuðum við mjólkurbú þetta.
Hefir það, að þessu, starfað að-
1 eins á sumrum. En eftir ósk
| bænda austur þar mun Sigurður
' búnaðaraiálastjóri takast þangað
ferð á hendur, til að athuga skil-
yrði, til þess að búið geti orðið
rekið sumar og vetur.
Ferðin vestur yfir sanda gekk
að öllu leyti ákjósanlega. Varð
okkur samferða séra Jakob ö.
Lái’usson í Holti. Við Framsóknar-
mennimir héldum með honum
heim að Holti og þáðum þar gist-
ingu. En Jafnaðarmennimir Jón
og Haraldur héldu að Hvammi og
gistu þar. Mun þeim eigi, fremur
en okkur, hafa þótt ástæða til að
skifta um gistingarstað.
• (Meira).
----o—--
ÞJóöleikhúsinu vœntanlega hefir
verið kosinn staður við Hverlisgötu
| austan við Landsbókasafnið. Er byrj
að að grafa fyrir grunni hússins.