Tíminn - 16.02.1929, Qupperneq 3

TÍMINN
37
Sigurður talið eftir styrk S. f. S. til
samvinnublaðanna, til þess að þau
flyttu greinir um samvinnumál og
verðu samvinnufélög og málefni
bænda fyrir árásum kaupmannablað-
anna. Hefir hann með rangfærslum '
og blindur af skilningsleysi á sam- i
vinnumálum beitt sér fyrir því að fá |
þennan styrk afnuminn. Frá því að
hann las Verslunarólagið, má segja
um hann að sannlega hafi öll skepn-
an stunið og hafi haft fæðingarhríðir
alt til þessa, að hinu ólaginu varð af
stað hrundið. Vörður bendir á þessa
menn, sem aðalmáttarstoðir K. S. það
er glögt dæmi þess, af hve miklum
heilindum blaðið ræðir um samvinnu
mál. Slíka menn, sem engan skilning
hafa á samvinnumálum, nefnir blað-
ið máttarstoðir félaganna. Menn, ser:
gerðust liðhlaupar eingöngu vegna
þess, að þeir gátu aldrei skilið sam-
vinnumálefni bænda og tortrygðu fé-
lagsskapinn. Vörður gefur í skyn að
mikið sé mist þegar þessar „aðal-
máttarstoðir" séu slopnar undan K.
S., en því fer fjarri að svo sé. Kaup-
félaginu hefir verið nauðalítill styrk-
ur að þeim, þeir hafa ekki haft nema
nokkurn hluta af viðskiftum sínum
hjá K. S., hafa staðið öðrum fæti hjá
kaupmönnum. það liefir verið hvað
eftir öðru, hjá „máttarstoðunum"
þeim.
það er ekki annars að vænta af
Jóni á Reynistað en þess að hann
snúi baki við K. S., úr því að hann
taldi málefni þess hafa verið áhuga-
mál sín, þá hefir hann talið sér sæma
að bregðast þeim, eins og flestum öðr-
um málefnum, sem hann áður var
íylgjandi en er nú i andstöðu við. Svo
raunalega hefir tiltekist um góðan
dreng að hann hefir dregist ofan i
, fen fúllrar og ófrjórrar íhaldsand-
stöðu gegn ölium áhuga og umbóta-
málum, er hann hugðist að leggja lið
meöan hann var ungur og átti trú á
framfara- og félagsmál bænda.
þessi lýsing Varðar á „máttarstoð-
unurn" er röng eins og flest annað,
sem það blað segir um samvinnumái.
þessir menn, Jón og Sigurður, hafu
aldrei verið K. S. neinar máttarstoðir.
þeir hafa reynst kaupfélaginu fúa-
sprek, jafnvel þótt þeir hafi verið
meðliöndiaðir af kaupfélagsmönnum
eins og hið ófrósama fíkjutré í dæmi-
sögunni. það hefir verið lappað við
þá t. d. með því að kjósa þá í stjórn
í von um að þeir þá bæru einhvern
ávöxt eða að minsta kosti svikjust þá
siður undan merkjum. En öll slíli
ómök hafa engan árangur borið ann-
an en þann, að Vörður hampar nú
þeirri vegtyllu að þeir hafi setið i
stjórn K. S. En lítill sæmdarauki er
’ þeim að hrósi Iiiaðsins, þegar vitað
er, hversu hraklega þeir reyndust.
Hið ófrjósama fíkjutré K. S. nefnir
Vörður „aðalmáttarstoðir". Verður
það ekki skilið á annan hátt en þann,
sem þörf og staðhættir krefja í
það og það skiftið, en í aðalat-
riðum vil eg hugsa mér það á
þessa leið:
Sundþró að stærð 6—7X15—16
m. og dýpið 1—1,50 m. Pallur sé
langs með henn i allri 1,5 m. á
breidd, og hæð undir þak af pall-
inum 2,5 m. Fremst á pallinum
þarf að vera steinbrík til þess að
varna óhreinindum í laugina, og
frá honum þarf að vera að liggja
skólpleiðsla. Langs með pallinum
komi svo íveru- og afklæðnings-
herbergi undir sama þaki og jafn-
lng lauginni, en breidd þeirra um
4,00 m. Þessum herbergjum
mætti skifta í fimm hólf: svefn-
skála, sem jafnframt yrðu að vera
borðstofa, gangur, eldhús og tvö
afklæðningsherbergi. Svefnskálinn
yrði þeirra langsamlega stærstur
eða nálægt 4X6 m., en hin öll
fremur smá. Þama ætti líka að
koma fyrir kerlaug og smákeri
fyrir fótböð og að sjálfsögðu
heitri og kaldri bunu (steypibaði).
Alt húsið yrði upphitað. Hreinlæt-
is verður að gæta með sundiaug-
ar, því sýklar lifa og þróast í
volgu vatni og auk þess er ekki
ánægjulegt að synda í óhreinu
vatni. Menn eiga að gera sjer að
reglu að þvo sjer áður en farið
er ofan í sundlaugina og taka kalt
bað að loknu sundi.
Þetta fyrirkomulag, sem hér
hefir verið lýst er í sjálfu sér
ófullkomið, en mikil bót gæti ver-
að hjá íhaldinu gengur öll virðing
niður á við eins og í Svartaskóla.
Kaupfólagsmaður.
----o----
"V" erkfa.llið
Hálfur annar mánuður er nú
liðinn síðan verkfall hófst á tog-
araflotanum íslenska. Síðan hefir
verið einhyer mesta öndvegistíð,
sem komið hefir í mannaminnum
og aflafréttir góðar frá hinum
smærri skipum. En stórvirkustu
veiðitæk Islendinga liggja í höfn
og mörg hundruð sjómanna
ganga auðum höndum um götur
Reykjavíkur.
Síðan niður féllu hinar fyrstu
samningatilraunir hefir alt verið
kyrt um langa hríð. En síðustu
daga hafa samningatilraunir ver-
ið teknar upp að nýju en án veru-
legs árangurs eim sem komið er.
Þó er talið að útgerðarmenn hafi
látið þokast lítið eitt í áttina til
samkomulags.
Mikið hefir verið rætt um mál-
ið í blöðunum. En að litlu hafa
þær umræður orðið til þess að
skýra málið. Hefir verið mjög
haldið til kapps frá hálfu Alþýðu-
blaðsins annarsvegar en ólafs
Thors og Mbl. hinsvegar. Að
mestu hafa þær umræður verið
herbrestir einir.
Tillögur Tímans um leit að
sannvii-ði vinnunnar eftir á og
lögþvingaða samvinnu útgerðar-
manna hefir mætt misjöfnum við-
tökum. Meginrök ólafs Thors
gegn því er hann skortir gáfur
og skipulagsþroska til þess að
skilja, eru þau, að alt slíkt sé
„helber vitleysa“ og „ófram-
kvæmanlegt“. Slík rök eru við-
stöðulaus flótti af vettvangi
deilumála.
Alþýðublaðið virðist og hafa
ýmugust á tillögum Tímans og
þykir þær í fáu nýtar. Heldur blað-
ið fram fullkominni þjóðnýtingu.
En satt að segja virðasí“Tjóð-
nýtingarkenningar blaðsins tæp-
lega nægilega skýrar. Alþýðublað-
ið og fleiri amast við orðinu „lög-
þvinguð“ samvinna og telja að
! orðið „lögvemduð“ væri betur
viðeigandi. Þessir menn munu
hafa misskilið Tímann. Blaðið
gerir ráð fyrir, að eigi væri unt
að koma til leiðar samvinnu út-
gerðarmanna með öðru en „þving-
un“. Síldareinkasalan er lögþving-
uð samvinna í byrjun, meðan
verið er að fella atvinnuveginn í
rás skipulagsins. Á svipaðan hátt
yrði að knýja fram skipulags-
bundinn rekstur togaraútgerðar-
innar.
----o---
Fréttir
Alþingi var sett i gær. Kl. 1. e. h.
hófst guðsþjónustugerð í dómkirkj-
unni. Séra Háldán Helgason steig í
stólinri. Að henni lokinni gengu þing-
menn til sæta í Neðrideild. Forsæfcis-
ráðherra las upp venjulegan boðskap
konungs og lýsti siðan yfir að Alþingi
væri sett. Stóð þá upp Einar á Eyrar-
landi og bað menn hrópa húrra fyrir
konungi. Gerðu það allir nema jafn-
aðarmenn. þingfundum er frestað til
mánudags, því að enn eru ókomnir
þrír austanþingmenn..
BúnaðarþingiS var sett hér í bænum
4. febr. síðastl. Auk stjórnarnefndar
Búnaðarfélags íslands, búnaðarmála-
stjóra og ráðunauta sitja þingið 12
fulltnlar. þinginu stjórnar formaður
Búnaðai'félagsins, Tryggvi þórhalls-
son foi’sætisráðherra. Ritarar þingsins
eru þeir Theódór Ambjamarson
ráðunautur og þórólfur Sigurðsson
bóndi í Baldursheimi. Skrifstofustjóri
er Pálmi Einarsson ráðunautur. —
Fyrir þingið liafa verið lögð um 70
mál. Verður síðar hér i blaðinu gefið
yfirlit um helstu mál og það merk-
asta, er á þinginu gerist.
Fundur um skólamál. Kenslumála-
ráðherrann, Jónas Jónsson hélt ný-
lega fund með Hafnfirðingum um
skólamál, sérstaklega Flensbox-gar-
skólann. Var húsið troðfult áheyr-
enda. Flensborgarskólinn var stofn-
aður 1881 með minningargjöf hins
merka prófasts þórarins Böðvarsson-
ar i Görðum. Verður skólinn fimtug-
ur árið 1931, ári siðar en Gagnfræða-
skólinn á Akureyri. — Ráðherrann
benti á, að nú væri breytingaöld í
skólamálum, sem hlyti að koma við
i Hafnarfirði eins og annarsstaðar.
Síðan benti hann á hversu skóli
þeii'ra Hafnfirðinga hefði verið litt um
hirtur og orðið að styðjast nær ein
göngu við gjöf hins ágæta frömuðs,
sem stofnaði hann. Enda væri nú
skólinn illa búinn að húsakynnum
og annari aðstöðu. Síðan gaf hann
yfirlit um það kerfi, bæði sveita- og
kaupstaðaskóla, sem nú væri að
skapast í landinu. Inn í það kerfi
þyrfti Flensborgarskólinn að falla
endurreistur og drengilega studdur.
Hét hann á Hafnfirðinga að fylkja
sér um skólann og kvað þá eigi
mundu bregðast fjárstuðning frá
hálfu ríkisins. — Ráðherrann mynti
á tvo staði, þar sem skólinn myndi í
Að aka bíl geta flestir bílstjórar kent,
en verulega þekkingu í meðferð vagns og
vélar veita aðeins fáir.
Lærið að aka bíl
í bílstjóraskóla Kristins Heigasonar
Laugaveg 50 — Sími 1954
Reynslan hefir þegar sýnt, að þeir sem læra þar hafa besta
þekkingu á meðferð og hirðingu bíla.
Kenslan er verkleg og í fyrirlestrum, en til skýringa og til-
rauna eru notaðir sundurteknir vagnar og vélar. Skólinn veitir
nemendum sínum því fullkomna þekkingu, en þekking er peningar.
Meiri kunnáttu Færri viðgerðir
Fleiri krónur sparaðar!
Heli ennfremur námskeið fyrir þá er taka vilja meira próf.
framtíðinni verða betur settur en nú
væri hann. Voru þeir Hamartún, sem
stendur allhátt yfir bænum og Hval-
eyri, sem er kippkom frá þorpinu, j
einkaríagurt skólasetur. Mælti hann
einluim með Hvaleyri. Benti hann á,
að miklu skifti að skólasetur væru
fögur, þvi æskan væri rómantisk og
að „æska sem ekki er rómantísk, er
engin æska“. Loks benti hann á hver
nauðsyn væri að sameina bóklega
fræöslu og hagnýta, verklega kenslu
i skólunum og lýsti að nokkru fram-
tíðarskipulagi og verkefni skólanna.
Var gerður hinn ágætasti rómur að
erindi ráðherrans. Og um það tóku til
máls bæjaríógetinn, Gunnl. Krist-
mundsson sandgræðslumaður og
Kjartan Ólafsson lögregluþjónn.
Vegna mlssagna, sérstaklega Mbl.
um mál. Jóh. Jóh. fyrv. bæjarfógeta,
tildrög þess máls og vegna sakar-
áburðar blaðsins á aðra embættis-
menn i sambandi við dóminn í téðu
máli munu forsendur dómsins verða
birtar hér i blaðinu i heilu lagi mjög
bráðlega.
Karlakór Rvíkur söng í Nýja bio t
gærkvöld. Raddir eru fagrar og að
því er virðist prýðilega samæfðar og
er meðferð laga því hin áferðarbesta.
Einkum urðu áheyrendur stórhrifnir
af ■ meðferð flokksins á Söng ferju-
dráttarmannanna á Volgu. — Ein-
söngvarar ílokksins liafa fagrar radd-
ir en þrótllitlar. — Söngskrá flokks-
ins virtist einhæf, of mikið af lögum,
sem sungin voru í hálfum liljóðum.
Sú meðferð fagurra laga er að vísu
góð og var á flestum lögunum ágæt.
En margir áheyrendur munu einnig
kjósa að heyra 30 manna karlakór
geta „tekið á versi“. En raunar mátti
segja, að áheyrendur færu úr húsinu
að þessu sinni, án þess að vita hverj-
um raddþrótti flokkurinn á yfir að
ráða.
Kvikmynd af Skógrækt í Noregi
verður sýnd i Gamla bio á morgun
kl. 2 e. h. Er myndin einkar fögur
og íróðleg. Hefir norska skógræktar-
iélagið iánað niyndina, en hún er
sýnd að tilhlutun Búnaðarfélags ís-
lands. Ágóðanum af sýningunni verð-
ur varið, til þess að prýða í kringum
Kristneshæii.
Óðinn kom norðan um land á íimtu-
dagskvöldið. Fór skipið tii að sækja
uorðan- og vestanþingmenn. Með
siupinu var og margt annara far-
þega. Hrepi skipið storma og stór-
sjó a ieið sinni. í þessari íerð tók
OÖinn enskan togara að óiöglegum
veiðum undir Svörtuioftum og kom
meö til R.eykjavikur.
Fjárkiáöinn. Hannes Jóusson dýra-
læknir flutti á Búnaðarþinginu mjög
yíirgripsmikið erindi um íjárkláðann.
Mun útdi'áttur úr erindinu birtast hói
1 biaöinu við fyrstu lientugleika.
----o----
XjelöxéttiXLg*
1 greininni: „Svar til Magnúaar
Jónssonai- alþpa.“, í aukablaðinu í
dag, þar sem taldar eru greiðslur
úr ríkissjóði utan fjárlaga, er mis-
talin greiðslan árið 1926 og sömu-
leiðis niðurstaðan. Greiðslur 1-
lialdsstjórnarinar utan fjárlaga
eru talsvert hærri en niðurstaðan
ber með sér. Tölui’nar eiga að
vera sem hér segir:
Árið 1924.........kr. 668392.86
— 1925 ........— 1403158.79
— 1926 ........— 1288336.92
Samt. kr. 3359888.57
G. G.
ið að slíkum baðstöðum og sund-
laugum. Sýni reynslan að fólk
kunni að meta þær og hagnýta, ;
verður ráð með að fullkomna þær ;
síðan. Þar sem sundlaugar standa
fjærri bæjum, tel jeg óráðlegt að
byrja með ófullkomnara fyrir- :
komulag en að framan er lýst. :
Börn langt að komin þurfa að
geta haft heimavist á sundstaðn- :
um með góðum aðbúnaði. Og telja :
má víst, að fólk sæki að sundstöð-
um í hópum saman á frídögum, ;
jafnt karlar og konur, og nám- |
skeið að vetrarlagi geta komið til j
greinar fyrir eldri og yngri.
III.
Undirritaður ferðaðist á síðast
liðnu sumri um vesturhluta lands-
ins, meðal annara erinda til þess
að rannsaka skilyrði fyrir sund-
laugar.
Ferðin var hafin að tilhlutun
dómsmálaráðherrans á þá staði,
sem komið hafði til tals að sund-
laugar yrðu reistar, og ríkis-
styrks nytu.
Athugunin var í því fólgin, að
mæla hita og vatnsmagn hver-
anna, velja stað fyrir sundlaug,
leiðbeina um steypuefnin o. fl.
Kom þar til greina: Góð aðstaða
til þess að byggja sundlaug, að-
gengilegt umhverfi, vegalengd að
heitu og köldu vatni, fallhæð og
frárensli.
Á ferðalaginu gerðist ekkert
sögulegt, enda ekki tilgangurinn
að fara út í þá sálma. Að vanda
mætti eg í hvívetna hjálpfýsi og
gestrisni, en róma þó mest hjálp
og gestrisni Guðmundar bónda á
Sveinseyri í Tálknafirði. Hann sá
um að koma mér frá Haga á
Barðaströnd í Tálknafjörðinn og
til baka, meðan hestar mínir
hvíldust.
Reykir í Hrútafirði. Hiti laug-
arinnar er 96 gr. C. Vatnsmagn
nálægt l8/4 lítri á sekúndu. Vega-
lengd að fyrirhugaðri sundlaug
240 m. Fallhæð heita vatnsins að
yfirborði sundþróar 6,5 m. Kalt
vatn er ekki fáanlegt, nema
J brunnvatn úr mýri. Vegalengd að
því 90 m. Fallhæð 3,5 m. Sund-
lögin stendur á vel þurrum grasi-
grónum velli í mölbornum jarð-
vegi. Aðstaða því ágæt fyrir leik-
völl, án þess að lagfærður sér til
muna.
Ákveðið hafði verið að byggja
þarna opna lauk að stærð 10X20
m. og efni pantað og komið á
staðinn. Eg fékk því til leiðar
komið að hætt var við að byggja
opna laug, en í þess stað var bygð
lítil laug yfirbygð. Stærð þróar-
innar er aðeins 6.75X10 m. og
pallur langs með hliðinni 1.25 m.
á breidd, en langs með pallinum
er skáli, afklæðningsherbergi,
gangur og baðklefi. Alt undir
sama þaki og sundþróin, sem hef-
ir flatt steinsteypuþak. Vegghæð
þróarinnar er 1,10—1,50 m., en
hæð af palli undir loft 2,50 m.
Sunnanundir lauginni á að gera
sólbaðsskýh og ef til vill líka opna
sundlaug síðar. Mikill kostur er
það við þennan sundstað, að ekki
eru nema fáir tugir metra til sjáv-
ar og er þar vík ágætlega vel
löguð til þess að æfa í sund. Fyrir
framkvæmdum hafa staðið félög
í Bæjarhreppi og í Staðarhreppi.
Reykir í Miðfirði. Þar er lítil
laug, suðvestan undir hárri brekku
í túnfætinum, en neðanundir taka
við flatlendir móar (bakkar) og
yrði sundlaug að gerast þar. Sé
heita vatnið leitt í 80 m. löngum
pípum, fengist fallhæðin 3 m. að
ið sé 0,5 m. í jörðina. Vatnsmagn-
ið er aðeins 0.45 1. á sek. og hit-
inn 70 stig. Kalt vatn er ekki fá-
anlegt nema sem brunnvatn úr
seitlulindum í brekkunni. Vega-
lengd að þeim 150—220 m. Að
öðru leyti er aðstaðan góð, stað-
urinn skemtilegur og vel í sveit
kominn.
Efst í brekkunni við Reykja-
bæinn er jarðhitinn 70 stig.
Bendir það til þess að þar sé fal-
inn mikill jarðhiti.
Laugai’ I Hvammssveit. Þar
eru tvær heitar uppsprettur sín
hvoru megin í melhrygg uppi í
fjallsrótum, skamt upp af bæn-
um Laug’um. önnur laugin er dá-
lítið stærri og fjær bænum. Þar
er aðstaða betri til þess að gera
sundlaug. Landið umhverfis er
þurt og greiðfært, en því hallar
talsvert til austurs. Vatnið kem-
ur upp úr klettasprungu, 58 stiga
heitt og magnið er rúmlega 1 hter
á sek. Leiðslan á því að fyrirhug-
aðri sundlaug verður um 130 m.
löng en leiðla á köldu vatni, úr
smálæk verður um 160 m. löng.
Hin laugin er 56 stiga heit, vatns-
magnið rúmlega V3 1. á sek. (24
1. á mínútu). Verður hún leidd í
Laugabæinn.
Á að giska 300—400 m. frá
fyrirhugaðri sundlaug er stöðu-
vatn, vel fallið til þess að iðka
í sund og þreyta kappsund á
íþróttamóti. Hreinsun á botninum
getur verið kostnaðarlítil með
framræslu og hægt er að fá stað
fyrir leikvöll rétt þar hjá.
Samband U. M. F. Dalasýslu,
hefir í hyggju að koma upp vand-
aðri yfirbygðri sundlaug að Laug-
um, hinum forna bústað Guðrún-
ar Ósvífursdóttur. Áhuginn virt-
ist vakandi í þessu máh, enda
muna Dalamenn það, að til foma
áttu þeir frægan sundmann,
Kjartan Ólafsson.
Reykhólar. Þar hefir sund ver-
ið kent í svokallaðri Kúatjöm,
óþrifapolli, en ekki skortir heita
vatnið. Reykhólabærinn stendur á
háum og víðáttumiklum hól (af-
bragðstúni og túnstæði), umgirt-
um flóa á þrjá vegu og Sand-
skeiðinu á einn veg. Þar er mikið
og gott steypuefni. Að sunnan og
vestan undir hólnum em hverim-
ir, níu að tölu, með nöfnum og enn