Tíminn - 20.07.1929, Síða 3

TÍMINN
168
að fara með íhaldsmöimum á
fundi norður og sumstaðar að
halda smáræður. En alt af varð
það Ihaldinu harmabrauð. Á
Hvammstanga lýsti Haraldur
Guðmundsson sem endranær því,
að Jafnaðarmenn vildu fullan
skilnað við Dani og koma á lýð-
veldi. Helst er að sjá sem Valtýr
hafi alls ekíki vitað að Jón Þorl.
og Sig. Eggerz vilja alls ekki
skilnað og vilja hafa Danakóng
yfir sér og sínum niðjum, og hið
sama vill flokkurinn yfirleitt að
þeirra sögn. En Valtý þótti Har-
aldur tala ærið frekjulega, og fer
í slóð hans og svífur á kónginn,
og heitir honum afsetningu og
fullri andúð Mbl. — Fór þá held-
ur að fara hrollur um íhaldsliðið
á fundinum og var gaspri Valtýs
tekið með kulda fyrirlitningarinn-
ar. Eftir að Valtýr kom niður úr
ræðustólnum, fekk hann þungar
ávítur hjá M. G. og Öl. Th. fyrir
heimsku sína og gapuxaskap.
Bönnuðu þeir honum að minnast
á kónginn í bolsalegum anda
bæði á fundum og í blöðunum.
Hefir hann ekki minst á íslenska
lýðveldið síðan.
1 Skagafirði hélt Valtýr smá-
ræðu mjög lítilfjörlega. Töluðu
íhaldsbændur þar um að raun
væri 'þeim að því að sjá son Stef-
áns á Möðruvöllum þar í ræðustól
eins og illa gerða skrípamynd af
merkismanni.
Af fundum eystra.
Óvíða á landinu er fylgi Mbl.
jafn vesælt og í Múlasýslum.
Ber jafnt til þess þroski fólksins
og eymd kaupmannanna, sem
flestir eru gei’valdlega á kúpunni
og búnir að eyða drjúgum sjóð-
um bankanna. Er það skrifað að
austan, að í Suður-Múlasýslu kom
í ljós, að með Jóni Þorl. stóðr
kaupmenniniir, gjaldþrota menn
og útlendir leppar og persónulegt
fylgilið þessara stétta. Með Jóni
Baldvinssyni, sem mætti á flest-
um fundunum, stóð töluvert af
verkalýðnum, einkum á Norðfirði
og á Eskifirði, En með Sveini og
Ingvari var bændastéttin nálega
óskift, bæði til sjós og sveita og
mikið af vinnandi fólki í kaup-
túnunum. Fór þar jafnt saman
flokksfylgi og persónulegt traust.
1 Norður-Múlasýslu var fylgi
Halldórs og Páls yfirgnæfar.di,
og til að hylja fátækt sína létu
þeir Ámi og Jón þá fáu bændur á
Héraði, sem fylgja kaupmanna-
boðið heim að Volaseli áður í
rausnarlega veislu. En eg og tveir
nemendur mínir fórum ríðandi
austur yfir Jökulsá að Svínhóla-
námu, sem er austast í lóninu,
undir Lónsheiði. Kom þá Pálmi
kennari Hannesson og frú hans
vestan frá Höfn og slóst í förina.
Fylgdi Jón bóndi í Volaseli okk-
ur austur þangað. Riðum vér
skamt frá garði á Bæ í Lóni, þar
sem Úlfljótur bjó til foma, sá er
lög flutti út hingað. Pálmi og frú
hans gistu í Volaseli næstu nótt,
en eg hélt áfram með félögum
mínum að Firði. Var bóndi einn
heima og náðum við honum vak-
andi. Þágum við þar góðan beina,
sem hann reiddi fram. Var þar
stofan vermd af rafmagni, er vér
komum. Skoðuðum við aflstöðina,
sem er við læk er fellur úr dal-
verpi í Klifatlndi km. frá bæn-
um. Fóstursonur bónda kom heim
meðan við stóðum við. Fyldi hann
okkur með sjónum út fyrir
Vestrahom, langt á leið að Homi.
Við komum að rústum Papaós-
kaupstaðar undir Brunnhorni, og
rúst einni fornri, utar, sem köll-
uð er Papakaupstaður og sagt er
að séu leifar eftir Papana fornu.
Veðrið var bjart og fagurt og
blöstu jöklarnir við í vestri, fagr-
ir og tígulegir, er vér komum fyr-
ir Litla-Hom, vestanvert við bæ-
inn á Homi, skömmu eftir mið-
nættið. Mun oss þrem lengi verða
stefnunni, koma á marga fundi,
til að sýnast eiga einhverja fylg-
ismenn. Ámi var látinn tala eins
og götustrákur, en Jón með slétt-
málar blekkingar. Lýsti Sveinn í
Firði því svo, að Áma væru ætluð
ætluð fjósverkin, en Jóni hin
þrifalegri störf. Einna mest von-
brigði voru þeim Árna og Jóni að
fundunum í Vopnafirði, því að
þar vonaði Árni að hann hefði
enn taugar, frá því hann var þar
danskur selstöðukaupmaður, en
öllum var ljóst, að íhaldið hafði
þar nauðalítið fylgi. A. + B.
Áburðarkaupin
Nú er svo langt liðið, að hægt
er að segja með nokkurnvegin
ákveðnum tölum hve mikið verði
notað af tilbúnum áburði á þe3su
sumri, og hve mikið notkunin
muni aukast frá síðustu árunum.
Býst jeg við að lesendum Tímans
þyki ekki ófróðlegt að kynnast
þeim tölum.
Af tilbúnum áburði hafa verið
fluttar inn þessar teg.:
Af köfnunarefnisáburði aðallega
15V2% Kalksaltpétur og auk þess
ofurlítið af Chilesaltpétri og Kalk-
ammonsaltpétri.
Af fosfórsýruáburði eingöngu
18% Superfosfat, og af Kaliáburði
eingöngu 37% Kali.
Auk þess hefir verið flutt inn
allmikið af hinum nýja algilda
áburði Nitrophoska, sem í daglegu
tali er oft nefndur „blandaður
áburður", en hann inniheldur, eins
og kunnugt er, 161/3% köfnunar-
efni, I6V2 % fosforsýru og 20%
kali. Löks hafa verið fluttir inn
smáskamtar af ýmsum öðrum teg-
undum til tilrauna.
Eftir því sem næst verður
komist hefir notkun tilbúins
áburðar verið þessi:
1927 1928 1929
sk. sk. sk.
Köfnunarefnisáburður 5670 6940 13560
FosforsýruáburÓur .. 1660 2055 2100
Kaliáburður........ 136 100 200
Algildur áburður*) .. 150 5150
Alls 7466 9245 21100
Hin aukna áburðamotkun 1929
nemur þó langtum meiru en
sekkjatalan bendir til. Nitrop-
*) þ. e. Nitrophoska.
minnisstæð þessi fagra Sólhvarfa-
nótt undir Vestrar-Homi. Heim í
tjöldin ikomum vér kl. 3 um nótt-
ina.
Skömmu fyrir hádegi 21. júní,
fengum vér þau boð að vér yrð-
um að vera til taks að stíga á
skip í Höfn kl. 5 síðdegis þá um
daginn. Tókum vér föggur okkar
saman í snatri og fórum með all-
an farangur vorn í bíl út að Höfn.
Þá um daginn höfðum vér ætlað
sjóleiðis frá Skarði út Skarðs-
fjörð að Höfn, og koma við í
eyjunum í firðinum og athuga
gróður þar og fugla, en því urð-
um við að sleppa.
Frá Höfn fórum vér á óðni í
ágætu og björtu veðri, fórum
nærri landi vestur eftir og sáum
ágætlega héruðin og jöklana alla
leið vestur fyrir Öræfajökul.
Jafnast engar kenslustundir í
skólastofum við slíkt landafræðis-
nám.
Tveim stundum fyrir hádegi 22.
júní, komum vér til Vestmanna-
eyja. Var þá rigning og þung-
búið veður. Eigi að síður brugðum
vér skjótt við, fórum í land, feng-
um bíla til að aka okkur suður á
Stórhöfða og gengum síðan upp á
Helgafell. Skömmu eftir að vér
stigum á land birti til og gerði
blítt veður og glatt sólskin. Fanst
oss sem eyjamar brostu móti
okkur þegar sólskinið færðist yfir
hoska er meira en tvöfaldur í roð-
inu miðað við hinar tegundimar
sem aðallega hafa verið notaðar.
Er hin stóraukna notkun Nitrop-
hoska mjög athyglisverð og óefað
gleðileg. Ef Nitrophoska er
,,breytt“ í Saitpétur, Superfosfat
og Kaliáburð, líta tölurnar þannig
út 1928 og 1929:
1928 1929
sk. sk.
Köfnunarefnisáburður .. .. 7090 18800
Fosfórsýruáburður .. ..- .. 2205 7250
KaliáburÖur............. 175 2775
Alls 9470 28825
Áburðamotkunin hefir því
meii-a en þrefaldast á þessu vori
frá því í fyrra.
Ekki er laust við að raddir
heyrist um það, að þessi auknu
áburðarkaup séu bændum fjár-
hagslega um megn. Eg held að
það séu hverfandi litlar ástæður
til þess að óttast það. Áburðurinn
kostar bændur nær y% miljón
króna. Ef ti) vill brenna einstöku
menn sig á áburðarkaupunum,
hjá því verður ekki komist, en
þessi V2 miljón — eða hvað það
nú er — verður enginn þyngsla-
baggi á búnaðinum. Bændur hafa
verið að því komnir að kikna
undir útsköfuheyskapnum, og
hinni afardýru tímafreku öflun ó-
hollra lieyja. Þeir eru að vakna til
átaka — átaka sem nálgast fjör-
brota átök, til þess að losna und-
an þessu oiki. Áburðarkaupin á-
samt bættri áburðarhirðingu, eru
einn merkasti liðurinn í þeim á-
tökum. Fyrir fjölda bænda horf-
ir málið þannig við, að áburður-
inn sem þeir kaupa í vor fæst
greiddur að fullu fyrir haustið
annað tveggja með aukinni og
bættri eftirtekju eða með spöruðu
fólkshaldi við heyannirnar. Sem
dæmi má nefna, að ef á 6000 býl-
um er hægt að spara sér kaupa-
mann og kaupakonu tæpa viku
vegna áburðarkaupa og bættrar
ræktunar, vegur sá sparnaður
fyllilega á móti kostnaðinum við
áburðarkaupin. Áburðarkaupin
eru spor í áttina til þess að vanda
ræktunina, en það er óvandvirkn-
in í jarðrætktarmálunum sem er
hættulegasta fyrirbæri þessara
ára. Því miður ber alt of mikið
á einhliða eggjunum um að rækta
í stórum stíl og hröðum skrefum,
án þess að um leið sé unnið
dyggilega að því að leiðbeina um
hollustu tökin á ræktunarfram-
kvæmdum. Yfirleitt mun óhætt
þær eftir dimmviðrið, enda stóð-
um vér þá á Helgafelli.
Á leiðinni frá Vestmannaeyjum
sáum vér vel til sveitanna á Suð-
urlandi, var þá orðið bálhvast
norðan og moldrok yfir Rangár-
völlum. Til ReykjavíkUr komum
vér kl. tæplega 9 um kvöldið. Er-
um vér mjög þakklátir skipstjór-
anum á Óðni og allri skipshöfn-
inpi fyrir alúð og góða aðhlynn-
ingu á skipinu.
Allir í förinni rómuðu mjög
gestrisni og velvild Hornfirðinga
í okkar garð, því undantekningar-
laust gerðu allir þeir, sem vér
leituðum til, sér far um að gi’eiða
götu okkar í hvívetna.
Þorleifur alþingismaður í Hól-
um bjó undir komu okkar, útveg-
aði okkur hesta undir fai’angur og
ágætan fylgdarmaim og var oss í
hvívetna hollur í’áðanautur með
ýmislegt er viðkom förinni, og
Jón kaupfélagsstjóri ívarsson
lánaði okkur bíla til flutnings og
greiddi fyrir okkur á margan
hátt. Þökkum vér þeim kærlega
alla þá hjálp. Auk, þess biðjum
vér Tímann að bera kæra kveðju
og þakklæti frá okkur til Guð-
mundar bónda á Hoffelli, prófasts-
ins í Bjamamesi, Hákonar bónda
á Borgum, Jóns bónda í Volaseli,
og fylgdannanns okkar Gunnars í
Þinganesi, fyrir gestrisni og vel-
vild í okkar garð. Ein ungfrúin
meiddi sig í fæti meðan vér
að treysta því að bændur viti vel
hvað þeir gera þegar þeir leggja
hart að sér að kaupa sem mestan
áburð, þeir vita meðal aimai's full-
vel að ræktaða fóðrið verður raun-
best til þess að fyrra búfjáreign-
ina skakkaföllum af þeim kvill-
um sem nú rýra svo tilfinnanlega
tekjur bændastéttarinnar. Tún-
ræktin vei’ður afkastamesti dýra-
læknirinn og besti menningarskóli
sveitanna.
Um framkvæmd áburðaraölunn-
ar og áburðarkaupanna get eg
vei’ið fáorður, en vil þó mirma á
tvö eða þrjú atriði.
Hinn afar harði vetur víða um
noi'ðanverða Evrópu olli miklum
samgönguvandræðum. Afgreiðsla
áburðarins frá vei’ksmiðjum til
ýmsra landshluta .byrjaði þess
vegna seinna en venjulega, og leit
allilla út með að afgreiðslu og
flutningum yrði lokið í tæka tið.
Or þessu rættist þó vonum frem-
ur, Þrátt fvrir seinar pantanir
fekst afgreiddur hingað til lands
allur sá ábui’ður sem um var
beðið, og nær allur á þeim tíma
sem óskað var og skipsrúm leyfði.
En þess er full þörf að minnast
á hinar seinu pantanir. Ef áburð-
notkunin vex til muna frá því sem
nú er, horfir til alvarlegra vand-
ræða sökum algerðs hii’ðuleysis
og tómlætis bænda og bænda-
verslana um að panta áburðinn í
tæka tíð. I vor var ekki hægt að
flytja nema, tiltölulega lítið af
áburði beint á hafnir utan
Reykjavíkur, því áburðax*pantanir
komu svo seint og dræmt og langt-
um minni en þörfin var eftir því
sem síðai’ reynist. Er auðsær
aukakostnaðurinn og óþægtndin
við óþarfa umhleðslu í Reykjavík
þegar nóg er um beinar ferðir
beirit til margra hafna út um
land.
Hverjum vandi’æðum þetta get-
ur ollað, rneðan „Esja“ er svo að
segja ein um að annast strand-
ferðii’nar, sést best af því, að ef
t. d. 1000 tonn af ábui’ði, sem þarf
að fara til ýmsra hafna út um
landi, eru lögð á land í Reykja-
vík, vegna þess að pantanir eru
ókomnar, vei’ður það fullfermi í
,,Esju“ 5 ferðir þótt hún taki
engar aðrar vörur. Með öðrum
orðum, „Esja“ getur alls ekki
annað því að koma nema litlum
hluta af áburðinum til skila á
réttum tíma, verður því að
dvöldum á Hoffelli. Hinrik Er-
lendsson læknir í Höfn kom inn
að Hoffelli og batt um sárið, var
hún síðan flutt út að Hðfn og
komið fyi’ir hjá Þórhalli útgerðar-
manni Daníelssyni. Lág hún þar
rúmföst í viku og vitjaði læknir-
inn hennar daglega. Hvorugur
þeirx-a vildi eyrir táka fyrir þessa
rniklu fyrirhöfn. Þökkum vér
þeim báðum innilega fyiir þessa
miklu velvild hinnar sjúku félags-
systur okkar.
Allir leiðangursmermimir voru
hinir ánægðustu yfir förinni,
þótti hún bæði lærdómsrfk og
skemtileg og þeir skildu við
Hornafjörð með þakklátum huga
til dómsmálaráðherrans fyrir að
hafa, gefið þeim tækifæri til að
kynnast þessu fagra og merkilega
héraði.
Mörgu var safnað í förinni,
bæði jurtum, sikordýrum og stein-
um, og margar ljósmyndir teknar,
sem nemendur munu geyma til
minja. — Fæðiskostnaður nem-
enda í förinni varð um 15 kr. á
mann. — Eg vil ekki hér fara
nánar út í að lýsa förinni, þvi að
nemendum er ætlað að vinsa
sjálfum úr ferðaminningunum
næsta vetur. — Að lokum kær
kveðja og þakklæti til ferðafélaga
vorra og vina frá Akurejrri.
Rvík 14. júlí 1929.
Guðm. G. Bárðarson.
-----------
treysta á skip E. í. sem venju-
lega eru meira en fullhlaðin af
öðrum vörum um þetta leyti árs.
Ekki þurfum við heldur að gera
ráð fyrir því, að verksmiðjan hafi
það meira við okkur en bændur
annara landa að vér fáum altaf
áburð eftir þörfum þótt vér
pöntum síðastir allra. Annarsstað-
ar á Norðurlöndum verða bænd-
ur að panta áburðinn í febrúar-
mánuði til þess að eiga víst að fá
hann á vorin, oss er engin vorkun
að gera hið sama allflestum. Ef
ekki er hægt að venja menn á ár-
vekni á þessu sviði með öðrum
ráðum verður að grípa til þess úr-
ræðis að hækka verðið mánaðar-
lega síðustu vetrarmánuðina og
frameftir vorinu. Það gera verk-
smiðjui-nar og aðalsalar þeirra
nota víða þá söluaðferð. Bændur
og jarðræktaimenn, pantið áburð-
inn tímanlega næsta vetur, komið
ykkur saman um það að láta
verslanir þær sem þið skiftið við
— hvort sem það eru kaupfélög
eða kaupmenn — annast kaupin
fyrir ykkur, blandið hreppabún-
aðarfélögunum og hreppsfélögun-
um sem minst inn í það, þau hafa
nóg önnur verkefni enn að reka
verslun, þótt með nytjavöru sé.
Nú þegar er hægt að segja þær
góðu fréttir að verksmiðjuverðið
á dýrasta áburðinum — köfnunar-
efnisáburðinum — lækkar eitt-
hvað næsta ár, svo ekki þarf það
að aftra neinum frá því að ákveða
sig á réttum tíma.
9. júli 1929.
Ámi G. Eylands.
---o---
Flugafrek
Miðvikudaginn 17. þ. m. kl. 8.20
síðd. settist þýakur Dornier Wahl-
ílUgbátur á höfnina hér. Ilafði hann
lagt á stað frá eyju við norðurströnd
þýskalands kl. 1 aðfaranótt miðviku-
dags, en lcomu til Færeyja kl. 8.45 um
morgunmn. Viðdvöl höfðu þeir þar
í 0 tíma. Leiðina frá Færeyjum til
Reykjavikur flugu þeir á 5% kl.st.
Foringi fararinnar er di;. Gronau
forstöðumaður flugskóla þjóðverja, en
alls voru 4 menn í vélinni.
Mikill mannfjöldi tók á móti flug-
görpunum og „Veiðibjallan" flaug á
inóti þýsku vélinni til að visa henni
leið ef með þyrfti, og fagna henni.
Svifu þær báðar saman yfir bænum,
og lentu á ytri höfninni. Flug-
báturinn, ei' miklu stærri en Súlan
og Veiðilijallan, og er hinn sami, sem
Roald Amundsen flaug með á leið til
norðurpólsins árið 1925, og sem hann
bjargaðist á til baka ásamt félögum
sinum.
Atti enginn von á flugbát þessum
nú. Er dr. Gronau kveðst hafa farið
þessa fór til þess að æfa nemendur
sína í langflugi í og í notkun þeirra
tækja, sem til þess þarf að nota.
þeir búast við að dvelja hér í
nokkra daga og fljúga síðan heim-
leiðis um Skotland.
Flugfélag íslands hélt þeim veislu
um kvöldið. Einar Arnason fjármála-
ráðherra, þýski aðalræðismaðurinn
von Ungelte og dr. Alexander Jó-
hannesson héldu ræður.
þykir flug þeirra liið mesta afrek
og ber vitni um þrek og snilli þjóð-
verja.
-----o-----
Hjúskapur. Siðastliðinn sunnudag
voru gefin saman í hjónaband í
Reyniskirkju í Mýrdal ungfrú Ágústa
Vigfúsdóttii- fré Flögu i Skaftártungu
og Ólafur Halldórsson kaupmaður i
Suður-Vík.
Eggert Stefánsson er kominn hing-
að til landsins.
Mentamálaráð tslands hefir úthlut-s
að ríkissjóðsstyrk þeim, sem veittur er
íslenskum stúdentum er stunda vilja
nám við erlenda háskóla. — Hlutu
liann að þessu sinni: Ögmundur Jóns-
son til verkfræðináms, Jón Gíslason
(Latina aðalnámsgrein), Sigurður H.
Pétursson (Teknisk gerlafræði), Ing-
ólfur Davíðsson (Náttúrufræði).
Látinn er nýlega þórarinn Árnason
bóndi á Miðhúsum i Reykhólasveit.
Var dugnaðurmaður og mikilsmetinn
i sinni sveiL
----O-----