Tíminn - 07.12.1929, Síða 3

TlMINN
255
ir viðeigandi ofanígjöf jafnframt
því, sem það mun hafa verið á-
kveðið, að allar aðalræður yrðu
mæltar á okkar eigin tungu, en
skálaræður, eftir því sem við
ætti, á öðrum tungum.
Málaferli.
Pálmi Hannesson rektor hefir
gert ráðstafanir til að hefja mörg
meiðyrðamál á hendur íhaldsrit-
stjórunum fyrir frekleg meiðyrði,
sem þeir hafa um hann haft.
Þá segir Mbl., að Matth. Einars-
son ætli að fara í meiðyrðamál
við Jónas Jónsson dómsmálaráð-
lierra út af þeirri umsögn hans,
að á spítala sem M. E. stýrði,
hafi landið þurft að borga 10 kr.
á mann fyrir legudag berkla-
sjúklinga. Nú hefir Guðm. Hann-
esson játað og afsakað þennan
dýrieika Matth. Mun því helst
ávinningur fyrir Matth. að dreg-
inn verði fram í dagsljósið kostn-
aður við uppskurð á sveitarlimum
sem hann hefir framkvæmt.
Ósagt hvort hugmyndir manna
um dýrtíðina í Rvík breytist við
það. X.
Frá læknaklíknnni-
Forsprakkar uppreistarlækna
hafa nú í Mbl. birt vörn sína.
Þeir játa með þögn ánægju sína
með læknaveitingar, sem stjórn-
in hefir ein ráðið. En reiðin snýst
öll móti í'ólki í 3 íhaldskjördæm-
um, sem hefir beðið um ákveðna
lækna og f'engið þá. 1 stuttu máli:
Keiði pi'aktiserandi lækna í Rvík
beinist gegn þeim sjálfsagða
manndómi, sem kemur fram í
því, að almenningi út um land
er ekki sama þótt klíka í Reykja-
vík sendi þeim slíka lækna, sem
áður voru í Keílavík, Stykkis-
hólmi og Seyðisfirði. — Alstaðar
aí' landinu fréttist einhuga óbeit
alls almennings á uppreistar-
bröiti Dungals og Bjarna Snæ-
bjömssonar. Öll aðferð þeirra er
í'ordæmd: Upphlaupið sjálft, lög-
brotin, f'rekjan og ofsinn. Þá
finna borgarar landsins, að upp-
hlaupið stefnir að því að gera
almenning út mn land að vilja-
lausum verkfærum um val á
læknum, sem eiga að bæta mein
þeirra. Af sama tæi er framkom-
an gegn Kaldalóns og Helga
lækni í Keflavík. Embættislausir
læknar í Reykjavík og Hafnar-
firði hafa sýnt þeim lítinn vinar-
hug, lítið skeytt um þeirra gengi,
mótsetningar, en vinna þó ágæt-
lega hvor að sínu verki. Sir
Drummond er hár maður, graim-
vaxinn og magur, fáorður og
gagnorður, brosir sjaldan, en býð-
ur af sér góðan þokka, og það
þykist hver maður vita er við
hann skilur, að ekki muni efndir
bregðast um það, er hann heit-
ir. Albert Thomas er að sama
skapi ímynd sinnar þjóðar. Hann
er lágur vexti, þrekinn, nokkuð
feitur, og alskeggjaður. I geðum
hans brennur hin suðræna glóð.
Hann er eldfj örugur, hraðmælsk-
ur og heitur og hlýr í allri fram-
komu. Mun mörgum koma til
hugar er hann kynnist þessum
mönnum, að ekki breytast þjóð-
imar mikið á einni öld. Nú koma
fram í forgöngumönnum friðar-
ins í Geneve nákvæmlega sömu
lundareinkennin og í Wellington
og hershöfðingjum Napóleons í
byrjun 19. aldar. En nú er mark-
miðið nokkuð breytt, þó að skap-
ferli þjóðanna haldist.
Um þingtíma þjóðabandalagsins
er Geneve yfirfylt borg af ferða-
mönnum, úr öllum löndum og
öllum kynþáttum. Er þar mikill
kostur góðra gistihúsa. Sést nokk-
uð hvaða fulltrúar búa í hverju
einstöku gistihúsi, því að fánar
þjóðanna blakta þar á stöngum.
Hinar stærri þjóðir hafa fjöl-
mennar sveitir á þessum þing-
fundum og mikið um sig. Bíla-
sýkin hefir náð þangað, því að
hver sveit hafði eina eða fleiri
bannað Helga að leyfa vinum sín-
um að senda meðmæli með hon-
um, en látið safna meðmælum
fyrir „sullalækninn" á Sauðár-
króki. — Þá hafa ungu læknamir
lítið að þakka klíkunni. Almenn-
ingur vill fá þá, og stjórnin hefir
ekki dregið úr þeirra hlut. En
klíkan vill halda þeim niðri eins
lengi og hægt er. X.
Vextimir.
Ekkert heyrist enn frá bönk-
unum um lækkun vaxta í sam-
svörun við vaxtalækkunina er-
lendis. Vitanlega eru bankarnir
afarilla staddir eftir allar fjár-
gjafirnar til Ihaldsmaima og töpin
af völdum kaupbrasksmanna og
áhættuspilara í atvinnuvegum
landsins. En þar sem bankamir
notuðu almenna vaxtahækkun er-
lendis sem átyllu fyrir hækkun-
inni verður þess alment vænst og
krafist, að þeir lækki vextina nú
ráðamanna í þessum efnum, að
gjalda þögn eina við réttmætum
kröfum manna í þessa átt.
Mútubrigslin og Sigv. Kaldalóns.
Mbl. í gær gefur það í skyn,
að dómsmálaráðherrann hafi mút-
að Sigv. Kaldalóns með fé úr
ríkissjóði, til þess að taka Kefla-
víkurhérað. Slík góðgirni í garð
ráðherrans er ekki nýlunda og
ekki umtalsverð. Og hún er sömu-
leiðis í samsvörun við framkomu
Ihaldslækna og blaðs þeirra gagn-
vart læknunum í Keflavík. Þeir
hafa beitt Helga lækni ósæmi-
legu ofríki og bakferli. Nú smána
þeir Sigv. Kaldalóns með getsök-
um um mútuþágu úr ríkissjóði.
Fjarstæðari getsakir væri ekki
unt að bera þeim manni á brýn.
----o----
Stórviðri geisaði um land alt síð-
astliðinn mánud'ag, stormur og stói'-
rigning á Suðurlandi og snjókoma
nokkur um Norðurland. Mjög víða
urðu símslit, en auk þess fuku þök
af húsum allvíða. í Austur-Skafta-
fellssýslu hrakti fé í sjó. þrumur og
eldingar fylgdu óveðrinu sumstaðar
sunnanlands. Strandferðaskipið Esja
var liœtt komin við Austfjörðu og
tafðist um eitt dægur vegna veðurs-
ins. Sömuleiðis lá fiskflutningsskipi
einu nærri strandi við Siglufjörð.
Kér í bænum urðu dálitlar skemdir
á húsum, aðallega þökuin og reyk-
háfum.
bifreiðar til umráða. Svíar komu
í ríkisbíi að heiman, en Danir
leigðu sér vagn eða vagna og
mun það tíðara. Stóðu bílar þess-
ir við gistihúsin, með fána sinn-
ar þjóðar, tilbúnir að flytja full-
trúana til og frá nefndar- eða
þingfundum, eða annað sem með
þurfti.
Sú er venja í Geneve, að fyrstu
vikuna af september er einskonar
eldhúsdagur, en þó með nokkuð
Öðrum hætti, heldur en gerist i
þjóðþingunum sjálfum. I Geneve
byrjar þinghaldið með því að
skörungar landanna, aðallega þó
hinna stærri, halda stefnumála-
ræður sínar. Um langt skeið hef-
ir Biiand þótt bera ægishjálm
yfir aðra menn á þessum fundum,
en nú í haust þótti MacDonald
mestur skörungur. Átti hann það
þó fremur því að þakka, að
Snowden fjármálaráðherra hans
hafði hrundið til baka í Haag
yfirgangstilraunum Fralika og
ítala. Þá þótti og mikið koma til
Stresemanns, og ugði þá fáa, að
hann ætti ekki nema fáa daga
eftir óli'faða. Af norrænum mönn-
um hefir tæplega gætt svo að
um munaði nema tveggja manna,
Brantings hins sænska og Frið-
þjófs Nansen. Nú er Branting
fallinn frá, en Nansen starfar enn
í fullu fjöri.
Tungumálin eru í Geneve líkt
og- í Babel forðum, helst til mörg.
Þjóðabandalagið viðurkennir tvö
mál jafnrétthá: frönsku og
Fátíður glæpur
Fátíð og . hörmuleg' tíðindi
gerðust hér aðfaramótt fyrra
laugardags. Þegar verkamenn
komu árla á laugardagsmorgun-
inn til vinnu siimar á vinnustofu
þeirra Sveins Egilssonar bif-
reiðasala og Jóns bróður hans,
Laugaveg 99 hér í bænum, fundu
þeir Jón Egilsson myrtan á gólf-
inu í svefnherbergi hans. Hafði
Jón, er vart varð innbrots og til-
raunai' til þjófnaðar á skrifstof-
um þeirra bræðra síðastliðið sum-
ar, tekið sér svefnstofu í húsinu
og sofið þar síðan. —
Verksummerki á staðnum
sýndu, að sviftingar höfðu orðið
í hei’berginu milli Jóns og bana-
manns hans. Hafði morðinginn
haft að vopni koparás og lost-
ið Jón í höfuðið mörg högg og
urlega skaddað og lá hann þar í
heila sínum og blóði.
Lögreglu bæjarins var strax
gert aðvart og brá lögreglustjóri
þegar við og hóf rannsókn á
staðnum, Á gólfinu fundust bíl-
stjóragleraugu, sem ætla mátti
að aðkomuniaðurinn hefði mist
af sér I viðureigninni. Merki sá-
ust þess á veggjum og húsgögn-
um að geigað höfðu sum högg-
in og að þau höfðu ekki verið
létt. Þá kom það í ljós, að brot-
inn hafði verið upp peningaskáp-
ur, peningakassinn í skápnum
skorinn sundur og úr honum
stolið nokkuð á þriðja þúsund
krónur.
Eftir að rannsókn hafði farið
fram á staðnum, myndir teknar
af fingraförum og aðrar athug-
anir gerðar, hófust réttarhöld og
stóðu allan þann dag fram í
vökulok. Voru þá margir yfir-
heyrðir og meðal þeirra Egill
Hjálmarsson, 19 ára gamall pilt-
ur. Var hann til heimilis í Tún-
götu 18 og bjó þar með unnustu
sinni.
Við ítrekaðar yfirheyrslur og
eftirgrenslanir reyndust frásagnir
hans um verustaði sína umrædda
nótt tortryggilegar. Var hann þá
hneptur í varðhald. Og við rann-
sóknir bárust að honum böndin
um að hann hefði framið verkn-
að þennan. Meðal annars fanst
blóðblettur á nærbuxnaskálm
hans. Og í vinnustofunni fundust
ensku. Eru ræður jafnaðarlega
fluttar á öðru hvoru því ináh, og
síðan jafnharðan þýddar og lesn-
ar upp á hinu málinu. Ef Þjóð-
verjar hefðu ekki tapað í styrj-
öldinni miklu myndi þýskan vera
þriðja málið, og það kemur vænt-
anlega fyr en varir, að hún fær
jafnrétti við ensku og frönsku.
Ekki flýtir það störfum, að mál-
um fjölgi, því að þá gengur meiri
tími til þýðinga. Stresemann hélt
ræðu sína á þýsku, en þá varð
að þýða hana á tvö mál.
Eftir að lokið er hinum al-
mennu umræðum skifta þing-
menn sér í nefndir og vinna þar
fjölmargir samhliða. Eru allir
þeir fundir opnir og oftast fjöldi
áheyi’enda. Blaðamenn úr öllum
löndum vaka yfir hverri nýjung
og sírna og skrifa til átthaganna.
Nú sem stendur eru að heita
má ekki nema þrjú menningarríki
utan við þjóðabandalagið. Það
eru Bandaríkin, Rússland og Is-
land. Má segja þar að sitt er að
hverjum sonanna minna. Banda-
ríkin gerðu Wilson hinn mikla
forseta sinn, ómerkan að gerð-
um hans, af því að auðmenn
landsins hugðu sér fjáiwænlegra
að standa ekki beint í ábyrgð fyr-
ir víxlum hinnar skuldugu Ev-
rópu, meðan stríðssárin væru að
gróa. Rússar þykjast trúa vestur-
þjóðunum. illa, og Vesturþjóðirn-
ar gruna þá, með miklum rök-
um um óvild og byltingarhug.
Að lokum hefir fámenni, fátækt
utanhafnarföt, er aðkomumaður-
inn hafði sýnilega klætt sig úr
eftir morðið og reyndust þær
blóðugar á sama stað og- nærbux-
ur Egils. Eftir stöðugar yfir-
heyrslur játaði hann glæp sinn
fyrir lögreglustjóra í fangelsinu
síðdegis næsta dag. kvaðst hann
hafa komist inn í húsið á þann
hátt og plokka smárúðu úr úti-
dyrahurð og opna lásinn að inn-
an. Síðan hefði hann farið gegn-
um svefnherbergi Jóns, að Jóni
sofandi, náð lyklum hans og tek-
ið peningana. En er hann hefði
leitað útgöngu, hefði hann felt
niður stól í næsta herbergi við
svefnherbergi Jóns heitins. Hefði
Jón þá vaknað og hlaupið í
dyrnar, til þess að varna aðkomu-
manni útgöngu. Úr því hefði haf-
ist viðureign þeirra, sem endaði
með þeim hætti, sem áður er lýst.
Vísaði hann lögreglunni á stað-
inn, þar sem hann hafði fólgið
peningana og fundust þeir þar.
Fer orð af því, hversu sköru-
lega og viturlega Hermanni lög-
reglustjóra tókst rannsókn í máli
þessu og liversu ósleitilega lög-
reglan vann að málinu. Fagna
flestir því, hversu skjótur endir
var bundinn á umtal manna og
ágiskanir um þennan hörmulega
atbui'ð. Mun það og vera ósk
flestra að þess verði langt að
bíða, að slík hrösun hendi þá
menn, sem af íslensku bergi eru
brotnir.
----o---
Fréttir,
Fuliveldlsdagsins, 1. des.- síðastl.
var minst hér í bænum á venju-
legan hátt, með i'agnaði er stúdentar
beittust fyrir.
Framboðslisti. rullráðið mun það
vera, að Framsóknarmenn hafi lista
í kjöri við næstu bæjarstjórnarkosn-
ingar hér í Reykjavík. Er hann. vel
skipaður mönnum.
Sigv. Kaldalóns læknir hefir nú
tekið við Keflavíkurhéraði og flyst.
þangað bráðlega.
„Litla tímaritið" er auglýst á öðr-
um stað hér í blaðinu. Tímanum
hafa borist tvö hefti af þessu tíma-
riti og er skemst af því að segja,
að það er hið mesta hnossgæti; —
úrvalssögur stuttar eftir merkustu
skáldsnillinga erlenda og það sem
meira er: þýddar mjög sæmilega og
er það sjaldgæft. Of mikið af erlend-
um skáldsögum eru hörmulega illa
þýddar. Er það svívirðing mikil að
og einskonar feimni hindrað Is-
lendinga frá því að gánga í
bandalagið. íslenska þjóðin er svo
nýorðin frjáls, að hún man varla
eftir öllum þeini skyldum og rétt-
indum, sem frelsinu fylgja.
Ef Island gengur í þjóðabanda-
lagið hefir það á þingfundum eitt
atkvæði, eins og stóru ríkin. Er
sá siður eins og í þjóðfélögunum
sjálfum, þar sem öreiginn hefir
atkvæði við kosningar eins og
auðmaðurinn. Þetta eru mikils-
veið réttindi, það sem þau ná.
En af þeim leiðir að vísu ekki,
að smáþjóðirnar ráði í raun og
veru jaímniklu í Geneve eins og
stóru þjóðirnar. Þegar til úrslit-
anna kemur, ræður mestu hinn
raunverulegi afli hvers lands,
eins og sást á því, þegar Eng-
lendingar settust nú í haust í
hinn æðsta sess, af því að þeir
höfðu orðið Frökkum yfirsterk-
ari í innbyrðisátökum.
Eg notaði tækifærið til að
ræða afstöðu og um upptöku Is-
lendinga, í einkasamtölum við
fulltrúa frá ýmsum löndum, og
varð hvarvetna var samúðar og
góðvilja. Náði það fyrst og
íremst til frænda okkar, Norð-
manna, Svía og Dana. Er það al-
rangt, sem sagt hefir verið í
blaði einu hér á landi, að Danir
legðu hindranir í veg okkar.
Þvert á móti gerðu fulltrúar
Dana í Geneve og þá ekki síst
utanríkisráðherrann dr. Munch,
alt sem unt var að gera á því
Ráð tannlækna
hljóðar nú:
»Náið húðinni a£ tönnnnmn,
svo að þær verði heilbrigðari og betrív.
npANNHIRÐINOAR hafs teklð etðrran
* framförum.
TannlæknavIslRdin rekje nfl flðlda tann-
kvilla til húðar (lags), sem myndast 6
tðnnunum. Rennlð tungunnl yflr tenn-
urnar; þá flnnlð þfir sllmkent lag.
Nú hafa vísindin gert tannpastað Pep-
aodent og þar með fundlð ráð tll að eyða
að fullu þessari húð. Það losar búðlna og
nær hennl af. Það inniheldur hvorkl •
klsil né vlkur.
Reynið Pepsodent. Sjálð, hvernlg tenn-
umar hvítna jafnððum og húðlagiö hverf-
ur. Fárra daga notkun færlr yður helm
sanninn um mátt þess. Skrifið eftir
ökeypis 10 daga sínlshoml tU: A. H.
Rllse, Afd. 168*80 Bradgede 28, 8X,
Kauptnannahðfn, X.
FAœ TÚFU 1 DAGI
BgpsAtiiKí
Vttrumtrkl
Afburða*tannpasta núttmana.
Hefur meOmœll helxtn tannlekni f SUnm helmt. 1683
Láta menn„ tæplega sendilnéfsfæra,
spilla verkum snillinga og flekka
smekk íslenskra lesenda með hrogna-
máli sínu. En Tíminn leyfir sér að
mæla eindregið með „Litla tímarit-
inu“.
Slys \ ildi til nýlega við Búlands-
höfða á Snæfellsnesi. Voru þrír
menn á ferð í mótorbát frá Sandi til
Stvkkishólms. Skail á þá hroða
stormur, en leki kom að bátnum og
urðu mennirnir að hleypa iionum á
iand. En svo ógæfulega vildi til að
liátinn tók út aftur í lendingunni á-
samt einum manninum. Varð það
bani hans. Sá, sem druknaði, var
Sveinbjörn Bjarnason skipstjóri í
Stykkishólmi, kvæntur maður og
Ijögra barna faðir.
Mjólkurbú Flóamanna hóf starf-
semi sína síðastl. fimtudag. Dansk-
ur sérfræðingur veitir búinu forstöðu.
Danir standa svo sem kunnugt er,
ailra þjóða fremst í meðferð mjólk-
ur og framleiðslu mjólkurafurða, og
er vel að við tökum þá til fyrir-
myndar i því efni.
Jarðarlör Gísla bónda Jónssonar frá
Galtarvík fer fram hér í Reykjavík á
mánudaginn næstk. og hefst kl. 1 e.
h. frá Bjarkargötu 10.
stig’i málsins til þess að íslenska
bjóðin gæti sem fyrst gengiÖ inn
í bandalag þjóðanna. Þykir
i'rændþjóðum okkar, sem fyr
voru nefndar, fremur aukast sinn
vegur við það að fjórða norræna
þjóðin bætist við meé sjálfstæð-
um atkvæðisrétti. Verður það oft
um mörg menmngarmál að kyn-
þættirnir halda saman, og styrkj-
ast hin norrænu áhrif til mtma
við tilkomu íslendinga í banda-
lagið. Þá er hið sania að segja
um íulltrúa Þjóðverja, að þeir
veittu greið svör og góð um lið-
veislu ef á þarf að halda. Var
það mikils virði, því að 2/3 at-
kvæða þarf til að ný þjóð sé tek-
in inn í bandalagið.
Sir Eric Drummond var einnig
góðviljaður og sanngjarn í sín-
um tillögum. Hann viðurkendi að
skattur Islendinga, um 20 þús-
und kr., væri tiltölulega heldur
hár, eftir fólksfjölda. Það er
lægsta eining nú. Taldi hann
hugsanlegt, að minka skattinn,
en mér þótti vafasamt, að Is-
lendingai- óskuðu þess, ef þeir
annars óskuðu inntöku. Mundi
það því síður koma til, ef úr yrði
þeirri nýbreytni, sem. Hombro
forseti norska þingsins lagði til,
að þjóðabandalagið kostaði för
Jn’iggja fulltrúa úr hverju landi
á þingfund.
Aðrar ástæður, sem fyr hafa
þótt þröskuldur í vegi íslendinga
í þjóðabandalaginu, koma nú
ekki lengur til greina. Þaxmig
þegar slík ástæða er horfin. Verð- j þung, svo að höfuð hans var óg-
ur að átelja harðlega tómlæti for-