Tíminn - 01.02.1931, Blaðsíða 2

6
TlMINN
einn að Múlakoti til Þorláks
hreppstjóra. Víða er raflýst þar
á bæjum og- víða eru útvarps-
viðtæki, svo myrkur, kuldi og' ein-
angrun er ekki eins mikil og áð-
ur var. Ánægjulegir vora dagar
þeir, sem við dvöldum á Síðunni,
að minnsta kosti fyrir okkur.
Veðrið prýðilegt og útsýn dýrð-
leg: folkið fjörugt og þá er allt
gott. Nokkur hiti var á umi’æðu-
fundum, einkum þegar rætt var
um bann og bindindi, en allt lag-
aðist það aftui-, og þegar oyi’jað
var að dansa seint um kvöldið
var ylurinn orðinn mátulegur. —
Þrjár nætur gisti ég hjá Snoxra
lækni. Fyrri part dagsins notaði
ég til að litast um í hinu fagra
umhverfi. Einn moi’guninn gekk
ég heim að Prestbakka að heilsa
upp á hinn virðulega kennimann
Magnús prófast Bjamason. Hefir
hann alla tíð verið mér minnis-
stæður frá því er ég sá hann í
fyrsta sinn fyrir aldai’fjórðungi
síðan, í Vík í Mýrdal. Sýndi próf-
astur mér kirkjuna, sem er stór
og rúmgóð, byggð 1859. Gi’ipi á
hún góða t. d. einn hinn stæsta
ljósahjálm, er ég hefi séð á landi
hér.
En á heimili prófastsins sá ég
eitt eintak af æfisögu Jóns Stein-
grímssonar, sem stjóm Sögu-
félagsins hafði gefið kirkjunni á
Prestbakka og mælt svo um að
það skyldi alla tíð síðan vera í
hennar eigu, til minningar um
séra Jón. Eitt þótti mér eftir-
tektax’- og aðfinnsluvert við þessa
annars svo góða gjöf, og það var
bandið á bókinni; svo ósamboðið
var það gjöfinni og gefendum.
Það var sem sé hið algenga og
smekklausa bókband, sem víðast
sést nú á bókum á íslandi, þegar
bókbindarar eru látnir alveg
•.. _
ifr '
Rafmagnsljósin.
sjálfráðir um vinnuna; svo gjör-
sneytt alli’i list, sem frekast má
vei’ða. — Sú var tíðin, að íslend-
ingar kunnu að binda bækur,
um það bera margar gamlar bæk-
ur þögult vitni. Og vansi er það
mikill fyrir slíka bókmenntaþjóð,
sem við viljum telja okkur, að
bókband er hér í stökustu niður-
lægingu. Og undir þessu doku-
menti um ómei’kilegt bókband
Islendinga á tuttugustu öldinni,
standa nöfn Einars Arnórssonar
próf. og Dr. Jóns Þorkelssonai’ og
nöfn fleiri góðra bókamanna.
Snorri læknir fylgdi okkur yfir
á þá, er Stjórn heitir áleiðis til
Klausturs, en tímakom stönsuð-
um við á Geirlandi hjá Vigfúsi
bónda. Á Klaustrinu vórum við á
annan dag og þangað komu menn
af Vestur-Síðunni og Landbroti.
Staðarlegt er á Klaustri, enda
mest höfðingjasetur á Síðu nú.
Langt að sjást ljósin skæru. Raf-
magnsljósin vísa veginn betur en
tírurnar gömlu, svo hægai’a en nú
að í’ata, þar sem bæir eru raf-
lýstir, en áður. Sæmilega var
fundurinn sóttur á Kiaustri og
ekki ófrikkaði söfnuðurinn, þegar
Sigfús á Geiiiandi kom með bíl-
inn sinn hlaðinn af ungum stúlk-
um af Austursíðunni, og þær
gengu í salinn.
Kvaðst Lái’us á Klaustri sjá
á þeim, að þær myndu ekki komn-
ar vera til þess að hlýða á ábui’ð-
ai’- eða kai’töflufyrirlestra, eða
þess háttar, heldur myndu þær
komnar til að skemmta sér. Skip-
aði hann því næst að hætta skyldi
við málfund, sem: byrjaður vai’,
og dansa í þess stað. Þótti flest-
um Lárusi bónda mælast vel, og
var svo farið að hans ráði. En
við félagar, sem áttum langa leið
fyrir höndum daginn eftir hurí’-
um úr glaumnum eftir miðnætti
og tókum á okkxu’ náðir, allir
nema Börkui*, sem skauzt út aft-
ur án þess að við vissum um og
dansaði þangað til hann var orð-
inn sárfættur.
Næsta dag skiptum við okkur
á bæina næst við Mýi'dalssand,
Flögu og Hrífunes, og fengum
vei’sta veður er á daginn leið.
Gjarnan vildum við gista í Hlíð,
því við vorum enn þurrir er við
komum þar, en Magnús í Daln-
um, harðstjóri fararimxar, leyfði
það með engu móti, með tilliti til
næstu dagleiðar.
I Hafursey.
Næsta morgun lögðum við upp
frá Flögu og Hrífunesi á sandinn.
Veður var milt en regn nokkurt.
F’æi’ðin á sandinum góð. Rann nú
niikið vatn ofan á ísnum um all-
an sandinn ið efra, og mun það
hafa veiið sopi, er það kom sam-
an ið neði'a. Aðeins einn áll
xeyndist okkur óþægilegur þó
mjór væri. í honum datt hestur
með fylgdarmanninn okkar og
missti hann vatnastaf sinn. Flaut
stafurinn tvær, þrjái’ álnir,
stakkst síðan á endann og kom
ekki upp aftur og var engin leið
að sjá hann framar. Þótti okkur
illt að missa hann, því Múlakvísl
og Kerlingardalsá voru eftir og
viðbúið að mikið væri í þeim.
Flestir ferðalangar koma við í
Hafursey, • í sæluhúsið þar. Það
er stói*t og auk þess hesthús hjá.
Uppi á loftd eru hitunartæki og
bollapör, því oft þykir gott og
nauðsynlegt að hressa sig þar og
nú er ekki annað en kaffið til
slíkra hluta.
Magnús í Dalnum stendur nú
fyrir veitingunum í þetta sinn og
„lagar“ ketilkaffið, en við þvoum
bollana með blautum vetlingum.
Það er margt, sem kallað er kaffi,
en kaffitilbúningur er víst eitt af
því fáa, sem Magnús hefir ekki
lagt fyrir sig. Samt drekkum við
það — þegar hann hefir drukkið
einn bolla af því sjáífur, og ekki
orðið meint af.
Sæluhúsið í Hafursey er stói-t,
cn að sumu leyti ólánlegt og
óhaganlega fyrir komið. Svo á að
heita að loft sé í því, en svo lágt
er undir súðina, að óhægt er að
standa uppréttur. Engin fleti eru
þar, myndi það þó til mikilla |
þæginda ef fólk neyddist til að |
iáta fyrii’berast þar um nætur- 1
sakir. En mikil bót er að þessu ;
húsi á móts við það þegar ekkert 1
var. Annað sem á vantar, er sími, j
því oft væi’i mikið öryggi í því 1
íólgið að geta láta vita um sig |
og fei'ðalagið úr eynni. Engin '
hætta er á að Skaftfellingar i
myndu misbrúka símann á þeim
stað. Þegar „kaffi“ Magnúsar í
Dalnum var drukkið og nestið upp
etið var haldið úr Eynni og þegar
að Múlakvísl kom og Kerlingai-
dalsá var allt vatn hlaupið úr
þeim, svo stafleysi fylgdarmanns-
ins kom ekki að sök. Til Víkur
komum við í í’ökkiánu og voru
þá liðnir ellefu dagar síðan við
voi’um þar á austurleið.
Oft er glatt á Mýrdalssaldi, þeg-
ar kátir piltar eru á ferð og sitt 1
af hverju látið fjúka út í veður
og vind. — Menn stytta sér stund
og leið með kveðskap og söng og
þess háttar. í þetta sinn sungum
við vers, sem Magnús í Dalnum
hafði kennt okkur, vers sem
Reynishverfingur einn hafði oxt
um konu sína, sem hljóðar svo:
Óvinnanleg borg er vort sprund,
andskoti mikil ferja.
Hryggir hún mig ú hverri stund
hikar þó við að berja.
Tóbakið tyggur sitt,
tii þess fer búið mitt;
upp gengur allt í bráð
engin við gefaA ráð,
vesöldin vill á h.erja.
Og sitthvað fleira gott lærðum
við af Magnúsi.
Hjörleifshöfði.
Hann stendur eins og menn
vita niður við sjó á miðjum Mýr-
dalssandi. Sjálfur er
höfðinn hinn tígu-
legasti að sjá og
ekki getur Hjörleif-
ur Iiróðmarsson
kosið sér veglegri
minnisvarða, sem
staðið hefir af sér
allar aldir eldgos og
Kötluhlaup.
En nú er hann í eyði eins og
meiin vita og er það illt; margra
hluta vegna. Hjörleifshöfði hefir
lengi vei’ið talinn ein með betxi
jörðum í sínum hi’eppi, stór og
góð fjara, fuglinn mikill í björg-
unum, höfðinn allur grasgefinn
og afrétt ágæt í Hafursey, sem er
eign Höfðabóndans. En ókostur-
inn mesti er hve hann er af-
bkekktur og einangi’aður frá öðr-
um bæjum af stórvötnum: Sand-
vatni og Múlakvísl, sem liggja
í einum fai’vegi sem stendur.
Það er æfinlega
illt, þegar góðar og
byggilegar jarðir
leggjast í eyði og
ekki sízt Hjörleifs-
höfði, sem er eitt
hið elzta byggða ból
á landinu. Hætt er
við að köld yrði að-
koma skipbrots-
manna í Höfðann
meðan hann yrði í
eyði,eins og um dag-
inn, þegar þýzka
skipshöfnin komst þangað heim,
þó hún að vísu kæmist lifandi til !
byggða í þetta sinn. En það mun
stundum áður hafa bjargað lífi
sjómanna að komast til Hjörleifs-
höfðabóndans og fá þar hlýjar
viðtökur.
Nú virðist allt útlit fyrir, að
Höfðinn byggist ekki fljótlega
aftur. Einkum af því að illt er
fyrir fáa menn að vei’a jafn ein-
angi’aða og þeir hljóta að vei’a
þar, meðan allt er eins og nú er.
íbúðai’húsið er einnig orðið lé-
legt mjög.
Mér virðist að Hjörleifshöfði
ætti að vera ríkiseign og ríkið
yi’ði að koma þar upp vönduðum
húsum og leggja þangað síma.
Þá myndu mai’gir vilja vei’a í
Hjöi’leifshöfða, því hafi þeir síma
og viðtæki myndi einangi’unin
ekki vex-a tilfinnanleg á þeim
stað, því til næstu bæja má þó
komast á iy2—2 tímum. Og þá
ti’ú hefi ég, að bætt húsakynni
og símasamband við sveitina
myndi útrýma þeim reimleika,
sem sumir leggja trú á að vart
verði við í Höfðanum nú. Það
væri viðkunnanlegast vegna minn-
ingar fóstbi’óður Ingólfs Araar-
sonar að láta ekki Hjörleifshöfða
vera í eyði, þar eru möguleikar
til þess að fólki geti liðið vel að
öllu leyti, þegar búið er að vinna
bug á einangruninni, sem löngum
er flestu fjandsamleg. — En frá
húsum í IJöfðanum yrði að
ganga þannig, að þau yrðu hent-
ug til afnota og hið ytra og innra
samboðin minningu Hjöi'leifs
Hi'óðmai’ssonar.
— En efst á Höfðanum gnæfir
liaugur Hjöi’leifs, órofinn sýnist
hann vera, enda mun eng’in sögn
um að það hafi verið gjört.
Hvaða þjóð önnur en við mun
eiga haug hins fyrsta landnáms-
nxanns órannsakaðan, rúma dag-
leið frá höfuðstað landsins? Nú
virðist tími til að gengið verði úr
skugga um hvort þetta sé haúgur
I-Ijörleifs eða ekki, en samkvæmt
gömlum sögnum á hjör sá, er
Leifur Hróðmarsson dró nafn sitt
af, að liggja við hlið hans í
haugnum. Og nú er hægt að beita
svo fullkomnum aðferðum við
íannsókrxir slíkar að óþairft virð
ist að bíða lengui’.
I Vík.
Mér er það alltaf óblandin á-
nægja að koma til Víkur. En
ánægja Víkurbúa ekki alltaf jafn-
óblandin yfir að sjá mig. Eða var
það ekki í þetta sinn. Ég hafði
komið þangið í sumar sem leið —
um fýlatímann til sællar minning-
ar — og síðan skrifað smágrein
í Tímann um fýl og sitthvað
fleira, sem sumir höfðu tekið
mjög næi’i’i sér að lesa. Ég bjóst
við að sjá bláan logann standa
upþ úr sumum Víkingum þá og
þegar og fi’étti enda að það ætti
að taka mig í gegn fyrir þexman
ógui’lega glæp á málfundunum
einhvern daginn. En svo fór að
ckki logaði upp úr neinum og ég
slapp í þetta sinn. Og það sagði
mér seinna gamall kunningi minn,
að það hefði óg mátt þakka
„undii’búningsleysi og samtaka-
leysi“ Víkurbúa, enda hafa fleiri
stónnál en þettað strandað á
þessum skei’jum.
En nú þori jeg helst ekki að
nefna fýl í þessai’i gi’ein eða
neitt, sem hugsanlegt er að geti
nxóðgað neinn Mýrdæling. Varleg-
ast hefði auðvitað vei’ið að skiáfa
ekki eitt einasta orð um Víkina,
því það er eins og maðurinn
sagði: „Maður getur aldrei verið
nógu hi’æddur!“
Vænt þótti mér þó um að forn-
vinir mínir vixtust ekki hafa sleg-
ið af mér hendinni — þrátt fyrir
allt.
Mýrdalui’inn og Víkin þykir
mér einn hinn fegursti hluti af
þessu landi, sama hvort er um
sumar eða vetur. Fjöllin dýrðleg
eg fuglinn sem ég ekki má nefna
lífgar þau öll, en bak við bungu-
nxyndaðii' jöklai’. Jljörleifshöfði,
Dyrhólaey og Reynisfjall, hvext
öðru fegurra og séi’kennilegra. Og
Reynisdrangar standa hátt úr
hafi. I liaust hefur hiapað fram-
an úr Reynisfjalli og myndast
þar mjór og hvass tindur þi’áð-
beinn, rétt eins og væri hann
sjálfur fingur forsj ónarinnax’. Og
hve dýrðleg er útsjón af Reynis-
fjalli! — En þangað koma Víkur-
búar ekki nema þeir séu neyddir
til þess, en stai-a niður í sandinn,
sem þeir ganga á og þykir lxann
ljótur — sem vonlegt er.
í Víkinni kom Sigurður Jóns-
son frá Arnarvatni til móts við
okkur. Við notuðum morgnana til
að litast um í nágrenninu. Fyrst
gengum við upp á Reynisfjall og
með okkur Einar hreppstjóri í
Þórisholti. Við gengum fram á
brún, þar fyrir neðan sátu menn
og voru að veiða fuglinn, sem
ég ekki má nefna, í háf. Okkur
sundlaði af að sjá til þeiiTa, en
tregt flaug fuglinn í þetta sinn,
svo lítið veiddist. En Einar karl-
inn Finnbogason gekk' fram á
hengjuna á hundrað faðma bjarg-
inu og hallaði sér fram af til að
sjá innundir; þar, sem við Sig-
urður þorðum hvergi nærri að

Dalbæjarstapi. Áning á Svíranum.
Systrastapi á Siðu.
Hjörleifshöíði og Múlakvísl.
Reynisdrangar og Reynisfjall, séð frá Vik.
Sjómenn. Einar Hjaltason, Sigurður Pétursson, gamli og nýi tíminn.