Tíminn - 24.02.1931, Blaðsíða 2

40
TIMINN
hans stjóm sat við völd. En
veltuféð átti heldur að safnast
svo að St. Th. og aðrir samherjar
hans gætu haldið áfram að hafa
það til sinna athafna, ef svo
slysalega tækist til, að íhaldið
næði meirihluta við næstu kosn-
ingar. Hvítárbrúin hefði átt að
bíða, Reykholtsskólinn einnig,
símar og vegir um kjördæmi
hans og annað það er Framsókn-
arstjómin hefir látið framkvæma
til að gera lífvænlegra í landinu.
Svo eys Mbl. — sem tekur að
sér að verja flestar svívirðingar,
sem framdar eru í landinu og má
því kallast málgagn spillingarinn-
ar — lofi yfir framgöngu hans
og „sigur“(!!> á þessum fundi.
Ekki nenni ég að fara að leið-
rótta tilhæfulausan uppspunáMbl.
af Borgamesfundinum. Villumar
í frásögnum þess blaðs af fundum
sem ég hefi verið á, hefir verið
álíka létt að telja og vötnin á
Amarvatnsheiði eða Vatnsdals-
hólana. I örstuttri Mbl.grein, sem
var frásögn af fundi í Borgar-
nesi, leiðrétti ég einu sinni í
blaði tólf rangfærslur og var
þó greinin alls ekki tæmd af
slíku. Fékk ég svo alllanga per-
sónulega níðgrein í Mbl. fyrir, en
ekkert borið á mótí að nokkur
leiðrétting mín væri ekki rétt.
iÞetta er þessi vanalega blaða-
mennska hjá Mbl. Það vil ég taka
fram, að Ingólfur læknir á ekkert
orð í illkvittnisfrásögn Mbl. um
Borgamesfundinn 30. f. m. og hef-
ir hann mælzt til að þess yrði
getið. Ingólfur læknir er einhver
ahra drengilegasti og frjálslynd-
asti andstæðingur okkar hér efra
og af allt öðru sauðahúsi en
Ottesen. Haxm barðist líka eins
og hetja á fundinum um daginn,
eftir að Ottesen var gugnaður og
fallinn í valinn. Aldrei hefir andað
eins kuldalega til Ottesens í hér-
iðinu og nú, enda fékk hann ekki
óáreittur að flytja bændum róg
einn. Hann er nýiega búinn að
vera á einum 7 fundum víðsvegar
í héraðinu fyrir ofan Akranes.
Traustsyfirlýsingar hafa verið
samþykktar á þessum fundum til
núverandi stjómar og fjöldi
bænda hefir tekið til máls móti
Ottesensmálstaðnum, en ekki einn
einasti þeiira hefir lagt Ottesen
eða íhaldinu liðsyrði. Flest brögð
hefir þó Ottesen reynt að nota
og það þó lítt væru drengileg. Á
fundinum í Borgamesi þótti
mönnum einna allra lítilfjörleg-
ast hjá honum, þegar hann fór
að ásaka stjómina fyrir að skuld-
ir ríkisins hefðu hækkað vegna
veltufjár þess, er bankamir hafa
fengið til að verða starfshæfir,
eftir að vera búnir að tapa miklu
af veltufénu hjá samherjum
Ottesens.
„Sigur“ Ottesens og Mbl.-stefn-
unnar á Borgamessfundinum sést
bezt á fundargerðinni, þar voru
að lokum aðeins átta manns af
fjölda bænda og annara fund-
armanna, sem með atkvæði sínu
fengust til að afsaka íhaldsblöðin
og svívirðingar þess flokks, sbr.
atkvæðagreiðsluna um næstsið-
ustu tillöguna.Og sama er að segja
um „sigur“ Ottesens- og Mbl.-
stefnunnar upp um héraðið. Ég
þekkti fyrir nokkrum árum ráð-
setta og greinda menn hér og
hvar um Borgarfjörð, er fylgdu
Ottesen og íhaldinu eindregið, en
eru nú búnir að fá opin augun
fyrir hættunni af þeirri óheilla-
stefnu. og fjöldinn af þeim, sem
ennþá em ekki búnir að slíta sig
lausa af einhverjum orsökum,
hefir megna óbeit á málgögnum
síns flokks. Aldrei hefi ég vitað
íhaldinu vera eins illa við neitt á
fundum eins og þegar Framsókn-
armenn taka Mbl., Isafold eða
fylgifisk þeirra, „Vörð“ og lesa
upp úr þeim. Og aldrei veit ég til
að nokkur íhaldsmaður hér um
slóðir hafi fengið sig til þess með
einu orði að verja opinberlega
Mbl,, Isafold og Vörð. Svo er
þetta þríhausaða hálfdanska aðal-
málgagn „Núveranda sjálfstæðis-
flokks“ djúpt sokkið í vitund
sinna eigin flokksmanna. Það er
áreiðanlegt, að fjöldinn af frjáls-
lyndari Borgfirðingum vill nú
losna við Ottesen og Mbl.-stefn-
una. Borgfirðingar vilja fleiri og
fleiri með hverju ári stuðla að
því með öðrum framsæknum Is-
Jendingum að hrekklaust vinnandi
fólk og böm þessi verði ekki að
bráð fjárgræðis og fjárglæfra-
mönnum, sem eru öruggustu stoð-
imar í „núveranda sjálfstæðis-
flokki“. Að alsaklaus bömin
þurfi ekki að líða hungur, kulda
og klæðleysi á meðan „Filistear“
íhaldsins lifa í sællífi og óhófi
á miljónunum, sem þeim hefir
tekizt með margskonar Ottesens-
aðstoð og Mbl.-aðferðum að véla
frá „skapþungum skilamönnum"
þessa lands.
Bjargi, 17. febr. 1931.
Vigfús Guðmundsson.
-----o---
FOIsunarmálið mikla
Einhver dularfullur máttur
dregur Mbl. og íhaldið til að taka
að sér vöm í öllum meiriháttar
svika- og glæpamálum, er til
næst, og gera þau að flokkseign.
Elr slíkt athæfi óþekkt í öllum
öðrum flokkum meðal siðaðra
þjóða. Ihaldið tók að sér að verja
fjársvikin í Brunabótafélagi Is-
lands, fjársvik Einars Jónasson-
ar, vaxtatöku Jóh. Jóh. frá börn-
um og ekkjum, kosningafölsunina
í Hnífsdal, lántöku og veðsetn-
ingu tollteknanna fyrir milli-
göngun Magnúsar Guðmundsson-
ar og Kúlu-Andersens.
Eftir að Helgi Tómasson og
nokkrir læknar, fyrir ári síðan á-
kváðu að ryðja Jónasi Jónssyni
dómsmálaráðh. úr þingi og stjóm,
með því að bera það út að
hann væri brjálaður, þegar haxm
lá i’úmfastur 3 vikur um þing-
tímaim, meðan glæframenn bæj-
arins unnu sem óðast að því að
koma skuldasúpu Islandsbanka
allri yfir á ríkissjóð, vai’ um
stund ónotað á yfirborðinu tæki-
færið til að taka ábyrgðina af
verki læknanna yfir á sig. Jón
Þorl. var um stund að hugsa um
að taka ekki þunga þess máls á
herðar flokknum. Vitundin um
að framferði hinna brotlegu
lækna var fordæmt bæði innan
lands og utan, eins og höfuðó-
dæði, dró kjark úr honum í bili.
En eins og hungraður refur hugs-
ar með áfergju xxm agnið, þó að
hann viti að í því búi óheilindi,
þannig varð Jóni ómótstæðileg
freistingin að koma skömminni af
athæfi Helga yfir á allan íhalds-
ílokkinn.
Meðan J. Þorl. var að hugsa
um að halda nafni flokks síns
hreinu á yfirborðinu af meðsekt
í athæfi Helga Tómassonar, gaf
flokkuriim einskonar yfirlýsingu
um að haxm væri saklaus í þessu
máli, og lagði drengskap við.
Ekki mun yfirlýsing sú hafa bælt
niður nema að litlu leyti þann
grun, að leiðandi menn íhaldsins
hafi haft Helga sem verkfæri í
þessu efni. Mbl. hafðí látið tvo af
sínum blaðamönnum síma rógburð
læknanna til tveggja stórblaða á
Norðurlöndum í von um að skaða
Framsóknarflokkinn. Mbl. og Vís-
ir fluttu nálega daglega greinar
um að J. J. myndi vera brjálað-
ur. Greinar þessar voru knúðar
fram af Helga Tómassyni, sem
heimtaði af íhaldsflokknum, að
kosningar yrðu látnar snúast um
frumhlaup. hans í lieilbrigðismál-
um.
Tvennt gerðist í einu á útmán-
uðum í fyrra. Allur þorri lækna-
stéttarinnar fann til meiri og
meiri andstygðar á framferði
Helga og samstarfsmanna hans,
og einn af þeim læknum, sem
vegna blekkinga um að Helgi
væri að fara af landi burt, hafði
undirritað einskonar traust til
hans, viðurkenndi síðar, að föls-
unarmálið hefði sett álit íslenzkra
lækna aftur a bak svo sem svar-
aði hálfrar aldar heiðarlegri
vinnu.
En um leið og allur þorri lækn-
anna sá, að þeir höfðu verið
hafðir að leiksoppi og ginningar-
fífli af íhaldsflokknum í Reykja-
vík, óx hin sjúka geðvonzka J.
Þorl. út af samsærinu. Og þegar
hann tók að halda kosningafundi
til að koma hinni kristilegu fram-
boðskonu inn á Alþingi, tók hann
með sér Kolku lækni, sem í einu
var gamall leiðtogi í Kristilegu
félagi ungra manna og einna
fúsastur að nota hið andstyggi-
lega hneykslismál H. T., íhaldinu
til framdráttar. Varð Jón Þor-
láksson sér til minnkimar á fund-
um þessum, því að svo langt
gekk eymd hans, að hann lofaði
Kolku að sníkja peninga á miðj-
um pólitískum fundum, fyrir
þátttöku hans í fundunum. Jóni
líkuðu stórilla undirtektir al-
mennings í þessu máli. Honum
var kunnugt um, að þúsundir
manna höfðu vottað ráðherranum
traust og samúð í þessu máli, og
fordæmt athæfi fjandmanna hans.
En um leið óx hneigð Jóns Þorl.
til að skrifta, til að játa á sig
ábyrgð á samsærinu. Og á Þing-
völlum játaði hann sekt sína og
að drengskaparyfirlýsingin hefði
líka verið fals. Á þúsund ára
þingi Islendinga ber J. Þorl. fram
tillögu um að Alþingi skipi fyrir
að setja Helga, sem þá var orðinn
að veraldarundri, inn í starf það,
er hann áður hafði á Kleppi.
Aldrei hefir heiðri og sæmd Is-
lendinga verið sýnt meira tilræði
en með tillögu þessari. Á hinum
helga stað, á hinni helgu stund
frammi fyrir þriðjungi þjóðarinn-
ar, sem var að halda hátíð fyrir
gestum landsins frá hinum helztu
menningarþjóðum, ætlaði skamm-
sýnt smámenni að reyfa and-
styggilegasta glæpamálið, sem í
manna minnum hafði komið fyr-
ir íslenzku þjóðina.
Forseti sameinaðs þings fór með
Jón eins og fullorðnir menn með
óvita, sem leikur sér að hníf,
Hann neitaði að taka hneykslismál
Jóns til meðferðar.
En þó að Framsóknarmenn
gerðu ekkert til að halda skömm
Jóns á lofti, þá breiddist hún
samt út frá samherjum hans. Og
bæði erlendir og innlendir hátíða-
gestir undruðust, að allstór
flokkur eins og íhaldið skyldi
ekki hafa ráð á manni með stærri
sál í foringjasæti. Og það var
viðurkennt, að glapræði hans væri
eini bletturinn á hinni miklu há-
tíð.
Nú var einn vegur opinn fyrir
Jón til að gera skömm sína að
skömm flokksins. Á Þingvöllum
bar hann sektina einn. Hann gat
framið hneyksli sitt á hátíðinni,
án samþykkis flokksins, og það
var vitað, að fjöldi íhaldsmanna
leið önn fyrir hann þar. Nú ber
hann fram í sameinuðu þingi till.
um að setja Helga Tómasson til
starfa að Kleppi. Hann veit að
slík tillaga verður felld, og að
hann fær minnkun eina að laun-
um. Það eina, sem hann getur
gert, er að láta flokksmenn sína
greiða atkvæði með sér, og um
leið viðurkenna sekt flokksins, og
að drengskaparyfirlýsingin í fyrra
hafi verið auðvirðilegt fals —
hæfilegur þáttur í hinu stærsta
fölsunarmáli á IslandL st
Franska stjómln, sem mynduð var
skömmu eftir áramótin varö ekki
langlíf, hlaut vantraust í þinginu eft-
ir tæplega mánaöar völd. Landbún-
aðarráðherrann vildi gjöra opinber-
ar ráöstafanir til aö hækka verö A
sumum landbúnaöarafurðum, og
varð það ráðuneytinu að falli. Pierre
Laval, frjálslyndur maður, er stjóm-
arformaður í hinu nýja ráðuneyti.
Flokkaskipunin í franska þinginu
er mikið áhyggjuefni þar í landi.
Meðal valdatími r áðuneytis er um
C mánuðir, og hljóta svo tíð stjóm-
arskipti að koma ai «tað rin*ulr*ið
í opinberum máluni.
Kafli úr bréfi
Höfn í Homafirði 8. febr. 1981.
.... Hér í sýslu er starfanda
íélag, sem nefnist Menningarfé-
lag Austur-Skaftfellinga; nær það
yfir alla hreppa sýslunnar, að
undanteknum öræfum, — þ. e.
Lón, Nes, Mýrar og Suðursveit.
Hefir félagið starfað í 4—5 ár.
Er það tilraun héraðsbúa til að
tengja andlega saman íbúa hinna
dreifðu sveita og skapa og
safna saman hugmyndum og
vekja umræður og eldlegan á-
huga fyrir málefnum, sem
þroskavænleg væru fyrir héraðs-
búa.
Menningarfélagið heldur árlega
samkomur, þar sem áhugamenn
flytja erindi og umræðufundir
eru haldnir. Nefna Skaftfelling-
ar þær samkomur menningar-
mót, og eru þau háð í sveitunum
til skiptis; þannig að nú hefir
mót verið haldið í öllum sveit-
unum 4 og er nýbyrjuð önnur
umferð með samkomu félagsins,
sem það hélt hér í Nesjum dag-
ana 29.—31. jan. n. 1. Var það
ánægjuleg samkoma og fjöl-
menn: 150—220 manns.
Ræður voni fluttar: um
Ástand og horfur atvinnuveg-
anna, um Alþingishátíðina og
Úlfljót, um Listir, um Tilbúinn
áburð og um Náttúru og eðli
manna. Auk þess voru málfundir
haldnir öll kvöldin í 4—6 klt. og
þar rædd ýms mál, sem efst eru
á baugi. Mestai' umræður og á-
huga vöktu: Flóttinn úir sveit-
unum, Lýðskólamál Austur-
Skaftfellinga og Saga Austur-
Skaftafellssýslu, sem ýmsir hér-
aðsbúar hafa mikinn áhuga fyrir
að verði skráð og gefin út. En
aftur telja aðrir, að margt annað
ætti að ganga fyrir, einkum í
héraði, sem um ýmsar fram-
kvæmdir stendur tæplega jafn-
fætis mörgum öðrum héruðum,
sem enga sögu hafa skráð.
Voru málfundimir hinir fjör-
ugustu og mál sótt og varin af
áhuga og kappi, en þó með öllu
laust við persónulegt nagg og ill-
deilur. 1 fundarhléum skemmtu
menn sér við söng og samræður.
Fyrri kvöldin tvö var dansað
stutta stund að loknum umræð-
um. En síðasta kvöldið skemmti
unga fólkið sér vib dans lengi
nætur. Og héldu menn að lokum
heim glaðir yfir ánægjulegum
dögum.
1 einu orði sagt fór mótið
prýðilega fram og var Austur-
Skaftfellingum til sóma.
Var það ágætt rothögg og
mjög greinilegt á þá Mbl.-höf-
unda, sem virðast leggja framt á
að koma þeirri skoðun inn hjá
alþjóð, að hér logi allt í úlfúð og
ósamkomulagi.
Nú er þingmaður héraðsins á
förum til Alþingis. Hefir hann
haldið 4 þingmálafundi í sýsl-
unni að þessu sinni. Þann síðásta
hér í Nesjum 4. þ. m. Sóttu þann
fund nær 80 menn. Virtust rót-
tækir jafnaðarmenn og sjálf-
stæðis-íhaldið ganga þar mjög í
eina sæng. En þó var byr þeirra
eigi meiri en það, að gegn á-
kveðinni traustsyfirlýsingu á
landsstjórnina fengust eigi nema
4 atkv., en 17 með. Og ekki gekk
betur, er sá maður, sem orð hafði
fyrir sjálfstæðis-íhaldinu bar
fram tillögu um að skora á næsta
Alþingi, að setja Helga Tómas-
son í fyrra embætti sitt á Kleppi.
Var hún felld með 22 atkv. gegn
einu......
.... Hér í Homafirði hefir
verið mál á döfinni undanfarið,
••sem nefnt er Bjamaness- eða
Brekkumál. Mun það landskunn-
ugt mál, einkum fyrir tilstilli
Morgunblaðsins og skrifa þess.
Geta ókunnugir menn, sem eitfc-
hvert mark taka á orðum blaðs-
ins, ályktað að þetta sé ilt mál
og óverjanda fyrir kirkjumálar
stjómina og þá menn, sem mest
eru skammaðir hér í sveitinni.
En fyrir augum manna, sem hafa
kynnt sér málið og hafa fyrir-
fram alls enga ástæðu haft til að
áfellast Ólaf Stephensen, er ó-
mögulegt að loka augunum fyrir
þeim staðreyndum, að málið sé
flutt meira af kappi en forsjá í
dálkum Mbl. Höfuðrök málsins
eru mjög einföld og óbrotin:
'Bjami bóndi kaupir Brekkubæ-
inn af kirkjumálastjóminni vet-
urinn 1929 og fær afsal fyrir
jörðinni, sem er þinglesið á næsta
manntalsþingi.
En Ólafur Steph. próf. er mjög
óánægður með þessar gerðir yfir-
boðara sinna, og hinn 25. júlí
sendir hann flokk manna í tún-
ið til Bjama bónda til að slá.
Lætur hann halda áfram slættin-
um og hirða um töðuna, þótt
bóndi láti stefnuvotta birta hon-
um bann við því. Og vafalaust
hafa það verið óþurkamir sem
ollu því, að taðan var ekki kom-
in í hlöðu í Bjarnanesi, er fó-
geti úrskurðaði, að ól. Steph.
væri óheimildarmaður að þessu
verki sínu.
Þetta er þungamiðja þessa
máls, þótt sögu eigi það bæði
fyrir og eftir, sem eigi verður
rakin hér, en mun þó enginn á-
vinningur fyrir Mbl.menn að
sé sögð.
— En rétt er að staldra ofur-
lítið við.
Hæstii’éttur úrskurðaði í mál-
inu og gekk úrskurður hans móti
Ól. Steph. um sláttinn.
Og svo þessar spurningar:
Vilja Mblmenn, að hver sem
er, hafi rétt til að fara í túnið til
Ól. Steph. eða annara og slá það,
þótt þeii’ afsaki sig með því á
eftir, að þeir telji sig hafa rétt
til þess, en sem reyndist ekkert
nema vitleysa? — Hvað hefði
verið gert við Bjarna á Brekku
ef hann hefði komið með flokk
manna í Bjarnanestúnið til sláitt-
ar? — Á maður, sem þannig
breytir, að vera launaður af lík-
inu, til að flytja kenningar
Krists?
Ég hefi enga tilhneigingu til
að kasta steini að Ól. Steph. um-
fram það, sem mál hans viðkem-
ur réttindum hvers þjóðfélags-
borgara. Hans yfirsjón er máske
að einhverju leyti því að kenna,
að hann sé haldinn af þeirri fá-
ránlegu villukenningu, að embætti
og svonefnd ættgöfgi skapi sunr
um einstaklingum rétt fram yfir
aðra. A. m. k. bendir þetta of-
sóknarnöldur í þá átt, að höf-
undarnir lifi aftur í miðöldum.
En svo er nú af þessu þýlyndi
gengið hér í sveit, að ég efast
um, að hér í Nesjum vilji nokk-
ur maður verja sláttinn í
Brekkubæ.
Bjöm Guðmundsson.
----o-----
Ihaldinu „hlekkist á“. Að af-
loknum „sjálfstæðismannadans-
leik“ á Eskifirði 15. þ. m. var þar
boðað til landsmálafundar af í-
halds- og jafnaðarmönnum, en
Framsóknarmönnum utan fundar-
boðs gefinn kostur á málfrelsi og
tillögurétti, aðallega þó að lokinni
dagskrá fundarboðenda. Tíllögur
ýmsar voru samþykktar í anda
fundarboðenda og segir ekki af
þeim hér, en áður fundi lyki var
undir atkvæði borin svolátandi til-
laga frá ólafi Sveinssyni og sam-
þykkt með 52:35 atkvæðum:
„Fundurinn lýsir ánægju sinni
yfir þeim miklu framförum, sem
orðið hafa í srandferða-, vega-,
ræktunar- og skólamálum í tíð
inúverandi stjómar og treysitir
því að hún ráði giptusamlega
fram úir þeim fjárhags- og at-
vinnuvandræðum, sem nú steðja
að þjóðinni".
Svo fór um sjóferð þessa og
virðist sem gleðskapur „sjálf-
stæðis“-hetjanna hafi þama snú-
ist í grát og gnístran tanna.