Tíminn - 28.03.1931, Qupperneq 3

TÍMINN
69
Flokksþing
Framsóknarmanna
Þátttakendur, sem heima eiga utan Reykjavíkur, vitji að-
göngumiða á skrifstofu Tímans, á mánudag og þriðjudag.
Flokksstjórnin.
hiisiknarléiai Rtfkjníkir
lieldur fund í Sambandshúsinu kl. 8V2 í kvöld.
Dagskrá:
1. Jónas Jónsson ráðherra hefur umræður.
2. Kosnir fulltrúar á flokksþing Framsóknannanna.
Félagsstjómin.
Fréttlr
Tíðarlarið (vikuna 22.—28. marz).
Um síðustu helgi var stillt og bjart
veður hér á landi, en talsvert írost
á Vestfjörðum. Á þriðjudag brá til
S-áttar og hláku um allt land. Varð
stormur á Vestur- og Norðurlandi
með 7—9 st. hita og regni. Stóð svo
til miðvikudags, en þá fór áttin að
verða vestlæg og kólnaði svo á Vest-
fjörðum og Norðurlandi, að á
fimmtudagsmorgun var þar komið 3
st. frost með hríðarveðri, en á Suð-
vesturlandi héldust hlýindi eflir sem
áður, þangað til á föstudag, að kóln-
aði niður í 1—2 st. Nú se n stendur
er mikill munur hita og kulda fyrir
norðan land og snnnan. Um ishafið
og Grœnland er 10—20 st. frost, en
á Atlantshafinu, skammt fyrir sunn-
an landið, um 10 st. hiti. Verða ým-
ist hinir suðrænu eða norðrænu
straumar hér yfirsterkari og veðra-
brigði því snögg. í Reykjavík var
mestur liit.i þessa viku 9 st., lægstur
-f- 4 st. og úrkoma 9 mm.
Prófessorsembættið í íslantíssögu.
Umsækjendur um stöðu dr. Páls E.
Ólasonar, prófessorsembættið í sögu
íslands, voru 7 alls. Eins og kunn-
ugt er, ákvað háskólinn að efna til
samkeppnisprófs áður en embættið
yrði veitt. Umsækjendur skiluðu
samkeppnisritgjörðum sínum (Frjálst
verkafólk á íslandi til siðaskipta)
um áramót. Um miðjan marz kvað
dómnefndin, að ritgjörðunum atliug-
uðum, upp þann úrskurð,' að rit-
gjörðir tveggja umsækjendanna, þor-
kels Jóhannessonar og Árna Pálsson-
ar bæru svo af hinum ritgjörðunum,
að ekki þætti ástæða til að láfa aðra
en þá tvo flytja fyrirlestur þann, er
ókveðinn iiafði verið sem lokaraun
samkeppninnar. Fyrirlestrarnir voru
fluttir í iðnó í fyrradag að viðstaddi'i
dómnefndinni og liúsfylli áheyrenda
og jafnframt ■ útvarpað. Talaði Arni
um „kirkjuna og sjólfstæði Islands
á hinni siðustu lýðveldisöld", en þor-
kell um „Magnús Stephensen og
vorziunarmólin 1787—1816“. Álit dóm-
nefndarinnar er enn ókomið, en
væntanlegt í dag, eftir því sem blað-
ið hefir frétt. Báðir voru fyrirlestr-
arnir skörulega fluttir, en dóm um
þá að öðru leyti þykir ekki rétt að
birta hér, með því að álit nefndar-
innar cr enn ókomið.
Leikhúsið. Leikfélagið sýndi í gær-
kveldi þýzkan skopleik, eftir Franz
Arnold og Ernst Bach, í íslenzkri
þýðingu eftii' Emil Thoroddsen. Er
ýmsu vikið við i þýðingunni, þannig
að leikurinn virðist fara fram hér
ó landi, og nýtur hann sín betur
þess vegna. Leikritið er vel gjört, og
meðferð hlutverkanna yfirleitt góð.
Er vert að geta þess, að lir. Bi'ynjólf-
ur Jóhannesson, sem hlaut litla sam-
ÚÖ fyrir leik sinn í „Oktobei'degi",
leysti í þetta sinn hlutverk sitt
prýðiiega af hendi. Aðrir leikendur
eru: Frú Magnea Sigui’ðsson, Hai’-
aldur Á. Sigurðsson (kunnur úr
skopleikjum „Reykjavíkui'annáls"),
Friðfinnur Guðjónsson, Indriði
Waagé, frú Mai*ta Kalman, ungfiú
Sigrún Magnúsdóttir, ungfrú Hanna
Friðfinnsdóttir og Valur Gíslason.
Leikurinn er yfirleitt bráðskemmti-
legur og vei’ður vafalaust vel sóttui’.
Er vonandi að félaginu takizt til-
(ölulega jafnvel, þegar næst kemur
til alvörunnar, þó á því hafi orðið
nokkur misbrestur hingað til.
Rannsókn hefir fyrir nokkru vei’ið
fyi’ii’skipuð út af netjahvarfinu í
Gai’ðssjó í vetui’, um það leyti, sem
varðskipin voru að leita að „Apríl"
og peningagreiðslu þeiri’i, sem netja-
eigendum hefir verið boðin, með
mjög einkennilegum hætti frá ein-
hvcrjum mönnum í Reykjavík. Fer
íannsókn fram bæði syði’a og í
Reykjavík.
Færeyska skonnortan „Queen Vic-
toiia“ strandaði 17. þ. m. á sandinum
við Meðalland. Skipsmenn, nítján að
tölu, björguðust allir. Komust þeir í
verzlunarhús kaupfélagsins þar á
sandinum, en þar er sími, og gátu
þeir því gert vart við sig þaðan.
Bæjarstjóm Siglufjarðar er að byrja
að láta smiða síldartunnur til at-
vinnubóta í hænum. Kom hálfsmíð-
að efni i 20þús. tunnur í Selfoss sein-
ast.
Skonnortan „Lillie“ frá Færeyjum
til Vestmannaeyja að morgni liins 23.
þ. m. nauðulega stödd. I-Iafði enskur
botnvörpungur rekist á hana og brot-
ið niður að sjó, svo að sást út úr ká
etunni. Skonnortan gaf botnvörp-
ungnum merki um að fylgja sér til
hafnar, en hann sinnti því ekki.
Skipið hefði sokkið, ef sjór hefði ver-
ið ósléttur. Skonnortan náði númeri
botnvörpungsins.
Millirikjasamningar. Milli íslands
og Litliaugalands hefir verið gerður
verzlunar og siglingasamningur, er
fylgir meginreglunni um beztu kjör
i viðskiptum ríkjanna.
Tala atvinnuleysingja í Danmörku
var í febrúarlok 75.613.
Stúdentar í háskólanum í Ma-
drid gjörðu óspektir í borginni 25.
þ. m. og hófu grjótkast ó lögregluna.
8 lögregiumenn meiddust af grjót
kastinu, en einn lögreglumaður og
tveir stúdentar særðust skotsárum.
— Stúdentar báru fána, sem á stóð:
„Lifi lýðveldið". Kröfðust þeir þess
og, að allir pólitískir fangar væru
látnir lausir skilyrðislaust. Óeirðirn-
ar voru svo magnaðar, að hundrað
manna úrvalslið af varnarliði borg-
arinnar var kallað á vettvang. Réð-
ist það á stúdentana, en þeir voru nú
vopnaðir skammbyssum og ódauns-
sprengjum. Skothríðin var mikil á
meðan barizt var og tóku stúdentar
eigi minni þátt í henni. Samskonar
óeii'ðir yrðu fyrir framan dýralækna-
skólann. jlar lögðu verksmiðjustúlk-
ur stúdentunum lið í bardaganum.
Sex spánskir lýðveldissinnar, Za-
mora, Maura, Belosrius, CabeRero,
Casares og Albornos hafa verið
dæmdir í misseris og eins dags fang-
elsi liver fyrir þátttökunni í bylting-
artih'auninni, sem gerð var í desem-
ber.
pýzka ríkisþingið hefir til bráða-
birgða svift Fascistaleiðtogann, dr
Göbhels, sérréttindum þingmanna, til
þess að gefa yfirvöldunum (ækifæri
til þess að neyða hann til nð mæta
i rétti til yfirheyrslu, en málshöfð-
anir eru framkomnar á hendur hon-
um fyrir meiðandi ummæli um ýmsa
ráðherrana. -— Göbbels hefir til þessa
skeytt engu um skipanir þær, sem
liann hefir fengið, um að mæta fyr-
ir rétti. Víða um landið hafa nú
undanfarið orðið megnar óspektir á
völdum Fascista. í Hamborg var bæj-
arfullti'úi úr flokki Kommúnista
skotinn til liana, og er morðinginn
Fascisti. Vegna þessa atburðar hefir
stjórn horgarinnar bannað útkomu
blaða, sem Fascistar og Kommúnist-
ar standa að. Berlíner Tageblatt hef-
ir hafið harðar árásir á Fascista-
flokkinn og gefur í skyn, að þetta
morð og fleiri önnur séu frarnin á
ábyrgð flokksstjórnarinnar. Krefst
blaðið þoss, að flokkurinn verði
leystur upp og foringjanum, Ilitler,
vísað úr landi, en Hitler er austur-
rikskui' þegn, ella standi borgara-
styrjöld fyrir dyrum. Hinsvegar hef-
’ir Hitler lýst vanþóknun sinni á
framferði morðingjans í Hamborg og
rekið hann úr flokknum, en þó jafn-
framt ráðið lögmann til að verja mál
hans fyrir dómstólunum.
Frá Svíþjóð. Jafnaðarmenn hafa
unnið sex ný sæti í bæjarstjórnar-
kosningum i Stokkhólmi og hafa nú
algerðan meirihluta atkvæða í borg-
arstjórninni eða 52 sæti af 100.
íhaldsmenn misstu fimm sæti, en
kommúnistar þrjú.
Prentvillur. í greininni „Gengis-
málið og Jón þorláksson" í hinu
blaðinu, sem út kemur í dag, hafa
slæðst inn prentvillur. í 3. dálki
stendur „að fólk sé alltaf að hugsa
um breytingar á verðgildi pening-
anna, þegar það getur sparað”, en á
að vera, „að fólk sé alltaf að liugsa
um breytingar á verðgildi pening-
anna, þegar það hefir krónu afgangs,
sem það getur sparað. í 4. dálki:
„þá eru það þau lán, sem bændur
hafa tekið” á að vera: þá eru það
þau lán, sem menn hafa tekið. I 5.
dálki stendur: „Menn draga betri
myntina undan og gleyma". A að
vera: Menn draga betri myntina und-
an og geyma, þvi að hún o. s. frv.
-----O-----
Lindhagen dómari.
Margt má.Jæra af hinni ágætu
grein Guðlaugs Rósinkranzsonar
um bók Lindhagens dómara. —
Lindhagen er frægasti dómari
Norðurlanda, kunnur að skör-
ungsskap og drengskap. Og
hann segir og sannar á ótvíræðan
hátt, hvernig vísindi sumra geð-
veikralæknanna eru þar í landi.
Þeir gefa vottorð um heilsufar
manna, sem þarf að losa við auð
sinn. Þeir hjálpa ættingjum, sem
langar í peninga vandamanna
sinna með fölskum vottorðum.
Þeir segja þá heilbrigðu sjúka og
þá sjúku heilbrigða eftir því, sem
á stendur. Um það, hvort slíkar
lækningar séu veittar ókeypis,
geta menn getið. sér til. Niður-
staða dómarans, með langa lífs-
reynslu að baki er sú, að vitnis-
burður sálsýkisfræðinga sé sízt að
meira hafandi en framburður al-
gengra vitna. En auðséð er hve-
nær mishepnaðir sálsýkisfræðing-
ar fara helzt á stúfana. Það er
þegar annaðhvort á að svæla und-
ir óhlutvandamenn auð eða völd
og takmarkinu verður ekki náð
en slíkum vottorðum. *
Jón Þorláksson hleypur á sig.
Við umræður um fimmtardóm-
inn nú í vikunni sat Jón Þorláks-
son lengi gneipur og þrútixm.
Að lokum tók hann þátt í umræð-
mn og þótti dómsmálaráðherra
hafa syndgað í meira lagi með
því að minnast á frægan hneyksl-
isdóm í Danmörku, ofsóknardóm-
inn gegn Berg "bændaforingj a.
Lét hami sem slíkir dómstólai’
væru nálega heilagir. Þá varð tíð-
rætt um íslenzka landsdóminn.
Komst Jón þá í illt skap og full-
yrti að sá dómstóll væri til þess
eins vel falliim að hylja glæpi og
svívirðingar. Jón Baldvinsson
stóð þá upp og' sagði með hægð:
„Það á ekki að tala illa um dóm,-
stólana!“ Var þá hlegið dátt inn
allan salinn á kostnað Jóns Þor-
lákssonai’. Varð þá bert að hann
vai’ til með að beita grófustu
áfellisorðum málsins til að svala
sér á dómstól, sem hann heldur
líklegan til að dómfella ekki sak-
lausa menn. — Sennilega er
livorki Jón eða flokkur hans bú-
inn að bíta úr nálinni með árás
þessa á landsdóminn. *
næringu, þá getur hún verið í
misjöfnum næringarefnum. I
síldarmjöli er t. d. mest eggja-
hvítuefni, í lýsi, eingöngu feiti,
og í melassa, sem er úrgangsfóð-
ur frá sykurverksmiðjunum, ein-
göngu kolvetni. Til þessa þarf að
taka tillit. Það er gert með því
að gefa bæði upp hve mikið hver
fóðureining kostar, og hve mörg
grömm af meltanlegri eggjahvítu
séu í fóðureiningunni.
Þó þessi samanburður sé gerð-
ur, og það er hann, sem ég nú
ætla að gera, þá gerir það rugl-
ing í reikninginn, að sama fóður-
tegund getur verið mjög misjöfn
að gæðum. Allir þekkja hve hey-
ið getur verið misjafnt. Og þó
það geti nú verið einna misjafn-
ast, þá geta allar fóðurtegundir
verið misjafnar. Síldarmjölið er
t. d. mjög misjafnt. Síldarmjöl
frá í fyrra — 1929 — virðist t.
d. vera um Vs verra til fóðurs
en það síldarmjö.l, sem notað
hefir verið við fóðurtilraunir
undanfarin ár, en við það hefi
bæði ég og aðrir miðað, þegar
við höfum talað um síldarmjöls-
gjöf, t. d. með beit handa sauðfé.
Þegar því á að tala um málið
almennt, er ekki hægt að miða
við það eða þann fóðurbæti, sem
þið hver og einn, hlustendur
mínir, kunnið að hafa, heldur
verður að miða við meðalefna-
samsetningu hverrar fóðurteg-
undar. Bændurnir verða svo að
tryggja sér að fá fóðurbæti sem
er góður. Og það geta þeir bezt
með því að kaupa hann hjá þeim
sem ekki flytja inn fóðurbæti
frá öðrum en stofnunum, sem
'Selja hann með ábyrgðu og
þekktu efnainnihaldi. Stærstu
innflutningsverzlanimar með fóð-
urbætir, S. í. S. og M. R., g’era
það bæði.
Samanburðurinn
þessi:
Fóðurteguud
Jai’ðhnetukökúr..
Soy.iaskro .. ..
Síldarmjöl .. ..
Fóðurblanda B..
Fóðurblanda C..
Fóðurblanda M. R
Rúgmjöl.........
Maismjöl........
Ef þið athugið þetta, sjáið þið
að fóðureiningin er ódýrust í
maís. Hann er það eina af ofan-
töldu, sem fæst bæði hjá S. í. S.
og M. R. Hjá S. í. S. kostar 63
kg. pokinn 12 kr. en hjá M. R.
kostar 100 kg. 19,25.
Fóðureiningin í maisnum kostar
ekki nema 18 aura en í henni
eru ekki nema 62 gr. af meltan-
legri eggjahvítu. Þetta er mikijs-
til of lítil eggjahvíta í fóðurein-
ingunni handa búfé okkar. Hún
gæti ef til vill gengið handa hest-
um með heygjöf, en öðrum
skepnum ekki. Handa sauðfé —
lambfullum ám, — verður maður
að krefjast minnst 100 gr. af
meltanlegum eggjahvítuefnum í
fóðureiningu úr því að þessi tími
er kominn, og handa kúm 150.
verður þá
2 . — £ bD -
5 £ P 5) « £
ú p. /O u aj > C *2 ‘S r* >0 ‘O s > .§ •3.S.Ö ^ bo-o O V-.
28,5 22,8 329
23,0 19,4 341
34,5 27,6 401
23,34 20,1 350
22,67 20,1 310
24,14 20,9 160
19,85 19,9 91
19,25 18,00 62
Af því sjáið þið að maisinn er
ekki kaupandi, þó ódýr sé, til að
nota hann einan. Saman við hann
verður að blanda eggjahvíturíkri
fóðurtegund, til þess að fá nægi-
legt af eggjahvítu í fóðrið. Og
ef þið nú lítið á útreikninginn
hér ofar, þá sjáið þið að eggja-
hvítuefnin eru ódýnist í soyj-
askro. Þar kostar fóðureiningin
19,4 aura og í henni eru 341 gr.
af meltanlegum eggjahvítuefnum.
Sá fóðurbætirinn sem því verð-
ur ódýrastur nú, það er blanda af
maismjöli og soyjasko. Sé bland-
að einum fimmta af soyjaskro
saman við maisinn, fást um 120
gr. meltanleg eggjahvíta í fóður-
eininguna, og það er mjög gott
handa sauðfé til heysparnaðar,
og má notast handa lágmjólka
kúim.
Margir kaupa nú rúgmjöl og
gerir það mest gamall vani. En
það er til muna dýrara. Fóður-
einingin af því kostar undir tvo
aura meira en fóðureiningin af
blöndu af soyjaskro og mais, og
mundi þó reynast ver, því eggja-
hvítu magnið er í minnsta lagi í
rúgmjölinu.
Margur mun nú spyrja hvoit
þessi verðmunur nemi miklu. Það
gerir hann ekki. En hann nemur
þó því, að bóndi sem gefur hálfa
gjöf af fóðurbæti, og á um 150
fjár, hann eyðir lambsverði á
mánuði í fóðurbætiskaup, kaupi
hann rúgmjöl, framyfir það sem
hann mundi eyða, ef hann keypti
mais og soyjaskro og blandaði
því saman. Og þetta eru líka
peningar, sem finnast þegar skór-
inn er krappur fyrir. En því er
þá gefið og keypt rúgmjöl? Það
er af því, að mennimir sem það
gera, vita ekki hvað þeir gera.
Og af því svo er, verður þeim
líka að fyrirgefast mistökin og
óþarfa eyðslan.
Þá hefi ég nú sagt hvað nú sé
ódýrast að gefa til heysparnaðar.
En fóðurbætir er líka notaður í
tvennum öðrum tilgangi.
Hann er notaður handa mjólk-
urkúm til að láta þær mjólka
meira og til þess að geta fóðrað
þær réttar og ódýrar. Um það
má tala í annað sinn, en nú vil ég
geta þess, að þá verður að var-
ast að gefa mikið af einstakri
fóðurbætistegund. Þessvegna eru
þá gefnar fóðurblöndur. Eggja-
hvítumagnið í fóðureiningunni
þarf, ef mátulegt eggjahvítu-
magn er í viðhaldsfóðrinu, að
vera 150 gr. í fóðureiningu, en í
heyinu okkar eru hlutföllin
venjulega svo, að eggjahvítu-
magn afurðafóðursins þarf að
vera breytilegt, eftir því hve
mikið er gefið af heyi, og eftir
því hve mikið kýrin mjólkar.
Þess vegna er líka eggjahvítu-
magn fóðurblandanna haft mis-
jafnt.
Enn er fóðurbætir gefinn fé
með beit, og ám, þegar fram á
líður, til þess að fá stærri burð,
og þar með meiri skrokkþunga
að haustinu. Þá þarf að gefa
eggjahvíturíkan fóðurbæti. í
beitinni fær ærin að vetrinum
mjög lítið af eggjahvítuefnum,
og því þarf hún mikið af þeim í
viðbótarfóðrinu. Síldarmjöl hefir
verið reynt til þess að gefizt
ágætlega. Það var ódýrt 1929 og
í sumar, miðað við aðrai’ eggja-
hvíturíkar fóðurbætistegundir.
Þá hvatti maður því til að kaupa
það. Nú er það dýrt. Og það er
líklegt að soyjaskro reynist lítið
eða ekki ver. Þeir sem því ætla
sér hér eftir að kaupa fóðurbæti
1 þessu skyni, ættu að reyna það,
en gera það samt með gát, því
hér er um líkur að ræða, en ekki
vissu.
Um leið og ég þá lík máli minu
skal ég taka fram:
Reynið að minnka barlómstón-
inn, hanix á að verða landrækur.
Reynið að auka öryggi búanna,
]>að er okkur ekki vansalaust,
kynslóðinni sem nu lifum, ef okk-
ur tekst það ekki.
Til heyspamaðar er blanda af
mais og soyjaskro ódýrust.
Handa mjólkurkúm á yfirleitt
að gefa fóðurblöndur.
Handa sauðfé, með beit, og
lianda ám síðari hluta vetrar,
)>aif að gefa eggjahvíturíkt fóð-
ur. Síldarmjöl hefir reynst vel,
en töluverðar líkur eru fyrir að
soyjaskro geti verið eins gott, og
það er nú miklu ódýrara.
Vorið er að koma, það kemur í
dag. Þá vaknar allt til lífsins. Is-
lenzkir bændur, með vorinu hefj-
ið þið líka á ný umbótastarfið
fyrir sveitina ykkar og landið
ykkar, og heill fylgi ykkur í því
starfi.
Páll Zóphóníasson.
----0——