Alþýðublaðið - 21.05.1927, Síða 2

2
ALÞYÐÚBLAÐiÐ
Ulþýðublaðið
j kemur út á hverjum virkum degi.
1 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
< Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd.
J til kl. 7 síðd.
< Skrifstofa á sama stað opin kl.
9Va—lOVa árd. og kl. 8 — 9 síðd.
Simar: 988 (aígreiðslan) og 1294
(skrifstoian).
Verðlag: Áskriitarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindáika.
Frentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu simar).
m
»p
Alþýðumentunarmál
svæft.
Meðferð íhaldsins á góðu málefni.
Eitt af frumvörpunum, sem rík-
isstjórnin lagði fyrir síöasta ai-
jjingi, var um samskóla Reykja-
víkur, par sem fundin var ágæt
lausn á vandamáli framhalds-
mentunar Reykvíkinga. Frum-
kvæðið að málinu átti Jón Ófeigs-
son mentaskólakennari, og hafði
hann með frábærri atorku undir-
búið þaó í samráði við nefnd,
skipaða mönnum, er aðiljar Iðn-
skólans, Verzlunarskólans, Vél-
stjóraskólans og bæjarstjórn
Reykjavíkur höfðu valið, en rík-
isstjórnin síðan tekið að sér að
koma málinu fram við alþingi,
eftir að samkomulag hafði tekist
við hana um það og ýmsar breyt-
ingar á því, er hún óskaði. Málið
var lagt fyrir neðri 'deild, og þótt
ríkisstjórnin væri jrar í minni
hluta, komst það í gegnum þá
deild óskemt aði frá töldum liti-
um flokkshagsmuna-nagla um
samvinnuskóiann, er í það var
rekinn, en gerði svo sem ekkert
til. Frá neðri deild var málið af-
greitt til efri deildar í tæka tíð
fyrir stuðning ýmsra andstæðinga
stjórnarinnar, þar á meðal Al-
þýðuflokksþingmannsins, er mátu
meira gildi merkiiegs máls en bar-
áttu-aðstöðuna gegn stjórninni.
Paö hefði því mátt búast við, að
rnálið næði ekki siður fram að
ganga í þeirri deildinni, sem
stjórnin hafði algerðan meiri hluta
í, þar sem um mál var að ræða,
er hún hafði fallist á að flytja,
en þá gerast þau undur, að nefnd-
in, sem íhaldsmenn voru í meiri
hluta í, sezt á málið og dregur
það ekki undan sér fyrr en kom-
ið er að þinglokum. Pá leggur
rneiri bluti hennar til, að það sé
samþykt með þeirri breytingu, að
dreginn sé úr því naglinn, sem
það hafði hangið á gegn um heðri
deild, en þetta var, eins og þá
horfði við, sama sem að leggja
tiJ, að það væri drepið. Nefndin
hafði og gætt þess að skila ekki
málinu fyrr en að svo áliðnu
þingi, að það gat ekki komist
áfram nema með afbrigðum, sem
þá var líka synjað um, svo að
málið varð óútrætt. Pessi meðferð
á málinu er því ósvinnari, sem í
nfefndinni sátu tveir skólastjórar
(I. H. B. og J. J.), sem ætlast
mátti til af, að ekki legðust gegn
mentamáli, þótt öðrum væri ef
til vill vorkunn vegna misskilinna
eiginhagsmuna, enda og stjórnar-
ansdtæðingur.
Pað var skylda stjórnarinnar að
nota sér flokksyfirráð sín í nefnd-
inni til að reka á eftir málinu,
úr því að hún tók að sér að
flytja það, og það hefði hún gerþ
ef um verulegt áhugamál hennar
hefði verið að gera. En hér var
ekki um það að ræða að gera
alþýðu örðugra að njóta sín eins
og í stjórnarskrár-kjördagsfærSlu-
málinu, heldur þvert á móti að
gera aimenning betur færah í lífs-
baráttunni, en það er afturhaldi,
svo sem margreynt er, ekkert
keppikefli. Hér var um
merkilegt alpýðumentunarmál
aö ræða, og því hefir stjórninni
þótt fara betur á að láta það
kafna í íhaldssvæflunum en bera
þaö hreinlega út í illviðri at-
kvæöagreiöslu íhaldanna í efri
deild.
Þetta er eitt dæmi um ftð,
« hversu auðvaídsflokkum er trú-
andi til að fara með velferðarmál,
er miða alþýðu til gagns, — enn
eitt dærni þess, hver nauðsyn al-
þýðu er að fjölga í hópi fulltrúa
sinna á aiþingi, ef góðum málefn-
um á að vera líft gegn um það.
Magroí 00 níjar kosnmgar
hafa verið ákveðnar með kon-
ungsbréfi, dagsettn í gær. Eiga
kosningarnar’ að fara fram 9. júlí
næst komandi. Pá er íhaldið búið
að hafa það af að gera það tvent
í senn, að fella kjördagsfærsluna,
sem rétt var, og færa þó kjör-
daginn, sem er hneyksii.
Bráttaraóta-útgerð.
. Gísli Magnússon útvegsmaður
í Vestmannaeyjum hefir ákveðið
að gera út 4. vélbáta á dráttar-
nótaveiðar („snurrevaad") í sum-
ar. Eiga þeir að vera við Vest-
mannaeyjar júnímánuð, júlí og á-
gústmánuð norður á Skjálfanda-
flóa og september og október við
Vesturland, Breiðafjörð og Faxa-
flóa. Samning hefir hann gert við
enskt félag um kaup á aílanum,
er verður fluttur út með togurum.
Hásetar fá í kaup 150 kr. á mán-
uði og 3 kr. af hverri smálest
aflans.
Grænlandslögin samþykt
(Tilkyiming frá sendiherra Dana.)
Svo sem getið var um hér í
bLaðinu 9. þ. m , lagði innanríkis-
ráðhenm Dana fyrir fólksþingið
frumvarp tim rýmkun veiðiréttar
danskra þegna við Grænland og
þeirra manna, er þeim væra jafn-
settir að lögum (Islendingar).
Þetta frv. var samþ. óbreytt við
3. umr. í landsþinginu og er þar
með orðið að lögum.
—p-------------------------
Álpjóða-Iýilskoifam'
í Damraiirku
(The international Peoples College
in Denmark)
eftir
M. Refsgaarcl.
I einu fegursta héraði Norður-
Sjálands nokkrar rastir vestan við
Helsingjaeyri iiggur búgarður
einn. Ferðamaður, sem Ieggur leið
sína þar fram hjá, mun tæpast
veita honum nokkra eftirtekt, því
að hann er að ytra útliti nauða-
líkur öðrum sjálenzkum bónda-
bæjum; alira síst mun nokkrum
fljúga í hug, að þetta sé skóli.
— Alþjóða-lýðskólinn skilur sig
þannig að ytri sýn frá öllum
öðrum skólum, og það bendir
þegar á, að þar sé um nýjung að
ræða á sviði æskulýðsskólanna.
Hann er frábrugðinn öðrum skói-
um rneðal annars í því, að hann
sameinar líkamlega og andlega
vinnu, þar eð nemendurnir verða
að taka þátt í störfum þeim, er
til falla á búgarðinum, og hvíla
sig frá.náminu við heilnæma úti-
vinnu. *
Nú mun^Ginhver spyrja: Hvað
er þessi alþjóða-iýðskóli og hver
er stefnuskrá hans? Þa er ekki
unt eins og víða annars staðar
að nefna einhverja skólastofnun
,úti í heimi og segja, að þar sé
fyrirmyndin og þangað séu hug-
sjónirnar sóttar. Alþjóðalýðskól-
inn við Helsingjaeyri er hinn
fyrsti þess kyns skóli í heiminum
og hefir sjálfur skapað ser hug-
sjónir og stefnumið. Að vísu er
hann allmikið sniðinn eftir stefnu
Grundtvigs-skólanna, þeirri að
víkka sjóndeildarhring nemend-
anna við nám mála, sögu, bók-
menta og þjóðfélagsfræði, eink-
um hinna norrænu landa, án þess
þó að ganga fram hjá hinum
stærri menningarlöndum.
Nú í haust eru liðin 5 ár frá
stofnun skólans. Hann fór hægt
af stað. Fyrsta árið vora þar að
eins 24 nemendur, en þeir voru
frá 8 löndum (tveir Ameríkumenn,
einn Austurríkismaður, þrír Eng-
lendingar, einn íri, einn Skoti,
fimm Pjóðverjar, tveir Czekoslo-
vakar og níu Danir). Síðan hefir
nemendatalan aukist með ári
hverju ,svo að nú eru þar ná-
lægt 75 nemendur.
Þegar’ skólinn hóf starf sitt,
hugðu margir, að fjandskapur sá
og þjóðahatur, sem heimsstyrj-
öldin hafði vakið og þroskað,
myndi hindra starf hans, en svo
varð ekki. Þótt nemendumir séu
af ólíkum og fjarskyldum þjóð-
um, Læra þeri^ bráít að skilja
hverir aðra og þroskast af að
líta á máiin frá mörgum, ólíkum
hiiðum. Yfirleitt má telja starf
skólans einn lið i verki því hinu
mikLa, sem nú er unnið til sam-
einingar þjóðunum. Engum mun
blandast hugur um, að á slíkum
skóLa sfeu oft ákafar kappræður.
Svo var t .d., þegar rætt var um,
hvað gera skyldi gegn styrjöld-
um, sem innleitt var í þýzkum
námsflokki, en nemendur frá
mörgum þjóðum tóku þáttí, og
höföu sumir þeirra barist í síð-
ustu styrjöld. í shkum kappræð-
um sigrar ætíð almenningsheill-
in yfir þjóðernisrígnum.
Pað er fróðlegt að athuga,
hverra stétta menn það eru, sem
sækja skóla þenna. Sumir kynnu
að ætla, að hann væri einkum
sóttur af efnamönnum, sem engu
létu sig skifta ferðakostnað frá.
fjarlægum stöðum, en fjarri fer
því, að svo sé. Margir nemend-
anna eru ungir verkamenn, sem
hafa sparað saman fé til að stand-
ast kostnaðinn af ferðinni, því að
útþráin hefir knúð þá til að
kynnast siðum framandi þjóða.
Meðal nemendanna eru Þjóðverj-
ar, sem hafa-ferðast fótgangandi
sunnan af Þýzkalandi, og þar er
Afríkubúi einn, sem ferðaðist
hingað norður sem háseti til að
standa straum af ferðakostnaði.
Slík dæmi sýna, að á skólanum
eru saman komnir þróttmiklir og
áhugasamir unglingar.
Skólr* þessi er og frábrugðinn
öðrum lýðskólum í því, að hann
er samskóli sveina og meyja. Það
þótti ýmsum viðurhlutamikið í
byrjun og sögðu, að ílt myndi af
leiða. Svo reyndist ekki; þvert
á móti hafa samvistir beggja
kynja valdið því, að allur hoiniil-
isbragur er heflaðri og heilbrigð-
ari en venja er til á sérskólum.
Það er því full ástæða til að
' fagna þeirri ákvörðun.
Maður sá, er mest hefir unnið
fyrir skóla þenna, er P. Mannicke
skólastjóri. Hann hefir reynst
snillingur í að laða að sér unga
menn og fá myndað samfelda.
heild úr svo mörgum ólíkum nem-
endum. Mannicke skólastjóri er
í einu.orði sagt sál skólans.*Hann
tekur sjálfur þátt í öllum störf-
um, hvort heldur sem .það er
kyrlát hókiðja, útivinna eða gleð-
skapur. Hann hikar ekki við að
fylgja nemendum sínum vinnu-
klæddur út á akrana á sumrin
og grafa þar og moka eins og
hinir. Það er því ekki að undra,,
þótt nemendur hans unni honum
og að minningar þeirra frá skóla-
vistinni séu margar og fagrar,
enda keppast þeir við að lofa
skólann og skólabraginn, er þeir
koma heim, og hvetja vini sína
og frændur til að sækja hann.
Alþjóða lýðskólinn við Hels-
ingjaeyri er enn ungur að árum.
En eftir því, sem líkur benda til,
á hann bjarta framtíð fyrir hönd-
um. Ekki er ósennilegt, að í öðr-
um löndum rísi upp skólar með
sama markmiði, að kenna æsku-
lýðnum að skilja hverir aðra án
tillits til þjóðernis. Þar er ekki
einungis átt við málið, heldur
mikiu fremur hitt, að skilja hver-
Tf annara hugsanaferil og tilfinn-
ingalíf. Slíkir skólar innræta
nemendum sínum, að allir menn
eiga jafnan rétt til lífsins og gæða