Tíminn - 02.06.1931, Blaðsíða 2

TlMINN
að vínsmyg-lun er hverfandi lítil
í samanburði við það, sem áður
var, og að allir eru jafnir fyrir
lögunum, hvort sem þeir eru fá-
tækir eða ríkir, voldugir eða van-
máttugir. Það er rangt hjá Ólafi,
að Framsóknarstjórnin hafi í
nokkuru kvikað frá stefnu sinni
í ]æssum málum. Lögin ganga
enn jafnt yfir alla án alls mann-
greinarálits eins og vera ber, enda
hefir Framsóknarstjómin valið
starfsmenn ríkisins með það eitt
fyrir augum, að þeir væri rétt-
látir og samvizkusamir menn. En
glæpunum hefir fækkað, og það er
tilgangur Framsóknarflokksins að
vinna að því með festu og rétt-
læti að fyrirbyggja glæpina og
fækka þeim. En ólafi og félögum
hans er þetta mótstæðilegt. Þeir
vilja meiri glæpi og meiri refs-
ingar. Þeim er líkt farið og fanga-
verðinum, sem ekki gat tekið á
heilum sér, ef hann hafði ekki
alltaf fullt hús. Þeir vilja rang-
láta ríkisstjóm, sem hægt er að
skamma. Þeir vilja hafa fáa auð-
menn og marga öreiga. Þá er góð-
ur jarðvegur fyrir byltingakenn-
ingar þeirra. Þeim er beinlínis
illa við sj álfbj arga alþýðumenn
eins og bændur og smáútvegs-
menn. Byltingakenningar þeirra
hafa þar engan jarðveg.
Framsóknai'flokkurinn lítur öðr-
um augum á þetta. Hann vill
hlúa að sjálfsbjargarviðleitni al-
mennings með friðsamlegri sam-
vinnu, í atvinnurekstri, hagnýt-
ingu framleiðslunnar og verzlun.
Hann vill þroska svo andlegt og
líkamlegt atgjörfi almennings, að
öllum líði vel og menn geti litið
með samúð og skilningi bver á
annars þarfir og hjálpast að því
að leysa vandamál félagsheildar-
innar. Og í hjarta sínu fylgir
þorri verkamanna Framsóknar-
flokknum í þessu þó nokkrir
þeirra ljái enn fylgi sitt við kosn-
ingar Ólafi, Héðni, Einari Olgeirs-
syni og öðrum rússneskum bylt-
ingarmönnum. S.
----o-----
í flatsænginni.
Morgunbl. prentar ósannindi
um f rambj óðendur Framsóknar
upp úr Alþýðubl. Og Alþ.bl. birt-
ir kafla úr kosningaræðum Ólafs
Thors og gerir að sínum orðum.
„öðruvísi mér áður brá“.
„Reykjavlk ofar öllu“
— Rödd úr sveitinni. —
I.
í annað sinni í þingsögu vorri
er þingrof án stjómarskrárbreyt-
inga. Stjórnin hefir skotið deilu-
málum þingsins fyrir dómstól
þjóðarinnar. Hún hefir gætt bet-
ur þjóðræðisins en aðrar stjórnir
á undan henni.
Þingrofið kom óvænt. Og við
erum seinlátir íslendingar og
tómlátir stundum. 1 eyrum okk-
ar kjósenda kveða hróp æstra
iýðskrumara. Hávaðamenn í
Pweykjavík þeyta glamrandi
hrossabresti, til að fæla menn frá
rólegri athugun mála, trufla
íhugula rannsókn almennings.
Nú er þjóðin öll hæstiréttur.
Hver kjósandi er dómari. Þar er
jafngildur kotkaii sem prófessor.
Allir verða að hafa sína eigin
skynsemi sem æðsta ráðunauti
Hér fara á eftir þankar eins
kotkarls um atburði síðustu daga.
II.
Þingrof er málskot til þjóðar-
innar. Einar prófessor Arnórsson
var fyrir nokkrum árum einn
voldugasti stjórnmálamaður lands-
ins. Stj ómmálasaga hans var birt
í blöðum, svo glögg og skýr, að
allir þekkja manninn síðan, og
aldrei síðan hefir hann verið hæf-
ur talinn til stjómmálastarfa,
hvorki af sjálfum sér né sam-
herjum sínum.
Yopnaburður
Jóns Ólafssonar bankastjóra.
Á landsmálafundi í Rangár-
vallasýslu, beitti Jón ólafsson svo
ódrengilegum og viðurstyggileg-
um rógi um skipakaup Framsókn-
arstjórnarinnar, að víst má telja
að hann bíði þess aldrei bætur.
IJm strandvarnarskipið „Þór“
fullyrti Jón að það hefði verið
keypt alltof háu verði og fullyrti
einnig að samskonar skip hefði
um sama leyti verið selt fyrir
2 bús. sterlingspundum lægra
verð. En sannleikurínn er sá, að
samskonar skip var selt til
Ameríku viku eftir að Þórs-kaup-
in áttu sér stað, fyrir þúsund
sterlingspundum hærra verð en
Framsóknarstjórnin gaf fyrir
Þór.
Um „Súðina“ sagði Jón, að
þetta væri ónýtur ryðkláfur, sem
hefði verið búiim að liggja ónot-
aður í Gautaborg svo árum skipti,
og liefði enginn viljað nýta skip-
ið, enda hefði það sýnt sig m. a.
í því, að skipið hefði verið útatað
í mannasaur, „fullt af mannaskít"
og mennimir, sem hefðu komið
til þess að taka við skipinu fyrir
hönd kaupanda, hefðu fengið upp-
sölu, „ælt“ eins og Jón ólafsson
orðaði það.
Til þess að hnekkja þessum
óhróðri skulu hér birt gögn, sem
sanna hve rakalaus rógur þetta
er:
Þýðing af símskeyti tíl ríkis-
útgerðarinnar frá Kaupmanna-
höfn 15. marz 1930:
„Eigendur „Cambria“ fallast á
bráðabirgðaskoðun 24—28 helzt
24. marz án þess að vél etc. sé
tekin sundur. Skoðunin má ekki
hindra femringu eða affermingu.
Endanleg skoðun í þurkví getur
átt sér stað 9. apríl afhending
í síðasta lagi 15. maí. Símsvar
óskast“.
Þýðing úr öðru símskeyti 11.
marz:
„... Skipið fer frá Gautaborg
föstudag kemur þangað aftur 24.
marz ... “.
Að framanritað sé rétt þýðing
Nú varð svo ráðafátt um vam-
ir íhaldsins, að hinn ryðgaði
brandur var úr keldu dreginn
og átti að færa þjóðinni sanninn
um að stjómin hefði brotið
stjórnarskrá og þingræðisreglur.
Sannleikurinn er nú svo hláleg-
ur, að menn rísa öndverðir gegn
þessum afturgengna stjórnmála-
manni, alveg eins og í fyrri
daga. — Fjöldi innlendra lög-
fræðinga úr öllum flokkum
undrast svo fáránlega kenn-
ingu. — Og utan úr löndum
berast einróma álit þeirra lög-
fræðinga sem eitthvað þekkja til
íslenzkra laga og láta sig ís-
land skipta. — Prófessornum er
allsstaðar mótmælt.
Allir sem eitthvað hafa fylgst
með því sem geríst í heiminum
vita. að þingrof er eitt þeirra
meðala, sem tryggja að þingræðið
verði þjóðræði. 1 móðurlandi
þingræðisins, Englandi, eru þing-
rof tíð, og talin skylda stjómar-
innar að láta sem oftast þjóðina
dæma um stórmálin með nýjum
kosningum. Eru þingflokkar þeir,
sem ráðið gátu málum, ef eigi
væri kosið, aldrei svo grunn-
hyggnir að kvarta og neita að
leggja málin undir þjóðardóm.
En hér er karlmennskan hjá
íhaldinu minni en nokkum gæti
grunað hjá „afkomendum hinna
fornu víkinga“. Fullvissan um
ósigur, um liarðan dóm þjóðar-
innar, brýzt fram í Örvæntingar-
hrópum Jóns Þorlákssonar, í ráð-
lausum hávaða flokksins, glamr-
aragangi og fundahöldum. Jón
af mér sýndum símskeytum á
dönsku vottast hérmeð.
Reykjavík, 29. maí 1931.
Inga Magnúsdóttir
löggiltur skjalaþýðandi
í dönsku og ensku.
Þá fer hér á eftir vottorð frá
yfirmönnum skipshafnar þeirrai’,
sem veitti skipinu viðtöku og
sigldi því til Islands:
Utaf ummælum Jóns Ólafsson-
ar fyrv. alþm. á landsmálafundi
í Þykkvabæ í Rangárvallasýslu
um ásigkomulag strandferða-
skipsins „Súðin“, sem áður hét
„Cambria“, þegar því fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar íslenzku var
veitt viðtaka í Gautaborg hinn
25. apríl 1930, viljum vér undir-
ritaðir láta þess getið, að skipið
var að öllu leyti í hinu ákjósan-
legasta ástandi hvað umgengni
alla og þrifnað snertir, svo sem
að líkum lætur, þareð skipið
hafði verið í föstum ferðum milli
Gautaborgar og Newcastle fram
að þeim tíma er vér tókum við
því. Skipshöfnin flutti ekki úr
skipinu fyr en vér veittum því
viðtöku.
Þetta er oss ljúft að votta.
Reykjavík, 21. maí 1931.
Ingvar Kjaran,
skipstjóri.
Grímur Þorkelsson,
1. stýrim.
Júlíus Ólafsson,
1. vélstjóri.
Tíminn verður að biðja afsök-
unar á því, að hann skuli hafa
orðrétt eftir ummæli J. Ól. í
þessu sambandi, en almenningur
á heimtingu á því að fá að vita
hið sanna um þá menn, sem sér-
staklega bera sig eftir trausti
hans, hvert innræti þeirra er og
hverjum vopnum þéir beita. En
þessi viðburður mun koma æði
flatt upp á þá menn alla, sem
ekki hafa haft náin kynni af
Jóni Ólafssyni, menn munu al-
mennt ekki hafa talið Jón í hópi
þeirra manna, sem einkis svífast.
----------------o-----
Úr Rangárþingi er skrifað:
„Guimar frá Selalæk ferðast hér
um, lofar hrossakaupum og að
vera ekki vandlátur“.
Þorláksson dirfist jafnvel að saka
konunginn um eiðrof við stjórnar-
skrána.
En frá stjórninni og hennar
mönnum heyrist enginn hávaði.
Með rólegum föstum rökum er
unnið. Með einráðnum hug er bú-
ist til baráttu við hinn ærslamikla
æpandi lýð, sem kveinar undan
framkvæmd þjóðræðisins, — sem
vegur að þjóðræði voru, á tvo
vegu, undir merkjum Lenins og
Mussolinis.
III.
Árið 1916 mun ætíð verða
merkisár í sögu Islands, þá verða
straumhvörf í stjómmálasögu
okkar. Fram að þeim tíma vai'
„pólitíkin“ og flokkaskipunin öll
miðuð við hið ytra form, ramm-
ann um þjóðfélagið, stjórnskipu-
lögin sjálf. Menn skiftast í flokka
um viðhorfið gagnvart Dönum.
Atvinnumál, menntamál, skatta-
mál fjárhagsmál o. s. frv. voru
talin „ópólitísk“ fram að 1916. En
eftir að Framsóknarflokkurinn
nær áhrifum á þinginu, bregður
svo við að landsmenn standa sam-
einaðir, einhuga, í málunum
gagnvart Dönum. Þá varð og sig-
urinn skjótur, alger og auðunn-
inn 1918.
En jafnframt þessu höfðu
Framsóknai-menn annað verkefni.
Það var hin vam-ækta barátta
fyrir hinu innra sjálfstæði. End-
urreisn hinnar innlendu sveita-
menningar — samræming hennar
við nútímatæki og kröfur. Starfs-
hættir landbúnaðarins höfðu
Einar Arnórsson
— Eyjólfur Bölyerksson
„En ek mun segja þér, at þat
verðr þess manns bani, er vörn
færir fram fyrir brennumálið“.
„Ok skyldi þessi hringr eigi
verða þér at höfuðbana“.
Bjarni Brodd-Helgason réði
Flosa til þess að fá Eyjólf Böl-
verksson til að verja mál sitt,
þó hann sæi Eyjólfi vísan bana
ef hann tækist það á hendur.
Það átti aðeins að nota lög-
kænsku hans í þágu Flosa og
brennumanna, en um afdrif Eyj-
ólfs var eigi hirt.
Sagan ber það ótvírætt með
sér að Eyjólfur hefir verið álit-
inn slæg-vitur en eigi að sama
skapi mannkostamaður, enda eigi
hikað við það að bera á hann fé
til þess að fá hann til að verja
illan málstað.
Atburðirnir endurtakast oft á
líkan hátt, þó menning og siðir
breytist. 111 verk eru unnin,
slægvitrír mannkostalitlir þrjótar
reyna að verja þau og telja þau
jafnvel góð, en níða og ófrægja
það sem rétt og vel er gert. Þeir
sem fremst standa að mannkost-
um, viti og dugnaði, mega ætíð
búast við árásum frá einhverjum
Eyjólfi Bölverkssyni síns tíma.
íhalds-sjálfstæðismenn reyna
að nota lögvísi Einars Amórs-
sonar sér til varnar, þó þeir viti
að málstaður sá, er hann á að
verja, sé svo illur, að óverjandi
er. Þeir gera sitt til að nota út
úr Einari þó þeir hljóti að sjá
afleiðingamar fyrir, þ. e. póli-
tískan og lögfi'æðilegan dauða
mannsins.
Einari Amórssyni hefir oftar
en einu sinni verið greitt fé fyrii’
það að stjóma blöðum og rita
í þau. Það hefir numið rneiru en
verði hringsins Eyjólfs. Enda átt
stórt að vinna, jafnvel að ráða
með því örlögum heillar þjóðar.
Árið 1907 hafði Einar á hendi
ritstjórn Fjallkonunnar. Meðal
annars sem hann reit í hana var
ritgerð er hann nefndi „Skáldin
og konungskoman“. I þeirri rit-
gerð beindist hann mjög að okk-
ar góða þjóðskáldi Matthíasi sál.
Jochumssyni. Eins og kunnugt er
var Matthíasi eigi tamt að standa
í mjög ströngum deilum við
næstum staðið í stað í þúsund ár.
Á einum 15 árum hafa Fi-amsókn-
armenn lyft búnaðinum að nú-
tímastarfsháttum. Þeir hafa
stokkið yfir jái'nbrautaröldina
yfir á bíla- og flugvélaöld. —
Þeir hafa lyft jarðræktinni, flutt
hana fram um þúsund ár, fram
hjá hestum og plógum að full-
komnustu vélum, að vísindalegri
sáðrækt. Einangrun sveitanna er
rofin, skjót flutningstæki, símar
og útvarpsstöðin nýja eru að
koma öllum svo sem á eitt heimili.
Og skólar rísa, þjóðlegir skólar,
er benda okkur aftur og fram,
rótfesta og íslenzka hina nýju
menningu, með því að leggja
megináherzlu á nám íslenzkra
fræða.
Þúsund önnur verkefni hefir
flokkurinn haft. óg óneitanlega
hefir hann haft stuðning af öðr-
um flokki, sem einnig var ný-
græðingur. Jafnaðarmenn, um-
bótamenn kaupstaða hafa staðið
í mörgum málum við hlið þeirra.
í jarðræktarmálum, skólamálum,
samgöngumálum og ýmsum al-
mennum mannréttindamálum hafa
þessir flokkar staðið saman, bar-
izt hlið við hlið við hinn sameig-
inlega óvin, íhaldið, og oftast lát-
ið deilumál sín á milli hvíla.
Þessi fimmtán ár, sem þjóðin
hefir tekið sér hvíld frá hinu há-
spennta þjarki um hið ytra form
stjórnskipulagsins og snúið sér að
innri endurbótum, munu alltaf
talin glæsilegur tími í sögu Is-
lendinga. Og óneitanlega er það
staðreynd, sem enginn maður get-
Sambandshúsinu sími 1121
er opín allan daginn.
menn, en í þetta sinn svaraði
hann á þann hátt, að eftirminni-
legt er. Svargrein hans kom í
Lögréttu 47. tbl. 9. október 1907.
Grein Matthíasar er merkileg og
ekki sízt að því leyti, hve vel
hann hefir strax skilið innræti
mannsins, hún er lýsing á því,
sem byrjað var, og sem búast
mátti við frá Einari síðar.
Vil ég nú láta Matthías hafa
orðið og set hér nokkra kafla úr
grein hans:
„Þótti mér kastað tólfunum
með illgirnina. — Guð náði al-
þýðu vora, ef slíkir blaðamenn
eiga lengi að ráða lífsskoðunum
hennar og hugsunarhætti. —
Hér og í öðrum greinum þessa
blaðamanns, sé ég engri sann-
girni fylgt, heldur flestallt byggt
á röklausri og rótlausri frekju
meinsemi og meinlokum!, — en
að ráða og ríkja til eilífs nóns
með lygamerði eða lagajúrista,
sem öfugt lesa allar lagagreinir
heimsmenningarinnar frá sköpun
veraldar til vorra daga“.
Það er hætt við því að ýmsum
detti nú í hug við skrif prófess-
orsins um þingrofið, að lesturinn
gangi svipað enn, og að öðrum
þræði ráði skrifum hans ennþá
líkir mannkostir og Matthías
lýsti.
Matthías skapaði sér tignar-
sæti með þjóð vorri, sem eigi
verður frekar frá honum tekið,
en að prófessomum takist að
losa sig undan dómi hans, enda
hafa ýms verk hans, síðan og til
þessa dags staðfest dóminn ræki-
lega.
Bjarni Brodd-Helgason og
Snorri goði spáðu fyrir Eyjólfi.
En mundi nú eigi í samband við
skrif prófessorsins um þingrofið,
mega taka sér í munn orð Snorra
goða: „Ok skyldi þessi hringi’
eigi verða þér at höfuðbana".
Því lögvillur og ósannindi lætur
íslenzka þjóðin ekki bjóða sér til
lengdar. Y.
ur mótmælt í alvöru, að frum-
kvæði flestallra umbótanna eru
frá Framsókn. Þau hafa fengið
stuðning jafnaðarmanna, en and-
stöðu íhaldsins, en vei’ið borin til
sigurs af mönnum, sem nú hafa
stjórnað landimi í fjögur ár.
IV.
Fyrir tveim árum síðan breytti
íhaldið nafni sínu. 1 nafnskiptun-
um sjálfum fólst yfirlýsing um
að starf flokksins fram að
þeim tíma hefði verið óheilbrigt,
og ónauðsynlegt þjóðinni. í mis-
skilningi á sögunni var flokkur-
inn samtaka. Sumstaðar getur
andóf gegn breytingum, eða íhald
átt nokkurn rétt á sér. En flokk-
urinn hafði beitt andófi gegn
framfaramálum svo þi-ælslega, að
farið var að skoða nafnið „íhalds-
maður“, sem svartan blett á
mönnum.
Auðvitað var meiri þörf fyrir
flokkinn að bæta ráð sitt en nafn
sitt. Og það var nú síður en svo
að nýja nafnið væri bót. Nýja
nafnið var tihaun til að vekja
úlfuð og deihir þar sem allir
voru sammála og þar sem ekkert
hafði unnizt að undanförnu, nema
þegar allir höfðu verið sammála.
Nýja nafnið var yfirlýsing um
það, að vinnufriði í innanlands-
málum ætti að vera lokið, stjórn-
málin að snúast um ófrjótt þjark
um skipun æðstu stjórnar.
Nafnbreyting íhaldsins var
fyrsta hótunin um að endurbóta-
starfið (með Framsókn í broddi,
en íhaldið sem hemil og jafnað-