Tíminn - 04.07.1931, Blaðsíða 3

TÍMINN
167
Yeitið athygli!
Sú reynsla sem þegar er fengin á
smá „Vindtúboumu okkar, hefir geng-
ið að öllu leiti eftir óskum; og er
þar með sagt að nu sé fundinn mögu-
leiki fyrir því að veita rafljósi inn
á hvert heimili enda þótt ekki sé
vatnsafl fyrir hendi.
Ennfremur viljum við vekja at-
hygli á að við höfum á lager nokkr-
ar vatnstúrbinur, ásamt Dýnamoum
sem seljast við vægu verði meðan
birgðir endast, komið gæti til mála
að einhver greiðslufrestur yrði veitt-
ur gegn góðri tryggingu, notið tæki-
færið.
Bræðnrnir Ormsson.
Mót fyrir ungmennafélaga verður í
Þrastaskógi sunnudaginn 2. ágúst nk. og
hefst kl. 2. eftir hádegi.
Kj ellström-Harmonikur.
„Zeppelin gre1fl“ í Reykjavík.
Framh. af 1. síðu.
stóð var varpað niður pósti frá
skipinu í lítilli fallhlíf og féll
hann hratt til jarðar. — Graf
Zeppelin flaug nú í hring yfir
bæinn og lægði flugið er hann
kom að Öskjuhlíðinni. Flaug
hann þá enn lægra en áður. Þeg-
ar hann kom yfir hið merkta
svæði heyrðist hringing í skipinu
og í sama bili stöðvaðist það.
Þetta mkla ferlíki virtist nú
hanga í loftinú yfir fólksfjöldan-
um. Var nú enn látin síga niður
lína og voru póstpokamir festir
við hana og gekk það allt greið-
lega. Voru þeir af ósýnilegu afli
dregnir inn um op á neðanverð-
um bol skipsins. t sama bili
heyrðist aftur hringing, vélar
skipsins voru settar af stað og
enn var veifað og hrópað í
kveðjuskyni ákafar en nokkru
ránni fyr. í hreyfilkörfunum, sem
festar eru við loftbelginn að neð-
anverðu, mátti sjá vélamenn
beygja sig út fyrir skjólgarða
sína og veifa húfum og höndum.
í öllum gluggum loftskipsins
voru andlit, vasaklútar og veifur
á lofti. Það gljáði á búk skips-
ins, og silkidúkurinn sem þaninn
e,r utan um bol þess bærðist líkt
og í bylgjum í morgunblænum.
Svo hækkaði Zeppelin flugið og
sveif á burt, fyrst einn hring
yfir bænum, svo tók hann stefnu
til suðurs og hvarf sýnum von
bráðar yfir Reykjanessfjallgarð-
inum. Þá var klukkan tæplega
hálf níu um morguninn.
Pósturinn sem Graf Zeppelin
tók hér var í tveimur pokum
eins og áður er sagt og höfðu
þeir inni að halda nær 12 þúsund
bréf, bæði almenn bréf, ábyrgðar-
bréf og bréfspjöld. Burðargjald
fyrir almenn bréf var kr. 2.00,
en fyrir bréfspjöld kr. 1.00, fyrir
það engu síður þó að steingarðar
séu í kring, og láta sína menn
setjast að krásum þeim, sem
hinir svokölluðu ríku voru reknir
frá.
Hér heima er eitt dæmi um
úppreistartilraun frá hálfu kom-
múnista. Svo sem kunnugt er
réðst hópur kommúnista að bæj-
arstjórn Rvíkur í vetur, í því
skyni að kúga bæjarstjórnina, þ.
e. íhaldsmeirahlutann, til að gera
ákvarðanir í eyðsluátt, sem bylt-
ingarseggimir bjuggust við að
íhaldið vildi ekki gera. Það kom
í ljós við rannsóknina að tilgang-
ur kommúnista var að slá hring
um bæjarþingssalinn og með ýms-
um kúgunarráðum að beygja
Knút Zimsen, Jakob Möller, Ein-
ar Arnórsson og aðra íhalds-
menn. Áhlaup kommúnista. var
gert með allmikilli grimmd, þann-
ig að lögreglumenn meiddust, og
sýndu þeir þó hina mestu hóf-
semi og beittu ekki kylfunum.
Talið er að Zimsen og Einar
Amórsson muni á því augnabliki
ekki hafa óskað að vera riðnir við
fleiri byltingar.
Ef lögreglan og valdstjórn
landsins hefðu látið uppreistina
gegn bæjarstjóminni afskifta-
lausa myndu óróaseggirnir hafa
fært sig upp á skaftið. Að sjálf-
sögðu tók lögreglan málið í sínar
hendur og mun undirdómur nú
vera faflinn eða í þann veg að
falla. Síðan lögreglan sýndi kom-
múnistum að þeir geta ekki tekið
völdin af bæjarstjóm Rvíkur, án
þess að verða fyrir armlegg lag-
anna, hafa þeir hvergi hreyft ó-
spektum. Og það er vitað að
leiðtogar þeirra játa, að bylting-
arbrölt þeirra hefir firrt þá fylgi
og samúð.
Dylgjur og hótanir hr. J. M. og
blaðs hans em hliðstæðar skrafi
kommúnistarma. Eins og kom-
múnistar hugðust að brjóta
borgarstjóra og bæjarstjórn und-
ir sig með einskonar byltingu,
þannig er að sjá að sumir íhalds-
ábyrgðarbréf kr. 2.30. Burðar-
gjaldið undir allan póstinn nam
alls nær 18 þús. krónum. Þetta
er hið fyrsta póstflug sem farið
hefir verið á milli íslands og út-
landa.
Loftskipið Zeppelin greifi (L.
Z. 127) er byggt í Friedrichs-
haven við Bodenvatnið og á þar
heima. Skipið var byggt undir
umsjón dr. Hugo Eckener og var
hann með því í förinni kringum
jörðina sumarið 1929. Sú för
stóð 22 daga með viðdvöl í Ame-
ríku og Japan. Skipið er 236,6
m. langt, 30,5 m. breitt og 33,3
m. hátt. Það er sívalt og aflangt
eins og sézt á myndinni og
mjórra í þann endann, er aftur
veit. „Byrðingurinn“ er úr
vatnsheldum dúk og aluminium.
Mestur hluti skipsins er fylltur
með gastegund, sem er léttari en
venjulegt loft, en farþegarúmið,
sem sjá má á myndinni, er undir
loftbelgnum að framanverðu.
Belgurinn rúmar 105 þús. kubik-
metra. Skipshöfnin er 30 manns.
Farþegaklefarnir eru 10 og rúm
fyrir 2 menn í hverjum. Borð-
salurinn er 5X5 m. að stærð.
Skipið ber 15 smálesta þunga
auk farþega og skipshafnar.
Geymsla fyrir póst og farangur
ásamt íbúð skipshafnar er inni í
belgnum. Ilraði skipsins getur
verið mestur 128 km. á klukku-
stund, en er að meðaltali 117
km. Fimm mótorvélar knýja
skipið áfram, og hefir hver
þeirra 530 hestöfl.
Á efri myndinni sézt: Efst
loftskipið að utanverðu, næst
hliðar- og þá grunnmynd af far-
þegarýminu. Neðri myndin er af
dr. Eckener, yfirmanni loftskipa-
ismiðjunnar í Friedrichshaven.
Þegar Graf Zeppelin flaug kring
um hnöttinn varð dr. Eckener
heimsfrægur.
leiðtogarnir séu að espa lið sitt
tfl að sviíta Alþingi og lands-
stjórn vinnufriði.
Hr. J. IVf. ætti að vera ljóst,
að fiokkur hans hlýtur að fá
sömu útreið ef byrjað er að ráö-
ast á Alþingi, eins og kommún-
istar fengu fyrir að ráðast á bæj-
arstjórn Rvíkur. Og hr. J. M.
ætti að skilja, að það er nokkur
ábyrgðarhiuti fyrir þá, sem æsa
til hermdarverka, íyrst af því
að þegar til eftirmáls kemur,
verður að leita til uppsprettunn-
ai‘ ef um glæpamál og glæpaverk
er að ræða, og í öðru lagi af því
að þeim sem hvetja tii ódáða-
verka, getur ekki verið sama um
örlög þeirra sem æsingamennirn-
ir leiða út á glæpabrautina.
Það er mælt að hr. J. M. muni
gjarnan vilja fá einskonai- for-
ingjastöðu yfir herleifum íhalds-
ins, og aö æsingargreinar hans í
Vísi eigi að vera stigaþrep fyrir
iiann upp í stól Jóns Þorláksson-
ar. Slík átök innan íhaldsflokks-
ins koma ekki öðrum flokkum við
nerna ef þau setja heill landsins
alls í hættu. Og byltingai'skraf
íhaldsmanna mun gera þjóðinni
stórtjón út á við.
Engin þjóð sem hyggur á bylt-
ingar hefir sæmilegt lánstraust.
Bankastjóri við einn af allra-
stærstu bönkunum í London
sagði við mig fyrir ári síðan, að
hann væri ekki hræddur við að
láta fé til íslands af því að kyn-
þátturinn væri hinn sami og í
Englandi og á Norðurlöndum og
að í þeim löndum þyrfti ekki að
óttast byltingar. Mig grunar að
ef byltingargreinar hr. J. M.
væru þýddar á mál frændþjóð-
anna, sem vonandi verður ekki
gert, þá myndu þær um stund a.
m. k. stórspilla ef ekki eyðileggja
fjármálatraust erlendra þjóða á
íslandi. Ég hefi í grein í erlendu
stórblaði tekið það fram til verð-
ugs heiður fyrir hr. J. M., að
hann hafi afstýrt því, að skríll
úr félagi Thor Thors gerði aðra
árás á sendiherrabústað erlendr-
ar þjóðar. Það var vel gert, en
fyrri árásin mun því miður hafa
eyðilagt um stund markað fyrir
íslenzk verðbréf í því landi, sem
varð fyrir hinni ósvífnu árás,
sem sprottin var af æsingarræð-
um og æsingargreinum íhalds-
leiðtoganna eftir að þing var rof-
ið í vetur.
Allar ræður og greinar íhalds-
manna um uppreist, um að gera
Rvík að sérstöku ríki, um að
hlýða ekki lögum landsins, er al-
veg hliðstæð við samskonar ráða-
gerðir hjá kommúnistum. Hvor-
ugur flokkurinn hefir nokkurar
málsbætur aðrar en þær sern
venjulegur ræningi eða innbrots-
þjófur beitir til afsökunar athæfi
sínu.
Hr. J. M. hefir séð af þessum
kosningum hvernig þjóðin tóic
hinu lævíslega samsæri gegn
kjördæmaskipuninni. Hann mun
hafa veitt því eftirtekt, að í höf-
uðstaðnum sjálfum hefir sá
flokkur er hann nefnir „óvin
Reykjavíkur" vaxanda fylgi, og
meira en íhaldinu er gleði að.
Hr. J. M. mun væntanlega geta
gizkað á, að fylgi Framsóknar
muni ekki minnka, jafnvel ekki í
höfuðstaðnum, ef flokkurinn
verður framvegis, samhliða því
að vera róttækur umbótaflokk-
ur, líka að vera aðalvígi þjóð-
skipulagsins. Ihaldið hefir fengið
að kenna á því hvemig kjósend-
ur tóku í ofbeldistilraun þess
gagnvart kjördæmaskipuninni.
En sá ósigur sem íhaldið beið
12. júní s. 1., er ekkert hjá þeim
hörmungum sem sá íhaldsflokkur
leiðir yfir sig, sem talar og
breytir eins og kommúnistar.
J J.
---o---
Fréttir.
TíSarfariS vikuna 28. júní til 4.
júlí. 1 byrjun vikunnar var fremur
hæg norðanátt hér á landi með nokk-
urri rigningu norðanlands. Síðan brá
til vestanáttar og lilýinda með litils-
háttar rigningu og dumbungsveðri,
sem hólst allt til fimmtudags. þá
kom alldjúp lægð suðvestan úr hafi
og olli SA-hvassviðri og rigningu á
Suðurlandi, en norðanlands vaj'ð átt-
in þegar norðaustlæg og rigndi lítið.
Á föstudag var lægðin komin suð-
austur fyrir laridið og gerði þá all-
hvassa norðanátt um allt land. Stytti
upp suðvestan lands, en varð allmikil
úrkoma og kalsaveður fyrir norðan
og austan. 1 dag er norðanhvassviðri
í Reykjavík (vindhraði 15—18 m. á
sek.) og sést grána á fjallabrúnúm,
en oi' úrkomulaust á láglendi. Mest-
ur hiti í Reykjavík þessa viku varð
15 st. en minnstur 5 st. Úrkonm yfir
vikuna 5 mm. Á Norður- og Austur-
landi var úrkoman víða 10—20 mm.
aðfaranótt laugardags.
Aöalfuntíur Eimskipafélags íslands
var haldinn í Reykjavík 27. júní s. 1.
Mættir' voru á fundinum fulltrúar
fyrir lilutafé, að upphæð 065,200,00
kr. (þar með talið hlutafjárframlag
ríkissjóðs, 100 þús.) og fóru með
23108 atkv. samtals. En alls er nú
hlutafé félagsins kr. 1,680,750,00. —
Fjármálaráðlierra fór, að venju, með
atkvæði ríkissjóðs en Benedikt
Sveinsson og Sigurður Eggerz með
atkvæði Vestur-íslendinga. — Fjár- |
hagur félagsins er nú mjög eriiður.
Á árinu 1930 hefir" orðið rúml. 240
þús. kr. tekjuhalli. Reksturshagnað-
ur skipanna samanlagður er um 115
þús. kr. eða nál. 436 þús. kr. lægri
en árið 1929. Flutningsgjöld voru ár-
ið 1929 kr. 2,973,535,28 en árið 1930
kr. 2,480,145,00 og liafa þvi lækkað
um rúml. 493 þús. kr. — Alls fóru
skip félagsins á árinu 491/2 I’e ''ð
milli landa (Dettifoss tvær) og
aukaskip, sem fólagið liafði á leigu,
12 ferðir. — Nýtt skip, Dettifoss,
var byggt á árinu, aðallega ætlað
til vöruflutninga, hefir rúm fyrir 20
farþega. — Vöruflutningur skipanna
minnkaði á árinu um rúml. 12 þús.
smál. eða nærri 20%. Er slíkt alvar-
legt íhugunarefni, á sama tíma og
erlend skipafélög ausa upp fé fyrir
flutninga fyrir íslenzka menn. Mun
hér nokkru valda hugsunarleysi
kaupsýslumanna, sem vörunum x'áða.
En það • verða menn að gjöra sér
ljóst, að þjóðin í heild græðir á því,
að flut.t sc með íslenzkum skipum.
Nú sem stendur er Eimskipafélagið
rikissjóði til byrði, og má ekki við
svo búið standa, enda óþarft, og á
valdi landsmanna sjálfra, að breyta
þvi ástan'di til batnaðar. Um þetta
mál á að vera samvinna allra
flokka, þó að hinsvegar verði eigi
séð, að • þeim, sem ráða yfir meira-
liluta atkvaiðamagns á fundum, sé
það keppikefli, ef dæma skal eftir
mannavali i fólagsstjórnina.
Verkamannabústaðirnir í Reykja-
vík. Byggingarfélag verkamanna í
Reykjavík hefir á fundi fyrir skömmu
síðan samþykkt uppdrætti að vænt-
anlegum verkamannabústöðum, sem
byggja á á leigulóð, sem bærinn
leggur til á svæðinu milli Hring-
brautar, Bræðraborgarstígs og Ás-
vallagötu. Er gjört ráð fyrir að
byggja um 50 íbúðir þegar í stað.
Verða íbúðirnar 2—3 herbergi, auk
eldliúss og baðklefa. í kjöllurum
húsanna verður sameiginleg geymsla
og þvottalierbergi fyrir íbúðirnar.
Kostnaðarverð hverrar íbúðar er
áætiað 7900—10400 kr. Félagsmenn,
sem ætla sér að eignast íbúðir, leggja
fram i upphafi 15% af kostnaðar-
verði, en greiða síðan 6% á ári i 42
ár, og eru eftir þann tíma eigendur
íbúðanna. Svarar sú uppliæð sem
þannig er greidd árlega til háifrar
húsaleigu eins og hún tíðkast nú.
Lögin um verkamannabústaði voru
samþykkt á Alþingi 1930.
Sildarleit úr loíti. Stærri flugvélin,
Súlan er nú farin norður til síldar-
leitar. Hin flugvélin er ekki ferðafær
sökum skemmda, er hún hlaut í
stormi á flugliöfninni. Munu því
reglubundnir póst- og farþegaflutn-
ingar ioftleiðis leggjast niður í bráð-
ina.
Stórstúkuþingið var sett hér í bæn-
um 30 f. m. og unglingaregluþing
jafnframt. Hófst þinghaldið með
guðsþjónustu í fríkii’kjunni, og var
þeirri guðsþjónustu útvarpað. Fór sr.
Árni Sigurðsson fyrir altarið ,cn sr.
Halldór Kolbeins steig i stólinn. I
fyrradag fóru þingfulltrúar austur yf-
ir fjall og skoðuðu mjólkurbú Ölfus-
inga.
Menntaskólanum i Reykjavík var
sagt upp 30. f. m. Síðastl. vetur voru
nemendur skólans 183 alls, 76 í gagn-
fræðadeild og 107 í lærdómsdeild.
Undir gagnfræðapróf gengu 29, en 26
stóðust prófið. Af þeim náðu 18 þeirri
einkun, sem áskilin er til inntöku í
lærdómsdeild. Stúdentsprófi luku 42,
þar af 30 í máladeild og 12 i stærð-
fræðideild. Undir inntökupróf í 1-
bekk gegn 98, en 42 stóðust prófið,
en 25 verða teknir inn í skólann eins
og undanfarin ár. — Eftir að skýit
liafði vérið frá úrslitum prófa úthlut-
aði rektor verðlaunum, eins og venja
er til, þar á meðal einum iþróttaverð-
launum og hlaut 5 bekkur þau verð-
laun fyrir dugnað við í’óðraræfingar.
— Að lokum sleit rektor skólanum*
með snjallri í’æðu.
Embættispróíi í læknisfræði við há-
skólann haía nýlega lokið: Berg-
sveinn Ólafsson, Bjarni Sigurðsson,
Guðmundur ■Karl Pétursson, Högni
Björnsson, Jóhann Sæmundsson, Júli-
us Sigurjónsson, Karl Guðmundsson
og María Hallgrímsdóttir. þeir Jó-
hann Sæmundsson og Júlíus Sigur-
jónsson luku báðir námi á 5 árum,
Harmonikur, egta ítalskar, króma-
tiskar, fimm nótnaraðii’, svartar og
hvítai', 2—3—4 corige. Einnig venju-
legar Tangóhai’mónikur. Mandolin,
Gitarar, Flackmandolin og Grammo-
fónar fyrirliggjandi. — Hljóðfæra-
verzlunin: Aðalumboðsmenn .Tohn
Kjeílström & Sön Aabenx-aa 13. —
Köbenhavn.
Bændur
Biðjið verzlanir ykkar um heyhrífur
frá Trésmiðjunni Fjölni með aluminium-
tindum og aluminiumstýfuðum haus, en
gætið þess vandlega að kaupa að eins
þær hrifur *em eru með okkar stimpli
bæði á hausnum og skaftinu.
og or það ári skemmri tími en venju-
legt er. Hlutu þó báðir I. einkunn.
Nemendur 5. bekkjar meimtaskól-
ans i Reykjavík eru nýlega komnir
úr ferðalagi um Norðurland. Á Akur-
eyri slógust nemendur úr 5. bekk
skólans þar með í förina. Farið var
norður til Grímseyjar, en síðan til
Kópaskers og þaðan landveg yfir
þingeyjarsýslu til Akureyrar. Varð-
skipin Óðinn og Ægir önnuðust flutn-
ing nemendanna sjóleiðis. Guðmund-
ur Bárðarson náttúrufræðikennari
stjómaði förinrii. Er þetta þriðja vor-
ið, sem slík námsferð er farin, en
upphaflega var til þeirra stofnað að
tilhlutun Jónasar Jónssonar þáv.
kennslumálaráðheri’a. En tilgangur-
inn er að gefa nemendurium kost á
að kynnast landinu og náttúru þess
með eigin augum án tilfinnanlegs
kostnaðar.
Sveinn Guðmundsson hreppstjóri á
Akranesi er staddur hér í bænum
----O-----
Mbí. og' Árni Pálsson.
Mbl. er hissa á því að Þorkell
Jóhannesson magister skuli hafa
hlotið embætti við kennaraskól-
ann og það að vori til. En Mbl.
er víst ails ekki hissa á því að
Árni Pálsson gengur um bæinn
og sárkvartar jafnt undan
„hi‘útshominu“, sem Sveinn í
Firði talaði um við hann, og því
að hann skuli ekki nú þegar vera
farinn að fá laun við háskólann.
Tæplega myndi Árni vinna mikið
við háskólann í sumar. Sömuleiðis
ætti Mbl. að kynna sér það, að við
kennaraskólann voru í vetur
þrjár lausar stöður, og mun eng-
inn lá Framsóknarstjórninni, þó
að hún teldi sig betur færa að
velja menn í þær, heldur en íhald-
ið, sem amast við allri alþýðu-
menntun. B. P.
----o-----