Tíminn - 01.08.1931, Blaðsíða 3

TlMINN
179
Hugheilar þakkir flyt eg öllum þeim, sem á einn eða annan hátt
veittu mér hjálp og sýndu mér samúð og hlutttekningu við fráfall
elsku konunnar minnar, Þuríðar Bjarnadóttur.
Ennfremur þakkir til allra þeirra mörgu er heiðruðu jarðarför
hennar h. 7. þ. m., með nærveru sinni.
Svarflióli i Geiradalslireppi, 14. júli 1931.
Jón Ólafsson.
hverju einu dagsverki, sem mælt
var 1925, eru mæld nærri 5 dags-
verk 1930 eða með öðrum orðum
að jarðabæturnar hafa nálega
fimmfaldast á þessum árum. En
á sama tíma hefir tala jarðabóta-
mannanna tæplega þrefaldast
(1584:4658).
Til landsskuldargreiðslu á þjóð-
og kirkjujörðum voru mæld s. I.
ár 11789 dagsverk og nema þau
til þeirrar greiðslu kr. 35367,00.
Um það verður ekki sagt hvort
þær allar, eða hversu mikill hluti
þeirra, virkilega hefir gengið til
landsskuldargreiðslu, því að um
það eru engar skýrslur til, svo
ég viti. En alls hafa nú, samkv.
mælinga-skýrslunum, verið mæld
á árunum 1925—’30 til lands-
skuldargreiðslu:
482702/3 dagsverk — og af-
gjaldsmáttur þeirra er að sam-
töldu kr. 204212.
Hafi þær allar gengið til lands-
skuldargreiðslu, þá er jarðabóta-
styrkurinn allur, að meðtöldum
tillögunum tií Verkfærakaupa-
sjóðs, orðinn um lír. 2.290.000
síðan jarðræktarlögin gengu í
gildi, og jarðabæturnar, sem á
bak við þann styrk liggja, um
2.051.000 dagsverk.
Sé kostnaðarverð dagsverksins
talið 6 kr., þá hafa bændur lagt
í þessar jarðabætur rösklega 12,3
miljónir króna, eða tæplega 10
miljónir umfram styrkinn.
M. St.
-----o----
Alþingi
-----o----
Frv. og þáLtill.
Frv. um framlenging á gildi laga
nr. 33, 7. mai 1928, um skattgreiðslu
h. f. Eimsldþafélags íslands (undan-
þága frá skatti). Flutt af fjárhags-
nefnd í nd.
Frv. um br. á 1. nr. 32, 7. maí 1928,
um sundhöll í Reykjavík (ríkisfram-
lag allt að 250 þús. í stað 100 þús.
nú). Flm.: Héðinn Valdimarsson,
Magnús Jónsson og Einar Arnórsson.
Frv. um heimild fyrir ríkisstjórn-
ina til að ábyrgjast rekstrarlán (allt
a, 150 þús. sterlingspundum) fyrir
Útvegsbanka íslands h.f. Flutt af
fjárhagsnefnd í nd.
Till. til þál. um minningu þjóð-
fundarins 1851 í hátíðasal mennta-
skólans í Reykjavík, svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að lieimila íorsetum
Alþingis að láta á kostnað þingsins
mála á vegg liins forna fundasals Al-
þingis í menntaskólanum i Ileykja-
vík,- gegnt dyrum, olíumynd af þjóð-
fundinum 1851, enda fái þeir til þess
nauðsynlega aðstoð um sögulega ná-
kvæmni, svo og að gjöra aðrar þær
umbætur á salnum, sem þörf þykir
á, til þess, að myndin njóti sin. Má
verja í því 'skyni allt að 5000 kr.“.
Flm.: Ásgeir Ásgeirsson, Eínar Am-
órsson og Héðinn Valdimarsson. Til-
lagan er flutt eftir beiðni Pálma
Hannessonar rektors og fylgir henni
greinargjörð frá honum.
Frv. um fiskimat. Flutt af sjávar-
útvegsnefnd í nd.
Frv. um íbúðarhús á prestsetrum.
Flutt af allshn. í nd.
Frv. um br. á 1. nr. 22, 3. nóv. 1915,
um fasteignamat. Flm.: Eiuar Árna-
son.
Till. til þál. um skipun nefndar til-
þess að rannsaka og gjöra tiliögur
um skipasmíðastöð (doclt) í Reykja-
vík. Flm.: Einar Arnórsson.
Frv. uin sóknaskipun i Reykjavílc.
Flm.: Magnús Jónsson og Einar Arn-
órsson.
Frv. um br. á 1. nr. 45, 1929, um
verkamannabústaði, flutt af jafnaðar-
mönnum í nd.
Frv. um br. á 1. nr. 56, 15. júní
1926, um notkun bifreiða. Fim.: Héð-
inn Valdimarsson.
Frv. um ríkisveðbanka íslands,
flutt af fjárliagsnefnd i nd., að til-
hlutun fjármálaráðherra og í samráði
við stjórn Landsbankans. Hlutverk
ríkisveðbankans sé að kaupa og ann-
ast. sölu skuldabréfa frá veðdelldum
Búnaðarbankans og Landsbankans.
Stjórn bankans skipi: Einn af banka-
stjórum Búnaðarhankans, einn af
bankastjórum Landbankans og einn
gæzlustjóri. Bankastjórarnir vinni
starf sitt við ríkisveðbankann endur-
gjaldslaust.
Fjárlagafrv. er nú komið gegnum 2.
umr. í nd. og kemur væntanlega til
3. umr. á mánudag. Eldhúsdegi hefir
með samkomulagi milli flokkanna
verið frestað til 3. umr.
Lausn samgöngumálanna
í Skaftafellssýslum.
Eins og sakir standa er samgöngu-
málum vorum nú komið í svipað
horf og símamálinu var fyrir nokkr-
um árum — sem sagt eru bílvegir
komnir frá Reykjavík norður fyrir
land og þaðan austur fyrir, en þar
strandar við sunnanlandsvötnin og
sandana eins og fyrri daginn. Er
ekki árennilegt að brúa allar þær
jökulár er velta sér úr einum far-
vegi í annan á fárra nátta fresti. En
það er leið engu að síður, þegar
betur er aðgætt, kemur það í Ijós,
að það þarf ekki að fara yfir öli
þessi vötn. þannig hagar til, að
nærri því óslitið lón liggur fyrir alla
þessa sanda, er vötnin falla í — falla
þau víða langar leiðir fram með
fjörunum, bátgeng með köflum, en
grynningar og smáhöft hindra
rennslið, svo að þau brjóta út smá-
ósa hér og hvar, er þó lokast ann-
að slagið.
Hornafjörður hefur um langan ald-
ur verið eina höfnin, sem um er að
gera á allri þessari löngu strönd, að
vísu góð höfn þegar inn er komið,
aðeins er ósinn svo vatnslitill, að
stærri skip fljóta þar ekki inn. Væru
nú höftin í lóni þessu grafin sundur,
mundu vötnin öll falla að einum
ósi, sem sagt þangað.
Með því væri margt unnið í senn.
1) að nóg vatn fengist í Hornafjörð
til að gera liann að ágætri liöfn,
mundi því vel til haga þar eð styzt
er uppsigling' undir Horn, enda vel
fallið til togaraútgei-ðar, þaðan
skamt til Ingólfshöfða. 2) væru
Skaftafellssýslur báðar opnaðar fyrir
samgöngum, þar sem vélbátar gengju
daglega um skurð þenna fram og
aftur. Mundu þá opnar markaðsleiðir
úr aðliggjanda héruðum til Horna-
fjarðar, sem nú er í uppgangi. Hér-
uð þessi eru vel fallin til stórbú-
skapar, verksmiðjuiðnaðar og námu-
reksturs. 3) er einmitt það, sem okk-
ur vantar í svipinn, sem er bilveg-
ur alla leið austan um land til
Reykjavíkur, en hann mundi þarna
koma af sjálfu sér. Um leið og höft-
in í lóni þessu væru grafin sundur
og rennslið fengið austur með, hyrfi !
öll brúagerðin, þar eð fjörurnar yrðu
óslitinn bilvegur; hafa þær reynst
vel til keyrslu milli ósa, er þá
myndu líka fyllast upp. Aðeins j
þyi'fti þá eina brú upp í hverja sveit !
yíir skurðinn, en þar með yrði allt
suður- og austurland komið í sam-
band við Reykjavík. Ennfremur
lausn fengin frá fjártapi slíku, er ill-
ar samgöngur valda, en sem mest
hamla nú menningu vorri og starfs-
kröftum.
Verður öllu til haga að halda, ef
vér eigum að hamla upp með drift-
um vorum og framförum seinustu 10
árin.
pað er að visu margt sem kemur til
greina viðvíkjandi máli þessu er
byggist á nánari rannsóknum og
mælingum, t. d. áhrif sjávarfalla, er
sennilega mundu mjög hægja straum-
inn og auka vatnsdýpið, mundi vart
fjara, er vestar drægi með söndun-
um svo að flyti yfir grynningar þær,
er nú eru. Mun mannvirki þetta
ódýrara en menn hyggja, þar eð nátt-
úran veldur mestu um.
Guðmundur A. Skapta.
-----0----
Skattur sveitanna.
Oft má sjá það í dálkum Morgun-
blaðsins, að sveitimar séu ekki mik-
ils virði í ríkisbúskapnum, og að þær
lifi einkum á náð Reykjavíkur og
annara kaupstaða. par séu fjárhags-
byrðarnar bomar og auðsins aflað.
pess er minna getið í því blaði, hvar
peningunum sé eytt, hvar stóru töpin
eigi sér stað, hvar dýrtíðin sé sköpuð
og henni viðhaldið, með háum vöxt-
um vegna skuldatapa, og dýrri álagn-
ingu á nauðsynjavörur.
Sveitirnar munu þó bera bróður-
lilutann af töpunum og dýrtíðinni,
sem þær enga sök áttu á og ekki
hafa skapað.
Einn skattur er, sem sjaldan er
nefndur, og er þó eigi lítilfjörlegur
liður i rikisbúskapnum. pað er upp-
eldiskostnaðurinn á starfsfólki handa
bæjum og kauptúnum. Sveitirnar ala
upp hundruð karla og kvenna, er
kaupstaðirnir taka við, þegar fólk
þetta verður fulltiða, og njóta starfs-
krafta þess og arðsins af vinnu þess,
án þess að hafa einum eyri kostað til
uppeldis þess. Ef fólki þessu hlekk-
ist eitthvað á, þá fá sveitirnar oft. að
greiða fátækrahjálp þess til kaup-
staðanna, og hana tvöfalt kostnaðar-
meiri en þyrfti að vera í sve.it.
í einni sveit hefir verið athugaður
flutningur til kaupstaða og írá þeim,
síðastliðin tólf ár. pær tölur líta
þannig út:
Samtals hefir 207 mönnum fleira
flutt úr sveitinni til kaupstaðanna,
heldur en gagnstætt. par af 47 börn
innan 15 ára aldurs, og 131 á bezta
aldi'i, 15,—50 ára.
pað munu eigi ofílagt, að gera upp-
eldiskostnað barna til 15 ára aldurs
kr. 4000,00. Sé nú uppeldiskostnaður
barnanna 47 talsins aðeins hálfur, þá
verður uppeldiskostnaður þessa fólks
í'úmlega fimmtíu þúsund ki'ónur ár-
lega í tólf ár. Er þettö skattur, sem
þessi eina sveit hefir beinlínis greitt
kaupstöðunum með því að ala þeim
upp starfsfólk og skila því fulltíða
á bezta aldri. Er þá ótalið það fólk,
sem flytur eldra en 50 ára, og sú fá-
tækrahjálp, sem sveitin hefir orðið að
leggja sumu af þessu fólki til kaup-
staðanna, einkum gamalmennum.
Ennfremur eru ótaldir þeir fjáraiunir,
sem fluttir hafa verið úr sveitinni til
kaupstaðanna.
pessi skattur sveitanna er gífur-
legri en allir aðrir skattar saman-
lagðir, og ætti að gefa sveitunum
góðan og gildan rétt til áhrifa á
stjórn landsins. Má með góðum rétti
segja, að kaupstaðirnir lifi á sveitun-
um, þar sem þær leggja til hundruð
starfsfólks á góðum aldri, sem kaup-
staðirnir hafa allan hagnaðinn af, en
engin útgjöld. p.
Börn 1-15 4ra 15-30 áva 30-50 ára 50-60 ára yfiröOára
Flutt til kaupstaða 69 119 48 13 22
Flutt frá kaupstöðum 22 19 17 2 4
Mismunur 47 100 31 11 18
Eftirmæli.
Hinn 27. febrúar síðastliðinn and-
aðist að heimili sínu, Grænhóli í
Ölfusi, Jóhann Jóhannesson, bóndi 78
ára að aldri eftir 6 daga lcgu í
lungnabólgu. Iiann var fæddur að
Eyðisandvík í Flóa 2. nóv. 1852 og
ólst þar upp þar til vorið 1867, að
hann fluttist að Grænhól með foreldr-
um sínum, Jóhannesi Jóhannssyni frá
Kotferju Hannessonar spítalalialdara
í Kallaðarnesi Jónssonar og Hólm-
fríðar Oddsdóttur frá púfu í Ölfusi
Björnssonar hreppstjóra á púfu Odds-
sonar, og átti liann þar síðan heimili
í nær 64 ár til dauðadags. Árið 1882
byrjaði hann búskap með litlum efn-
um og giftist sama ár pórdisi Guð-
mundsdóttur frá Strýtu Guðmunds-
sonar, hún dó 13. sept. 1929 eftir 46
ára góða og ástrika sambúð. peim
varð 6 barna auðið, 5 dóu í æsku,
einn sonur lifir ókvæntur í heimahús-
um. Jóhann sál. var alltaf sístarfandi
fram á síðustu daga. Strax og hann
var tekinn við búforráðum tók hann
að gjöra jarðabætur, sléttaði túnið og
færði það út yfir móa og mela svo
heyfengur margfaldaðist á fáum ár-
um, sömuleiðis stórbætti hann útengi
með áveitum svo nú er það vélunnið
að mestu. Hann var hið mesta. ljúf-
menni í allri framkomu, félagslynd-
ur, fyrirhyggju- og búsýslumaður
hinn mesti, og fylgdist vel með öllum
framfaramálum nútímans, ábyggileg-
ur í öllum viðskiptum, hjálpfús og
ráðhollur, góður húsbóndi og faðir,
vinafastur og gestrisinn, og ávann
sér traust og virðingu allra, sem lion-
um kynntust, með fráfalli lians er því
höggvið stórt skarð í bændastétt
héraðsins.
Kunnugur.
----o-----
Úr þýzku skeyti: Brúning ríkis-
kanzlari hefir lialdið ræðu, sem
vakið hefir mikla eftirtekt. Var ræðu
hans útvarpað. Kvað hann pjóðverja
reiðubúna til þess fyrir sitt leyti að
stuðla að því, að Frakkar og pjóð-
verjar fengi réttari skilning hvor á
öðrum, með það fyrir augum, að
hagkvæmt samstarf mætti takast
milli beggja þjóðanna. „pað verður
aldrei um varanlegan frið að ræða
í álfunni", sagði Brúning, „fyrr en
Frakkar og pjóðverjar gleyma óvild
liðinna tíma og snúa sér að þvi
sameiginlega að ráða fram úr
vandamálum framtíðarinnar".
-----o-----
Fréttir
Gestir í bænum. Staddir eru hér í
bænum Magnús Guðmundsson kaup-
félagsstjóri á Flateyri og Friðbert
Guðmundsson hreppstjóri Súganda-
firði, til að undirbúa fyrirkomulag
með útflutning á ísfiski á komanda
liausti frá Flateyri og Súgandafirði.
Ungmennafélagar koma saman i
prastaskógi á sunnudag, þann 2.
ágúst. n. k. Hefst mótið kl. 2 e. h.
með guðsþjónustu. Síðan fara fram
ræðuhöld, söngur o. fl. Verða þar
ýmsir snjallir ræðumenn. — Sam-
koma þessi er aðeins fyrir ung-
mennafélaga og þá, sem ungmenna-
félagsskapnum eru sérstaklega
• tengdir. — prastaskógur er eign U.
M. F. í., gjöf til þess frá Tryggva
Gunnarssyni. Ungmennafélagar koma
þar venjulega saman einu sinni á
sumri og hafa þær samkomur jafn-
an verið vinsælar.
Ungmennafélögin i Borgarfirði hafa
ákveðið að lialda liéraðssamkomu að
lteyholti 2. ágúst n. k.
Frá stórstúkuþinginu 1931. pessir
voru kjörnir embættismenn stórstúk-
unnar fyrir næsta kjörtímabil: Stór-
templar Sigfús Sigurhjartarson, cand.
theol., kennari, með 35:33 atkvæðum,
stórkanzlari Sigurður Jónsson skóla-
stjóri með 39:28 atkvæðum, stór-
varatemplar póra Halldórsdóttir, frú,
með 36:32 atkvæðum .(endurkosin),
stórgæzlumaður unglingastarfs Magn-
ús V. Jóhannesson fátækrafulltrúi,
með 16:15 atkvæðum (endurkos-
inn), stórgæzlumaður' löggjafar-
starfs Árni Johnsen Vestmannaeyj-
um, með 37:30 atkvæðum, stórritari
Jóhann Ögm. Oddsson, endurkosinn í
einu hljóði, stórfræðslustjóri Jón E.
Bergsveinsson, með 35:32 atkv., stór-
gjaldkeri Jakob Möller bankaeftir-
litsmaður, með 38:30 atkvæðum, stór-
kapellán Sigurgeir Gíslason verk-
stjóri, Hafnarfirði, með 38:28 atkv.,
fyrv. stórtemplar Pétur Zophónías-
son var samþyktur í framkvæmdar-
nefndina í einu hljóði. Mælt var með
Borgþóri Jósefssyni fyrv. bæjar-
gjaldkera sem umboðsmanni há-
templars. Næsti þingstaður Stórstúk-
unnar var ákveðinn í Vestmanna-
eyjum með 65:5 atkvæðum.
Bréfkafli úr ísafjarðarsýslu: „----
Ég get ekki látið hjá líða, að láta í
ljós gleði mina yfir kosningaúrslit-
unum, og óska yður til hamingju
með sigurinn. Ég liefi haft kosning-
arrétt til Alþingis síðan í fardögum
1881 eða full 50 ár, og ávalt notað
þann rétt, þegar tilefni hefir gefist,
var þó framan af langt til kjörstað-
Hjartans þakklæti til allra þeirra
er voru viðstaddir jarðarför Jóns
sál. Jónssonar smiðs A Hlemmi-
skeiði, eða sýndu hluttekningu á
annan hátt.
26/7 1931
Fyrir hönd aðstandenda
Þorgeir torsteinsson.
Tapast hefir rauðbleikur
hestur með mikið tagl og snúin-
hæfður á framhófum. Mark heil-
rifað hægra. Þeir sem yrðu hests-
ins varir eru vinsamlegast beðnir
að gera mér aðvar. (Símastöð
Torfastaðir).
Egill Greirsson.
Múla Biskupstungum.
Höfum til:
MOELVEN
vagnhjól og tilbúnar kerrur.
Verðid lækkad.
Sambaod íslenzkra samvinonfjelaga
ar nl. á ísafjörð. En ég minnist ekki
að hafa fylgt neinum kosningum
með meiri áliuga eða spenningi en
einmitt þessum. Mér fannst svo mik-
ið undir þvi komið fyrir þjóðina
hverjir sigruðu nú. pessar lcosningar
sýna að bændum er þó ekki svo úr
kyni kippt, að þeir ekki kunni að
meta það sem vel er gjört. Nú er
Framsóknarflokkurinn kominn í svo
öruggan meirahluta, að hann getur
haldið áfram þeim umbótum, sem
hann er þegar byrjaður á, í næstu 4
árin, hvernig sem hinir flokkamir
iáta, því enga skynsamlega ástæðu
sé ég til þess að fara að hrófla við
stjórnarskránni, fyr en að enduðu
kjörtímabilinu. En auðvitað hvílir
nú ábyrgðin á stjóraarfarinu - ein-
göngu á Framsóknarflokknum, er
því áríðandi að hvert sæti sé skip-
að beztu og hæfustu mönnum ■— -—“.
(Úr bréfi til Tryggva pórhallssonar
forsætisráðherra).
Úr Vestur-Skaftafellssýslu er F.B.
skrifað 8. júlí: Veðrátta liefir i allt
vor verið óvenjulega köld og þur-
viðrasöm, lang oftast norðaustannæð-
ingur með krapahríðum öðru hvoru
einkum i Mýrdal austan til. Gras-
spretta því afartreg, einkum á tún-
um. Mýrar, en þó einkum flæðiengi
mun betii. Nú fyrir nokkrum dögum
biá til lilýinda með vætu öðru hvoru
og fer gróðri nú allvel fram. Getur
enn orðið viðunandi grasvöxtur, en
er þó í síðasta lagi. Fénaðarhöld
urðu betri en ástæður voru til, því
hey frá fyrra ári voru afarlóleg.
Lambadauði lítill, en fé farið með
meira móti úr ull vegna þurkanna.
— Heilsufar manna yfirleitt gott og
fáir dáið. — Eitt rjómabú starfar i
sýslunni eins og að undanförnu. —
Jarðabætur verða meS minna móti.
Veldur því verðfall afurða og erfið-
leikar í viðskiptalífinu. — Dráttar-
vélin hefir unnið meiri hluta vorsins
og gengið vel. Mest var unnið hjá
porláki Björnssyni í Eyjarhólum, 3
hektarar. — Kaup á útlendum áburði
svipuð og í fyrra, en áburðurinn hef-
ir ekki komið að fullum notum
vegna þurkanna. — Bifreiðaumferð
mikil yfir Mýrdalssand. Vötnin vaxa
lítið ennþá. — p. 5. þ. m. var haldinn
aðalfundur í h.f. Skaftfellingur.
Reksturshalli síðasta árs var rúmar
60D kr. Stjórnin var endurkosin: Lár-
us Helgason, Magnús Finnbogason,
Helgi Bergs, Eiiiar Erlendsson og
Ólaíur H. Jónsson. svo og endurskoð-
endur Bjarni Einarsson og Jón Kjart-
ansson ritstjóri. — Sama dag var
haldinn deildarstjórafundur fyrir
Vestur-Skaftafellssýslu í Sláturfélagi
Suðurlands. Fulltrúar voru mættir úr
öllum deildum. Fulltrúi sýslunnar
var endurkosinn Lárus Helgason al-
þm. Varamaður Magnús Finnboga-
son í Reynisdal.
pýzkt ríkislán. Federal Reserve
bankinn, í Bandaríkjunum, Eng-
landsbanki og Frakklandsbanki hafa
í sameiningu lánað þýzka ríkisbank-
anum eitt hundrað miljónir dollara.
Alþjóðabankinn í Basel tekur einn-
ig þátt í fjárhagsaðstoð þeirri, sem
þýzka ríkinu er veitt, til þess að
hægt verði að standast útgjöld þau,
sem greiðast verða í lok júlímán-
aðar.