Tíminn - 18.06.1932, Blaðsíða 3

TíffllNIf
99
Hjartans þakkir til vina okkar fyrir
auðsýnda samúð og hjálp við andlát og
jarðarför Friðbjargar Vigfúsdóttur frá Gull
berastöðum.
Foreldrar og sysík'mi
Ferðaskrifstofa íslands
Afgreiðsla fyrir gistihúsin á
Laugarvatni, Þingvöllum, Asólfsstððuui, Reykholti og víðar.
Utvegar liesta, gistingu, máltíðir o. s. frv.
Selur farseðla með e. s. Suðurlandi til Borgarness og með bifreið-
um til Akureyrar og á fiesta aðra staði sem bifreiðar komast á.
Okeypis upplýsingar um ferðalög víðsvegar um landið.
Ferðaskriístofa Islands
Landsímahúsinu gamla í Pósthússtræti. Sími 1991 opin 4—8 e. h.
ugir eru og í fjarlægð búa, ljái
ekki eyru þessum orðum and-
stæðinganna, vil ég ótvírætt láta
þá skoðun í ljós, að Framsóknar-
fyokkurinn hafi aldrei átt eins
bjart framundan og nú, enda
aldrei fyr staðið jafnstyrkur,
samanborið við aðra flokka. Hef-
ir og Framsóknarflokknum eigi
fyr gefizt tækifæri til að sýna
á eins áberanda hátt og nú þjóð-
hollustu sína fram yfir aðra
flokka.
Sá flokkur, sem nú síðast á
slíka sögu að baki, liann er á-
reiðanlega í minnstri hættu að
sundrast. Hann á í vœndum
vöxt en eltki klofning. Hann á
að fá og fær tvímælalaust vax-
anda traust þjóðarinnar í heild
sinni.
Þess vegna munum við Fram-
sóknarmenn' samhuga og gunn-
reifir búa okkur undir hina nýju
framsókn, þegar kringumstæð-
urnar leyfa hana — jafnhliða því
sem við veitum stuðning okkar
til þess að núverandi stýrimenn
þjóðarskútunnar geti sem bezt
varið hana áföllum.
Reynslan mun sýna að sá
stjómmálaflokkurinn á mest þrif
í vændum sem greinilegast hefir
látið þjóðhollustu sína koma
fram þá er mest á reyndi.
Tryggvi Þórhallsson.
-----o----
Frá sakamálsrannsóknum
Dómsmálaráðuneytið liefir hinn 13.
þ. mán. ritað lögreglustjóranum í
Reykjavík um það, að hann endur-
sendi ráðuneytinu öll skjöl um utan-
réttarrannsókn þá, sem framkvæmd
hefir verið um tildrögin að lokun Is-
landsbanka, og lætur þess jafnframt
getið, að það, meðal annars, telji
rétt að leggja gögn málsins fyrir
fjármálaráðuneytið til athugunar, áð-
ur en frekara verði gert í málinu.
pá hefir dómsmálaráðuneytið sent
lögreglustjóranum annað bréf um
það, að endursenda öll skjöl um
bókhaldsrannsókn þá, sem fram-
kvæmd hefir verið út af reiknings-
skilum Reykjavíkurbæjar og telur
rétt að það mál verði lagt fyrir at-
vinnu- og samgöngumálaráðuneytið
til athugunar áður en frekar verði
gert i því máli.
Er hér um mál að ræða, sem fyr-
verandi dómsmálaráðherra hafði
mælt fyrir um að hafin skyldi rann-
sókn út af.
Með þessari aðgerð hins nýja
dómsmálaráðherra, Magnúsar Guð-
mundssonar, er ekkert látið uppi
um það, að sakamálsrannsóknir
þessar skuli stöðvaðar. Að vísu eru
þetta óvenjulegar aðgerðir og erfitt
að sjá hvaða tilgangur liggur á
bak við, að leggja slík mál sem
þessi fyrir ráðuneyti, sem engan
formlegan úrskurð geta um þau
liaft. Eigi verður heldur orðalag
liréfsins urn það, að „meðal annars“
sé það tilgangurinn með endurheimt
málsskjalanna, að leggja þau fyrir
hin tilgreindu ráðuneyti, skilið á
þann liátt, að með þessu sé verið
að stinga málunum undir stól.
Mun Tíminn láta lesendur sina
fylgjast nákvæmlega með um það
sem gerist í þessum málum.
Fyrirlestur
um réttarfarið i Vestmannaeyjum
o. fl. i því samhandi, hefir Ferdin-
and Carlson í hyggju að flytja í
Iðnó á miðvikudaginn. — Birtist í
Tímanum s. 1. vetur örlítið sýnis-
iiorn þess réttarfars í Eyjum, sem
bæjarfógeti og þjónar lians fram-
kvæma. Annars hafa ýms önnur tíð-
indi gerst þar í Eyjum s. 1. vetur á
pólitískum og réttarfarslegum vett-
vangi, svo sem hið íræga „bílmál"
Carlsons og þeirra Tangamanna, er
leiddi af sér kærur á ýmsa menn
þar í bygðarlaginu. — Mun hér
mörgum ekki með öllu forvitnislaust
að heyra mál þessi rakin og þá at-
burði, er í senn geta talizt broslegir
og hneykslanlegir. (Augl.)
viö leiði Jóns Siðurdssonar
forseta 17. júni 1932
Flutt af sr. jporsteini Briem
atvinnumálaráðherra.
Cóðir íslendingar, konur og karl-
ar!
Vér teljum það skyldu vora á þess-
um minniugardegi, að staðnæmast
liér frainmi íyrir varða .Tóns Sig-
urðssonar og lúta eitt. augnahlik
höfðum vorum með þakklátum ltuga
við gröf hans.
Vér helgum þenna dag minningu
þess foringja, sem þjóð vor liefir átt,
fullkomnastan og frægastan
Vér minnumst fulihugans og frels-
ishetjunnar,
Vér minnumst þess að í honum
liefir oss hirzt kraftur. og áræði forn-
aldarinnar í fegurstu mynd.
Vér minnumst þess að í honum
bjó allur sá viðnámsþróttur og
þrautseigja, sem þjóðinni hafði lærs^
á liðmim hönnungaöldum.
Og vér minnumst þess vorhuga
sem fyilti brjóst hans, er hann sótti
fram í fylkingarbrjóstinu og vakti
sór liðsmenn meðal æskulýðs lands-
ins, til þess að skapa þjóð vorri
nýja öld.
En vér minnumst þess jafnframt
hvei’su þar fór saman máttur og
mildi, snilld og skarpleiki, hetju-
hugur og hreinlyndi, svo að hvergi
hai skugga á skjöldinn.
það - er nálega sama hvaða svið
vér tilnefnum, meðal þeirra málefna
er þjóðinni reið á mestu til þess að
verða frjálsborin menningarþjóð. Jón
Sigui'ðsson var þar hvarvetna
fremstur að áhuga, hyggindum og
þekkingu, til að þoka þeim málum
sem bezt áfram.
Ilann lióf aldartak í stjórnmálum
og frelsismálum landsins. Hann lióf
annað aldai-tak í þjóðlegum vísind-
um og sögufræðum landsins. Hann
var fyrsti visindalegur hagiræðingur
þessa lands. Hann var forgöngu-
maður vor í v.erzlunarmálum, og sá
sem mestu fékk um þokað í þá átt
að vér íslendingar fengjum verzlað
í eigin húðum. En hann hafði eigi
síður eldlegan áhuga á búpenings-
rækt og grasrækt, á fiskveiðum og
vöndun þeirrar vöru, og á hverri
þeirri atvinnugrein, er til gagns
rnátti koma landi og þjóð.
í menntamálum taka tillögur lians
fram öllu því, sem áður hafði sagt
v.erið eða ritað. Og langfærastur
hefði hann verið að taka að sér for-
stöðu hinnar elztu menntastofnunar
lands vors, þó að þjóð vor bæri ekki
gæfu til þess að fá að njóta hans
við þau störf. Og á samkomu sem
íþróttasamband íslands gengst fyrir
má það eigi gleymast að minna á
það, af hve miklum áhuga hann rit-
ar í einkabréfum til skólamanna,
um kennslu í fimleikum og íþrótt-
um, til þess að ala upp hrausta vog
tápmikla æsku handa íslenzkri þjóð,
til þess að bera á herðum sér fram-
tíð landsins.
Og þá fær það oss eigi minni
undrunar, hversu sá maður er helg-
aði krafta sína hverju þörfu þjóð-
máli, fékk því áorkað að vera ná-
lega sem sendisveinn samlanda
sinna í hverju smámáli og erinda-
rekstri. Hvernig hann greiddi fyrir
ungum mönnum, er lians leltuðu og
reyndi að koma þeim til þess
þroska, er hann liugði liollastan
landi og þjóð.
Mega oss hér i hug koma orð ann-
ars ágæts foringja um Jón Sigurðs-
son:
„Lífsstríð hans varð landsins saga
langar nætur, stranga daga
leitaði að lijálp við hverjum baga
hjartkærs lands með örugt magn.
Allt hið stæista, allt hið smæsta,
allt hið fjæreta og héndi næsta,
allt var honum eins: — hið kærsta,
ef hann fann þar lands síns gagn.
H. H.“
Jón Sigurðsson dvaldi jafnan á
vetrum í Kaupmannahöfn. En liann
kom hingað oftast annaðhvort ár
með vori til íslands, til þess að taka
forsæti á þingi þjóðarinnar. Hann
kom þar sjálfur með vorið, vorhug-
ann til landsins. Frá lionum breidd-
ist vorhuginn smám saman út um
lands vors breiðu bygðir og inn til
sonanna í afdalakotunum. Á þeim
vorhuga hefir þjóð vor lifað síðan.
prátt fyrir vor mörgu misstig, hefir
þjóðin avalt síðan reynt að keppa
fram i hans anda og reynt að varð-
veita vorhug Jóns Sigurðssonar í
brjósti sér.
peim vorhuga má þjóð vor aldrei
glata, því að þá mun hún glata
sjálfri sér.
pað var sagt um Jón Sigurðsson
meðan hann var enn á dögum, að af
því að hann dveldi hér aðeins á
sumrum, þá þekkti hann landið að-
eins i sumarskrúðanum, en ekki í
vetrarharðindunum. En mönnum
gleymdist að sá sem dyggilega vinn-
ur á sumri, hann er að undirbúa
sig fyrir veturinn.
Og það hefir Jón Sigurðsson gert.
Vorhugur lians og voryrkjustörf
iians bjuggu menn ekki aðeins und-
ir aihliða átök til framfara á öllum
sviðum þjóðlífsins. N?orstörf hans
fyrir þjóð vora veittu henni og hinn
bezta undirbúning til alhliða við-
náms og þolgóðrar þrautseigju gegn
hallæri og hörmungum á áratugnum
næsta eftir lát hans. í ís og hungri
harðindaáranna milli 1880—90, fékk
andi Jóns Sigurðssonar lifað í
brjóstum ungu mannanna og allra
vorra úgætustu manna. Og því tókst
þeim á svo undraskömmum tíma að
rétta þjóðina við og hefja viðreisn-
urstarfið aftur.
I þeim höi-mungum sem yfir land
'ort gengu í lok hinnar 17. aldar
styrktu menn sinn fallandi huga við
nýnumin ljóð Hallgríms. Með þau
orð fei'sk i huga signdu íslenzkar
mæður þá deyjandi börn sín, ósigr-
aðar af hörmungum og áþján.
En á næstseinasta áratug liðinnar
aldar liafði þjóð vor eignast enn
nýjan aflvaka í hönnungum sínum.
Hún átti anda Jóns Sigurðssonar 'ný-
látins sér í brjósti, er skilaði henni
aftur ósigraðri út úr eríiðleikunum,
svo að hún hefir aldrei verið mátt-
ugri og tekið á verkefnum sínum
með stærri og stæltari huga, en eft-
ir þá eldraun.
Nú er þjóð vor enn að ganga út
í nýja eldraun. Heimskreppan, sem
þegar liefir teygt til vor klær sínar,
stöðvar nú lijá oss stórhugann og
munu mörgum fallast hugir, er þeir
hugsa um hvað þetta ár og hið
næsta beri í skauti sér.
En aldrei er oss rneiri þörf vor-
huga, en í vetrarhörkunum. Og fyrir
því óska ég þess, að andi Jóns Sig-
urðssonar og vorhugur hans megi
enn lifa í brjóstum ungu mannanna
og í brjóstum allra vorra ágætustu
rnanna, í erfiðleikunum íramundan.
pví að ef andi Jóns forseta býr í
brjósti alþjóðar, þá er það enn
bjargföst trú mín, að þjóðin komist
einnig ósigruð úr liinni nýju eld-
raun. pjóðin hefir sýnt það í hverri
þungri raun, s.em yfir hana hefir
dunið hingað til, að hún hýr yfir
liuldum krafti, sem jafnan leysist úr
læðingi þegar mest liggur á.
I vorum ágæta kynstofni búa þau
öfl, sem ekkert hefir enn getað
sigrað.
pessi öfl hefir enginn maður bet-
ur getað vakið, en Jón Sigurðsson.
Rödd hans boðaði nýjan dag yfir
þjóðina, svo hún vakiiaði og reis ú
að sjá verðleika sina og kosti og 1
þekkja ákvörðun sína og takmark.
— Rödd lians hljómaði svo skýrt út
tii alþjóðar, að hún þekkti sjálfa
sig í svip hans og taldi það sæmd
sína og tign að fylgja honum.
Og röddin hans lifir enn. Um
liann má með fullum sanni segja
hið sama sem Jónas Hallgrímsson
kvað urn Tómas:
„Lengi mun Iians lifa rödd,
hrein og djörf um liæðir lautir,
liúsin öll og' víðar brautir,
er ísafold er illa slödd!"
ísafold er nú enn ú ýmsari veg illa
stödd, svo sem flestar þjóðir heims-
ins.
Ég vil því óska að rödd Jóns for-
seta rnegi lifa oss til hvatningar og
viðvörunar i erfiðleikunum, svo vér
fúum komizt ósigruð úr þeirri eld-
raun.
Vér leggjum í dag hlómsveig á
leiði Jóns Sigurðssonar. pau blóm
munu fölna, jafnvel áður en þessi
dagur er að kvöldi liðinn. En óföln-
anlegur er sá lilónrsveigur, sem
Jón Sigurðsson hefir sjálfur knýtt
um minningu sína í hjörtum þjóðar-
innar. Látum ekkert falla á þann
sveig, heldur verndum hann og
varðveitum i brjóstum sjálfra vor og
barna vorra, er við taka að oss látn-
um.
Lengi lifi minning Jóns Sigurðs-
sonar og þrautseigjan og vorhugur
hans. Megi sá dagur, er Jón Sig-
urðsson vakti yfir þjóðinni, aldrei
að kvöldi líða!
----o—----
Hvar eru takmörkin?
pegar tveir flokkai' sem jafnan
hafa deilt, og aldrei átt gott saman,
eiga um stund að láta stjórn starfa
og livor flokkur gæta að sínum
hluta, þá er fuli þörf að athuga
hvar takmörkin eru á samstarfinu,
og hvar hlýtur að vera um baráttu
að ræða.
„Friðarmálin" eru málin út á við,
það scm öllum landsmönnum er
sameiginlegt gagnvart öðrum lönd-
um. par næst koma fjármál rikis-
ins. I báðum þessum tegundum
mála liefir Framsóknarflokkurinn
jafnan litið á hag almennings, þörf
þjóðarinnar og framtíð hennar.
Framsóknarfl. bregður þess vegna
ekki vana, þótt hann hjálpi til að
skattar náist til lögmæltra útgjalda
og að reynt só að halda þjóðar-
skútunni fljótandi.
En þegar þessu sleppir, þá hætta
friðarmálin. Kaupfélögin vita að
kaupmennirnir þrá ekkert meira
en að geta lagt þau að velli. Sam-
vinnusambönd vita að heildsalana
langar að sjá þau dauð. Bóndinn,
sem á 100 lömb og fær fyrir þau
1000 kr. til að standast mestöll út-
gjöld búsins, veit að liann á ekki
samleið með „aflaklónum", sem
byggja villur fyrir 100—150 þús. kr.
og verða að fá 30—50 þús. kr. í telij-
ur fyrir að verzla með fisk, sem
dauðþreyttir og fátækir fiskimenn
sækja út ú djúpmiðin lianda þeim.
Getur bændastétt landsins húist
við að fá nokkurn verulegan stuðn-
ing i lífsbaráttu sinni frá hinum
drykkfellda og nautnasjúka eyðslu-
lýð Mbl.-flokksins? Getur nokkur
maður með viti ætlazt til að Fram-
sóknarmenn liætti að muna hver
eru lífskjör bændanna á íslandi?
pví fer fjarri. Sá hluti þjóðarinnar
sem vinnur mikið og sparar mikið,
verður að setja merki sitt á allt
þjóðlífið. pað verður að halda við
innflutningshöftunum á öllu sem án
má vera. pað verður að venja
eyðslulýðinn við að hætta að lifa á
öðrum og byrja að vinna fyrir sér.
pað verður að skattleggja allt óhóf
og láta þá sem liafa háar tekjur
eða há laun, hera bróðurpart af
sköttunum.
En ekkert. af þessu vill ilialdið.
pað ætlar í góðsemi að taka af
bygðunum pólitíska valdið, um leið
og það mergsýgur dugnaðarmenn og
iðjufólk landsins. í þessum efnum
er ekki um neinn frið að ræða. Ef
samvinnumenn hætta að skilja að
ihaldið er liinn varanlegi ógleyman-
legi andstæðingur, þá loka þeir
framtið sinni. B. B.
Leynisala og vínbruggun.
Frá 6.—14. júní liafði lögreglan i
Reykjavik hendur í hári fjögra
manna, sem fengist hafa við ólög-
lega vínsölu. Ennfremur hafði hún
upp á þrem áfengisbruggurum á
þessu tímabili. Aðfaranótt fimmtu-
dagsins tókst lögreglunni ennfremur
að hafa upp á mikilvirkustu vín-
bruggunarstöð, sem enn þá hefir
komist upp um hér í bæ. Voru þar
teknir ca. 1200 lítrar af hálfbrugg-
uðu áfengi og 20 lítrar af fullbrugg-
uðurn vínanda. — Bækistöð þessa
bruggara var í Fischerssundi 1 uppi
á lágu geymslulofti, var engan stiga
að finna upp í vistarveru þessa, en
hleri í lofti yfir eldavélinni og hyll-
ur í veggskáp auðsjáanlega notaðar
til uppgöngunnar. Sömu nótt gerði-
lögreglan húsrannsókn hjá konu,
sem grunur lék á að seldi ólöglegt
áfengi og fann þar 18 heilflöskur af
heimabruggi faldar undir gólfi í
svefnherhergi konunnar. — Einn
hinna seku, aðspurður af lögregl-
unni, kvaðst liafa hafið bruggunar-
starfsemi eftir leiðbeiningum Guð-
mundar prófessors Hannessonar og
Morgunhlaðsins. Væri það öll sú
þekking, sem hann liefði haft að
styðjast við í þessu efni. Er þetta
ekki í fyrsta sinn sem vínbruggarar
hafa vitnað til þessara heimilda
um þekkingu sína, að þvi er lög-
reglan upplýsir.
Sumargistihúsið að Laugarvatni.
peir sem hafa beitt sér fyrir bygg-
ingu h éraðsskólans á Laugarvatni
liafa frá byrjun haft það í huga að
þar gæti á sumrin verið baðstaður
og hvíldarheimili fyrir Suðurland.
Nú er þetta smátt og smátt að þok-
ast í áttina. Sumargistihúsið er að
hefja starf sitt. pangað sækja gestir
sem vilja synda á hverjum degi í
lauginni eða vatninu. par geta menn
róið og siglt á vatninu, tekið böð í
vatninu, bakað sig í heitum sandin-
um við hverina eða tekið sólböð í
skóginum, og það oft á tíðum þó
norðanátt sé, því að hlíðin og skóg-
urinn skýia. Tennis má spila hæði
úti og inni. pá verður gerð þar liin
fyrsta tilraun að stunda lækningar
við hverina. Ungur nuddlæknir,
Torfhildur, dóttir Helga Magnússon-
ar stórkaupmanns, rekur þar at-
vinnu sína í sumar og freistar
hversu bæta má mein gigtveikra
með höðum við jarðhitann og nudd-
lækningum. — Fyrir íþróttamenn er
Laugarvatn hinn ágætasti staður til
sumardvalar. paðan er ekki stein-
snar upp í óbygðir, að Hlöðufelli,
Skjaldbreið og inn til jökla, fyrir
göngumenn. Reiðvegur einn hinn
fegursti á íslandi er gegnum skóg-
ana frá Laugardal og í átt að Geysi.
Loks liggur ágætlega við að fara í
bílum frá Laugarvatni að Gullfossi,
Geysi, Skálholti, Sogsfossunum og
pingvöllum. — Allar upplýsingar
um sumardvöl á Laugarvatni og
ferðir þangað, gefnar i Ferðamanna-
skrifstofunni í Gömlu símastöðinni.
Góð boð.
Jón porl. hefir nýlega birt Fram-
sóknarmönnum undarlegan fagnað-
arhoðskap. Fyrst segir hann að Fram-
sóknarmenn muni hjálpa íhaldinu
til að breyta kjördæmaskipuninni
þannig, að íhaldið verði nálega í
meirahluta á þingi. En það sé þó
ekki nóg. Úr þéim flokki þurfi að
koma bein hjálp, einskonar „yfir-
færsla" — ekki til að létta af krepp-
unni, heldur til að koma íhalds-
kreppunni yfir á þjóðina — Jón
hlýtur að gera ráð fyrir, að Fram-
sóknarmenn séu fremur sljóir í
hugsun og með lélegt minni, ef
hann gerir ráð fyrir að þeir verði
við þessari bón hans. peir hafa ekk-
ert að þakka lionum eða flokki hans
fyrir, ekkert sem getur lokkað þá
til að lijálpa honum. íhaldið hefir
jafnan unnið á móti áhugamálum
Framsóknar, og tafið þau eða drep-
ið, eftir því sem geta þess hefir frek-
ast leyft. pess vegna er hætt við að
Jón fái hryggbrot. F.
——-o-------
Hark nokkurt varð á götu hér í
bænum kvöld eitt í fyrri viku í sam-
bandi við það, að rnaður nokkur,
| eitthvað ölvaður, réðist á liðsfor-
ingja af varðskipinu Fylla. Lög-
reglan kom þegar á vettvang og
skakkaði leikinn. Er leitt að slík á-
rás sem þessi skuli koma fyrir, því
vel getur slíkt valdið misskilningi,
er i lilut á opinber starfsmaður er-
lendrar þjóðar.
Forsætisráðberra sigldi með Gull-
fossi 15. þ. m., á konungsfund, með
lög síðasta þings til undirskriftar.