Tíminn - 04.01.1934, Blaðsíða 4

TlMINN
beztu og frægustu bókum, sem
til voru í söfnum í landinu.
Þeir hafa í fangaherbúðum við
fullkomið réttleysí þúsundir
manna, sem ekki hafa annað
til saka unnið en að vera
frjálslyndir og hafa óbeit á
skrílræði nazista. Stjórnin kúg-
ar allt og alla. Hún bannar
konum þátttöku í störfum ut-
an heimilis, og undirbýr að
svifta konur menntunarskilyrð-
um á sama hátt. Stjómin kúg-
ar presta og snýr guðsþjónust-
unni upp í tilbeiðslu á Hitler.
öllum eignum verkamannafél.,
húsum þeirra og bókum hef-
ir verið rænt. Kaupfélögin hafa
verið eyðilögð, forkólfar þeirra
seldir í fangabúðir, en verzlun-
ir gefin gæðingum nazista, sem
einkaeign þeirra og hinum
gömlu félagsmönnum hótað af-
arkostum, lífláti og misþyrm-
ingum, ef þeir ekki haldi áfram
að verzla við eftirmennina.
Hálf þjóðin gengur með
skammbyssu við beltið, reiðu-
búin til að skjóta niður hinn
helming íbúanna. Allt frelsi er
horfið, ritfrelsi, prentfrelsi,
trúfrelsi og hugsunarfrelsi.
Friðhelgi heimilanna er að
engu orðið. Vopnaðir nazistar
geta vaðið inn á heimili raun-
verulegra eða ímyndaðra and-
stæðinga. Það er tilgangslaust
að leita vemdar hjá lögregl-
unni. Stjórnin hefir sagt, að
lögreglan hafi annað að gera
en vernda „glæpamenn", þ. e.
þá, sem ekki hugsa eins og
valdhafamir.
Nazistar hafa eina afsökun
og ekki nema eina, það sem
hún nær. Þeir segjast hafa
orðið fyrri til en kommúnistar.
Þeir segjast hafa lært kúgun-
araðferðir sínar af kommúnist-
um. Og það má með nokkrum
rétti kenna kommúnistum um
hina blindu og siðlausu kúgun
efnastéttanna í nokkrum lönd-
um Evrópu. Þar sem byltingar-
stefna svokallaðra öreiga byrj-
ar til muna að gera vart við
sig í lýðstjómarlöndum, notar
íhaldið fávísleg orð og athafn-
ir kommúnista, sem skálkaskjól
til að stofnsetja álíka kúgun
og þá, sem kommúnistar hafa
boðað mesta. v
Þjóðabandalagið
og einræðið.
Þegar Japanar óttuðust að-
hald Þjóðabandalagsins út af
yfirgangi þeirra við Kínverja,
gegnu þeir úr bandalaginu.
Kom þá í ljós, að Þjóðabanda-
lagið var ekki nógu sterkt og
nógu starfhæft til að leysa öll
alþj óðleg vandamál, en hinu
má ekki gleyma, þó að því sé
lítt haldið á lofti, að það hefir
til þessa dags leyst úr fjöl-
mörgum deilumálum, og látið
réttlæti en ekki vald ráða. En
japönsk-kínversku málin urðu
Þjóðabandalaginu álitshnekkir
hinn mesti, er það hafði orðið
fyrir. Nú liðu enn nokkrir
mánúðir. Ofbeldisstjóm Hitlers
tók við völdum í -Þýzkalandi.
Vissu nazistar, að öllum ofbeld-
isþjóðum var illa við Þj óða-
bandalagið, og þann tilgang
þess, að láta réttlæti en ekki
vald ráða í alþjóðaskiptum.
Þóttust þýzkir nazistar sjá sér
leik á borði, að beita samskoii-
ar frekju í Geneve, eins og þeir
höfðu áður beitt heima fyrir
við aðra þingflokka. Gengu
þeir nú úr Þjóðabandalaginu
og þóttust menn að meiri.
Töldu þeir sig bera úrsögnina
undir þjóðaratkvæði, en yfir
því vöktu vopnaðir menn, og
andstæðingar Hitlers höfðu
hvorki ritfrelsi né málfrelsi.
Var stjóminni því auðunninn
sigur, enda var svo látið, að ná-
lega allir kjósendur hefðu fylgt
Hitler í þessum málum. Uní
hitt fer færri sögum, hve
margir dönsuðu nauðugir.
ítalir létu nú allófriðlega við
Þjóðabandalagið, og reyndi
stjórn þeirra að rjúfa það
með því að koma á einskon-
ar stórveldasamtökum, þar sem
smáþjóðimar væru ekki kvadd-
ar til mála. Hefir nú svo skip-
ast, að einræðisþjóðimar reyna
að eyðileggja Þjóðabandalagið,
en þær tvær lýðræðisþjóðir,
sem líka eru stórveldi, Eng-
land og Frakkland, standa fast
með Þjóðabandalaginu og hug-
sjón þess, og fylgja þeim að
málum smáþjóðif, sem unna
lýðræði og persónufrelsi, svo
sem Norðurlandabúar, Hollend-
ingar, Belgir og Svisslending-
ar. íslendingar standa enn utan
við Þjóðabandalagið, og má
um það kenna íhaldinu ís-
lenzka. Virðist það hafa fund-
ið á sér, að sú stefnan myndi
ekki verða vinsæl, nema hjá
lýðræðisþ j óðum.
Norræn
kreppupólitík.
íhaldsflokkamir láta minna
á sér bera í Noregi, Svíþjóð og
Danmörku heldur en hér á
landi. Veldur því meiri pólitísk-
ur þroski þeirra þjóð, sem hafa
lengri sjálfstjómarsögxi að
baki. Er þar komin sú reynsla
á stjóm íhaldsins, að því er
trúað fyrir litlu.
I Svíþjóð og Danmörku sitja
að völdum verkamannastjómir,
en í hvorugu landinu hafa þær
meirihluta nema með tilstyrk
samvinnubænda. Bæði í Dan-
mörku og Svíþjóð hefir tekizt
samvinna við bændur um gagn-
kvæma hjálp fyrir báðar und-
irstöðustéttir landanna, bændur
og verkamenn. Hefir verka-
mönnum verið tryggð aukin at-
vinna, en bændum hærra verð,
og tryggara fyrir smjör, og
kom og fleiri framleiðsluvörur.
Hafa verkamenn gengið inn á
að hækka í verði einstakar inn-
lendar matvörur, til að hjálpa
bændum, en hafa aftur fengið
bætta aðstöðu í öðrum efnum.
Ný stórvelda'
samtök.
Rússar hafa fram til síðasta
árs staðið mjög einangraðir.
Hafa þeir neitað að greiða
skuldir frá keisaratímunum, og
átti það mikinn þátt í að gera
i veldi þeirra óvinsælt hjá þeim
i þjóðum, sem áttu þar fjár-
| muni, svo sem Frakkar, Eng-
! lendingar og Bandaríkjamenn.
En á þessu ári, sem liðið er,
hefir svo skipast, að allmikil
vinátta hefir tekizt með Frökk-
um og Rússum. Herriot, einn
hinn mesti athafnamaður, fór
í sumar sem leið til Rússlands,
sem nokkurskonar sendiboði
þjóðar sinnar. Var honum tek-
ig með kostum og kynjum, og
hafa síðan verið mikil vinmæli
með þeim þjóðum. Litlu síðar
viðurkenndi Roosevelt forseti
ráðstjórnarveldi Rússa. Þykjast
menn sjá í þessu sameiginleg-
an ugg Bandaríkjamanna,
Rússa og Frakka við ofbeldi og
árásarstefnu Þjóðverja og Jap-
ana. Á sama hátt má skilja
viðleitni þingræðisþj óðanna að
viðhalda Þjóðabandalaginu eins
og sameiginlega sjálfsvörn
þeirra gegn ofbeldisríkjunum,
sem gera allt sem þau geta til
að brjóta niður veldi Þjóða-
bandalagsins.
Markaðslöndín
við Miðjarðarhaf
Verðmesta framleiðsla ís-
lendinga, saltfiskurinn, er seld-
ur í fjórum ríkjum við Mið-
jarðarhaf: Á Spáni, Italíu,
Beztu eigarettumar í 20 stk. pökkum, sem kosta kr. 1.10 —
ertt
Comma'i&ilex*
Westminster
Virginia
dgarettur
Þessi ágæta cigarettutegund fæst ávalt í heildsölu hjá
Tóbakseinkasölu ríkisins
Búnar tii af

London
M
Roykjavík. Sími 1249 (3 línur)
Símnefni: Sláturfélr.g.
Áskurður (á braitð) ávalt
fyrirliggjanili:
Haigibjúgu(Spegep.)nr.!,gild
Do. - 2,
Do. - 2,:
Savða-Hangibjúgu, gild, Do. D tjó,
Soði ar Svína-rullupjisur,
Do. Kálfarullu-pyl sur,
Di i. Sauða-rullupyisur,
Do. Mosaikpylsur,
Do. Malakoffpylsur,
Do. Mortadelpylsur,
Do. Skinkupylsur,
Do. Hamborgarpylsur,
Dt\ Kjötpylsur,
Do. Lifrarpvlsur,
Do. Lyonpylsur,
Do. Cervelatpylsur.
Vúrur þessar eru a
bún.ir til á eigin vinnu-ttofu,
og standast — að dómi neyt-
enda — samanburð við
samskonar erlendar.
Verð^krár sendar, og pant-
anir aigreiddar um allt l.md.
I
Sjalfs er
hondín
hollust
Kaupið innlenda framleiðsiu
þegar hún er jöfn erlendri og
ekki dýrari.
Kohverzlun
Símn.: EOT.. Reykjavík. Simi 1933.
MYNDA. og RAMMAVERZL.
ISLENZK MÁLVERK.
Freyjugötu 1L Sími ^IOS
KAUPFÉLAG REYKJAVÍKUR
Bankastræti 2, simi 1245.
Ferðamenn hafa bezta tryggingu
fyrir góðum vðrum með hæfilegu
verði, verzli þeir við kaupfélagið.
Komið í kaupfélagsbúðina, þegar
.. þið kornið til Reykjavikur. ..
Portúgal og Grikklandi. Fram
að þessu hefir lítið verið flutt
inn frá löndum þessum, nema
salt. Hafa þessar þjóðir lítið
um það fengizt, með því að
þær vissu, að íslenzka þjóðin
var fámenn og lítils að vænta
um sölu hingað til lands. En
eftir því sem verzlunarkrepp-
an harðnaði og einkum eftir að
Bretaveldi hafði hafnað frí-
verzlunarstefnunni, tóku þessi
ríki við Miðjarðarhaf að gera
kröfur um gagnkvæm viðskipti
og kom þá röðin að okkur líka,
því að við erum talsvert mikl-
; ir innflytjendur til þessara
i landa, en litlir kaupendur.
Virðist nú svo horfa um þessar
mundir, að í þrem af fjórum
markaðslöndunum muni hafa
dregið upp bliku, sem úr geti
komið áfelli í íslenzka verzlun
og þjóðarhagi. Grikkir hafa
riðið á vaðið, og telja sig ekki
vilja kaupa af neinni erlendri
þjóð, nema hún kaupi grískar
vörur fyrir jafnmikla upphæð.
Ef allar Suðurlandaþjóðirnar
gerðu slíka kröfu, þá væri Is-
landi voði búinn, því að þjóðin
| þarf svo margt að kaupa og
borga, sem ekki fæst bezt í
þessum löndum. Sem betur fer,
mun stærstu þjóðunum, sem
framleiðir:
Kristalsápu, grænsápu, stanga-
sápu, han.lsápu, raksápx;,
þvottaeini (Iíreins hvítt), kerii
allskonar, skósvertu, skógulu,
leðurfeiti, gólfáburð, vagn-
áburð, iægilög og kreólin-bað-
lög.
Kaupið HREIN S vörur,
þær eru löngu þjóðkunnar og
fást í flestum verzlunum lands-
ins.
H.f. Hreinn
Skúlagötu. Reykjavflc.
Sími 4625.
við eigum mest undir í þessum
efnum, engin ósanngirni í hug
komin í þessum efnum, en lít-
ill vafi virðist á því, að þetta
vandamál þjóðanna fari að ná
til skiptanna við ísland, eins og
til stóru landanna.
Nýja árið.
Árið 1934 byrjar þannig, að
margar hinar stærstu þjóðir
vígbúast í ákafa. Nálega öll
ríki liggja í verzlunarstríði inn-
byrðis, og hvert land reynir
eftir föngum að vera sjálfu sér
nóg í sem flestum efnurn, Þessi
stefna er mjög óhagstæð ís-
lenzku þjóðinni með sína fá-
breyttu framleiðslu. Einræðis-
; aldan leggur undir sig fleirí og
! fleiri lönd, og sumstaðar á
þann hátt að menningarbarátta
\ margra alda er að mestu þurk-
uð burtu, og siðleysi vilii-
mennskunnar sett í hásæíið.
En í þessu stormflóði standa
eftir Norðurlönd, England og
Frakkland og nokkur önnur
smáríki með vel menntum
, borgurum. Þessi ríki slá skjald-
borg um hugsjón Þjóðabanda-
lagsins. 1 málefnum frelsisins
er nú lífið eftir trú Forn-
Persa: Tvö andstæð öfl berjast
um heiminn birtan og myrkr-
! ið. I byrjun hins nýja árs
verður flestum að óska mann-
kyninu þess, að birtan verði
myrkrinu yfirsterkari. J. J.
Vegavinnan.
Herra ritstjóri Árni Þórðarson sendir mér
kveðju í blaði sínu „Framsókn“ í dag. Er
hún í því formi, sem skammargreinar eru
venjulega skrifaðar og verður hún því að
setjast þar á bekk. Árna ritstjóra „til lofs
og írægðar“. Mun tilefnið vera smágrein
er ég skrifaði í Tímann s. 1. laugardag, þar
sem ég fór nokkrum orðum um það atriði,
er hinir brottgengnu menn úr Framsóknar-
flokknum tilgreina sem aðalástæðu fyrir
því að þeir sáu sér ekki fært að hafa þing-
ræðisstjórn í landinu næsta ár, á þeim
grundvelli, sem kostur var á. Þetta atriði
fannst Árna ritstjóra svð mikilsvert, að
hann skipaði sér þegar í hinn nýja flokk.
Það stóð því svo á, að nú hefði Árni getað
slegið tvær flugur í sama höggi. Hann hefði
getað svarað nefndum greinarstúf fyrir-
hafnarlaust um leið og hann, sem ritstjóri,
gerði grein fyrir þeim ástæðum er færðu
bann milli flokka. Þetta gerir Árni ritstjóri
ekki. Hann hefir sínar aðferðir, — og noti
hann þær í friði. Málefnið minnist hann
ekki á.
Við Árni erum á svipuðu reki og vorum
kunningjar og samherjar íyrir nokki-um
dögum. — En nú er hann Ámi allt í eiun
orðinn ritstjóri og sendir mér kveðju úr
talsverðri fjarlægð. Hann hefir verið það í
3 vikur og gefið út tvö blöð af blaði sínu.
Hann finnur hvöt hjá sér til þess að á-
varpa mig, og það er hvorki meira né
minna en það, að hann tileinkar mér megn-
ið af því sem hann á í blaðinu. Minna mátti
nú gagn gera.
Árni ritstjóri telur sig skrifa fyrir bænda-
stétt landsins. Af því, sem ég þekki bænd-
ur, hygg ég þá yfirleitt vana að fást við
veruleikann og muni þeir því heldur kjósa
að fá skýringu en háð um málefnin. Ámi
ritstjóri hefir aðra skoðun.
Ég vil minna á málefnið. Það er skilyrði
jafnaðarmanna til stjórnarmyndunar um að
kaupgjald í opinberri vinnu verði samræmt
í hinum ýmsu héruðum. Þetta mál er nú
orðið almenningi kunnugt af greinum Ey-
steins Jónssonar alþingismanns. — Ég benti
á að þetta skilyrði hefði verið þann veg,
að fulltrúar bændastéttarinnar hefðu getað
með smábreytingu gert það að sínu máli
og framkvæmt það bændunum til hagsbóta,
enda stæði núverandi fyrirkomulag í þessu
efni til bóta. — Var þetta ekki hægt eða
var þetta ekki reynt? Svörin vantar. Bænd-
ur og bændasynir, hvort viljið þið heldur
fá svör við þessu eða háð um einhverja
persónu? Um þetta (efni málsins) getur
Árni ritstjóri „orða bundist".
30. desember 1933.
Stefán Jónsson.
V erkfr æðingurinn
sem „misreiknaði".
! „Verkfræðingurinn á betur að geta reikn-
að út, hvert burðarmagn ein brú hafi, sem
er í smíðumi undir hans yfirliti og fyrir-
sögn. En þó heíir það komið fyrir, að brú-
in hefir hrapað nærri fullsmíðuð. Verkfræð-
ingurinn hefir „misreiknað“.
Að taka upp mó er einfalt verk. Þegar
verkfræðingurinn lagði ráðin á og reiknaði
út kostnaðinn af tonni c. 25 krónur, þá
varð reyndin sú, að kostnaðurinn var nærri
þrefaldur og bærinn tapaði mörgum tugum
þúsunda. Verkfræðingurinn hafði „misreikn-
að“.
Franklin fann eldingavarana. En lærður
verkfræðingur „reiknaði sér til“ að loft-
slceytastengur væri ágætur eldingavari.
Hann hafði eftirlitið. Fyrsta eldingin, sem
kom, laust niður í loftskeytaklefann, og
| hefði drepið símamanninn, ef hann hefði
j verið inni. Vekfræðingurinn hafði „mis-
; reiknað“.
Sements-hólkurinn mikli, sem „hallast“
‘ við hliðina á Kveldúlfsbryggjunni, átti að
vera „bryggjuhaus“, en lenti á slcökkum
stað og er nú kallaður „Reikningshöfuð“.
Það er af því að verkafræðingurinn hafði
„misreiknað sig“.
Framangreind ummæli eru úr grein, sem
heitir „Misreikningar J. Þ.“ og kom í Vísi
14. nóv. 1919. Ritstjóri Vísis var þá Jakob
Möller og er greinin að öllum líkindum eft-
ir hann. Svona álit hafði hann þá á reikn-
ingsmennsku núverandi yfirmanns síns og
flokksforingja, Jóns Þorlákssonar.
Ritstjóri: Grisli OuSmuuðsson,
Prentsmiðjan Acta,