Tíminn - 09.01.1934, Page 1

©jaíbbagi
6 I a 8 » i u s et 1. jétti.
'Áíganautinn fontar JO ft.
^fðreibsía
•0 tnuí)Bimla á £ausa»ea 10.
<ðtmi 2353 - pé,tí)élf ©61
XVIII. árg.
Heykjavík, 9. janáar 1934.
2. blað.
Sölusamband
islenzkva fis
„Tllkynninö“ flskstilunalnd-
arinnar.
Skömmu fyrir jólin var les-
in upp í útvarpinu „Tilkynning
frá Sölusambandi íslenzkra
fiskframleiðenda“. I tilkynn-
ingunni, sem að orðalaginu til
er nokkuð einræðiskennd, lýsa
nefndarmenn yfir því, að þeir
sé staðráðnir að halda Sölu-
sambandinu áfram næsta ár,
ef næg þátttaka fáist. Ekki er
gert ráð fyrir neinum breyt-
ingum á fyrirkomulaginu, nema
ef telja á það fyrirkomulags-
breytingu, að nefndin kveðst
ætla að „hlutast til um, að
hver landsfjórðungur velji sér
trúnaðannann, er komi á fund
vom“ o. s. frv. Ekkert er um
það getið, hvort nefndin ætlar
sjálf að tilnefna þessa trúnað-
armenn, eða með hverjum
hætti hún ætlast til að þeir
verði valdir, og skiptir það þó
óneitanlega nokkru máli.
Af því fiskútflytjendur
halda ekki fundi til að ræða
þetta alvarlega mál, vírðist mér
ekki úr vegi, að það sé rætt
í blöðunum. Verður hér aðeins
drepið á nokkur fyrirkomulags-
atriði, sem að - mínum dómi
skipta miklu máli um framtíð-
arskipun fisksölunnar.
Samtökin hafa gert gagn.
Ég tel það engum vafa bund-
ið, að samtök þau, sem gerð
voru um fiskútflutninginn á
miðju síðastliðnu ári, hafi gert
landsmönnum stórkostlegt gagn
Eru engar líkur til að betri
árangur hefði orðið af fisk-
verzluninni 1932 heldur en
1931, ef ekki hefði verið bund-
izt samtökum. Með stofnun
íisksölusamtakanna hefir tvent
unnizt: 1 fyrsta lagi hafa
þau fært útgerðarmönnum og
sjómönnum stórum auknar
tekjur í hærra og stöðugra
fiskverði, og í öðru lagi hefir
þessi tilraun fært mönnum
heim sanninn um það, að sam-
tök um fiskútflutmnginn sé
sjávarútveginum og þjóðinni í
heild fjárhagsleg 1 ífsnauðsyn.
Þessvegna verður að tryggja
það, að samtökin verði varan-
leg.
Upphaf Sölusambandslns og
framtið.
Með núverandi fyrirkomulagi
á Sölusainbandinu er engin,
trygging fyrir varanlegum
samtökum. Sölusambandið er
þannig til orðið að þrjú
stærstu innlendu útflutnings-
firmun, með aðstoð Landsbank-
ans og Útvegsbankans, taka að
sér að selja fisk landsmanna í
umboðssölu. Söluóreiðan á ár-
inu 1931 gerði það að verkum,
að flestir fiskframleiðendur
gripu þetta fegins hendi sem
bráðabirgðarúrræði. 1 hugum
manna hefir þetta aldrei verið
annað. En einmitt þessi bráða-
birgðablær á samtökunum er
að mínum dómi stórhættuleg-
ur. Menn vita ekki, óðar en líð-
ur, hvort samtökin halda
áfram. Þeir geta því ekki búið
sig undir að verða sjálfbjarga
á annan hátt, ef eitthvert
hinna þriggja útflutningsfirma,
sem eru aðaluppistaða samtak-
anna, skyldu telja sér hag-
kvæmara að yfirgefa samtökin
og vinna á eigin spýtur. Á hinn
bóginn verða flestir hinna
„smærri“ manna ragir við að
yfirgefa samtökin, þó þeir sé
óánægðir með fyrirkomulagið
af ótta við að verða þessum
bráðabirgðasamtökum að fóta-
kefli og steypa öllu í sama for-
aðið og áður.
Ég skal taka það fram, að ég
ber fullt traust til þeirra
manna, sem nú skipa sölu-
nefndina. Hinsvegar élít ég
fyrirkomulag Sölusambandsins
ófært og starfsaðferðum þess
í sumum greinum ábótavant.
Gömlu útflytjendurnir og
viðskiptasamböndin.
Það, sem ég einna helzt álít
athugavert við starfsaðferðim-
ar út á við, er það, að Sölu-
sambandið virðist ekki koma
fram gagnvart innflytj endum
markaðslandanna sem ein heild
heldur sem útflytj endurnir
Kveldúlfur, Alliance og Ólafur
Proppé. Þetta er mjög eðlilegt.
Af því Sölusambandið er
hugsað sem bráðabirgðastofn-
un, er skiljanlegt, að útflytj-
endur þeir, sem skipa fisksölu-
nefndina, vilji ekki sleppa
gömlum viðskiptasamböndum,
heldur reyni þvert á móti að
styrkja og efla sín eigin sam-
bönd, eftir því sem við verður
komið.
Þá má telja það misráðið af
nefndinni, hvað lítið far hún
hefir gert sér um, að láta fisk-
framleiðendur fylgjast með um
útflutning og verðlagshorfur.
Því mundi áreiðanlega vel tek-
ið af fiskframleiðendum, ef
þeir fengju skýrslur frá nefnd-
inni einu sinni eða tvisvar í
mánuði um það helzta, sem við
kemur fiskútflutningnum.
Ég hefi drepið & það hér að
framan, að ég tel illt að þurfa
að halda áfram fisksölusam-
tökunum með því bráðabirgða-
fyrirkomulagi, sem á þeim er.
Og ég sé enga ástæðu til að
slá nauðsynlegum breytingum
algerlega á frest. Allar æski-
legar breytingar á núverandi
fyrirkomulagi verða ef til vill
ekki framkvæmdar strax, en
það þarf nú þegar að leggja
grundvöllinn að því skipulagi,
sem viðunandi má teljast til
frambúðar.
Reglugeröin.
Sölusambandið, — eða öllu
heldur fisksölunefndin, hefir
búið til reglugerð, sem allir
fiskútflytjendur, sem fela
.nefndinni sölu á fiski sínum,
skuldbinda sig til að hlýða. Um
þátttakendur er svo að orði
kveðið í 4. gr.: „Félagsmenn
geta allir íslenzkir fiskfram-
leiðendur orðið“. Þeir öðlast þó
engin réttindi um neitt sem
viðkemur stjórn eða starfsemi
fisksölunefndarinnar. Þeir eru
áhorfendur og annað ekki. En
þar sem allir fiskframleiðend-
ur geta orðið „félagsmenn“, eða
afhent fisksölunefndinni fisk
sinn, hvað lítill, sem hann er,
hefir nokkuð á því borið, að
fiskframleiðendur, sem voru í
samvinnufélögúm eða samlög-
um, þegar fisksölunefndin tók
til starfa, hafi yfirgefið félags-
skap sinn og gerst „félags-
menn“ í Sölusambandinu. Á
þennan hátt hefir „Reglugerð“
fisksölunefndarinnar beinlínis
j valdið glundroða og sundrungu
í félagsmálum smærri fisk-
framleiðenda. Verði haldið
; áfram eftir óbreyttum reglum,
er ekki ólíklegt, að innan
skamms verði allur félagsskap-
ur smáframleiðenda á þessu
sviði úr sögunni. Þetta veit ég ,
þó að ekki er tilgangur nefnd- j
armanna, en þar sem reglu-
gerðin og allt fyrirkomulag
Sölusambandsins er slíkt van-
smíði, sem það er, getur nefnd-
in lítið við þetta ráðið.
Tillögur til breytlnga.
I
Þær. breytingar, sem ég tel
óhjákvæmilegt, að komið verði
á um skipun Sölusambandsins
eru í stuttu máli þessar:
I. Þátttaka í Sambandi ís-
lenzkra fiskframleiðenda.
1. Félagsmexm í S. 1. F. geti
þeir orðið, sem hér segir:
a. Skrásett samvinnufélög,
og samlög fiskframleiðenda. í
b. Einstakir útgerðarmenn
og útgerðarfélög ef hlutaðeig-
andi framleiðir a. m. k. sem j
svarar meðalafla eins togara i
!ca. 3000 skpd.) af verkuðum
fiski á ári.
2. Sölusambandið haldi aðal-
fund einu sinni á ári. Á þeim
fundi mæti fulltrúar frá þátt-
takendum í Sölusambandinu.
Hafi hver þátttakandi rétt til
að senda einn fulltrúa á aðal-
fund. Samvinnufélög og sam-
lög fiskframleiðenda hafi auk
þess rétt til eins fulltrúa fyrir
tiltekna tölu (t. d. 30) félags-
manna. Útgerðarmenn og út-
j gerðarfélög hafi rétt til eins
fulltrúa fyrir tiltekið magn (t.
d. 3000 skpd.) af verkuðum
fiski, sem er umfram það
framleiðslumagn, sem gefur
þeim rétt til þátttöku í Sölu-
sambandinu.
3. Fulltrúafundur úrskurði
reikninga Sölusambandsins.
Hann kjósi stjórn og hæfilega
marga varastjórnendur. Enn-
fremur endurskoðendur. Full-
trúafundur hafi æðsta úrskurð-
arvald í öllum málefnum Sölu-
sambandsins. Einfaldur meiri-
hluti atkvæða ráði úrslitum
mála- Þó verði Sölusambandið
ekki lagt niður nema með sam-
þykki mikils meiri hluta at-
kvæða á lögmætum aðalfundi
og hafi farið fram tvær um-
ræður um málið.
4. Stjórn Sölusambandsins
ráði framkvæmdarstjórn þess.
Framkvæmdarstjórar séu þrír
og hafa þeir á hendi verzl-
unarrekstur Sölusambandsins.
j Stjórnin haldi fund þegar þörf
j krefur. Stjórnin geti einnig
j valið tvo menn til þess að hafa
á hendi daglegt' eftirlit með
störfum framkvæmdastjór-
anna.
hugsað er til framtíðár-
skipulags um fiskútflutning-
inn býst ég við að fyrirkomu-
lagið verði að vera mjög ná-
lægt því, sem ’hér hefir lýst j
verið. Að vísu mætti hugsa
sér, að allir útgerðarmenn á
landinu væru beinlínis félags-
menn í Sölusambandinu ög
hefðu þá samskonar áhrif á
stjórn og starfsemi Sölusam-
bandsins eins og hér hefir ver-
I
ið gert ráð fyrir, en enga sýni- j
lega kosti virðist það hafa
fram yfir fyrirkomulag það, j
sem að framan er lýst, en yrði ;
miklu þyngra í vöfum.
II. Verðskipting, sala o. fl.
1. Framkvæmdastjómin ann- |
ist sölu á öllum fiski félags- j
manna, sem út er fluttur. Hver
félagsmaður beri ábyrgð á sín-
um fiski.
2. Fiskurinn sé seldur fyrir
sameiginlegan reikning félags-
manna. Framkvæmdarstjórn sé
skylt að greiða sama verð fyrir
allan fisk jafnan að gæðum,
sem tilbúinn er til útflutnings
á sama tíma.
3. Til þess að geta jafnað
verðið og gert öllum rétt til,
skal framkvæmdarstjómin jafn-
an halda eftir einhverju (5—
10%) af söluverði fiskjarins
til verðjöfnunar eftir á.
Ákvæði um verðjöfnun er
alveg óhjákvæmilegt. Reyndar
hefir Sölusambandið undanfar-
ið sneitt hjá verstu misfellun-
um, sem af vöntun þessa
ákvæðis gæti leitt, með jafnað-
ar afskipunum á fiskinum. En
það er dýrt og alveg óþarft,
og auk þess er ógerningur að
mæta verðsveiflum án verðjöfn-
unar, ef hægt á að vera að
gera öllum nokkurnveginn
rétt til. Liggur þetta atriði svo
í augum uppi, að óþarft er að
fjölyrða um það.
Það verður að teljast mjög
illa farið, ef samtök um fiskút-
flutning landsmanna ekki geta
styrkst og orðið tryggari til
frambúðar en þau eru nú. —
Stjórn Sölusambandsins verður
að gefa um það ótvíræð svör,
hvort hún ætlar að gangast
fyrir breytingum til frambúð-
arskipulags um fiskútflutning-
inn og þá hvemig hún hugs-
ar sér fyrirkomulag samtak-
anna eftirleiðis.
Jón Árnason.
—o-
Ryskingar á kosningafundi í
Hafnarfirði. I s. 1. viku var al-
raennur fundur í Hafnarfirði út
af liæjarstjórnarkosningunum. Voru
umræður harðar og lenti loks í
slagsmálum milli j afnaðarmanna
og kommúnista svo hætta varð við
að hakla fundinum áfram.
Sjóðþurð hjá kommúnistum. Al-
þýðublaðið segir frá því, að sjóð-
burð hafi orðið í styrktarsjóði sjó-
manna og verkamanna á Siglu-
firði, en sjóður þessi liafi verið
undir umsjá kommúnista. Nemur
það 900 krónum, sem sagt er að
tekið hafi verið úr sjóðnum. Lætur
Alþýðublaðið liggja orð að því,
að nokkuð aT fénu hafi verið not-
að í flokksþarfir kommúnista., að-
allega upp í ferðakostnað nokk-
urra manna á Siglufirði, sem fóru
þaðan i flokksfund kommúnist*
hér i Reykjavík.
Engmn kann íyeimuEr:
herrum að þjlfcf/
Aldrei hefir betur konuð í Ijós .en. síðap
sa. pningar Framsólpmrfl. við Alþýðuflokk-
mri voru bTrtir, hymunL^&l.,íQg13ufeinA,Min-
verulega þjóna ,og fyrir hverj afiíhaldsflokk-
úrinn vinnúr og hverjir þar ráða.
Af,'li)g’'til 'siínfar Valtvi' greinar (í MbL,
sem ^sétlao ' er að koina í ísafold, rýrír áúgu
^^éilifUHpa./'Í 'þ^irn .ér feKið.undir ski'af Tr.
i’. urn svik Framsöknarfl. við. bændur. En
stundum kveður ''yffl aíft mnan^íóni^ MbJ.
ög þó eipkum 'Vísi, og er >á auðheyrt að
'HWgup'%lgn’n mahú T>a er yerið að skrífa
fyrir „húsbæn(iurna“ í Reykjavík. Þá'er jþyí
iialdið fram að í umræddum samningum
hpfi káupstaðabúum vei’ið b.únar þungar
tiusiryar.. bændpm ' til framdráttar. Þessar
groinar 'mega hinsvegar ekKi’ koniá-. fyrír
augu bændanna.! \Hér skulu' mpnpum., til
j’róðleiks ! tekm' nolikur dæmi ,um, Lskrif
ihaldsblaðanná um"'hamnihga./Úramsóknaf-
flókksins og Álþýðuflokksins, en lesendurn-
ir látnir um að dæma þroslta þess stjórn-
málaflokks, sem lætur sér sæma .slíkan mál-
flutning.
Er þá fyrst að tilfæra ummæli úr 295.
tbl. Mbl. 1933. Þar segir svo í grein, sem
nefnd er „Þeir ánægðu“:
„Tr. p. upplýsti, að þessir samning-
ar hcfðu verið þannig úr garði gerð-
ir, að ekki hefði átt að gera skap-
aðan hlut fyrir bændurna. Og stáð-
í’eyndirnar sýna, að þetta er rétt“.
• Jg fí j ÍJIÍO
„póti samningamir við sósíalista hafi
verið þannig úr garði gerðir, að bændur
máttu ekki íá nokkurn skapaðan hlut,
en sósíalistar allar sínar kröiur upp í
topp ..
Það hefir víst áreiðanlega ekki gleypist
að setja þennan fróðleik í ísafold,
Vafasamara er hvort grein í 298 tbi. iMbl.
1933, sern „Mjólk“ nefnist, hefir fengið að
koma þar. Ef til vill ekki þótt bera nægilega
vott um áhuga íhaldsmanna fyrir hagsniun-
um bænda. Ekki heldur í sem: beztu sain-
ræmi við margendurteknar fullyrðingar af
sama tægi og ummælin hér.að framan...
i greininn segir svo:
„Ekki alls fyrir löngu birti, A,(þý?fú-
blaoið samninga þó, sem sósíaiistar
gerðu við vini sína í ^ramsóknarílokkti-
um, þess efnis, að þessir tveir flokkar
skyldu mynda stjórn, með þeim skil-
málum, að hin tilvon.andi iandsstjórn
gcngist fyrir verðhækkun á búsnfurðum
á innlendum markaði. :
Fólkið á mölinni átti að horga“.
Hvað var þá orðið, úr ifpllyr^jngppni 3
dögum áður? tíU!Íy, ,V!:..
Þó að inargt sé v^'psppyt, Kþá pr,1þá:,þyí
aö treysta, að Vísir berist ekki mikið um
sveitir landsins. Þar er þyLóhætt pð leysa
frá skjóðunni í sambandi vifL.þessi, ípál, og
gera húsbændunum til geðs, Þar..þarf.,ekki
að smjaðra fyrir bændum.
Það er heldur ejiki skafjö utan af um-
mælunum í grein í Vísi, 3. tbl. 193^ sem
ber nafnið „Póhtískjr; vey£hmarh^(,tir“, Þar
segir svo og þar er verið að tala um af-
stöðu Framsóknarinanna til innflútnings-
haftanna: gr v ■ •lufiRmTBbnlðo
„Síðastliðið haust eða síðla suinars
létu þeir. blöð sín flytja fátækri alþýðu
hér í bæ og öðrum kaupstað.abúum
þann boðskap, að ekki væri gerlegt, að
nema höítin úr gildi, sakir þess, að þá
feugi bændur ekki nægilega hátt verð
á innlendum markaði fyrir landbúnað-
arafurðimar".
Og enn segir svo um sama efni :
„Fátæklingarnir í Rcykjavik og
„eyðslustóttirnaT" gæti þá, er verzlunin
yrði frjáls, iengið, til dæmis að taka,
smjörpnndið fyrir fast að þvi helmingi
lægra verð, en þá tiðkaðist, sakir þess,
að danskt smjör væri svo ódýrt.
Framh. á 4. síðu.