Tíminn - 14.08.1934, Side 2

140
T I M I N N
fyrir landbúnaðarafurðimar — og um leið
aukna eftirspum eftir þeim markaði, sam-
hliða því, sem möguleikamir á sölu erlendis
þrengjast á ýmsan hátt. Og eins og nú
standa sakir, bendir margt í þá átt, að
íramtíð landbúnaðarins hér á landi hljóti að
verða byggð á innlenda markaðinum fyrst
og fremst, en aðeins að litlu leyti á þeim er-
lenda.
Tilgangi bráðabirgðalaga þeirra úm kjöt-
söluna, sem nú hafa verið gefin út, má, frá
sjónarmiði landbúnaðarins, skipta í tvennt:
1. Að koma í veg fyrir, að markaðurinn
spillist frá því, sem nú er.
2. Að nota alla þá möguleika, sem til-
tækilegir þykja, til þess að verðið, sem
bændurnir fá fyrir kjötið, geti farið
hækkandi frá því, sem nú er.
Enginn vafi er á því, að svo framarlega
sem engar opinberar ráðstafanir hefðu verið
gerðar, myndi nú vera yfirvofandi stórkost- j
leg lækkun á því verði, sem bændur undan- j
íarið hafa íengið fyrir kjöt sitt á innfend- j
um markaði.
Eins og framboðið nú er orðið, er hættan
á óeðlilegum undirboðum mjög mikil, ef
kjötið er á margra höndum. Það hefir
reynzla undanfarinna ára sýnt og myndi
hafa sýnt betur, ef ekki hefði verið tekið
í taumana. Samkvæmt hinum nýju lögum
verðui- nú kjötverðið ákveðið af verðlags-
nefnd, og varðar það sektum að kaupa eða
selja undir því verði. Þannig verða þá bænd-
urnir tryggðir gegn því, að aðal framléiðsla
þeiiTa og lífsframfæri verði af forsjárleysi
og í skammsýnni samkeppni boðin niður í
verð, sem er langt undir framleiðslukostn-
aði.
Þá eru í hinum nýju lögum ákvæði, sem
hindra það, að hægt sé að bjóða fram á
markaðinum kjöt, sem ekki samsvarar þeim
kröfum, sem almennt eru gerðar, og sam-
vinnufélög o. fl. hafa lagt í mikinn kostnað
til að fullnægja. En það er vitanlega mjög
óaðgengilegt að leggja í slíkan kostnað, ef
ekki er jafnframt komið í veg fyrir, að fram-
leiðsla, sem ekki samsvarar hinum, venju-
legu kröfum, sé jafn rétthá á markaðnum.
Eiga framleiðendur og neytendur þar sam-
eiginlegra hagsmuna að gæta.
Eitt meginatriði hinna nýju laga er, að
greitt verði í verðjöfnunarsjóð ákveðið gjald
iaf hverju kg. kjöts, sem selt er á innlend-
um markaði*. Þessu fé verður svo varið aðal-
lega til að bæta upp verð á útfluttu kjöti,
ef það reynist lægra en á því, sem selt er
innanlands. Með því fyrirkomulagi hefir
bændastéttin um land allt sameiginlegra
hagsmuna að gæta. Sú framleiðsla, sem seld
er á innlenda markaðinum, er þá vemduð
íyrir óeðlilegu verðfalh og tryggt það verð
sem fært þykir. Á þann hátt á hún að vera
fær um að bæta upp erlendu söluna, ef með
þarf.
Það fyrirkomulag afurðasölunnar, sem hér
með er upp tekið með aðstoð löggjafarvalds-
ins, er þannig hagsmunamál bændastéttar-
innar allrar, hvar sem er á landinu, án til-
lits til þess, hvort selt er innan lands eða
utan.
En eðlileg afleiðing af því er vitanlega sú,
að dreifingu kjötsins á markaðinn, innlend-
an og erlendan, verður hagað algerlega eftir
því, sem hagkvæmast er fyrir kjötsöluna í
heild, þó vitanlega þannig, að hvert bú eða
einstakur bóndi njóti þess eða gjaldi, hvort
hann hefir góða framleiðslu eða slsema fram
að bjóða. Má að sjálfsögðu á þann hátt kom-
ist hjá ýmiskonar kostnaði, sem skipulags-
laust framboð og óþarflega dýrir flutningar
hljóta að hafa í för með sér.
Það má telja víst, að með þessum ráð-
stöfunum sé landbúnaðinum nú algerlega
fc>rðað frá þeirri verðfallshættu innanlands,
sem yfirvofandi var á kjötinu. Hitt er jafn-
framt full ástæða til að vona, að verð það,
sem bændur fá fyrir framleiðsluna, hækki
írá því sem nú er. Ef með þarf, verður það
að koma fram á hækkuðu verði til neytend-
anna í bæjunum, eftir því sem fært getur
talizt og sanngjamt, eins og á stendur.
Með þeirri stefnu, sem nú er upp tekin í
afurðasölumálinu, er hafin ný og alvarleg til-
raun til viðreisnar fyrir hinn íslenzka land-
búnað. Kreppulánalöggjöfin, sem nú er ver-
ið að íramkvæma, er nokkur hjálp, en út af
íyrir sig er hún þýðin$»rlítil, ef ekki kemur
fleira til. Það, sem landbúnaðurinn þarfnast,
er að honum sé tryggð viðunandi fjárhags-
leg afkoma á eigin fótum. Að honum sé
tryggt viðunandi verð fyrir framleiðsluna,
* Gjaldið greiðist að vísu af öllu seldu kjöti,
en er endurgreitt af því, sem sent er út.
Framh. á 8. síðu.
Lögin um iögreglumenn 19. júní 1933,
þríbrotín af Magnúsi Guðmundssyni.
skipta látið greiða ólöglega úr
ríkissjóði.
Þessa tvímælalaust ólöglegu
ákvörðun byggir Magnús Guð-
mundsson á því, að þeir sjö
menn, sem lögreglustjóri neit-
aði að taka inn í bæjarlögregl-
Nákvæmlega talið eru greiðslur
Hermann Jónasson dóms-
málaráðherra hefir í síðastl.
viku gefið út fyrirskipun um
það, að tafarlaust skuli stöðv-
aðar allar greiðslur úr ríkis-
sjóði, sem fram að þessu hafa
átt sér stað til varalögreglu.
Sú undantekning er þó gerð, að
á Siglufirði verði fjórir vara- :
lögreglumenn nú um síldveiði-
tímann, og er það ákveðið með
tilliti t.il þess, að Siglufjörður
hefir fullnægt ákvæðum gild-
andi laga um lögreglumanna-
fjölda af bæjarins hálfu, og að
þar stendur sérstaklega á, þar
sem um þennan tíma er fjöldi
utanbæjarmanna í bænum,
þar á meðal margt af útlend-
ingum, og því þörf aukinnar
löggæzlu.
Vá niiljón í varalögreglu.
Varalögregluhald Magnúsar
Guðmundssonar, sem aldrei hef-
ir haft stoð í lögum og meira
að segja, eins og síðar verður
vikið að, í meira en heilt ár
hefir farið algerlega í bága við
gildandi lög, er nú búið að
kosta ríkissjóðinn um hálfa
miljón króna. Á árinu 1932
námu greiðslur til varalögreglu
52 þúsundum króna. Árið
1933 urðu þær hvorki meira né
minna en um 400 þúsundir
króna. Og á árinu, sem nú er
að líða, hefir M. G. haft 40
manna varalögreglusveit á
hálfum launum (Reykjavíkur-
bær hefir greitt helminginn).
Og ekki er vitað, að þessi
gífurlega eyðsla hafi komið að
meiru gagni svo að heitið geti.
En það óskaplegasta er að
síðan í júnímánuði 1933 hefir
þessi óþarfa og gengdarlausa
fjáreyðsla verið hreint og
ótvírætt lagabrot af hálfu fyr-
verandi dómsmálaráðherra.
Lögin um lögreglumenn.
Með lögum um lögreglu-
menn, sem1 samþykkt voru á
Alþingi 1933, staðfest 19. júní
sama ár og „öðluðust þegar
gildi“, er ný allherjarskipun
gerð á lögreglumálum bæjanna.
Framsóknarflokkurinn átti
mikinn þátt í setningu þeirra
laga. Höfuðatriði laganna er
að veita ríkisstjóminni heim-
ild til að leggja bæjimum
ákveðnar löggæzluskyldur á
herðar, hverjum innan síns
umdæmis. Það er gert ráð fyr-
ir, að ríkið geti veitt bæjunum
nokkum fjárhagslegan stuðn-
ing til að fullnægja þessari
skyldu. En jafnframt er því
slegið föstu, að af ríkisins
hálfu sé ekki stofnað til sér-
stakrar lögreglu nema því að
eins að hlutaðeigandi bær hafi
áður fullnægt sínum skyldum,
og sérstakar ástæður geri það
að öðru leyti nauðsynlegt.
pegar M. G. brant lögin í
fyrsta slnn.
Nú er það alveg bersýnilegt,
að Magnúsi Guðmundssyni bar
þegar í stað eftir, að þessi lög
höfðu öðlast gildi, þ. e. eftir i
19. júní 1933, skýlaus skylda
til að stöðva þegar í stað allar
greiðslur úr ríkissjóði til þeirr-
ar varalögreglu, er áður hafði
verið kostuð af ríkisfé.
En Magnús Guðmundsson
hlýddi ekki lögunum. Haxm
lagði ekki varalögregluna nið-
ur. Það var fyrsta brot hans
á lögunum um lögreglumenn
frá 19. júní 1933.
Og á árinu 1983 hefir vara-
lögreglan, eins og áður er sagt,
kostað ríkissjóðinn um 400
þúsundir króna. Meira en helm-
ing ársins eru þessar greiðslur
brot á nýsamþykktum lögum.
Annaö lögbrot M. G. Stofnun
40 manna varalögreglu í
Reykjavik í vetur.
Annað brot sitt á lögunum
um lögreglumenn fremur
Magnús Guðmundsson, þegar
hann þvert ofan í lögin ákveð-
ur á síðastliðnu hausti, að í
Reykjavíkurbæ skuli vera 40
manna varalögregla kostuð að
hálfu leyti af ríkisfé.
í „lögunum um lögreglu-
inenn“ er svo fyrir mælt í 1.
grein:
„Ríkisstjórninni er heimilt, aö
fengnum tillögum bæjar- eða
sveitarstjómar, að fyrirskipa, að í
bæjum (kaupstöðum og kauptún-
um), þar sem eru 1000 íbúar eða
fleiri, skuli vera allt að tveimur
starfandi lögregluþjónum á hverja
1000 íbúa, enda sé lögreglustjóri
þar búsettur".
1 6. gr. sömu laga segir svo:
„pegar sérstaklega stendur á og
ráðherra telur nauðsynlegt, að lög-
regluliðið sé aukið meir en segir
ríkisins til varalögreglu þessar:
Árið 1932 kr. 52.182,00
— 1033 — 396.416,50
— 1934 — 11.150,00
Um 40 þúsundir af upphæö til-
færðri á reikningi 1933 hafa verið
greiddar á þessu ári.
[Samkvæmt upplýsingum ríkis-
bókhaldsins].
una, og þessvegna aldrei hafa
þangað komið séu þrátt fyrir
það fastir lögreglumenn í
Reykjavík og að í bæjarlög-
reglunni séu því 48 mexm.
i Mál þetta hefir, eins og ai-
i menningi er kuxmugt beðið úr-
slita dómstólanna síðan í nóv-
ember í vetur. M. G. hefir
þannig tekið fram fyrir hend-
ur dómstólanna. Og nú er fyr-
ir tveimur dögum fallinn dóm-
ur undirréttar um það, að setn-
íng þessara 7 manna af hálfu
meirahluta bæjarstjómar, hafi
verið ólögleg.
Þetta er hið þriðja bjrot
Alagnúsar Guðmundssonar á
icgunum um lögreglumexm frá
19. júní 1933.
Hvar er landsdómur?
í 1. gr., getur hann að fengnum
tillögum bæjarstjórnar, bætt við
varalögreglumönnum, og greiðir
þá ríkissjóður allt að helmingi
þess kostnaðar, sem leiðir af
aukningunni, en þó ekki hærri
fjárliæð en nemur kostnaðar af
hinu reglulega lögregluliði“.
Samkvæmt þessum skýlausu
ákvæðum laganna, er dóms-
málaráðherra ekki heimilt að :
stofna varalögreglu í Reykja- |
vík, fyr en hin fasta lögregla I
bæjarins er fullskipuð samkv. !
1. gr., það er 63 föstum lög-
reglumönnum.
En Magnús Guðmundsson
ákveður, að á þeim tíma, sem i
Reykjavík er starfandi aðeins
41 inaður í hinni föstu bæjar-
lögreglu, þá skuli stofnuð vara-
lögreglusveit með 40 manns,
launuð að hálfu leyti af ríkis-
fé.
Þetta er hið airnað brot
Magnúsar Guðmundssonar á
lögunum um lögreglumenn.
M. G. brýtur lögln í þriöja
stlnn.
En ekki nóg með þetta. Á
áliðnum síðasta vetri, hefir
Magnús Guðmundsson, eftir
því sem fyrir liggur í dóms-
málaráðuneytinu og uppvíst
í vikunni sem leið brotið þessi
sömu lög í þriðja sinn.
í 2. gr. laganna um lög-
reglumenn er ákveðið að ríkis-
sjoður skuli greiða Ve kostn-
aðar við hina föstu lögreglu
bæjanna, „þó eigi fyr en að
miiuista kosti eiirn lögreglu-
þjónn kemur á hverja 700
íbúa“.
Samkvæmt þessu á ríkis-
sjóður ekki að greiða þetta
framlag (x/6 af kostnaði) við
hina föstu bæjarlögreglu í
Reykjavík fyr en 1 henni eru
starfandi a. m. k. 45 fastir
lögreglumenn.
Nú eru eins og áður var
sagt, ekki starfandi í hinni
föstu bæjarlögreglu Reykja-
víkur nema 41 fastur lögreglu-
maður.
Eigi að síður hefir Magnús
Guðmundsson með bréfi til
borgarstjórans í Reykjavík
ákveðið, að ríkissjóður skuli
greiða Ve kostnaðar við hina
föstu bæjarlögreglu í Reykja-
vík og þetta framlag hefir
hann allt fram til stjómar-
Það er meira en meðal
ósvífni, þegar Isafold leyf-
ir sér að áfella núverandi
dómsmálaráðherra, Hexmaim
Jónasson, fyrir það, að hið
ólöglega athæfi skuli nú vera
stöðvað og að harrn skuli ekki
halda áfram lögbrotunum.
En nú mun vafalaust verða
spurt. Á Magnúsi Guðmunds-
syni að haldast það uppi
ábyrgðarlaust, að greiða út
svo hundruðum þúsunda skipt-
ir af fé ríkissjóðs í algerða
þarfleysu og lögleysu og brjóta
með því þrisvar sinnurh sömu
lögin á einu ári?
Samþykkir meirihluti hins
nýkjöma Alþingis slíka fjár-
sóun á móti gildandi lögum?
Og hvar er landsdómur nú?
Tvær stetuur í lögreglu-
málum.
Milli Framsóknarflokksins
annarsvegar og íhaldsflokksins
hinsvegar hefir verið djúptæk-
ur ágreiningur um það, hvaða
meginstefnu beri að fylgja við
tilhögun löggæzlunnar í bæj-
um landsins.
Framsóknarflokknum er það
vel ljóst, að þörfin á röggsam-
legri löggæzlu, er mjög brýn.
Sú þörf fer þó á hverjum tíma
mjög eftir því, hvemig land-
inu er stjórnað. Sú stjómar-
stefna, sem fylgt er, getur oft
á tíðum a. m. k. óbeint gefið
tilefni til æsinga og ókyrrðar,
sem kemur til með að snerta
verksvið löggæzlunnar. Hins-
vegar dregur frjálslynd og
mannúðleg stjómarstefna að
öllum jafnaði úr slíkri hættu.
Höfuðatriðin í stefnu Fram-
sóknarflokksins í löggæzlumál-
unum eru mörkuð í lögunum
um löggæzlumenn frá 19. júní
1933, sem flokkurinn hafði
mikil áhrif á. Meginstefnan er
sú, að löggæzluskyldan hvíli
aðallega á herðum viðkomandi
bæjarfélaga og sé framkvæmd
með fastri lögreglu. Á þann
hátt og með því að lögreglan
hafi góðan aðbúnað og leikni í
starfi sínu, er hin daglega lög-
gæzla og hið daglega öryggi al-
menningi bezt tryggt. Lög-
reglumennimir eiga að vera
daglega starfandi menn í al-
mennings þágu, en ekkert æf-
intýrakennt setulið, sem á til-
Bráðabirgðalög
Framh. af 1. síðu.
ráðstafanir, er hún telúr þurfa
til þess að innlendi markaður-
inn notist sem bezt. Hún hefir
eftirlit með því, að gætt sé
hagsýni og spamaðar við
slátrun og í allri meðferð slát-
urfjárafurða og verzlun með
þær. I því skyni getur nefnd-
in takmarkað fjölda útsölu-
staða, þar sem henni virðist
þurfa.
11. gr.
Kjötverðlagsnefnd er heim-
ilt, ef hún telur þess þörf, að
láta ákvæði þessara laga um
sölu og verðjöfnunartillag gilda
um nautakjöt og fleiri slátur-
fjárafurðir.
12. gr.
Landbúnaðarráðherra setur
með reglugerð nánari ákvæði
um framkvæmd laga þessara.
1 reglugerð má ákveða sektir
við brotum gegn henni.
18. gr.
Brot gegn 3. gr. varða sekt-
um allt að 10.000 krónum.
Brot gegn öðmm ákvæðum
laga þessara verða sektum allt
að 1000 krónum, nema þyngri
refsing liggi við samkvæmt
lögum. Sektir renna í verð-
jöfnunarsjóð.
14. gr.
Með mál út af brotum á
lögum þessum skal farið sem
almenn lögreglumál.
15. gr.
Lög þessi öðlast gildi þegar
í stað.
veru sína undir æsingum og
byltinghug og er óvinsælt af
almenningi.
Stefna íhaldsmanna er gagn-
ólík. Þeir virðast lítið hirða um
hina föstu bæjalögreglu við
dagleg störf. Reykjavíkur-
íhaldið kærir sig ekki um þá
lögregluaukningu, sem er
gagnleg og hlutlaus í augum
almennings. Það vill ekki, að
lögreglan sé valin af fag-
mönnum. Ekki að henni sé
sómi sýndur í aðbúnaði. Höf-
uðborg Islands á enga lögreglu-
stöð.
Ihaldsmenn vilja hafa vara-
lögreglu (ólöglega) kostaða af
ríkinu, gagnslausa við daglega
löggæzlu, en tiltæka í þjón-
ustu „máttarstólpanna“, ef
„stór slagsmál“ ber að hönd-
um. En slík löggæzla verður
aldrei til þess að varðveita
friðinn á þessu landi.
F ramsóknarflokkurinn vill
enga æfintýralögreglu. Hann
vill lögreglu, sem ávinnur sér
traust og vinsældir með gagn-
legu starfi. Með því móti einu
verður löggæzlan sterk. Með
því móti einu svarar hún
kostnaði.
155. og 177. tbL Nýja dagblaflsins
eni uppseld. Útsölumenn eöa aðrir
sem kynnu að hafa þessi blöB, eru
vinsamlega beðnir að láta afgr.
blaðsins þau í té, sé þeim ekki sér-
staklega umhugað um að safna
blaðinu saman.
Dóms- og kirkjumálaráðuneytiö
liefir þ. 24. f. m. skipað Hlöðver
Sigurðsson skólastjóra og Axel
pórðarson kennara við barnaskól-
ann á Stokkseyri frá 1. okt. næst-
komandi að telja.
Skólastjórastaðau viö barnaskól-
ann í Vík í Mýrdal hefir verið
auglýst laus. Umsóknarfrestur er
til 1. sept. næstk.
Tungubúið í Reykjavik er til
sölu eða leigu hjá Dýraverndun-
arfélaginu. Mun það sjá um að
áframhald verði á starfrækslu
þeirri er félagið hefir rekið þar
að undanfömu.