Tíminn - 26.10.1934, Blaðsíða 4

Tíminn - 26.10.1934, Blaðsíða 4
186 T 1 M 1 N N og gx. 6, lánar sjóðurinn alit aðkeypt efni og a/» aí kaupi faglærðra manna rentulaust fyrstu 5 árin, en svo jafnar afborganir af höíuðstól í 50 ár. Sá kostnaður byggingarimxax', sem fæst með þessum kjörum er kr. 11.600,00 og afborgun því á ári (að 5 árum liðnum frá byggingu)................................................ 406,00 — Sá hluti byggingai'kostnaðar, sem eftir verður, kr. 4400,00, reikna ég rentur og afborgun á ári 7%, og verður það............................................... 808,00 Uæktuð jörð. Samkv. jarðræktarlögum borgast vextir og af- borgun af kr. 5500,00 með jöfnum afborgunum í 25 ár, árlega kr. 430,25 ..................................... 430,25 — Aígangurinn, kr. 300,00 box-gist árlega með afborg- xmum og rentum 7 %....................................... 21,00 Óræktað iand. Kr. 150,00 borgist árlega afborganir og rent- ur 7%.................................................... 10,50 Sláttuvél, rakstrarvél, mykjudælur, lyftitæki, hreyflar fyrir mykjuvagn, vagnar með heylyfti, 2 hreyflar fyirir heyupp- drátt, mykjudreifir o. fl., 2 mykjuk., smátæki, bifreiðar, frystivél. Allar þessar vélar kosta pr. búanda kr. 1126,66. Árleg afborgun, rentur og viðhald áætla ég 15% .. .. 169,00 — Allar þessar vélar nota rafmagn til orku, sem fæst án aukaborgunar, sem sparirafmagn frá heimilinu. Bif- reiðaxmar (2) nota bensín og olíu, og annast þær alla að. og fráflutninga, heimflutning á öllu heyi og dreifingu áburðar að vorinu á túnin. Ég hefi því gei*t ráð fyrir því, að hvor bifreið yrði notuð 5 tíma alla daga ársins, eða báðar samtals 3650 tíma, og býst ég við að þetta sé mjög vel í lagt, enda getur þá fólkið notað þær svolítið til skemmtunar út urn sveitirnar á sunnudögum. Á hvern búanda koma þá 121 klukkustund. 1 svo slitróttum akstri, sem hér verður, hefir bifreiðarstöðvareigandi Steindór Einarsson gefið mér upp, að bifreiðin eyði á kl.stxmd 23,4 1. af bensín og kostar líterinn 0,32. Bif- reiðanotkvmin á ári fyrir býli kostar því í olíu...... 90,62 Notkun sláttuvélar. Sláttuvélin er 2*4 tím'a að slá ha., að slá 300 ha. 675 tíma. Bensíneyðslan og olía er 1 kr. pr. ha., eftir uppl. Jóh. Reykdal.............................. 10,00 Notkun hesta og heyvéla. Ég áætla að búandi greiði árlega leigu fyrir hesta (úr sameigninni).................... 10,00 Til upphitunar, suðu og ljósa.............................. 850,00 — Eftir upplýsingum frá hr. rafmagnsstjóra Steingr. Jónssyni myndi rafmagn fyrir þessa upphæð nægja til upphitunar í allt að 5—6 stiga frosti, en aðeins fáir dagar eru frostmeiri, e. t. v. um 10—15. Auka-upphitun.............................................. 60,00 — Þá yrði betra að setja sérstaka aukamiðstöð, sem gæti hækkað upp þenna stigafjölda, og ætla ég að kr. 60,00 nægi til þess. Viðhald á húsum árlega. Nauðsynlegt er að halda húsum og girðingum vel við, því hugsxmarleysi í þeim efnum kost- ar eigandann oft stórfé, og legg ég því til að búandi leggi til hliðar ll/%% af allri eigninni, fyrir utan það, sem áður er lagt til fymingar, og eni það öU hús og jörð, sem er samtals hús 16.000, jörð 5.800-j-150, alls kr. 21.550,00 .......................................... 829,75 Kýr. 10 kýr á 300,00. Rentur og afborganir 6%.............. 180,00 Hestar. 6 hestar 1200 kr., 40 kr. pr. bónda, 6% á ári .. . • 2,40 Tilbúinn áburður. Hann vil ég áætla......................... 800,00 óviss gjöld.................................................. 70,00 Vátrygging húsa......................................... .. 25,00 Samtals gjöld kr. 2772,52 ___.** ... Til þess er ætlazt að kýr og hestar endurnýi sig sjálft. , Á rekstursreikningi er ekki gert ráð fyrir neinum sköttum, eða opinberum gjöldum, því að þau erú mjög mismunandi. Tekjur. Mjólkumyt 10 kúa, 425 kr. pr. kú á ári (miðað við 2500 1. nyt og kr. 0,17 verð pr. lítra)......... kr. 4250,00 Seldir kálfar eða vetmngar.......................... — 130,00 Hænsnarækt. 80 hænur (nettó gróði)...............: • • — 180,00 Jarðepli (aðeins til heimilisnotkunar) 5 p. 20,00 .... — 100,00 . Kálmeti............................................. — 150,00 \ Sjóróðrar á vertíð.................................. 372,00 Samtals tekjur kr. 5182,00 fyrir þegar vill. En kassanum skal ekið á bifreið til áburðai- gjafar um svæði það, er bera skal á, með opnimx dreifinum. Á þenna hátt skiítist áburðxxrinn jafnt yfir aUt svæðið. Vinna þessi er að jafnaði framkvæmd snemina á vorin, er jörð er blaut, og tel ég því nauðsynlegt að setja breiða hringi utan um hjól bifreiðanna, meðan þær eru not- aðar í þessu skyni, svo að hjólin sökkvi ekki niður í jarðveginn. Þar sem nú um slíka samvinnu er að ræða, yrði nauðsynlegt að sambýlisbændur hefðu sér einn forgöngumann eða sambýlisstjóra, og yrði það að vera eftir sam- komulagi þeirra, hvemig hann yrði valinn. Komið gæti og til mála, að hreppsstjórn, sýslustjórn eða jafnvel landstjóm hefð íhlut- unarrétt um val þessa manns, sem ætti að vera forsjón þoipsins, og væri því eðlilegt, að hann væri bú- fræðingur. Hann gæti þá um leið leiðbeint hinurn bændunum um márgt, sem að búskap lýtur. Haim gæti t. d. bent þeim á, að mis- mxmandi mjólkurayt kúa er kom- in undir þrennu: kyni, fóðurgjöf og meðferð, og um margt anixað gæti hann verið þeim ráðunautur. Hann ætti að hafa á hendi geymslu allra sameiginlegra véla og lána þær bændum sambýlisins eftir settum reglxmx. Hann gæti haft á hendi kaup á aðfluttu efni, eins og kornmat, kaffi og sykri og öðrum nauðsynjum, eimfremur sölu á afurðum bænda, og margt annað gæti fallið undir verksvið hans. En reynslan yrði vitanlega að skera úr um, hvemig þessu yrði bezt fyrir komið. Þá vil ég minnast á verkaskipt- ing í sambandi við sambýh. Þar sem gera verður ráð fyrir, að öll hús séu úr steini, raflýst og upp- hituð, og mörg önnur þægindi leiði af sambýlinu, er augljóst, að þann tíma árs, semj minnst er að gera, á veturna, munu tiltölu- lega fáir menn geta unnið þau störf, sem þarf, eins og gegning- ar, mjöltun o. fl., og virðist því einsætt að þeir vinnandi karl- menn, sem ekki þyrfti á að halda til búsverka, færi þessa mánuði til sjósókna líkt og tíðkaðist áður. En samkomulag yrði að hafa um þessa verkaskipting, hvemig henni yrði bezt fyrir komið, og mætti skiptast á um það, hverjir fæm í verið það og það árið. Bóndan- um ríður á því að draga sem mesta björg 1 búið, enda sjálfsagt að nota þann tíma, sem afgangs yrði frá landbúnaði til sjósókna eða annara starfa. En hér verður vitanlega að ráða hneigð búanda, hver störf hann kýs sér önnur cn þau, er landbúnaðinum fylgja. Stotnkostaaður á 30 búa aambýli. Yrking lands og girðing, 300 ha. Oræktað land, 180 ha. á 25,00 .. öll hús, 16000X30 ................ Sláttuvél......................... Rakstrarvélar.................. .. Hestar...................*........ Mykjudælur........................ Mykjukassi með dreifi.......... Lyftitæki......................... Hreyflar, lyftitæki, mykjuhreinsun o. fl. .. *.................. Vagnar með lyftitæki.............. Smárafmagnstæki til notkunar á búunum....................... Bifreiðar til áUra flutninga -. .. Frystivélar....................... Kýr............................... Hsensn............................ Lítill miðstöðvarketill........... Sambýli þau, er ég hefi að ofan lýst, eiga að njóta allra nútíðar- þæginda, síma, útvaips, rafljóss tii lýsingar og hitunar. En þau eiga einnig að njóta beztu og fuil- komnustu véla tU ræktunar og uppskeru. Sláttuvél, knúin hreyfh, slær allt hey heils sambýhs á ör- iáum sólarhringum. Bifreiðar eiga að flytja öll hey í hlöðu, alla xxxjólk til mjólKúrbúa og aUau varning til og frá búunum. Vinnu- sparnaður verður þvi svo raikUl á þessunx búum, aö ætlast er til þess, að ekki þurfi að halda kaupafólk eða vinnuhjú, heldur að hjón og börn á hverju búi geti annast allan búskapinn. Menn geta gert sér í hugarlund þá nxiklu breytingu, sem slíkt bú- skapaiiag og það, er hér hefir vei-ið lýst, hefði í för með sér. Auk hins heilbrigða lífs, sem fylgir því a,ð búa í vönduðum, upphituðunx húsum, með ýmsum nýtízku þægindum, myndi aUur heimilisbragur á hverju búi breyt. ast vegna sambýlisins vði margar fjölskyldur á næstu bæjum. Bömin fengi tækifæri til að leika sér saman. Auðveldara yrði um alla kennslu fyrir hina uppvaxandi æsku. Unga fólkið myndi stofna félagsskap til íþróttaiðkana, skíðaferða og sleða á vetrum, en ferðalaga á sumrum. Á vetuma myndi verða komið á skemmtun- um fyrir aUa búendur sambýhs, þar sem lesnar yrðu upp sögur og erindi flutt, en unga fólkið stigi dans á eftir. Gamla fólkið myndi leita hvert annars félagsskapar og minnast fornra daga og sveita- búskaparins, eins og hann var á þeirra uppvaxtarárum. En bóndi og húsfreyja myndu líta með vel- þóknun yfir byggðarlagið og horfa með trausti og gleði til framtíðarinnar. Rekstur sambýlis. Iíefi ég nú bent á ýmsa þá kosti, sem sambýli hefir í för með sér. Einn höfuðkostinn tel ég þann, að geta notað stóriðju- vélar við ræktun lands og búskap allan, sem hverjum meðalbónda er ókleift, ef hann er ekki í sam- býli. Sambýli er því nokkurs- konar stóriðja, er aUir bændur fá jafna hlutdeild í, og er því and- stætt venjulegum stóriðjurekstri, þar sem allur ágóðinn fer til eins eða fárra manna. Sambýh er stóriðja með samvinnufyrirkomu- lagi. En nú er vert að athuga nánar, hvort slíkur búskapur ber sig, og set ég hér á eftir stofn- kostnaðarreikning og rekstrar- reikning sambýlis, miðað við að 30 bú séu í sambýlinu, en á hverju búi geri ég ráð fyrir 5 manns. á bvert bú. Fjöldi. Kr. Kr. 174.000 5.800 4.500 150 480.000 16.000 1 4.000 133,33 6 1.800 60 6 1.200 40 2 1.200 40 2 600 20 30 3.000 100 2 600 20 2 400 13,83 8.000 100 2 7.200 240 12.000 400 300 90.000 8.000 900 2.700 90 30 2.100 788.300 70 Samtals verða nettótekjur bóndans þá kr. 5182,00-^-2772,52 = kr. 2409,48. Hér er búið að draga frá kostn- að við húsaleigu, Ijós og hita. En eins og sagt er á öðrum stað í ritgerðini, er meðalkaup verkamannsins í Reykjavík, að frádregnu ljósi, húsaleigu og hita kr. 1243.00. Ef maður ber saman gjöld og tekjur þessa bús í sambýli verð- ur ekki annað sagt en að út- koman sé glæsileg. Gjaldamegin er húsaleiga, ljós og hiti reiknað og verður þá afgangur bóndans á hverju ári kr. 2409,48. Það er sú upphæð er hann getur varið til fæðis, klæða og annara þarfa fyrir sig og sitt heimih. Tekju- megin er gert ráð fyrir kr. 372,00 af sjóróðmm, og hefir verið minnst á það áður. Ég geri ráð fyrir að 18 menn 1 30 búa sam- býli fari á hverjum! vetri til sjó- róðra, eins og tíðkaðist áður, en kaupi þeirra ber að skifta jafnt milli 30 bændanna, því að hinir, sem eftir eru, gæta búa á meðan, og skiftast þessir 30 bændxir á að fara í verið. Samkvæmt heim- ildum útgerðarmanns eins í Vest- mannaeyjum (Gísla Johnsen) hefir meðalkaup sjómanns á ver- tíð á undanfömum ámm verið 670 kr. Þar frá dragast 50 kr. fyrir ferðakostnaði, og verða þá eftir 620 kr. Fyrir 18 menn — kr. 11.160.00, er síðan skiftist jafnt milli 30 bænda og verður þá hlutur hvers kr. 372.00. Ef gerður er samanburður á lífi verkamanna í kaupstöðum og þessara sambýlisbænda, verður útkoman ennþá glæsilegri fyrir bóndann. Meðaltekjur verka- manns í Reykjavík eru nú kr. 2300.00 árlega (samkvi upplýs- ingum Héðins Valdimarssonar alþingismanns), en þar frá verður að draga: íbúð kr. 70.00 á mánuði kr. 840.00 Hiti................... — 157.00 Ljós...................— 60.00 Samtals kr. 1057.00 Til Framsóknar- manna Þar sem ég hefi tekið að mér um stundarsakir, að vinna að fj árnxálum Framsóknarf lokksins og blaða hans, leyfi ég mér að siiúa mér til ykkar með nokkur atriði: 1. Látið mig vita hverjir eru í stjónx flokksfélags ykkar. 2. Munið eftir ársgjaldi Fram- sóknai’félaganna í flokkssjóð. 3. Gei-ið mér viðvart ef Tíminn er sendur nxeð rangri utanáskrift eða til nxanna, seixa ólíklegir eru til að verða kaupendur hans á- fram. 4. Ef innheimta og útbi’eiðsla Tímans eða Nýja dagblaðsins er í ólagi umhverfis ykkur, þá gaxxgizt fyi-ir lagfæringu á því. 5. Gefið mér sem allra flestar og beztar leiðbeiningar viðvíkj- andi útbreiðslu, innheimtu, send- ingu og öðru því, sem viðkemur Tímaxxum og Nýja dagblaðinu. Framsóknarnxenn! Iljálpumst að því að koma betra skipulagi á blöð okkar, útbreiðum þau, borg- um þau og gerum þau þá um leið betri og ódýrari. Þið, sem eitthvað viljið gera í þessum efn- um, gerið mér sem flestir við- vart. Með vinsamlegri kveðju. Vigfús Guðmundsson (Box 961, Rvík). Hér er miðað við 3 herbergja íbúð í verkamannabústöðunum í Reykjavík og hefir verkamaður- inn þá, þegar búið er að draga frá kostnað vegna íbúðar, Ijóss og hita kr. 1248,00 á ári til allra annara þarfa. Verkamaðurinn hefir engar fastar tekjur árlega. Hann verð- ur sjálfur að vera sér úti um vinnu og hefir því daglegar á- hyggjur af því hvort hann fái nægilega vinnu, er dugi til lífs- framfæris sér og fjölskyldu sinni. Tekjur hans geta vitanlega farið fram úr upphæð þeirri, er nefnd var, en þær geta líka farið niður fyrir þær og er þá voði fyrir dyrum. Ef sjúkdóm ber að hönd- um, nýtur hann ef til vill sjúkra- tryggingarstyrks, en hannhrekk- ur þó venjulega skammt, ef um langvarandi veikindi er að ræða. Verkamaðurinn í kaupstað verð- ur að ganga að reglubund- inni vinnu og hlíta fyrirskipun- um annara. Hann er að mörgu leyti ófrjáls og líf hans óhoUara en svieitabóndans. Sveitabóndi í sambýli hefir skapað sér lífstíð- arstöðu. Hann er sinn eigin hús- bóndi og ræður yfir húsi sínu og landareign. Enginn getur tekið það af honum, ef hann stendur í skilum um nauðsynlegar afborg- anir. Hann nýtur betra fæðis en vei'kamaðurinn í kaupstað getur veitt sér. Hann lifir hollara lífi í faðmi náttúrunnar, í samvist- um við dýr merkurinnar og grös moldai'innai'. Hann hefir næmari skilning á hringrás árstíðanna, finnur dýpri fögnuð í sál sinni á vorin, er lækimir brjótast fram í leysingum og jörðin öll verður lifandi í kringum hann. Hann nýtur ánægju uppskerunnar, er heyjum er bjargað í hlöðu og sumarannir em afstaðnar. Hann finnur ef til vill méiri þunga veti-ardvalans en kaupstaðarbú- inn, en einnig þessi breyting gerir sál hans dýpri og tilfinn- ingamar næmari fyrir vorgleð- inni, þegar ný hringrás byrjar. Ritstjóri: Gísli Guðmundsson. Tjamargötu 39. Siml 4245. Prentsmiðjan Acta. Af þessu sést, að stofnkostnaður sambýlis, er telur 80 bú, nem- ur samtals nál. kr. 788.300,00. En stofnkostnaður hvers bús verður ca. kr. 26.276,66. Skal nú þessu næst athugaður reksturskostnaður hvers bús. Rakstrarreiknlnour bús i sambýli. Upplýsingar. Kr. öll hús. Verð alls kr. 16,000,00. Samkv. lögumi nr. 35, 7. maí 1928 um Byggingar- og landnámssjóð, gr. 5, seinni lið

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.