Tíminn - 12.12.1934, Blaðsíða 2

212
T I M I N N
„Einkafyrirtækið“ hefir í þessu máli eins
og fleirum, sem landbúnaðinum koma við,
haft þá aðferð að koma með „yfirboð" í
l’inginu. Eru þessi yfirboð gerð í því skyni,
að telja bændum trú um, að Framsóknar-
flokkurinn sé svikull við málstað þeirra.
Þannig ber nú „bændafl." fram tillögur um
mikla hækkun á jarðræktarstyrknum, eftir-
gjöf á fasteignaskatti til héraðanna, fram-
lag í verðjöfnunarsjóð o. s. frv. Um heilindi
þessara manna verður bezt dæmt, þegar
þess er gætt, að Þorsteinn Briem hefir ver-
ið landbúnaðarráðherra tvö undanfarin ár
og ekkert af þessu framkvæmt. Framsókn-
arflokkurinn tekur vitanlega ekkert tillit til
þessara „yfirboða“, enda eru þau almennt
skoðuð, sem tilburðir ábyrgðarlausra
manna, sem ekki þurfa að taka afleiðinguin
tillagna sinna og haga sér þar eftir. Enda
er það einkenni á þessum tillögum „einka-
fyrirtækisins“, að ekki er gert ráð fyrir
neinum tekjum til að standa straum af út-
gjöldunum. Sýnir það kannske bezt alvöru-
leysi þessara manna.
Framsóknarflokkurinn hefir hinsvegar og
mun sjálfur beita sér fyrir hverjum þeim
umbótum í þágu bændastéttarinnar, sém
hann telur framkvæmanlegar á hverjum
tíma og í því formi, sem bezt hentar þeim, |
sem umbótanna eiga að njóta og þjóðfélags- ;
ms í heild.
Á Alþingi hefir rignt niður undanfarið úr
ýmsum kaupstöðum og kauptúnum svoköll-
uðum „mótmælum“ gegn einkasölufrum- :
;
vörpum þeim, sem nú liggja fyrir Alþingi.
Eru mótmæli þessi pöntuð af verzlunarráð-
inu í Reykjavík og aðstandendum þess. Er
það aðallega fram fært gegn „einkasölunni“,
að þær muni svifta fjölda fólks atvinnu. En
hingað til hefir því verið haldið fast frain
af íhaldsmönnum, að einkasölur þyrftu
fleira starfsfólk(!) en önnur verzlunarfyrir-
tæki. Virðast rökin stangast þarna heldur
óþyrmilega. En „einkasölur“ þær, sem mest
umtal hafa vakið í þinginu, eru bifreiða- og
mótorvélaeinkasalan samkv. frv. stjórnar-
innar og trjáplöntueinkasala, borin fram af
Jóni á Akri „skikkanlegum íhaldsmanni"!
Bílaeinkasalan á nú eftir eina umræðu. En
trjáplöntueinkasala Jóns á Akri var drep-
in af flokksmönnum hans við 2. umræðu, og
virðast mótmælin frá Verzlunarráðinu þar
hafa haft nokkur áhrif!
Frumvarp stjómarinnar um skipulag fisk-
sölunnar er nú komið gegnum neðri deild og
eina umræðu í efri deild. Var vi'ð 3. umr.
í neðri deild samþykkt tillaga sú um fram-
lög til nýrra verkunaraðferða og markaðs-
leita, sem getið er um á öðrum stað hér í
blaðinu, Er hér um að ræða eitt af höfuð-
málum þingsins. — Frv. Ólafs Thors um
Fiskiráð er sofnað, og er nú jafnvel hætt
að tala um það í Morgunblaðinu.
Frumvarp forsætisráðherra um, að 65—
79 ára gamlir embættismenn verði leystir
frá störfum, er komið gegnum aðra deild-
ina. Hefir íhaldið snúizt öndvert gegn því
rnáli. Birti Mbi. m. a. lista mikinn með hátt
á annað hundruð nöfnum „embættismanna“,
sem stjórnin væri að ofsækja(!) með þessu
frv. Flestir þeir menn voru hreppstj órar,
póstafgreiðslumenn og símstjórar í sveitum
o. s. frv., sem engum hefir komið til hugar
að „setja af“ í þessu sambandi, enda sumir
, dánir eða löngu fluttir úr átthögum sínum!
Sýnir þetta litla en broslega dæmi glögga
mynd af baráttuaðferðum íhaldsmanna nú.
Það tíðkast mjög á þessu þingi, að íhalds-
menn svali sér á því í gremju sinni, að bera
það á þingmenn stj órnarflokkanna, að þeir
séu í „handjárnum", semi þeir svo kalla! það,
sem íhaldið nú kallar „handjárn“ eru sam-
tök þingmanna í stj órnarflokkunum um nð
standa samap um mál sín, og láta t. d. ekki
tilviljun eina eða „hrossakaup“ milli ein-
stakra manna ráða því, hvernig fjárlögin
verða úr garði gerð. En auðvitað gera
íhaldsmenn allt, sem þeir geta til að spilla
hverju máli fyrir stjórninni og láta breyta
á þann hátt, að sem erfiðast verði í fram-
kvæmd. Til slíkra skemmdarverka er þeim
kærkomin hjálp einstakra þingmanna úr
stjórnarfl., ef fáanleg væri og af von-
brigðum í þeim efnum kemur gremja íhalds-
ins við „handjárnin". Annars er það næsta
eítirtektarvert, að sömu dagana, sem þing-
inenn í haldsins óskapast út af samtökum
innan stjórnarflokkanna, úthúða þeir Magn-
úsi Torfasyni fyrir það, að hann greiði ekki
alltaf atkvæði eins og félagar hans í „einka-
fyrirtækinu“. Og sjálft gerir íhaldið svo að
segja hvert einasta mál að flokksmáli, og
neyðir „sparnaðarmenn" eins og Pétur Otte-
sen og Jón á Akri til þess að greiða atkvæði
móti lækkun launa (t. d. móti því, að svo- ;
kallaður matstjóri yrði lækkaður úr 8000
Framh. á S. síðu.
Verkun á húðum og skinnum.
Framh. af 1. síðu.
því læra menn bezt vöruvönd-
un.
Við verkun á húðum og
skinnum er þetta að athuga:
1. Fláningu verður að vanda
sem bezt. Það ætti ekki að flá
með hníf, nema það sé óhjá-
kvæmilegt og verður þá að við-
hafa mestu varkárni. Einkum
húðir og kálfsskinn eru oft
skorin til stórlegra skemmda.
Þegar skorið er fyrir, verður
að gæta þess, að skinnin haldi
eðlilegu lagi. Takið ekki í ull-
ina á kindunum dauðum eða
lifandi. Það getur orsakað !
marbletti og sprungur i hárram
inn. Þetta er mjög oft á þunn-
um lambabjórum og mun oft-
ast stafa af ógætilegri fláningu.
2. Eftir slátrun ætti að skola
af holdrosa skinnanna blóð og
óhreinindi með köldu vatni og
breiða þau, svo þau kólni vel.
Ef skepnur hafa verið í húsi
áður en þeim er slátrað, ætti
að verka burtu klepra og rusl,
sem kann að vera í ullinni eða
hárinu.
3. Húðir af nautgripum og
hestum, kálfsskinn, gærur og
geitaskinn á að salta en ekki
herða, og salta strax eftir kæl-
ingu. Verður þá að gæta þess,
að salta nógu vel í skekla og
jaðra og spara saltið ekki um
of. Síðan má brjóta skinnið
saman og geyma á köldum stað
þar sem ekki komast að rottur
eða mýs. Bezt er þó að geyma
skinnin ekki lengur í salti en
þörf krefur.
4. Skinn af vorlömbum og
kiðlingum er gott að salta lítið
eitt eða láta liggja í saltvatni
áður en þau eru þurkuð og
teygja þau sem minnst áður en
þau eru spýtt. Selskinn má
ekki heldur teygja mjög mikið
þegar þau eru þurkuð. Betra
að þurka í vindi en móti sól.
5. Húðir og skinn, sem á að
súta, ætti aldrei að raka áður.
Sútunarkostnaðurinn verður
jafn mikill fy rir því, en leðrið
verður ljótara.
6. Skinn af sjálfdauðum eða
sjúkum skepnum eru oftast
meira og minna gölluð og er
því rangt að selja þau sem ó-
skemmda vöru.
Það ætti nú að vera tiltölu-
lega auðvelt að fara þannig
með húðir, og skinn af slátur-
dýrum, sem þegar hefir verið
bent á, svo það verði góð og
markaðshæf hrávara. Samt
verður verðið sem fæst fýrir
þetta tilfinnanlega lágt, þegar
miðað er við verð á fullunnum
leðurvörum, sem menn verða
að kaupa í staðinn. Það eru
ekki heldur búhyggindi þegar
fólk gengur atvinnulaust á öll-
um tímum árs, að flytja út ur
landinu húðir og skinn fyrir
lágt verð, en kaupa inn alls-
konar leðurvörur margfalt dýr-
ari, sem hægt væri að vinna
heima úr okkar eigin hrávöru.
Til þess að hægt sé að vinna
í landinu ýmiskonar leðurvörur
úr innlendu efni, þarf að koma
á fót sútunarverksmiðju*),
seni geti framleitt ýmsar teg.
af sútuðu leðri og skmnum til
sölu, og jafnfranK tekið til
vínnzlu af eiristaUingum
skinnavöru, sem þeir síðan
sjálfir vinna úr, þegar biið er
að súta. Sútun verður varla al-
mennt framkvæmd hér nógu
vel í heimahúsum. Leðuriðn-
aður margskonar s. s. sóðla-
smíði, vinnuskógerð. hanzka-
*) Samband ísl. samvinnufélaga
er nú að fullkomna sútunarverk-
smiðju sína á AUurcyri og cr ráð-
gert að hún eigi að geta afkast-
að nægilcga mikilli og marg-
brcyttri sútun til að ná þcim til-
gangi, að grciða íyrir hcimilisiðn-
aðL
gerð, kápusaumur, ýmislegar
viðgerðir o. fl. gæti aftur á
móti orðið að meirr. eða minna
leyti heimilisiðnaður bæði í
sveitum og kaupstöðum.
Verzlunar- og atvinnuhættir
síðari ára hafa neytt bæði ein-
staklinga og þjóðir til að búa
mest að sínu. Hvort sem þetta
er æskilegt eða ekki fyrir olvk-
ur Islendinga, komumst við
ekki hjá því að fylgja dæmi
annara þjóða. Af því aðrar þjóð
ir takmarka það, sem þær vilja
kaupa af okkar framleiðsluvör-
um, þá verðuiri við að sjálf-
sögðu að takmarka einnig það,
sem' við getum keypt af þeim1
í staðinn. Vegna þess að okkar
framleiðsla hefir verið afar
fábreytt, hlýtur þetta að valda
okkur nokkrum erfiðleikum.
Við verðum að læra margar
nýjar atvinnugreinar og byggja
þær upp. Við verðum líka að
sýna þann þjóðarmetnað og
sjálfsbjargarviðleitni, að nota
frekar það sem við framleiðum
sjálfir, heldur en það sem við
verðum að sækja til annara.
Jafnvel þó það aðkeypta sé að
einhverju leyti fínna eða ódýr-
ara, þá dugar ekki að fara ein-
göngu eftir því. Ef við viljum
vera sjálfstæð þjóð, þá verðum
við að hjálpa okkur sjálfir
meira heldur en við höfum
gert.
porstcinn Davíðsson.
„Leifar af viðleitni
tilfloklcsmyndunaiɑ
1 eldhússumræðunum á dög-
unum komst forsætisráðherra
svo að orði, að „Bændaflokk-
urinn“ væri ekki lengur sjálf-
stæður flokkur, heldur „leifar
af viðleitni til flokksmyndun-
ar“, sem íhaldið notaði eftir
hentugleikum og m. a. ætlaði
að nota til að gera þingið ó-
starfhæft.
Þessar „leifar" notar íhaldið
líka til kjósendaveiða, þar sem
það telur sér engrar viðreisn-
arvon lengur, en heldur að
„leifarnar“ séu ekki eins útat-
aðar af fjandskap og mót-
spyrnu gegn umbótamálum al-
mennings og það sjálft.
Þess vegna lét íhaldið „leif-
arnar“ boða til fundar við öl-
fusárbrú í sl. mánuði. Fundar-
efnið var að endurreisa „leif-
arnar“ í Ámessýslu!
Þar sem fundarboðun sú mun
að einu leyti vera einsdæmi í
stjórnmálasögunni, þykir rétt
að birta hana hér.
Er hún svohljóðandi:
„Reykjavík, 12. nóv. 1934.
1 samráði við marga kjós-
endur í Árnessýslu leyfir mið-
stjórn Bændaflokksins sér að
bjóða yður á flokksfund sem
hefst laugardaginn 24. þ. m.
kl. 3 e. h. í Tryggvaskála.
Ætlazt er til að fundurinn
standi yfir laugardaginn og
fyrripart sunnudagsins.
Af flokksins hálfu verður
létt á kostnaði fyrir þá, er
sækja fundinn.
Miðstjóm Bændaflokksins“.
Munu þess ekki dæmi áður,
að nokkur hérlendur stjórn-
málaflokkur hafi reynt að
kaupa menn á fund og ætlað
að örfa fundarsókn með slíkum
meðulum. Jafnvel sjálft íhaldið
mun ekki hafa gripið til þess
neyðarúrræðis! Svo berlega
hefir það ekki viljað auglýsa
áhugaleysi liðsmanna sinna
fyrir flokknum.
En þetta úrræði dugði þó
ekki „leifunum“. Þeim tókst
að vísu að hóa saman sárfáum
mönnum, sem komu mest fyrir
Sogsvirkjunin. Lánið til Sogs-
virkjunarinnar var tckið í Svíþjóð
i vikunni scm leið. Er það að
upphæð 51/2 milj. sænskar krónur.
Vextir eru cn mcð lántöku-
kostnaði og afföllum talsvcrt
liærri. Fyrir hönd rikisstjórnarinn-
ar, sem ábyrgist lánið fyrir
Reykjavíkurbæ, hafa þeir Jón
Krabbe stjómarfulltrúi í Khöfn og
Sigurður Jónasson forstjóri aðstoO-
að við lántökuna. Sigurður Jónas-
son hcfir auk þcss, af hálfu ríkis-
stjómarinnar, eftirlit með inn-
kaupum, er borgarstjórinn gerir til
virkjunarinnar.
Ný lögreglustöð. Hermann Jón-
asson dómsmálaráðherra hcfir nú
í undirbúningi ýmsar umbætur í
lögreglumálum, m. a. að koma á
fót sérstakri sakamálalögreglu, er
vinni að rannsókn sakamála. Er
jafnframt i ráði að gera gömlu
símastöðina í Reykjavik aö lög-
reglustöð.
Borgarstjórinn í Reykjavík hefir
ckki áfrýjað lögrcgluþjónamálinu
svokallaða. En 'í undirrétti féll
dómur á þá lcið, að lögreglustjóri
hefði haft á réttu að standa og
bæjarstjórn óheimilt að skipa lög-
regluþjónastöður nema eftir til-
lögum hans.
Embættisathugun hefir fjármála-
ráðuneytið fyrirslcipað hjá sýslu-
manninum í Borgarnesi, og er sú
rannsókn framkvæmd af Einari
Bjarnasyni starfsmanni í fjármála-
ráðuncytinu og Ingólfi Jónssyni
fyrv. bæjarstjóra á ísafirði. Frest-
ur sá, er sýslumanninum hafði
verið veittur til að afhcnda þær 17
þús., sem liann hefir haldið eftir
af tekjum ríkisins, var útrunninn
1. dcs. Barst dómsmálaráðuneyt-
inu fyrir þann tíma svar frá um-
boðsmönnum sýslumannsins um,
að þessi upphæð yrði greidd. En
svar fyrverandi ráðherra um, hvort
þeir hafi leyft sýslumanni að
halda fénu eftir, er enn ókomið.
Á þlngmannafundl 5. þ. m. var
dr. Páll E. Ólason endurkosinn for-
scti þjóðvinafélagsins. Pálmi
Hanncsson rcktor var kosinn vara-
forseti. í ritncfnd voru kosnir dr.
þorkcll Jóhannesson, Barði Guð-
mundsson kennari og Guðm. Finn-
bogason landsbókavörður, en end-
urskoðendur Bogi Ólafsson kcnnari
og þórarinn Kristjánsson hafnar-
stjóri.
Næsta Alþingi í marz. Allshcrj-
arnefnd cfri dcildar flytur að
beiðni stjórnarinnar frumvarp,
scm gerir ráð fyrir, að næsta Al-
þingi vcrði kallað saman 15. marz
1935.
forvitnissakir, því ferðalagið
átti ekki að kosta neitt! En
eftir því sem blaðið hefir frétt,
voru Reykvíkingar (Svafar,
Jón í Dal, Briem, Hannes 0.
fl.) rúmur þriðji hluti fundar-
manna.
Úr mörgum sveitum. var eng-
inn mættur. Blaðið veit með
vissu, að enginn kom af Skeið-
um, úr Laugardal, Grafningi,
Selvogi og Þingvallasveit.
Mun hvorki íhaldinu eða
„leifunum" reynast það feng-
sælt,að freista að lokka bændur
til fylgis á slíkan hátt. Bændur
kjósa þau viðskipti ein við
stjórnmálaflokkana, sem eru
heilbrigð 0g eðlileg. Þau eru í
því fólgin, að ljá þeim flokki
einum fylgi, er þeir treysta
bezt til að hrinda í framkvæmd
umbótamálum þjóðarinnar.
Fyrir slíka flokka vinna þeir,
án þess að ætlazt til sérstakra
launa fyrir störf sín. Vegna
hinna heilbrigðu skoðana bænd-
anna vann Framsóknarflokkur-
inn seinustu kosningar, þrátt
íyrir allar tilraunir „sprengi-
mannanna“ til að eyðileggja
flokkinn.
Bændumir veita stuðning
sinn ókeypis, þegar um gagnleg
og þjóðholl naál er að ræða.
í sildarhlntarappbótamefnd hafa
verið skipaðir Stefán B. Björnsson
endurskoðandi á Skattstofunni
Sigurður Ólafsson frá Sjómanna-
félagi Rcykjavíkur og Óskar Jóns-
son frá Sjómannafélagi Hafnar-
fjarðar.
Fangi brýzt út í Reykjavík. S. 1.
mánudagskvöld um ld. 8 brauzt
einn fanginn út úr fangahúsinu i
Reykjavík. Atburður þessi gerðist
með þeim hætti' að fangavörður-
inn, Jón Sigtryggsson, var að færa
fanganum mat. Mun hann ekki
hafa átt sér neins ills von, þegar
fanginn réðist á ,hann 0g ætlaði að
reyna að loka hann inni. Tókst
honum það ekki og lenti í hörð-
um stympingum. Hafði fangavörð-
urinn hann undir sig og baðs
fanginn þá vægðar. En rétt á eftir
að fangavörðurinn hafði sleppt
hon-um, réðist hann aftur á fanga-
vörðinn og tókst þá að slá hann
í rot. Beið fanginn þá ekki boð-
anna og hafði sig strax á stað.
þegar fangavörðurinn ralcnaði úr
rotinu gerði hann lögreglunni
strax aðvart. Hóf hún þegar lcit
að fanganum og komst að því, að
hann hcfði komið í næsta liús, og
fengið þar lánaðan fatnað. Lét
hann í vcðri vaka þar, að hann
hefði lent i ryskingum á Hótel
Heklu. Maður þessi heitir Magnús
Gíslason og er aðcins 19 ára gam-
all. Hann var annar þeirra, sem
fór í sumar scm „blindur farþcgi"
mcð íslandinu til Iíaupmanna-
liafnar, cn var scndur heim aftur,
eins og sagt licfir vcrið frá hér í
blaðinu. Var hann handsamaður
rétt fyrir lielgina og liefir játað á
sig scx þjófnaði. í fyrrakvöld lét
lögreglan setja vörð á alia vegi
frá bænum og stöðva allar bifreið-
ar. En fanginn er ófundinn.
Ryskingar á Norðfirði Laugar-
dagskvöldið 8. þ. m. var skcmmti-
samkoma á Norðfirði. Viðstaddir,
voru þar, að fyririagi bæjarfógcta,
Jón Baldvinsson lögrcgluþjónn og
Vilhelm Jakobsson löggæzlumaður.
Um miðnætti vildi ölvaður maður
fara inn í samkomusaiinn, en lög-
gæzlumaður bannaði. Varð upp-
þot og veizt að löggæziumanninum.
Lögregluþjónnlnn ætlaði að koma
til hjálpar, en var sieginn í rot.
Varð þröng mikil. Löggæzlumaður-
inn barinn 0g illa lcikinn. Kylfan
slitin af honum og 4 mcnn tóku
hann og báru niður tvo stiga og
settu hann út af Z1/^ metra háum
tröppupalli. Löggæzlumaður skaut
þá varnarskotum, 3 að því er
hann bcr, cn aðrir framburðir
ósamhljóða. Síðan fór lög-
gæzlumaður til bæjarfógcta, scm
kom strax á vettvang og stillti til
friðar. Lögrcgluþjónninn hlaut á-
verka og löggæzlumaður mciddur
víða og með ávcrkum. Nokkrir
menn særðust lítillega af skotun-
um. Rannsókn var strax liafin og
margir hafa vcrið yfirhcyrðir. Lög-
gæzlumaðurinn fullyrðir að hafa
skotið - í ncyðarvöm og miðað til
jarðar og verður hvorttvcggja að
tcljast líklcgt, cins og málið ligg-
ur fyrir. — pcgar fcngin var full
vissa fyrir því, að Vilhclm Jakobs-
son hefði beitt skotvopnum í við-
ureigninni, ákvað dómsmálaráð-
hcrra að víkja honum frá störfum.
Á landamærnm vitsmunanna. í
Mbl. nýlcga er grein um Júgóslavíu
Henni til frekari skýringar birtir
blaðið mynd, scm það segir að sé
þaðan og undir stcndur: „Á landa-
mærum Júgóslavíu og Ungverja-
Iands“. Má það teljast hæfilegur
Mbl.-fréttaburður, því myndin er
af húsi vestur í Ameriku, þar scm
Pétur Sigurðsson, rcgluboði bjó áð-
pr en hann fluttist heim til ís-
lands fyrir nokkrum árum. Er
myndin af hcimili hans og birt-
ist í ijóðabók Péturs, „Heimur og
hcimili", útgefinni 1931.
Sögur frá ýmsum löndum III.
bindi cr komið út. Sögurnar eru 10
að þcssu sinni og cru allar eftir
þckkta höfunda. Bókaverzlun Sig-
fúsar Eymundssonar kostar útgáí-
una.